SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 99
Descargar para leer sin conexión
شثخ ره زا تاصةباني 
ديواني شثخ رةزا تاصةباني
ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
ئةژمار: ٣٠٠٠ دانة 
چاپي: يةكةم 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
(١) 
ستايشی حاجی ئةسعةد ئاغا 
تؤ کةم نةزةری دةرحةقی من ئثستةکه ئاغا 
من ماومه هةوای سوحبةتی تؤم هةر له دةماغا 
تا رؤژی قيامةت به خودا زيندووه نامرث 
بابث که بمثنث کوذی وةک تؤی له وةجاغا 
بؤ تووتنةکةی (پثشةمة)وو (شاور) و (شثتنه) 
شثت بووم و نةهات وةخته دصم دةرچث له داغا 
جاران چ به جاغ و چ به بار بؤت دةهةناردم 
نانثری ئةمثستا، نه به بار و نه به جاغا 
رثی نةوتةکه باجگيري ئةگةر زؤره دةفةرمووی 
رثی خاسه به شةو خاصيية با بث به بصاغا 
نةمزانی فةلةک گؤبةنی هةر بؤ منه يا خؤ 
سةد دةستی وةکوو دةستی منی کردوه به زاغا 
ياذةب گوزةران کا به سةفا وةختی عةزيزت 
پةيوةسته لة دةوری چةمةن و گةردشی باغا 
بؤ چوونه تةوافی حةرةمي شاهيدی مةقسوود 
هةر له يةساغا « ذةزا » عالةم هةموو مةئزوونه
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
(٢) 
عةشرةتی جاف له وةسفي عوسمان بةگي جاف 
خزمينة مةدةن پةنجه لةگةص عةشرةتی جافا 
مثرووله نةچث چاكه به گژ قوللةيي قافا 
كث بث له دلثراني عةشاير كه نةچووبث 
وةك تيري ئةجةل نووكه ذمي جافي به نافا 
خوثنذثژ و شةذةنگثز و عةدووبةند و تةنوومةند 
كامةي كه گةنه، شثره له مةيداني مةسافا 
چونكي رةسةنن ورد و درشتيان هةموو جةنگين 
مةي سارييه نةشئةي چ له دوذدا چ له سافا 
وا بث غةم و پةروا دةچنه عةرسةيي هةيجا 
تؤ ناچييه سةر دؤشةكي بووكث له زةفافا 
(يأتون الي الامر صغاراً و كباراً 
يسعونَ الي الحرب ثقالاً و خفافاً) 
وةسمان بةگييان ئاميره ، وةختث كة بصث دةي! 
دثنه جةوةلان هةروةكوو حاجي له تةوافا 
خواهم زخدا آنكه شود دشمن جاهت 
كؤتي لةدةسا ، دةس لة ملا ،مل لة تةنافا 
بثتةوة گوفتار « شثخ ذةزا » لوتفث بكه با 
حةيفه بذزث تيغي موجةوهةر له غيلافا 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
(٣) 
ذؤژث نةبوو ئةم دلبةره بث ذةحمة وةفا كا 
جارث نةبوو ئةم كافره شةرمث له خودا كا 
حةيرانن ئةتيببا له عيلاجي مةرةزي من 
لوقماني ويسالت مةگةر ئةم دةردة دةوا كا 
كارث كه خةم و دةردي فيراقت بة مني كرد 
سةرما به هةتيو، با به دةواري شذي ناكا 
دثوانةيه شةخسث كه له غةيري لةبي لةعلي 
وةك شاهي سكةندةر تةصةبي ئاوي بةقا كا 
تاب وتةبي ئاتةشكةدةيي هيجري وةكوو شةمع 
نةزديكه منيش واريدي سةحرايي فةنا كا 
لةم رثگةية تةقديري ئةزةل وابوو كه ئثمه 
پاماصي جةفا بين و ذةقيب سةير و سةفا كا 
رؤح و دص و دين هةرسث دةكةم بةزل و نساري 
كامي دصي من گةر له لةبي لةعلي ذةواكا 
لازمه عاشق « ذةزا » سةرداني له ذثي عةشق 
بؤ يار سةر و ماصي سوپةري تيري قةزاكا 
(٤) 
بؤ موديري قزصجه 
له تةرةف كثرةوه بةريدي سةبا 
بؤ موديري قزصجه نامه دةبا 
بؤ جةنابي موقةذذةبولخاقان 
مير عةلي بةگ ، له ئةنجةبي نوجةبا
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
ميرم، ئايا چلؤنه عيللةتةكةت 
باز به خارشته بن گونت عةجةبا 
ئيحتياجت بنووسه ، عةيبي چييه؟ 
مةحرةمي ذازي تؤم به عةهدي سةبا 
سةد تذ تدا به كوودةكي له گونم 
ئةي تذت رةعد و وةي تست ذةشةبا 
دودمانتان چرووكه بونيادي 
(بو قباحت بنم دگل هةبةبا) 
عةبدذذةحمان بةگي برات فةرمووي 
ئابذووي خانةدان عةلي دةيبا 
له ئةبانت ئيبا مةكه ميرم 
(هذه إرثكم اخاً واباً ) 
خاصه كوثرةش به سةراحةت ئةي گوت 
كة عةلي بةگ بووه به دثصه بةبا 
گةر بة داري قزصجه تثر ناخؤي 
به ذةشتا با « ذةزا » شثخ » وةره با 
(٥) 
ئةفةندي لةكةرةمدا « مةستي » دةستثكي هةيه 
مثهماني عةزيزي هةيه دائيم له حةرةمدا 
ئةلحةق ژنةكةي موشفيقه دةرحةق بة غةريبان 
سةد گاني به ذؤم دا و هةزاري به عةجةم دا 
هثند كثري هةتيواني به كوزدا چووه داكي 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
دةستثكي شكابوو به مناصي له شكةمدا 
بةر زةربةتي كام كثري قةوي كةوتووه ئاخؤ 
له ذةحةمدا « مةستي » بةو دةرده چووه ساعيدي 
كوذي زؤر تةبعي جةواده « مةجيدي » حةققا كة 
سةد گاني به يةك لةحزه بة بث پووص و درةم دا 
گةوودا و تةرةس، مولحيد و بث دين و مونافيق 
موذتةدده، نييه ميسلي له مسقؤف و عةجةمدا 
بؤسةددي ذةهي (مةستي) وةكوو تةپصي سكةندةر 
ئاوازي دةهؤصي كوزي داكي له حةرةمدا 
ئةو كثره زلةي كث بوو له كثلاني فةتاح بةگ 
مشتثكي كوتاية كوزي ، مشتثكي له دةم دا 
(٦) 
هةجوي قازي كؤية 
بثت و لة سةر تؤ هةجوي قازيي كؤي بكا « ذةزا » شثخ » 
سةيري كه چي پث بكا ، دؤم بث و كصاش بؤ خؤي بكا 
شةرته قازي وا بگثم « لاميع » چونكه غةدري كرد له 
هةر گةن و گوويث لة زگيايه بة جارث ذؤي بكا 
(٧) 
هةجوي شثخ محةمةد عةلي كةره 
سا بث زگي خؤت هةصمةدذة و مةمره له داغا 
ئةم قةومه هةموو مردن و تؤ ماي لة وةجاغا
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
لةولاوة پةلثكت له زةهاو پةل ئةوةشثنث 
لةم لاوه ذگثكت له كني ساوجبصاغا 
(٨) 
له فيراقي قادري وةستا خدر 
بؤ نةسووتث جگةر و بؤچي نةبث دص به كةباب 
بؤچي نةذوا له تةنم ذؤحي ذةوان ميسلي شةهاب 
بؤ لة سةر چاوةيي چاو هةصنةقوصث ذةشحةيي خوثن 
بؤچ له فةووارةيي موژگان نةچكث قةترةيي ئاب 
بو لةبةر ناصة نةبث حةلقةيي حةلقم به سروود 
بؤچ لةبةر گريه نةبث چةشمةيي چةشمم به سةراب 
مونيسي ذؤژ و شةوم باعيسي ئارامي دصم 
ذؤيي وو من له غةمي كةوتمه نثو بةحري عةزاب 
به وقووعي سةفةري قادري وةستا خدرم 
خانةيي عةيشمي تاص كرد فةلةكي خانةخراب 
چةنگ و نةي لث مةده موتريب كه لة بةر فيرقةتي ئةو 
ذةنةكي ذؤحه له گؤيم نةغمةوو ئاوازي ذةباب 
ساغةري مةي مةده ساقي ! كه لة بةر دووريي ئةو 
تاصه وةك ژةهري هةلاهيل له مةزاقم مةيي ناب 
كاري كردن نةبوو ئةم كاره كه گةردوني دةني 
كردي، ذووي ذةش بث وةكوو بةختي من و پةذذي غوراب 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
ذةنگه لةبةر فيرقةتي ئةو مونيسه تؤ ! « ذةزا » ئةي 
قةت نةبي خاصي وةكوو كووره له سؤزي تةب و تاب 
(٩) 
دةردي حةبيب 
دةمكوژث حوكمه دةزانم به خودا دةردي حةبيب 
وةره سا بةشقي خودا دةس له يةخةم بةرده تةبيب 
وةره دةستث بخةمه گةردني بلوورينت 
تا وةكوو سفره له داخا بدذث ورگي ذةقيب 
تالعم نةحسه دةترسم كه به ئازاري فيراق 
بمرم و ذؤژث نةبث دةوصةتي وةسصم به نةسيب 
چاوي فةتتاني ئةتؤ ساحيره يا جادووگةره 
كه به عيشوه وو ناز ئةدا عابيدي سةدساصه فريب 
تا له تؤ دوورة دصي غةمزةده ئةي ذاحةتي گيان 
مةشريق و مةغريبة ما بةيني لةگةص سةبر و شةكيب 
بث فةراز نابث نةشيب ، ئةم قسه تةحقيقة وةلث 
من له ذثي عةشقي تؤ نةمدي به خودا غةيري نةشيب 
قةيدي زوصفه لةسةر و سةفحةيي ذووت سابيته ، يا 
شثخ دةگؤذثتةوه گةر چاوي به زوصفت بكةوث 
خيرقةوو سةبحه به زوننار و چةليپا وو سةليب 
تاقةتي تاق بووه بثچاره له ژثر باري فيراق 
چاكه تةذةححوم به غةريب « ذةزا » بكه ذةحمث به 
تيبةت و تيبه كه مةمزووجه له گةص زينةت و زيب
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
(١٠) 
ئثسترثكي ذووت و قووت 
مير به سةد ميننةت هةناردي ئثسترثكي ذووت و قووت 
