Kullanılabilirlik ve kullanıcı deneyimi projelerinde kapsamlı uygulanabilir teknikler yer almaktadır. Kullanılabilirlik ve kullanıcı deneyimi çalışmaları çeşitli metodolojilerle gerçekleştirilebilir. Bu metodolojileri projelere uygun olarak seçmek çok önemlidir. Her yöntem kendine özgü biçimler içerir. Dolayısıyla bu teknikleri analiz ederek projelere uyarlamak hayati önem taşır.

1. Kullanılabilirlik ve
Kullanıcı Deneyimi
Teknikleri
www.userspots.com

2. Kullanılabilirlik
Kullanılabilirlik, bir ürünün potansiyel kullanıcıları
tarafından, belirli bir kullanım bağlamı içinde,
amaçlanan kullanım hedeflerine ulaşmak için, ne
derece etkin, verimli ve tatmin edici bir şekilde
kullanılabilmesidir.
1

3. Neden Kullanılabilirlik?2
John S. Rhodes
“Veriler gösteriyor ki kullanılabilirlik herhangi bir iş
aksiyonundan daha fazla bir yatırım geri dönüşü
sağlamaktadır. Ne zaman işler zora girerse,
kullanılabilirlik parlamaktadır. Faydaları
düşünülemeyecek kadar fazladır. Kullanılabilirlik; para
kazanmanızı, rekabetinizde gelişmenizi ve müşteri
sadakatini arttırmanızı sağlayan bir silahtır. Şimdi
araştırmaya yatırım yapmanın tam zamanı.”

4. Kullanıcı Deneyimi3
Kullanıcı deneyimi, tasarım sürecine ürünün hedef
kitlesinin dahil edilmesi, doğru araştırma tekniklerinin
kullanılması ve doğru sonuçların tasarım kararı haline
getirilmesiyle birlikte tasarlanır.

5. Neden Kullanıcı
Deneyimi?
4
“Tasarım sadece nasıl göründüğü ve hissedildiği
değildir. Tasarım, nasıl çalıştığıdır”.
Steve Jobs

6. Teknikler5.0
Kullanılabilirlik ve kullanıcı deneyimi
projelerinde kapsamlı uygulanabilir
teknikler yer almaktadır.
Kullanılabilirlik ve kullanıcı deneyimi
çalışmaları çeşitli metodolojilerle
gerçekleştirilebilir. Bu metodolojileri
projelere uygun olarak seçmek çok
önemlidir. Her yöntem kendine özgü
biçimler içerir. Dolayısıyla bu teknikleri
analiz ederek projelere uyarlamak hayati
önem taşır.

7. Rakip Analizi5.1
Rakip web siteleri ve
uygulamaların denetimi ve
araştırması üzerine, rakip sitelerin
kullanıcı testlerini uygulayarak,
rekabet sıralamasını rapor halinde
özetlemek olarak tanımlanabilir.
Strateji ve araştırma için kullanılır.
İşlemin bir parçası olarak indirme,
kayıt olma, satın alma ve ürün
kullanma konuları rakip analizinde
bakılması gereken kriterlerin bir
parçasıdır. Değerli içgörüler elde
etmek için kullanıcı testi
görüşmeleri yapılmalıdır.

8. Web Analitik Araçlarında Veri İncelemesi5.2.
Web veya mobil kullanım verilerini
analiz etmek ve sonrasında çeşitli
aksiyonlar almak için kullanılan
yöntemdir. Anahtar rapor sunan
web analitik araçları, en çok
ziyaret edilen sayfaları, ziyaretçi
demografikleri, hemen çıkma
oranları ve daha fazlasını
görmenizi sağlar. Bu verileri
yorumlayarak aksiyon almak ise
başlı başlına araştırma ve strateji
için yardımcıdır.

9. Paydaş Analizi5.3.
Ürün pazarlama, satış ve fonlar
konusundaki müşteri
portföyündeki kilit kişilerle
konuşmak kullanıcı deneyimi
araştırmaları konusunda kullanılan
yöntemlerden biridir. Bu kişiler ile
yapılan görüşmeler sektördeki
durumu da özetleyeceğinden
faydalı bir çalışma olacaktır.