دةست و پا سست و سةقةت ئةندامي هةروةك عةنكةبووت 
خاوةني ناصثم كه ئاليكي نةداوة موتصةقا 
داويةتي ئةمما وةكوو بيستوومه قووتي لايةمووت 
پووش لة لاي حةصوايه حةتتا گةر پةصؤشةي پنگ كةوث 
باي ئةدا ، لوولي ئةدا ، قووتي ئةدا مانةندي حووت 
گةرچي ناتوانث ببزوث هثند لةذ و كةم قووةته 
دةنكه جؤيثكي نيشان دةي ، تا قيامةت دث له دووت 
پشتي ذثش و شاني زامدار و جدةو بوو ، ناعيلاج 
چةند قوروشثكم هةبوو بؤم دا به نةوت و عةنزةذووت 
مةسصةحةت وايه هةتا نةيخواردووم بينثرمةوه 
زؤر ئةترسم دةفعةيث قووتم بدا بمكا به قووت 
سةي فةتاحي مةيتةرم ذوژث به حوججةت لثي نةوي 
كلكي دةرهثنا لة بن ، ئةمجا به ئاستةم گوثي بزووت 
گةر قةصةو بث ئةم ئةجننه نثره تةسخير ناكرث 
غةيري چةند دةروثشي ذةففاعي به زةبري جةلجةلووت 
ئةم مةتاعه چاكه هةر لاييق به حاجي ئةحمةده 
جووتي پث بكا تاوةكوو چؤن هةردوو لنگي بكا به جووت 
لاييقي شاني من و شاياني شةئني تؤ نةبوو 
چاوةكةم چيت پث بصثم چارم نييه غةيري سكووت 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
(١١) 
تةخميســي شــثخ رةزا لة ســةرغةزةلي حــافز ، بــؤ هــةجوي مــةلا 
مةعرووف كاتبي بيدايةت 
مةعرووفي بث ديرايةت گووت كرده ناو بيدايةت 
چيت پث بصثم قوذمساغ هةر دوو گونم به دايةت 
گونمي به تذ شةهيد كرد كثرم ئةكا ريعايةت 
(زان يار دلنوازم شكريست با شكايت 
گر نكتةدان عشقي خوش بشنو اين حكايت) 
مةعرووف كه حيزي وةك خؤي نةبوو له نةسلي ئادةم 
ئازاري مةقعةدي بوو ، بؤم ذاكشا لة سةر دةم 
مردم ئةوةند سوار بم ، خؤم كوشت ئةوةنده پيادةم 
(بي مزد بود و منّت هر خدمتي كه كردم 
يارب مباد كس را مخدوم بي عنايت) 
خاشاكي دةوري دوبري لثم بوون به ماري هةيجا 
كثرم به سةد مةشةققةت ذؤيي ، گونم نةگونجا 
كثرم له پةشمي پاشي دانةي گوني ترنجا 
(در زلف پر شكنجش اي دل مپيچ كانجا 
سرها بريده بيني بي جرم و بي جنايت)
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
ذووم كرده سةمتي سمتي ، يةعني مةكاني مةعهوود 
ئةرزثكي پذ نةجاسةت دةشتثكي شةهوةت ئالوود 
ذانيم فةرةس چةپ و ذاست ذثگةم نةبرده مةقسوود 
(از هر طرف كه راندم جز وحشتم نيفزود 
زينهار ازين بيابان وين راه بي نهايت) 
دةرمانه سمتي ئةمما نةرمانه وةك بةري دةست 
هةر مةنزصثكي سةد ميل، هةر ميلة سث سةد و شةست 
(اين راه را نهايت صورت كجا توان بست 
كش صد هزار منزل بيش است از بدايت) 
باوكي پياوثكي چاك بوو، دايكيشي زؤر موقةددةس 
خؤي پؤشت و داكي خؤگث هةتا خودا بصث بةس 
بؤ نةختث ئاوي شةهوةت جةرگي بووه به قةقنةس 
(رندان تشنه لب را آبي نمي دهد كس 
گويا ولي شناسان رفتند ازين ولايت) 
(١٢) 
موديري تةحريرات 
گزر دوائر اقلامي ارقةسنده دوات 
مدار اهل قلمدار مدير تحريرات 
نگفتمت كه حذركن ز تيغ ناطقه ام 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
فإنّ ناطقتي آفةٌ من الآفات 
لةبةر عةبا كه جةبةم كردي ئةي فةقيري خودا 
ئةوه عةباكةتة كثرم به قنگي خؤت و عةبات 
(١٣) 
ئةم دةغصه كه تةسليمي دةكا شثخ به هةجيجي 
نوقساني دةكات هةر له تةغارث ده كةويجي 
ئةسص و نةسةبت دؤمه له من بووي به هةجيجي 
بث مروةت و ئينساف و حةرامزادةوو بيجي 
(١٤) 
سةرگوزةشتةي خؤي و هةجوي شثخ غةفوور 
ئةو ذؤژة كه تؤرام و له كةركووك سةفةرم كرد 
مانةندي عةقاريب له ئةقاريب حةزةرم كرد 
گةردوون سْنْكي كردم و هثنامييةكؤيه 
ميواني لةكن مامه غةفووري لةجةرم كرد 
ويستم كه بذؤم بؤ سةفةري ذؤم به سياحةت 
نةيهثشت و دووسةد ئةهلي عةمامةي له سةرم كرد 
دانيشث نة چث، من كچي خؤم مارة دةكةم لثي 
ئةو تاليبي دونيايه ئةوا موعتةبةرم كرد 
چورسا له بةرم جوببةوو فيسا لةسةرم فثس 
نث فثسي لة سةر نام و نة جوببةي له بةرم كرد 
شةش مانگث بةم ئةفسانه گلي دامةوه لاي خؤي
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
نةمزاني ملم بشكث تياچووم ، زةرةرم كرد 
وةصصاهي دةكةم دةرحةقي ئةو بةصكوو زياتر 
ئةو كاره كه دةرباري ذةشيدي پسةرم كرد 
كارم تةذ ئةبث ئةم وت ئةگةر لوتفي ببث مام 
ئةي لايقي ذيشي به خودا كاري تةذم كرد 
بؤ موجتةهيدان گةرچي مورةخخةس نييه تةقليد 
من موجتةهيدم ، هاتم و تةقليدي كةرم كرد 
ئةي گووي خله بةو لوتقه كه ئةو كردي لةگةص من 
لةم مةرحةمةت و لوتفه ئةوا من گوزةرم كرد 
سةد دةفعه گوتم وةختث كه ديم نةخوةتي قةلبي 
ياذةب كه لةگةص شثخ عةلي بؤچي شةذم كرد 
هةر دةةوه لاي گةرچي بصث هاتةوه ديسان 
ئةو خوثذييه بثكاره كه من لثره دةرم كرد 
باعيسي بةدنامييه عةودةت « ذةزا » هةرچةنده 
لةم سووكي وو بةدنامييه سةرفي نةزةرم كرد 
(١٥) 
له باسي باب و باپيري تا دةگاته خؤي 
خودا وةختث كه حةزكا بةندةيثكي خؤي بكا خؤشنوود 
له ذثگةي دوورةوه بؤي دث به پثي خؤي شاهيدي مةقسوود 
له هيندوستانةوه شةش مانگة ذث تا خاكي كوردستان 
خودا شثخ ئةحمةدي هنديي ذةوان كرد بؤ مةلا مةحموود 
مةلا مةحموودي زةنگنه يةعني قوتبي دائيرةي ئيرشاد 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
له دةوري مةرقةدي هةر دةنگي يا هوو دثت و يا مةعبوود 
له پاش ئةو ئةرشةدي ئةولادي شثخ ئةحمةد له جثي دانيشت 
بيعةينه وةك سولةيمان جث نشيني حةزرتي داوود 
بةصث بابي وةها ئةصبةت دةبث فةرزةندي وا بثنث 
ئيلاهي سةد هةزار ذةحمةت له قةبري واليد و مةولوود 
به ذةحمةت چوون ئةوان ، با بثينةوه سةرباسي ئةوذةحمان 
فيدات بم ئةي نةتيجةي دوودماني ئةحمةد و مةحموود 
نةتيجةم مةقسةده تالي و موقةدديم شةرتي تةحسيلن 
ئةوانةي بؤيه ئيجاد كرد خودا تا ئةم ببث مةوجوود 
ئةمثستاش شثخ عةلي نةجلي كةبيري ساحيب ئيرشادة 
ئةميش وةك باب و باپيري له زومرةي ئةولياي مةعدوود 
ش لةو نةسلةيه بيبةخشه ياذةب چونكه قةت نابث « ذةزا » 
گوصي بث خار و بةحري بث بوخار و ئاگري بث دوود 
(١٦) 
كةشوفش كردني بةگ 
لة بةگ وا بوو كه من ماتم كشي كرد 
كه من هةستام و ئةو داما و فشي كرد 
گةهث سةيراني سةر گون بوو گةهث كثر 
حةقيقةت مستةفا بةگ گةردشي كرد 
دةبوو باوكي سةگي ناو نايه ئةمما 
بةگي ناو نا، قوذمساغ ياغنيشي كرد
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
(١٧) 
سةرو و نةي 
سةرو و نةي چين ، كه لة گةص قامةتي تؤ بثنه نةبةرد 
شةكةري خواردووه نةي ، سةرو سةري داوه لة بةرد 
گةر دةليلي وةكوو نوقتةي دةهةنت نةبوايه 
منيش ئينكارم ئةكرد وةك حوكةما جةوهةري فةرد 
لثي دةپاذثمةوه ئةي رؤحي ذةوانم تو خودا 
چييه دةرماني دصم ، پثم دةصث ، لاچؤ دصةدةرد 
(١٨) 
ستايشي ئةحمةد پاشاي بابان 
ذؤژي يةكشةممه كه مةشهووره به ذؤژي پازار 
من به غار كةوتمه دومبالي كوذثكي بوصغار 
كوذ چ كؤر؟! لثوي وةكوو لالةيي حةمرا ذةنگين 
كوذ، چ كوذ؟ چاوي وةكوو نثرگسي شةهلا بيدار 
ئةهلي ئينساف به خودا ذةنگه چةنةي بشكثنث 
گةر كةسث بثت و بكا قامةتي تةشبيهـ به چنار 
له هةمووي سةرفي نةزةر ، سمت و سورينثكي هةبوو 
نازك و نةرم و لةتيف ، ميسلي تةصاي دةست ئةفشار 
خذ و مةخرووت و مودةووةر، سپي وو نةرم و دوو نيم 
هةروةكوو كؤمةصه بةفرث كه شةقي كةي به مشار 
كه به ديققةت نةزةرم كرده سورثن و كةفةصي 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
هةردوو چاوم پةذييه تةوقي سةرم وةك سةگي هار 
دامةنم گرت و وتم: ( مرحمت ايت الماسم! 
بويله ياندرمه بني آتش عشقك ايله زار) 
(چشم جادوي سياهت همه پند است و فريب 
همه ناز است و كرشمه همه خوابست و خمار) 
(بني صيد ايتي سنك ديده يهء آهو روشك 
اي سنك ديده لرك آهوكبي شير شكار) 
ساعةتث چاك لة سةر سووذةتي نةحسم فكري 
پثي وتم:(حاجي بابا گيت ايشينه ياغمه مي وار! 
صاچمه ، لاقرديلرك حاصلي يوق ،گيت ايشينه) 
آقچه سز ايتمه صاقن آرزوي بوس و كنار) 
من كه يةك پارةيي جصقم له ئةزةل شك نةدةبرد 
پثم وت: ايشته كمرمده دولودر يوز دينار 
بن بيوك ذات شريفم ، وكلا خواجه سييم 
طانيور بنده كزي جملهء شاه و خونكار 
ئةلغةرةز هثنده درؤم كرد و فسوونم بؤ خوثند 
كةوته دووم هةروةكوو دووي گورگ بكةوث بةرخي هةژار 
موختةسةر خؤشه قسه بردمه مةنزصگةهي خؤم 
گرتم و خستم و لثم برد و گونم كرد به چوار
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
مؤصةتم ساتث نةدا ئةو شةوه تا وةختي سةحةر 
كاري خثرم به مةزةنده گوزةري كرد له هةزار 
وةختث سبحةينث كه داوثني فةلةك ئةتصةسي بوو 
هةر لة جث ذاستةوه بوو دامةني گرتم وةكوو خار 
چنگي وةك پةنجةيي شاهين له يةقةم قاييم كرد 
دةستي كرده جةزةع و ناصةوو هاوار هاوار 
زةبتييةي ئةهلي مةحةلله هةموو جةم بوون له سةرم 
پرسيان: مَا الْخَبَر؟! ئةي زاهيدي سالووس شيعار 
پثم وتن لةم كوذه بوصغاره بپرسن كه له من 
چي دةوث بؤچي دةناصثنث وةكوو هةوري بةهار 
چاكي كرد پةردةيي نامووس گوتي:"سيكتي بني، 
ويرمدي پاره سني بويله مي قانون كبار؟" 
ديديلر:" حاجي افندي چوجوغك آقچه سني وير 
سر كه فاش اولذي دها فائده ويرمز انكار 
يوقيسه آقچه ك اگر مهلتك اوچ گون اولسون 
حقني اوچ گونه دك ويرمليسين اي غدار 
ئةمه دوو ذؤژه كه حةيران و پةرثشان دةگةذثم 
كثم هةيه غةيري وةلي نيعمةتي فةرخونده شيعار 
يةعني هةمنامي نةبي حةزرةتي ئةحمةد پاشا 
فةخري دين ، كاني حةيا ، بةحري كةرةم كوهي وةقار 
مةدحي ئيحساني بكةم، عةدصي بكةم فةزصي بكةم 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
به خودا خاريجه ئةوسافي حةميدةي له شومار 
كةفي زةذبةخشي كةوا مةنبةعي دوذذ و گوهةره 
ميسلي بةحرث كه نة ساحيلي هةبثت و نه كةنار 
تةبعي جةوواد و كةريم هةر وةكوو قائاني دةصث 
(زر به قنطار همي بخشد و اشتر به قطار) 
تا وةكوو دةوره بكات و بگةذث چةرخي فةلةك 
زةفةر و فةتحي قةرين، بةختي موعين،تالعي يار 
ذةئيي تؤ باعيسي تةنزيمي ئوموراته بةصث 
بؤ كورةي عالةمي ئيمكان بووةته قوتبي مةدار 
(19) 
ئازاريي عةشرةتي تاصةباني 
بارةكةصصا ئافةرين ئةي عةشرتي نوسرةت شيعار 
مةردي مةيدان شثري جةنگاوةر هوزةبري كارزار 
چوار عةشيرةت؛كاكةيي و وةند و جةباري و داوده 
ئيتتيفاقيان كرد و هاتن چوار سةد و پةنجا سوار 
هةر به ئةووةص حةمله چةندتان گوشت و چةندتان سةربذي 
چةندي كةشيان لث بة جث ما، بوونة توعمةي موور و مار 
ئثستةكةش لةو دةشته شةذيانه لةسةر لاشةي ذزيو 
كةركةس و شاهين و گورگ و مامةذثوي و كةمتيار 
بةيني بةينةصصا عوبةيدي قيلةتةن كارثكي كرد 
هيچ كةسث نايكا مةگةر حةيدةر بة زةربي زولفةقار 
هةر سوارث فيرقةيثكي ذاذفاند و دايه پثش
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
كةوته سةر كوثخا مةخؤل عةبدولوةهابي نامدار 
لثي خوذي وةك شثري غوذذان ،سا مةذؤ ، ذاوةسته بؤم 
ئةي تصيشي دايه ذثزاورت به ريشي" يادگار" 
چةكمةيث سووري له پثدا بوو به جارث زةردي كرد 
تس له ملثون تثپةذي كرد، تذ گةيشته سةد هةزار 
يةك له يةك ئازاترن، تةعريفي كامثكتان بكةم 
دةك فيداي دةست و تفةنگت بم سولالةي شثخ ستار 
شاسوارثكي وةكوو تؤمان هةبا باكمان چييه 
تؤش له حةققةتدا سوارثكي وةكوو ئةسفةنديار 
ئةم قسانه گشت مةجازن گةر حةقيقةتتان دةوث 
بةزلي نان و هيممةتي پيرانه بؤتان كةوتةكار 
جائيزةم مةتصووبه ئةم مةدحةم به خؤذايي نييه 
م گةر هيچ نةنثرن يا ستار! « ذةزا » هورتمانيش بث 
(٢٠) 
هةتيوثكي سنةيي 
دوثنث شةو بؤ دةفعي حاجةت چوومه حةممامي غةفوور 
سادة ذوويثكي تيابوو سمت و ساقي وةك بلوور 
جث به جث هةر وةك موهةنديس دامة بةر مةددي نةزةر 
هةر له تةوقي سةريةوه تا نووكي پةنجةي خوار و ژوور 
وةك سةگي برسي به حةسرةت سةيري دووگي مةذ بكا 
سمتي سيمينيم به چاو گرت تثي فكريام دوور به دوور 
عاقيبةت شةوق و هةوةس پةردةي حيجابي پارةكرد 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
خؤم كوتا دثوانه ئاسا بؤ سةراپةردةي حوزوور 
هةركه فةرمووي مةردمي شاري سنةم، يار بابلم 
هاته گةردش بث تةوةققوف وةك عةموودي لةندةهوور 
(٢١) 
هةجوي كاكةيي 
بابان باشنده بر باطمان يشيل وار 
إمام القوم في تقسيم شلوار 
هةتانه هةروةكوو بيستوومه بةزمث 
له ساصثكا شةوث ياراني ديندار 
دةبةستن حةصقةيث وةك عيقدي پةروين 
له جثگايثكي خاصي ( َ ليْسَ دَيّار) 
به چؤكا دث قوتةي مل نثركه كاردوو 
وةكوو بولبول ئةخوثنث وةعز و گوفتار 
دةخوثنث مةرسييةي مالوسي مةحرووم 
يةكانةي گون ذةش و گاحؤلي شاخدار 
وةكوو باران به كلكي پيره سةگدا 
به ذيشيدا دةچؤذث ئةشكي خوونبار 
لةپاش ئيكمالي ذةسم و ماتةم و شين 
وةذين دةس پثدةكا وةك كةلبي هةوشار 
مةعازةصصا، دةصث :"يا آيها القوم!" 