10. Bağlamsal Görüşme5.4.
Kullanıcıların görevlerini ve
yapmaları gerekenleri anlamaları
için web site veya uygulamaları
kullanırken doğal ortamlarında
onlarla görüşerek araştırma
yapma yöntemidir.

11. Anketler5.5.
Online anket uygulamak hem
güncel hem de potansiyel olan
kullanıcılardan geri bildirimleri
istemeyi sağlar. Araştırma için
önemli bir adım olan anketleri
oluşturmak doğru soruları
sormanız halinde sapmaları en aza
indirgemiş olabileceğiniz ve kolay
uygulanabilecek bir yöntemdir.

12. İçerik Denetimi5.6.
Müşterinin varolan içerik
deposunu inceleyerek ve
kataloglayarak çalışma yöntemidir.
Burada toplanacak olan içeriklerin
seçimi önemlidir. Navigasyon
başlıkları, sayfa başlıkları ve her
sayfa için URL’ler, indirilebilir
içeriklerin listesi ve site hiyerarşisi
bunlara örnek sayılabilir.

13. Günlük Çalışması5.7.
Kullanıcılardan bir ürün veya
görev ile ilgili deneyimlerini
ve düşüncelerini belirli bir
süre boyunca kayıt ederek
veri elde etmeye yarayan
yöntemdir. Burada kullanıcıya
neleri kaydedip
kaydetmeyeceği ile ilgili bir
ana hatlarıyla birlikte bilgi
vermek gereklidir.

14. Kullanıcı Görüşmeleri5.8.
Kullanıcı görüşmeleri arayüzlerin
kimler için tasarladığını bilmek
açısından en önemli aktivite
olarak sayılır. Kullanıcı
görüşmeleri, görevler ve
motivasyonlar belirlenerek
ilerlenebilir. Görüşmeler formal
olarak düzenlenebileceği gibi
informal olarak sohbetlerle de
yapılabilir. Bu görüşmeler için
pratik çok önemlidir.

15. Sezgisel Analiz5.9.
Web sitesinin ve uygulamanın
değerini ölçmek için
kullanılabilirlik hatalarının ve diğer
geliştirmeler için gereken alanların
dökümantasyonu demektir. Bir
sitenin ne kadar kullanılabilir
olduğunu belirlemek için çeşitli
kontrol listeleri bulunmaktadır. Bu
kontrol listeleri ile de web sitenin
kullanılabilir olup olmadığı
sonucuna varılabilir.

16. Kullanıcı Testi5.10.
Sesli düşünme testinin de içinde
bulunduğu kullanıcı testi,
katılımcıları bir web sitesini
kullanırken gözlemleyerek
hareketlerini veriler haline
getirmeye dayanır. Burada çeşitli
senaryolar verilerek görevler
belirlenebilir. Tasarım ve üretim
aşaması için önemli bir adım olan
kullanıcı testlerinde plan,
yönetim ve veri analizinin çok iyi
yürütülmesi gerekmektedir.

17. Use Cases5.11.
Sistem ve kullanıcı arasındaki
etkileşimleri tanımlarken
kullanılan çeşitli adımlardan
oluşan bir yöntemdir. Yazılım
geliştirme için temel ihtiyaç
olarak sayılabilir. Birleşik
Modelleme Dili’nde kurulabilir,
roller belirlenebilir. Bir çeşit
diyagram yapısını andırmaktadır.

18. Storyboards5.12.
Storyboards sinema
endüstrisinden esinlenerek
ortaya çıkarılan bir yöntemdir.
Ürün ve kullanıcı arasındaki
etkileşim sıralamaya uygun
şekilde görsel olarak sunulur.
Hedef kitle seçimi net bir
şekilde yapılmadığında
taslakları oluşturmak zorlaşır.
Storyboard’lar fikirlerin
somutlaştırılması için
önemlidir.

19. Affinity Diagramming5.13.
Birbiriyle ilgili olmayan
verileri sınıflamak ve
gruplamak için kullanılan bir
yöntemdir. Doneler kart
veya post-it üzerine
yazılarak analiz edilir.
Mantıklı gruplar haline
getirilir.