درؤيه حةشر و نةشر و جةننةت و نار 
لةگوث مةگرن قسةي ئاخوندي سونني
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
به ئاشووبن مةلاي سةر لنگة دةستار 
غةرةز لةم جرت و پرت و فاك وفيكه 
ئيتاعةي ئةشقيا بؤ دةفعي ئةشرار 
مةزهةبثكه بث گرث و قؤرت « حولوولي » 
ذثگةيثكه ذاست و هةموار « تةناسوخ » 
بيحةمديللا نةما كاك ئةحمةدي شثخ 
زةهاوي مرد و گؤذي گوم بوو چاومار 
ئةگةر بث شثخ عةليش دةفعولبةصابث 
ئيتر دنيا دةبثته عةيني گوصزار 
بمثنث يا نةمثنث چي لةدةس دث 
كةي هةرزه گوفتار؟! « ذةزا » به تةﻧﻬا شثخ 
ئةگةر مشتةو مشاريش بث زماني 
عيلاج ئةكرث به مشتث پذ لةدينار 
بةديناري عيلاج كةن يا به سمتي 
بلوورين كوودةكثكي ساده ذوخسار 
عةزيزان مةزهةبي ياراني جةم جةم 
لةسةر سث ذوكنه: ئةووةص تةركي ئازار 
دووةم ئيكرامي زةيف و شةرتي ساليس 
لةهةردوو عومدةتر كيتماني ئةسرار 
ئةمانةش جومله پةشمن ، ئةسصي مةقسةد 
چوارن پثت بصثم ئةي پيري هوشيار 
شكستةي جةوز و تووصي سةوز و كةصبةي 
بةرازي بؤز و كةصبةي خووگي مردار 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
ئةگةر دةرچث لةسةر ئةم دينه ذؤحت 
دةچثته قاصبثكي شؤخ و نازدار 
زةعيف بث خوانةخواسته ئيعتيقادت 
به ئايين و به ئةركان و به ئةتوار 
نةكةي تةرسث به ذيشي خةلفه باپير 
نةدةي گانث له ذثگةي باوه يادگار 
شياكةي گاوي حوول نةگري له ذيشت 
نةچيته ژثر كولثني دايه ذثزوار 
قةپؤزت دانةپؤشث بةرسمثصت 
بةسةر ملتا نةيث وةك ياصي كةمتيار 
لةقيبلةي (موستةفا) ذوو وةرنةگثذي 
لة ذثگةي شةرعدا نةمري گوناهكار 
له پةشمي ذيخناكي بةر سمثصت 
ئةذثسن سةر كةلة و دةسبةند و هةوسار 
كه مردي نةقص ئةكا ذؤحي خةبيست 
له ئينساني دةچثته شكصي سةگسار 
وةرن ياران شةوي ميعاده ئةمشةو 
له پث دةرپث فذث دةن يار و ئةغيار 
شةواصي زةرد و سوور وةك خةرمةني گوص 
لةسةر مافووري زةذ ذؤكةن به خةروار 
شةواصي خامةك و زةذبةفت و خارا 
لةسةر يةك دابنثن وةك ماصي توججاذ 
كةنيز و خانم و خاتوون و خاديم
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
فةقير و مونعيم ودةرويش وسالار 
نةديم و نؤكةر وئاغا و ئةفةندي 
لةدةوري دانيشن وةك خةتتي پةذگار 
لة نةزمي بةزمي جةم ساقي بگثذث 
شةراب و لث بدا موتريب لة ميزمار 
نةبيز و شةربةت و نوقص ومةزة و مةي 
دةف و تةمبوور و ساز و بةربووت و تار 
دةبث ئةم بةزمة هةر بةم نةزمة بذوا 
هةتا دوو حيسسة ذابوورث لة شةوگار 
كة دنيا بوو بة ذووي قة يماسي زةنگي 
سرةي بةش كردني شةصوارة ئةمجار 
بةقورعةي مة عدةلةت يةكسان بةشي كةن 
مةپرسن ئةقرةبا و قةوم و كةس و كار 
مةپرسن دايك و پوور و خوشك و خوارزا 
لة ژثر كوركةي بةرن ب ثقةول و گوفتار 
بة قةولي باوة باوة و ميرةميرة 
ميسالي كثر و قوز هةروةك كون و مار 
بة شةرعي مةزدةك و ئاييني بابةك 
دخوولي جائيزة ئيسمي كونادار 
(فهبوا سادتي للوطء و النَّيك 
لَقَد علَّمتُكُم تَقسيم شَلْوار) 
چرا پف صي كةن و شثرانة هةستن 
شةقث هةصدةن لة پةردةي عيسمةت و عار 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
سةرو دةرپث بةرن بث فةرق و تةمييز 
مةپرسن ئةقرةبا و قةوم و كةس و كار 
شةواصي هةركةسث بةر هةر كةسث كةوت 
تئيتر فةرقي نةكا بيگرثته بةركار 
كةئةم وةعزةي تةواوكرد پيره ئاخوند 
ئيتر هةر پف له شةمعة و تف له حةيتار 
ئيتر هةر ئةتكي دينة و كةسري نامووس 
ئيتر هةر تةركي شةرم و عيففةت و عار 
ئيتر هةر لنگ ئةبثتة لام ئةلف لا 
ئيتر هةر كثر دةبثته باسكي هاوار 
ئيتر هةرگوممةزةي سمته دةسووذث 
به سوورةي سةرخذا وةك چةرخي دةووار 
ئيتر هةر لث بذين و لث خوذينه 
بةره و ژوور و بةرةو ژثر و بةرةو خوار 
ئيتر هةر دايكةپيرةو هةصئةنيشث 
به كةللةي كثرةوه وةك ورچي سةردار 
ئيتر هةر پاوةنةي زيوةو زذةي دث 
لةبةر كوت پثوةدان دةخشث له ديوار 
ئيتر هةر خةپلةيه وةك جاوي گازر 
بة مةترةق دةيكوتن ساداتي ئةبرار 
ئيتر هةر جثگه ماچةو خوثن ئةوثستث 
لةسةر گؤناي سپي وةك سثوي خونسار 
ئيتر هةر ناوگةصي خووباني بيكره
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
لة خوثندا سوور دةبث وةك بةرگي گوصنار 
ئيتر هةر كثره وةك پةيكاني گؤشتين 
بة ژثر بنيا دةچث وةك پةذذي سوفار 
ئيتر يا خوا نةسيبي دژمنت بث 
بريني نثزةوو نووزةي بريندار 
تسثكي كةند بة ذيشي سةي براكه 
تذثكي دا به يادي باوه يادگار 
مناصث لةو شةوة پةيدا بث لايان 
ي موختار « رثزوار » و « سةييد » دةبثتة 
له وةسفي كاكةيي گةر سةرفي عومرم 
بكةم ، ناكةم بةياني عوشري ميعشار 
عةموودثكم هةيه وةك تووصي داوود 
كوتامه ژثر بةلؤكةي دايه ذيزوار 
(٢٢) 
كثر كه هةستا نه له بثگانه دةپرسث نه له خوثش 
گورزي خؤي هةر دةوةشثنث چ لةپاش و چ له پثش 
هةمه كثرثكي قةوي، هثند به كوني تةنگا چوو 
سةروچاوي هةموو زامداره ، پةراسووي هةموو ذثش 
تا ملي غةرقه له چةرما ،وةكوو سيواكي مةلا 
پرچي ئةفشانه لةسةر پشتي ملي وةك دةروثش 
پاصةوانثكي قةوي قؤصه له ملبازيدا 
مةحكةمه ذيشةوو بثخي وةكوو شاخي گامثش 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
(٢٣) 
شثخ محةممةد عةلي و چةند نةفةرث چووينه ئوجاغ 
گشت به كةيف و بة نةشات و به سروور و به دةماغ 
گةرچي چةند ذؤژث بوو تةعليمي تفةنگ بازيي ئةكرد 
رؤستةم ئاسا چووة پارثز لة يةكث تيتلة بيجاغ 
هةركه ئةنگاوتي وتم دةك دةس و بازووت نةذزث 
هةركةسث پثت نةصث ذؤستةم تةرةسةو قوذمساغ 
(٢٤) 
ستايشي شثخ ستار 
سپاي غةم دةورةيان دام دةس به مةترةق 
لةپاش تةشريفي تؤ داميانه بةر شةق 
تةعالةصصا، له جةللادي فيراقت 
دةذثژث بث موحابا خوثني ناحةق 
مةپرسة بؤ له هيجرانت نةمردم 
كه من سةگ مةرگم و گيان سةخت و دص ذةق 
كه زينيان خسته پشتي ماينه ذةشكوثت 
گةذا چاوم له تاوان زةرد و ئةبصةق 
له شةوقي تؤ وةكوو مةنسووري حةللاج 
خورووسي تةبعي من ئةي گوت:(انا الحق) 
لة بةزمي خوسرةواندا يةك زةمانث 
مورةخخةس بووم وةكوو دةستووري موتصةق 
ئةمثستاش تاقةتم تاقةو پةرثشان
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
خورووسم ئةخرةسةو، حاصم موفةششةق 
لةبةر هةيواني مزگةوت ئثسته بث تؤ 
وةها دثم و دةچم وةك حاجي لةقلةق 
ئيلاهي عومر و جاهت بةرقةرار بث 
عةدووت هةر سةرنگوون بث، خؤت مووةفةق 
« حةبلول مةتينه » سمثصي شثخ ستار 
وةحيي موسةددةق « ذةزا » كةلامي شثخ 
(٢٥) 
ئةگةر جارثكي تر بچمةوه كةركووك 
بةم حاصه ئةگةر جارثكي تر بچمةوه كةركووك 
مةعلوومه به مةردي نةذواوه لةسةرم تووك 
بؤچ بچمةوه كةركووكي قوذمساغ كه لةگةص من 
ئةهلي هةموو ناسازه وةكي ئاوي حةمامووك 
پثم خؤشه لةبةر جةوري برا و لؤمةيي ئةقوام 
سةد جار له غةريبي بكةوم، موفليس و مةفلووك 
ذؤژث به مورادي منيش ئةصبةت دةگةذث چةرخ 
ئةم ميچه قةراري نييه ، گاهث جگه گةهـ بووك 
شاهي كه نةبث ذادةبوثرين به گةدايي 
بؤ ئةهلي قةناعةت له پصاو خؤشتره داندووك 
شةش مانگه زياتر كه لةپاش مةرگي پدةر، من 
مةغدوورم و مةزصووم و جةفاديدةوو مةهتووك 
تا ساكيني كؤي مامه غةفوورم وةكوو فةغفوور 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
كيسةم پذه داييم له زةذ و ليرةيي مةسكووك 
پابةندي خةلايق نييه تةبعم وةكوو خةصكي 
بث كولفةتم و ذةندم و سةيياحم و سالووك 
من خواجةيي ئةحرارم و ئامثزشي دنيا 
هثشتاكه نةمي كردووةته بةندةيي مةملووك 
وةك (لاميع)ي شاعير نييه ئثستث له جيهاندا 
سووك « ذةزا » شيرين سوخةن و قانيع و خؤش تةبع و 
(٢٦) 
هةجوي شوكري 
پووره شوكري بةسيه با نةتگثم و سمتت لةق نةكةم 
دايكه كثرخؤرت هةواصةي سووري سةر ئةبلةق نةكةم 
نييةتم بوو دةفعةيث خؤمت پيادةم باز وتم 
نةقسه بؤ ئةمسالي من با گوث له هةر ئةحمةق نةكةم 
من كه شةهبازي شكارئةندازي شاهيم پث دةصثن 
حةيفه با ئاهةنگي جةنگي سةرگةذ و لةقلةق نةكةم 
تؤ به جارث وةك ژني فاحيشه پثت لث هةصبذي 
نةء ، وتم خةيري نييه، چاوثكي گةر لث زةق نةكةم 
حيزه! ساخؤت بگره، تا بؤت بثمه مةيداني مةساف 
شةرته هيچت پث نةصثم تا بن گونت نةستةق نةكةم 
كؤنه حيزي شاري بةغدا! لثم حةرام بث شاعيري 
گةر كوزي خؤشكت وةكوو ئةيواني كيسرا شةق نةكةم 
م به فةردث گا خوا ذؤحم بةرث « مةستي » هةر وةكوو
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
مولحيدي كافرمةزةب گةر تؤش به ئةو مولحةق نةكةم 
من دةزانم كث له خشتةي بردويي ئةمما چ سوود؟ 
سةييده، سةييد قسةي سووكي دةبث دةرحةق نةكةم 
پثي بصث با مونتةبيهـ بث ، تؤش گةن و گوو بةس بخؤ 
با سلثماني به جارث كافري موتصةق نةكةم 
دا، ورچه كوثر! « ذةزا » عةهده كردوومه له خزمةت شثخ 
نةي خةمه ناولنگي دايكت، تا لة تؤي ئثرةق نةكةم 
(٢٧) 
من بة ئاشووبم، بةجارث خان و بانووتان ئةگثم 
ئيبني مة شهوورتان دةييووس و (پياوي) بةد خووتان ئةگثم 
هةر لة كوذ تا كچ لة ساصي سةد هةتا دووتان ئةگثم 
يةك بة يةك هةمساية كاني دةوري خانووتان ئةگثم 
حةوشةووكؤصان و بير و دار و پةردووتان ئةگثم 
شةرتة هيچي دةر نةكةم تاكوو كةنووتانيش ئةگثم 
باوكي مةعلوومت نيية لةعنةت لة زاتت هةي تةرةس 
گوو به گوثي دايكت چوزانم داية بةر كث پثش و پةس؟ 
(٢٨) 
ئالي بةبه 
سائيل به غينا نائيل ئةكا ب ةخششي كةمتان 
ئالي بةبة ياخوا نةذزث دةستي كةرةمتان 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
هةرچةند بة مةسةل خةنجةري ئةصماسة زبانم 
نابذث قةد سةري موويث لة ئةداي شوكري نيعةمتان 
گيرفاني گةداي كردووةته كاني جةواهير 
ئيكسيري نيساري زةذة شاباشي درةمتان 
ئثوةن بة حةقيقةت مةليكي ميللةتي كوردان 
شايانة زيارةت بكرث خاكي قةدةمتان 
ئينكاري حوقووقيان لةسةر ئةم ميللةتة ناكرث 
ئابائي فةرةيدوون فةذ و جةمشيدي حةشةمتان 
(٢٩) 
شثخ عةليي تاصةباني 
بثگانه هةموو ساحييي جاه و جة بةذووتن 
بثچارة براي شثخ عةلي موفليس و ذووتن 
ئةي شثخ عةلي وا چاكة وسووقت بة برا بث 
باوةذ مةكة بةم خةصقة كة وةك توولة لة دووتن 
قةومث كة لة عةهدي پدةرت حةلقة لة گؤش بوون 
تةحقيق بزانة بة خودا جوملة عةدووتن 
ذةحميان نيية دةربارةيي تؤ، خزم و ئةقاريب 
موشفيق ترة بثگانة لةمانة كة عةمووتن 
نادان و قوذمساغ و نةزانن كة ئةمانة 
گاهث لةسةما گاهث لة سةيري مةلة كووتن 
ئةم تةكيةنشينانة چ دةروثش و چ سؤفي 
هةرچةندة بة دص موشتةغيلي زيكر و قونووتن
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
وةك حاجي لة مابةيني سةفا و مةروة بة تة عجيل 
بؤ لوقمة ئةمانيش بة مةسةل يوونس و حووتن 
« لاميع » جومعانة بذاوة به خودا موفليسة 
نث پووصي حةمامي هةية نث پارةيي تووتن 
(٣٠) 
كچي حةسةن كةنؤشةن 
حةسةن كةنؤشةن، حةسةن كةنؤشةن 
ئينة كناچةي كةنؤشةن 
كةللةش شصةقياو ناوگةصش بؤشةن 
كوناي قيرينش داييم وة جؤشةن 
كوذكةش دثوانةي كة صپووس نة دؤشةن 
بةلؤكةش لؤلؤن چوون گةدةي مثشةن 
دة لؤن هةر لؤيث سةد كثر نة تؤشةن 
وثنةي هةر وة فاص هةر وة خرؤشةن 
پةي كثرث قةوي خةيلث پةرؤشةن 
بؤس و كة نار و خةصوةتش خؤشةن 
(٣١) 
ئةم ساده روخانة 
ئةم ساده ذوخانة لة مةلاحت كة تةمامن 
دةورت كة دةدةن، تةفرة مةخؤ، قةت مةصث رامن 
گةهـ دؤست و وةفادار گةهث دوژمني خونخوار 
دص نةرم دةبن گاهـ و گةهث سةخت كةلامن 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
عاجز مةبه ـ نةك بؤ تؤ ـ وةفايان نيية بؤ كةس 
مةعلوومة كة ئةم تاقمة وةك تاسي حةمامن 
(٣٢) 
شين بؤ سةرداري ئاكؤ 
ذووخاندي گةردشي گةردون له هةرجث ئاستانث بوو 
سوتاندي چةرخي دوون پةروةر له هةر كوث ئاشيانث بوو 
پثچاثةوه گةردوون « طَيِّ سِجّ ِ ل لِلْكُتُبْ » وةكوو 
لةهةر ميهمانسةرا ئاساري سفره و نان و خوانث بوو 
به حاتةم گةر بكةي تةشبيهي ئةم ئاغايه ، بث عةقصي 
كه فةرقي ئةم له گةص ئةو، ئاسمان و ذثسمانث بوو 
درثغ بؤ خانةداني مارف ئاغاي سةروةري ئاكؤ 
كه جثگةي عةيش و عوشرةت ، مةنبةعي ئةمن و ئةمانث بوو 
كةيومةرسي دووةم ، جةمشيدي ساني، خوسرةوي ساليس 
سولةيماني زةمان، ئيسكةندري ساحثبقذانث بوو 
شةوي وةك زوصفي يار و ذووي حةسوود و بةختي من تاريك 
لةگةل دةيجووري يةلدا وا حيساب كه تةوئةمانث بوو 
به نامةردي شةهيديان كرد، وةكوو حةمزةو عومةر، دوژمن 
موراد ئاغا كه ذؤژي جةنگ و دةعوا قةهرةمانث بوو 
كةسث ئةم سةروي ذةعنايةي له پث خست گةردني بشكث 
چ زيبا سووذةتث ياذةب ، چ شيرين نةوجةوانث بوو 
يان بؤيه ناو نابوو له وةختي بةخشش و ئينعام « موراد » 
لةبؤ باني موارد دةستي كةريمي نةردةبانث بوو
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
لةحةق شثخ و مةلا و دةروثش و سؤفي و سائيل و سةيياح 
وةكوو حاتةم ، شةفيق و دصنةواز و ميهرةبانث بوو 
ئوممثدي ئاسايش !« ذةزا » ئيتر نةتبث له موصكي ذؤم 
له پثش ئةم كارةدا هثشتا ئومثدي پارچه نانث بوو 
(٣٣) 
دارولمولكي بابان 
له بيرم دث سولةيماني كه دارولمولكي بابان بوو 
نه مةحكوومي عةجةم ، نه سوخرةكثشي ئالي عوسمان بوو 
لةبةر قاپي سةرا سةفيان دةبةست شثخ و مةلا و زاهيد 
مةتافي كةعبه بؤ ئةربابي حاجةت گردي سةيوان بوو 