20. Kişilik Kartları (Persona)5.14.
Persona oluşturma, ürününüzü/
yazılımınızı veya web sitenizi kullanan
kişi profilini ve onların ürününüzle olan
ilişkisini ortaya çıkarmak için kullanılan
araştırma yöntemidir. Tipik bir kullanıcı
temsilini belirlemek için analitik
araçlar, anketler, görüşmeler, kullanıcı
testleri ve diğer araştırma verileri
kullanılarak persona oluşturulur.
Personalar gerçek kişilerin bilgileri
ışığında; isim, fotoğraf, motivasyon,
hedef ve alışkanlıklar gibi özellikler
göz önünde bulundurularak yaratılır.

21. Senaryolar5.15.
Senaryolar personaların bir gün
içinde yaşadığı hikayeleri anlatan,
web sitesinin ve uygulamanın
onların hayatına nasıl entegre
olduğunu içeren kullanıcı
deneyimi yöntemlerindendir.
Analiz için kullanılan senaryolar
oluşturulurken kullanıcının ürünü
kullanım aşamasında belirlenen
görevleri yerine getirmesinin
dökümanlanması hem basit hem
de karmaşık olabilir.

22. Mental Model5.16.
Mental model senaryonun görsel
tasviri olarak kullanılan yöntemdir.
Kullanıcının hayatındaki olayları
tarif etmek için bir zaman
çizgisinden yararlanılır. Düşünce
halindeki ürünlerin gerçek hayatta
nasıl çalışacağını anlatan bir
metottur. Bunun için örnek olarak
akış diyagramları da kullanılabilir.
Problem çözümlerinde davranışları
şekillendirmeye yardımcı olur.

23. Deneyim Haritası5.17.
Deneyim haritası mental
modellemenin gelişmiş
versiyonudur. Kullanıcı
etkileşimlerinin görsel temsili için
kullanılır. Büyük bir kanvasa
hazırlanarak detayların daha fazla
incelenmesi sağlanabilir. Bir
kullanıcının belirli bir zamanda neler
yaptığına bakmak yerine daha
geniş açıdan projenin
görüntülenmesini sağlar. Kantitatif
bilgiler ve kalitatif içgörüler içerir.

24. Collaborative Design5.18.
Kullanıcıların, paydaşların ve
diğer proje üyelerinin projede
yer alıp katkıda bulunarak
tasarımın yürütülmesi üzerine
akan bir yöntemdir. Tüm
katılımcılara kalem ve kağıt
vererek çalışmaların
tamamlanması sağlanır. Mesela
wireframeler çizmek ve ekran
çıktılarıyla taslaklar yaratmak
takım çalışması halinde
yapılabilir.

25. Akış Diyagramı (Workflow Diagram)5.19.
Bir sistem kullanıcısının aktivite
ve aksiyonlarının grafik tasarım
olarak gösterilmesi üzerine
yapılan çalışmadır. Oklar ve farklı
semboller yardımıyla iş akışı
işlemlerinin incelenmesi
kolaylaşır. Başlangıç ve bitiş
noktalarını belirlemek, iş akışları
için amaçları tanımlamak ve
adımları teker teker tasarlamak
başlıca yapılması gereken
aşamalardır.

26. Site Haritası5.20.
Web sitesindeki tüm
sayfaların listesidir. Site
haritası yaratmak tasarım
sürecinde en yararlı iştir.
Wireframelerin
görüntülenmesi için kolay
bir yöntem olarak da
kullanılır.

27. Wireframe5.21.
Web sitesinin veya uygulamaların
biçimlendirilmesi için rehber olan
tasarım yöntemlerindendir.
“Wireframe”lerden görsel veya
fonksiyonel olarak henüz son halini
almamış şeklinde “prototip”ler üretilir.
Ürünün hangi yöne doğru gittiğini
gösterir. “Mockup”lar ise wireframelerin
daha detaylı halidir. Bu üç terim arasında
kesin bir ayrım olmadığından anlam
kargaşası yaşanmaktadır. Statik
wireframeler kalem ve kağıt yardımıyla
üretilebilir, fakat interaktif wireframeler
çeşitli yazılımlarla daha kolay şekilde
tasarlanmaktadır.