لةبةر تابووري عةسكةر ذث نةبوو بؤ مةجليسي پاشا 
سةداي مؤزيقةوو نةققاره تا ئةيواني كةيوان بوو 
درثغ بؤ ئةو زةمانه، ئةو دةمه ، ئةو عةسره ، ئةو ذؤژه 
كه مةيداني جريدبازي له دةوري كاني ئاسكان بوو 
به زةربي حةملةيث بةغدايي تةسخير كرد و تثي هةصدا 
سولةيماني زةمان ـ ذاستت ئةوث ـ باوكي سولةيمان بوو 
عةرةب! ئينكاري فةزصي ئثوه ناكةم ئةفزةلن ، ئةمما 
سةلاحةددين كه دنياي گرت له زومرةي كوردي بابان بوو 
قوبووري پذ له نووري ئالي بابان پذ له ذةحمةت بث 
كة باراني كةفي ئيحسانيان وةك هةوري نيسان بوو 
كه عةبدوصصاهـ پاشا لةشكري واليي سنةي شذكرد 
ئةو وةخته عومري پثنچ و شةش تيفلي دةبستان بوو « ذةزا » 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
(٣٤) 
له وةختي زةرفثندا 
ئةي مةلا تؤ قةت تؤ له زةرفثندا وةها خثرا نةبووي 
يا له حيزيي بةختي من يا مؤرةكةت مووي پثوه بوو 
حاص له سث خاصي نييه تو خودا به ذاستي پثم بصث 
مووي سمثصت يا بةرت يا كلكي يابووي پثوه بوو 
وا دةزانم مووي ذزيوي پثستي دةبباغخانه بوو 
چونكة ئاساري كةتير و جةوت و مازووي پثوة بوو 
پةشمي پاشت بؤ مةزندة چونكة وةختي ذوژهةلات 
ديققةتم كرد دةور و پشتي زةرفةكان گووي پثوة بوو 
مووي سةگي گذوثش وةها نابث بة تةخمين سةد هةزار 
ذشك و ئةسپث و كثچ و كةهلة وكرم و كذنووي پثوة بوو 
ئةلغةرةز دووپشكي ذؤحم چوو لة ترسان ئةو شةوة 
هثندة دووپشك و هةزارپث و مار و مثرووي پثوة بوو 
قاوةچي ذووي سينيةكةي هةرچةند بة نينؤك هةصكذاند 
قةلعي ئاساري نةكرد هثشتا بةشي تؤي پثوة بوو 
زؤر نةما بوو بؤني سةرگين بمكوژث ،وا تثدةگةم 
تووكي بن كلكي كةر و بارگيري مردووي پثوةبوو 
داوةكةي موويين و گوويينت به كاري هيچ نةهات 
گةرچي هةرلايث دووسةد ئةفسوون و جادووي پثوه بوو
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
(٣٥) 
و كلكي حةسةن هةمزة « ذةزا » نينؤكي شثخ 
حةسةني هةمزة لةسةر"شةم "كة چيية تةفسيري 
دةست بة شمشثر لة گةصم ساحيبي دةعوا دةرچوو 
من وتم ناخوثنث شثر، ئةو وتي كلكي شثره 
لة سةرئةم لةفزه بةسث شؤذش و دةعوا دةرچوو 
گرةوم كرد له گةصي ، چووم و كتثبم هثنا 
ناخوني من نةبوو كلكي حةسةن ئاغا دةرچوو 
(٣٦) 
پاسي تازه 
دةنگي بةزم و سازه ئةمذؤ تثمگةيثنن چي بووه 
وا توجاذ و نةوكةر و ئاغا دةماغيان گرتووه؟! 
كاتيباني دائيرةو مةئموورةكاني زي شةذةف 
زؤر به كةيف خؤشي ئةبينم خةصقه چيتان بيستوه؟! 
بث عةبا شان داچةقاو مل حيزةكاني مةملةكةت 
وا دةذؤن و دثن، نازانم چييان لث ون بووه 
چوونة كن خواجة مووشث، خؤي و ئةتباعي بةكةيف 
حةزرةتي مةبعووسي ئةكرةم دةستي يةكيان گرتووة 
فايقي تاپؤ ،حةمةد بةگ با موديري تانجةذؤ 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
مةزبةتةي نامووسي خؤيان بؤ حوكوومةت ناردووة 
حاكمي سوصح ،غةفوور ئاغا،جةنابي بابلث 
فرسةتة هاوار ئةكةن وا پاسي حيزي دةرچووة 
ناگةهان جاذچي نيداي كرد ئةي ئةهالي موعتةبةر 
بثنةوة وا مؤدةيةكي تازةتر پةيدا بوو 
(٣٧) 
دلبةراني كؤيه 
شاري كؤيه كه لةبالةب له بوتي غونچه لةبه 
گةر فةلةك لثي بگةذث مةنبةعي عةيش و تةرةبه 
دصبةراني به مةسةل هةر وةكوو ئةشعاري منن 
كامي لث ئةگري ئةبثژي ئةمةيان مونتةخةبه 
غارةتي عةقصي مني كردووه زيبا سةنةمث 
عاريزي ذةشكي قةمةر ، قامةتي نةخلي ذوتةبه 
نةوزةر ئاسا وو فةرةيدوون سيفةت و سةلم ذةوش 
شثرمانةند و سياوةش وةش و خوسرةو لةقةبه 
عاريز و غةبغةب و ذوخسار و زةنةخدان و لةبي 
نازك و تورفةوو زيباوو بةديع و عةجةبه 
دصبةر و زةذكةمةر و جيلوةگةر و عيشوه فرؤش 
سةروي سيمين بةدةن و شاهيد و شيرين لةقةبه 
زاصم ودصشكةن و دؤست كوژ و خةسم نةواز 
عيسةوي دين و موغ ئايين و فةذةنگي مةزةبه 
سثوي داناوه له ژثر لثو ، كه ئةمة گؤي زةقةنه
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
زيوي خذ كردووه وةك گؤ، كه ئةميشم غةبةبه 
كافره نةيدا و وتي: « ذةزا » خواستي لثي ماچث 
ئةي خودا لةم كوذه شثخ زادةيه چةند بث ئةدةبه 
(٣٨) 
هةجوي ماينةكوثت 
ماينه كوثت جاران كه دةتوت ذةوتي، ذةوتي ئاهووه 
ئثسته هةستاني لةسةر ئاخوذ به ياهوو ياهووة 
قةت له يةك قسناغ كةمي جؤ نادةمث هثشتا لةذه 
ساص دوانگزةي مانگ سواري نابم و هةر ماندووه 
عومقي چاصي مةقعةدي بث شك مةسافةي قةسر ئةبث 
درزي دةروازةي كوزي، لؤچ لؤچ بةسةر يةكدا چووه 
گةر به ئاوزةنگي پةراسووي ئةم سةر ئةو سةر هةصدذم 
هثنده نابزوث بزانم ماوه يا خؤ مردووه 
خاوةني پثشووشي نازانث كه تةئريخ و سةنةي 
چةنده؛ ئةمما من له پيراني قةديمم بيستووه 
وةختث نادرشا هوجوومي كرده سةر ئيقليمي ذؤم 
تازه گؤيا ئةو له كوز دايكي خورووجي كردووه 
(٣٩) 
هةجوي شثخ غةفووري مامي 
مامةكةم قةحبةژنه دةوصةتي شةددادي هةيه 
تالعي ذةهبةر و بةختثكي خودادادي هةيه 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
دوو سث دثي داوةتث سوصتان به ئيتعامي تةعام 
هةر يةكثكي به قةدةر خةزنةيث ئيرادي هةيه 
چ فرووش و چ زورووف و چ زةياع و چ عةقار 
لة هةموو جينسه مةتاعث سةد و هةشتادي هةيه 
ئةم هةموو گةنج و خةزثنةي هةيه هثشتاكوو تةرةس 
نه هةواي جود و نه مةيلي كةرةم و دادي هةيه 
ذةسمي ئاباني كيرامي بووه ئاساري سةخا 
نه له ئاباني حةياوو نه له ئةجدادي هةيه 
گةر سةر و ذيشي پياوانةيه باوةذ مةكه پثي 
باتيني جوولةكة وو زاهيري زوههادي هةيه 
خؤي بةهةر سووذةت ئومثدي كةرةم پثي هةيه، ليك 
ذقي زؤرم له ذةشيدي كوذي گةووادي هةيه 
ذةنگي كةر ، دةنگي بةقةر، هةيئةتي سةگ ، خوويي چةقةص 
چاوي كوثر ، مةخزةني كثر ، مةقعةدي پذ بادي هةيه 
زيكر و ئةورادي لة سةر كثر و زةكةر مونحةسيره 
سةيري ئةو حيزه قوذمساغه چ ئةورادي هةيه 
تف له كوز داكي، لة لاي خؤي كوذي هثناوةتة دةر 
گوو بة ذيش بابي، لةكن خؤي ئةميش ئةولادي هةيه 
ئةمه گشت باوكي سةرمةشقي لةبؤ داداوه 
سةربةخؤ ساليكي ذةهذةو نييه، ئوستادي هةيه 
له گرووهي حةرةما كارةكةر و داييك و خوشك 
فاتم و عاسم و ئامان و پةريزادي هةيه 
شةو و ذؤژ چةپصة بةكوز لثدةدةن و هةصدةپةذن
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
فةرةجيان تاب و تةبي كوورةيي حةددادي هةيه 
بث حةيان جومله، خوسووسةن ژنه سووزانييةكةي 
ذةوشي دثصةسةگ و قةحبةيي بةغدادي هةيه 
من له كةركووكةوه دثنثته كن ئةم قةحبه ژنه 
لةگةصم خةسمة فةلةك، نييةتي بث دادي هةيه 
« ذةزا » كووني وو حيز بووه مانةندي ذةشيد تةبعي 