28. Kağıt Prototipleme5.22.
Kağıt prototipleme
kullanılabilirlik testlerinde
geri bildirim toplamak için
el ile kullanıcı arayüzü
eskizleri yapma işlemidir.
Katılımcılar sayfada
nerelere tıklayacaklarını
gösterir. Ekranlar
kullanıcıların etkileşimlerine
göre manuel olarak
gösterilir.

29. Kart Gruplama5.23.
Kart gruplama kullanıcıların
katılımıyla bilgi mimarisi
oluşturmak için sıklıkla
başvurulan bir yöntemdir.
Web sitesinin navigasyon
menüsünü oluşturmada
başlıca kullanılan aşamadır.
Analiz adımlarından sayılan
kart gruplama online olarak
da yapılabilmektedir.

30. Mood Board5.24.
Mood board, görsel stilin
nereye doğru gideceğini
gösteren fiziksel veya dijital
hazırlanan bir kolajdır.
Paydaşlar, grafik tasarımcıya
web sitesinin nasıl bir renk
paletine sahip olacağını ve
sitenin atmosferini mood board
aracılığıyla iletirler.

31. Beta Lunch5.25.
Üretim aşamasında
kullanılan Beta Açılışı
yöntemi tasarım sırasında
ürünün belirli kişilere
gösterilmesini amaçlar.
Böylece geri bildirimler açık
olarak toplanmak yerine
sadece bir gruptan
toplanabilir. Ardından
canlıya alınarak ürün
testlerine devam edilebilir.

32. Etnografi5.26.
Çalışma yapılacak konu ve
grubun belirlenmesinin ardından
nüfus yapısı, davranış biçimleri,
nüfusun birbiri ile iletişimi ve
kullanılan kodların incelendiği bir
araştırma yöntemidir. Çalışma
yapılacak gruba aktif katılım,
grubun gözlemlenmesi, serbest
görüşme veya günlükler aracılığı
ile bilgi toplanıp o toplumun
genel yapısı çıkarılabilir.

33. Netnografi5.27.
Yaratıcısı Robert Kozinets’in
deyimiyle netnografi internet
veya teknolojik ağ etnografisidir.
Anahtar kelimeler ve incelenecek
online topluluklar belirlendikten
sonra araştırmacı bu online
gruplara dahil olarak,
gözlemleyerek veya sorular
sorarak bu topluluğun kullandığı
internet dili ve online içeriği
inceler.

34. Semantik Analiz5.28.
Belli bir kullanıcı grubu üzerine
yapılan çalışmalarda
derinlemesine bir bakış
kazandırabilen semantik analiz
bir ürüne onu kullanan bu
kullanıcı grubu tarafından verilen
anlamları belirlemekte kullanılır.

35. Cultural Probes5.29.
Kullanıcıları günlük tarzı bir belge
tutmaya iten bu çalışma, doğal
ortamlarında gerçekleştiğinden daha
samimi veriler alınmasına yardımcı
olur. Kullanıcılara, yapılacaklar çalışma
öncesinde detaylı bir şekilde
anlatılmalıdır. Belirlenen süre içinde
istenilen konularda not tutmaları ve
görsel döküman sağlamaları için
fotoğraf makinesi, not defteri gibi
ekipmanlar sağlanabilir. Ayrıca
çalışma online da gerçekleştirilebilir.
Düzenli görüşmeler ile
desteklenmelidir.

36. Shadowing5.30.
Shadowing veya “A Day In Life”
adı ile anılan bu yöntemde
kullanıcının izni alınıp kendisi
doğal ortamında ziyaret
edilerek bir gün birlikte geçirilir
ve onun alışkanlıkları not alınır.

37. Teşekkürler
www.userspots.com
Bizi takip edin
facebook.com/userspots
twitter.com/userspots
linkedin.com/userspots
gplus.to/userspots