هثند لةبةر جةوري فةلةك خاتري ناشادي هةيه 
(٤٠) 
له داخت ئةمه ساصثكه وه يا دووه !« شوكري » 
كثرم نةخؤشه، حاصي پةرثشانه، كةوتووه 
جارث بپرسه موخليسةكةت چؤنه، چؤن نييه؟ 
مةحسووبه كؤنةكةت ، عةجةبا ماوه، مردووه؟ 
كوشتةي فيراقي تؤيه، عيلاجي ئةگةر نةكةي 
ئؤباصي بةو ملةت كه دةصثي نثركه كاردووه 
عةمدةن ئةصثم نةخؤشه، موراعاتي تؤ دةكةم 
وةرنه دةمثكه ذؤحي به جةننةت سپاردووه 
گةر من درؤ ئةكةم ئةوه دايكت بپرسه لثي 
يايه به دةستي خؤي كفن و دفني كردووه 
شانة و خةنة و حةمامي حةرام كردووه له خؤي 
پاش ذةحمةتي ، حةرامه له من ، سوثندي خواردووه 
ئثستةش كراسي چصكنه، ناولنگي كوصكنه 
وةك دثوةصووكة تووكي بةري بستث هاتووه 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
يايه ئةگةر سةگرمه به ژثر كوذكةيا بچث 
هةروا دةزانث لاقة مةلثكي پياچووه 
يايه كه مةعبةري دوبري و دثهليزي كوزي 
ياتاغي ئةشقيايه ، گوزةرگاهي ئؤردووه 
شيعرث كه تؤ به چاكي دةزاني شياكةيه 
نةزمث كه تؤ بةياني دةفةرمووي گةن و گووه 
هةر وةك تسث كه جةوهةري خؤي دةربخا به با 
نامووسي خؤت به شيعري سةفيهانه بردووه 
« شثخ ذةزا » بةم شيعره بثفةذانه نابييه 
زةحمةت مةكثشه ئائينه كاريي ئةرةستووه 
( ٤١) 
كةصةشثري نةقيب 
ئةو به هةيئةت كةصةشثره كه به هةصمةت شثره 
كةرةمت كردووه بيستوومه دةسا بينثره 
دوو مريشكيشي له گةصدا كه فريشكي نةكةوث 
خرتي چةند ساصةيه ئةصبةت به مريشكان فثره 
بارةكةصصا! حةسةن ئاغاي كوذي مةحموودئاغا 
كةفي فةييازه ، دصي واسيعه ، چاوي تثره 
نه وةكوو شاري سولةيمانييه ، كؤيه به كةرةم 
نة وةكوو تاووق و كةركووكه نةوةك هةولثره 
ئةو هةموو شيعره كة ناردم كةصةشثرثكي نةنارد 
جةددي ئةعلايه ، نةقيب زادةيه ، خؤي بث خثره
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
دؤستان ئةم كةصةشثره وةكوو تةعريفي ئةكةن 
لازمه ئةم نثرةكةيه ، ئةو نثره « ذةزا » بؤ 
هةديةيث گةر له تةذةف دؤستةوه بث شوكري دةكةم 
پثي ذةزامةندم ئةگةرچي تةرةفثكي كوثره 
قافيةي تةنگه نةزيرةي مةكه شاعير زينهار 
ئةوي لةم قافيه بؤت ماوةتةوه هةر كثره 
(٤٢) 
كاكه جافي كوري كةريم ئاغا 
شيرين وةكوو خوسرةو پسةري هورمزه جافه 
چاو مامزه ، لثو قرمزه ، ئيمان سزه ، جافه 
چاوي ذةشي فةتتاني وةكوو شةبذةوي عةييار 
دين و دص و ئيماني دزيوم ، دزه ، جافه 
بورهانه لةسةر قودرةتي حةق، ئايةتي حوسني 
بؤ دةعوةيي ئيسباتي خودا موعجيزه جافه 
ئاشووبي جةهان ، فيتنةيي ئافاته نيگاهي 
يةك نةفسه ، جةهانث له دةسي عاجزه ،جافه 
بؤ كةشمةكةش و عةربةده موژگاني سياهي 
وةك لةشكري تةيموور و سپاي جةنگزه ، جافه 
بؤي بووةته بةندةيي فةرمان « ذةزا » تةنيا نه 
فةرماني لة سةر شاهـ و گةدا نافيزه ، جافه 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
(٤٣) 
دةوصةمةندي ساحثب پاره 
خةبةر چوو بؤ ميره سووره 
قوربان شثخ ساصح مةغدووره 
خؤشي خؤشيي پثكةوت ، وتي: 
(ئاگره سووره لةخؤم دووره) 
كةسي فةقيري بث چاره 
گةر عةيبي هةبث دياره 
دةوصةمةندي ساحثب پاره 
سةد عةيبي هةبث مةستووره 
ئاگر ئةگةر له ماصي چث 
دةصثن ئاگر نييه ، نووره 
تةنوورةيلث ، تةموورةيلث 
شاپصيتةيلث ، دةرقوونةيلث 
قسةي جوولةكةي مةشهووره 
(٤٤) 
ماص موديري 
ماص موديري كه خةصكي هةولثره 
هةر وةكوو موويي خايه بث خثره 
سووذةت و سيرةتي لةپياو ناچث 
ئةو قوذمساغه مثيه يا نثره؟
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
من به مةخفي كه چووم و تثي فكريم 
بةزمي غةوغايه ، مةقعةدي كثره 
ديم حوسثن كردي قةسدي قةتصي فةتاح 
وةكوو يوونس كه دةس به شمشثره 
حةرةمي موحتةذةمي لةعلي خان 
خةرمةني عيسمةتي گةراي كثره 
ذاوي ذثوي هةموو لةبؤ كةوصه 
گورگ لةبؤ بةرخه دثتة ناو بثره 
بةحري ئاوداني مةزرةعةيي فةرجي 
جووتةگون جؤگةيه ، كثريش ئاودثره 
وتم: ئةي بث حةيا تؤ ناترسي؟ 
له خوداي ذؤژ و مانگ و ئةستثره 
وتي: يا شثخ ئةمان! مةكه مةنعي 
ئةهلي قوونيان به قووني ئةو فثره 
نييه باكم گةر ئةو خةبيسه بصث 
ئةوه ئةشعاري (لاميع)ه كوثره 
(٤٥) 
ئةمـةي « ذةزا » سماييلي مـةلا خاليـد كـه لـه سـةفةر هاتـةوه شـثخ 
فةرموو 
هاتةوه ئاشووبي دةوران ، مةردي مةيدان هاتةوه 
شثري يةزدان ، لةندةهووري ئيبني سةعدان هاتةوه 
بؤ قذاني لةشكري ئةعدا له ناكاو ميسلي بةرق 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
ئاسةفي ساحثبقذان ، لةعلي بةدةخشان هاتةوه 
هةوري ميحنةت، باذشي غةم، سةيلي ماتةم بوو تةمام 
بةرقي تابان، ميهري ذةخشان ، ذةعدي غوذذان هآتةوه 
پاصةواني پايتةختي سةفدةري شثرزاد خان 
تاج بةخشي كيشوةري مةغريب ئةصب خان هاتةوه 
سةعدي سةفدةر ، ماليكي ئةژدةر ، هوزةبري پذهونةر 
بيژةن و گيو ، تووس و نةوزةر ، پووري دةستان هاتةوه 
حةمدوليللا باز له بؤ قةتصي سةري توورانيان 
ذؤستةمي مازةندةران ، سامي نةريمان هـاتةوه 
ژثردةستي ئةسعةد ئاغا بووين وةكوو مووري زةعيف 
بؤ خةلاسيمان سماييل وةك سولةيمان هاتةوه 
دؤستان لةب تةشنه بوون ناگاهـ لةفةيزي لوتفي حةق 
جؤيي نيل ، دةريايي قولزوم ، بةحري عوممان هاتةوه 
پثي ئةكا ئةتك و سياسةت هةركةسث خؤي حةز بكا 
قاتصي ذؤحي حةمةو جةللادي وةسمان هاتةوه 
(لاميع)ي شاعير بةهةر مةجليس بچث ، خةصكي دةصثن 
بولبولي دةستان سةرا ، مورغي غةزةلخوان هاتةوه 
(٤٦) 
هةجوي دةروثش ئةفةندي 
تحت توقيفه آلندي قوي آلنسون كرته 
خاق ايچون چاهي قزان چاهه دوشر البته 
حبسه القا نه ديمك، بسرةيه سورمك لازم
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
بسرةدن بومبةيه من بومبه ألي كلكته 
ناسه عبرت اوليور اتمليدر وقعةنويس 
ترسن ترجمةيي حالني سبت غزته 
ئاهـ چ خؤشه به چةقؤ گوثي له بنا خشت ببذن 
ذيشي قوت كةن به مةقةس بيكةنه مةيموونه قوته 
به دةف و دائيرة و زةمزةمةوه دووي بكةون 
لث بدةن چةپصه بصثن بثنةوه كوذگةل ئةمةته 
(٤٧) 
هةجوي حةمةي وةستا فةتاح 
هةزار ئةفسوون و جادووي پثوه ئاوثزانه ئةم ذيشه 
عيلاجي گةر ببث يا گووزه يا گوثزانه ئةم ذيشه 
به تةحريكي تةصثكي سةد هةزار نةفسي به كوشتن دا 
ذةئيسي حيلةكاران شاي قوماربازانه ئةم ذيشه 
به باي سةذسةذ لة شوثن خؤي ناجمث ذيشي ئةمةند سةخته 
به بث حيكمةت نييه گةر جار به جار لةرزانه ئةم ذيشه 
به مةكري ئةمذةتثنث حةز بكا هةر لثره تا موكري 
پةناهم دةي خودايا خاوةني زؤرزانه ئةم ذيشه 
كه سةيرم كرد دةزانم شثخ له من مةسرووره يا عاجز 
حةمةي وةستا فةتاح بؤ حاصي من ميزانه ئةم ذيشه 
هةزار هةوسار و دةسبةند و گوريسي لث دروست ئةكرث 
به سةد باتمان خوري گةر بيكذي هةرزانه ئةم ذيشه 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
(٤٨) 
عيللةتي قائيم مةقام 
ذةببي قةت تووشمان نةهثني عيللةتي قائي ممةقام 
ئثمه تابي حةرب و زةربي كثري پاشامان نييه 
هةر كةسث بيگث دةصث ئةي ئافةرين سةد ئافةرين 
دوژمني ساداته قةت باكي له دان و مان نييه 
دوو هةزار كثري پيا ذؤيي نةخارا مةقعةدي 
ئثمه ميرم مةترةقي وةك سةنگي خارامان نييه 
بيكوژن كثر خؤره نامووس و حةياي كورداني برد 
قةت له كوردانا دةصثي پياوثكي ئازامان نييه 
(٤٩) 
هةجوي شوكري 
وه « ذةزا » حيزثك كه ئةگةر قسه ببةستث به 
بث شك به حةصاصي له كوزي دايكي نةزاوه 
بث حيكمةت و بث قيمةت و بث جث نييه شيعري 
عومري له هةوةص تا ئاخري تثدا ذزاوه 
شوكري گةن و گووخؤري سولةيمانييه ئةم وت 
هةر چةنده كه ئةمدي وةكوو لؤتي دةگةذاوه
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
(٥٠) 
ئةهلي سنه 
سوپةري ئةهلي سنه بؤ شةذي بثگانه تنه 
خؤ به خؤ شةذ دةكةن و ئةسصةحةيان هةر بة تنه 
ذقي هةصسا سنةيي دث له سولةيماني ئةدا 
ئافةرين ئةهلي سنه، ئةم ذقةتان هةر له كنه 
ئةهلي ئثمه كه چووه شاري سنه، حوكمه، ئةكا 
به دوو شاهي و قةرةپووصث ژني كاميان مةزنه 
(٥١) 
شثخ 
دةردي لوقمةي گرت لة ناكاو شثخه توهمةت كارةكه 
ئةو قيافةت حيزةكةي هةيئةت وةكوو كةمتيارةكه 
قؤخ وةهاي لثكرد، له جثي قؤخ كاشكي پؤخي خواردبا 
شثخةكةي دةم چةوتةكةي لچ گثذةكةي لثوخوارةكه 
كورده بث نامووسةكةي، گؤرانه قوذمساغةكةي 
حيزةكةي بث دينةكةي كةربابةكةي بث عارةكه 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
(٥٢) 
واقةواقي دص 
هةر واقةواقي دصمه بةدةستي فيراقةوه 
وةك ذثوييث كه هةردووگوني بث بة فاقةوه 
ئيمان له تةوقي سةرمةوه وةك واشه دةرپةذي 
سمتي كه دةرپةذاند و سةري نا بة تاقةوة 
موتريب له عةشقي ياري عيراقي به حةسرةتم 
بؤم هةسته ورده ورده له پةردةي عيراقةوه 
(٥٣) 
بةغدا 
گةر بصثم بةغدا له جةننةت خؤشتره هثشتا كةمه 
چونكه سوكناي غةوس و كةرخي وو ئيمامي ئةعزةمه 
ئةي برادةر! شاري بةغدا بث حةسادةت، بث هةمه 
زؤر ئةمين به لةم حيسابه پثت بصثم كورتة و كةمه 
لةم وصاته هيچ وصاتث هةر وةكوو بةغدا نييه 
حاكمي عةدل و عةداصةت زؤر ئةمين و بث غةمه
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
(٥٤) 
ژنةكةي مةستي ئةفةندي 
لثره گايان ژنةكةي مةستي ئةفةنديي بةسره 
ئثسته بؤ بةسره دةچث بةعده خةرابولبةسره 
هثنده گةوواده گةر ئةولادي له پثش چاوي بگثي 
ذيشي ذادةگرث كة ها كثرو گوني پث بسذه 
عةيني بةغدايه به خؤي، چونكه له بةر ئاوي مةني 
مةقعةدي بةحره، گوني قاييقة، كثري جسره 
(٥٥) 
موسةممةت 
قةومةكان! بةو زاته وا حوكمي لة سةر بةحر و بةذه 
بةرخه نثرث گةر نةنثرث هةركةسث خاوةن مةذه 
شثري نةذه « في المثل » دثم به گژيا ئةيدذم،گةر 
با نةقةومثت وا نةزانن ئةم هةموو شوور و شةذه 
گشت لةسةر بةرخث شةل و كاوذث لةذ و بزنث گةذه 
(٥٦) 
كةصةشثرثكي كرماشاني 
لازمه، كرماشاني « ذةزا » كةصةشثرث به 
ئةژدةها سةوصةت، دةم گةرم و دذ و شةذاني 
كةصةشثرث كة قةپي گرت له بناگوثي كةصةشثر 
پذ بةدةم بيپچذث وةك سةگي هةوراماني 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
كةصةشثرث كة ئةگةر شثري نةذي بثته مةساف 
ذاي ذفثنث به شةقث ميسلي كةري تاصاني 
بؤ حةواصةي دوبري ئةو كةسه خؤم ئةيزانم 
دوو گوني پثوه هةبث وةك دوو جةذةي لةيلاني 
به درثژي وةكوو مةولان بةگةكةي ميري بةيات 
به جةسامةت وةكوو كوثخا زلةكةي بيباني 
جنسي خؤي جووته مريشكث بةري حةملةي بگرث 
نةكوو سوثي بثتةوه بثچاره لةبةر بث گاني 
ئةي نةقيب زاده، بنثره كةصةشثرثكي وةها 
كةي سةگةكةي قاپييةكةي گةيلاني « ذةزا » بؤ 
(٥٧) 
ستايشي كاك ئةحمةدي شثخ 
مةربووته حةياتم به سولةيماني وو خاكي 
خوزگةم به سةگي قاپييةكةي ئةحمةدي كاكي 
ئةو قودرةتي ساداته كه سوككاني سةماوات 
شةذيانه لةسةر سةجده ئةبةر مةرقةدي پاكي 
ئةو مةرقةدي والايه كه وةك عةرشي موعةللا 
مةخفووفه به زووواري مةلةك، دةوري شوباكي 
بؤ دةست و عةسا نازكةكةي داخه دةروونم 
قورباني عةساي دةستي بم و سؤل و سيواكي 
دنيا له دواي حةزرةتي شثخ زثر و زةبةر بث 
وةك تاجي كةي و جامي جةم و بةختي زوحاكي
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
دةرحةق به حةفيداني، ئةدةب لازمه زينهار 
قورباني حةفيداني دةبم بابي وو داكي 
بةم حاصه پةرثشانةوه باز ئةشهةدوبيللا 
شاعيري چاكي « ذةزا » شيعرت تةرةب ئةنگثزه 
(٥٨) 
سوحبةتي شثخ 
شثخ كه هام سوحبةتي شامار و نةديمي حةمه بث 
شثخ كه دؤستي مچةذثژاوي وو ئةحمةد جةمه بث 
شثخ لةبةر جةلبي دص و ئايشه كوذانيي ژنةكةي 
شير بكثشثت و له ذووي واليده دةستةوقةمه بث 
شثخ كه قودسييةتي پيراني تةريقةت له كني 
هةموو ئةفسانةوو ئةفسوون، هةموو گاصتةو گةمه بث 
شثخ كه گةووادي وةكوو(خاديمي سوججاده)لة لاي 
سةييدي حوذ له سولالةي عةلي وو فاتيمه بث 
شثخ كه قةسري حةرةمي گةييه مةقاماتي ئةعلا 
سةربصند كات و بصث، شثخ ئةمةوو قةسر ئةمه بث 
شثخ ئةوا گؤي هونةري بردةوة، كةشكةك سصةوات 
شثخ ئةوا جثي پدةري گرتةوه، دةستي بةمه بث 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
(٥٩) 
حةوشه رةش 
حةوشةيثكم هةيه بة قةدةر لةپث 
ذؤژ عيلاجي نةكةم بة شةو ئةتةپث 
مةنفةز و درز و ئاودزي هةرچةند 
دةيگرم، دةيكوتم به دةست و به پث 
شةو كه هات، دةم دةكاتةوه وةكوو هار 
وا ئةزانم سةگةو بةمن ئةحةپث 
سةر و ريشم لة تؤز و قسص و گةچا 
وةك پصاسثكة پذ له ذشك و ئةسپث 
خةمي شاگردةكان زياتر ئةخؤم 
گةوره هةر چاكه، ئاخ له دةس دةس و پث 
ژني وةستاكه بؤچ نةگثم تو خوا 
ساق و سمت لووس، كوز پذي دةرپث 
(٦٠) 
شةذي جةباري و داودة و كاكةيي و تاصةباني 
سث عةشيرةت بوون بةيةك تا ذيشةمان دةركةن به عثلجاذي 
جةباري و داوودةو كاكةييةكاني دايه ذثزواري 
قةسةميان خوارد به ذؤحي سةيد براكة و گؤذي خان ئةحمةد 
به كةللةي خووگ و شاخي گايي حؤل و گؤشتي مرداري 
دةبث ئةمذؤ به جارث قةتعي نةسلي تاصةباني كةين 
تةق و تؤقيان كه هةستا گولله هةر وةك تةرزه داباري
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
سوارةي تاصةباني دةذپةذين وةك ذؤستةمي دةستان 
فيراريان ئيختيار كرد سةيدةكاني باوه يادگاري 
فيراري كآكةيي هةر نةيسه ئةمما گوثي فةلةك كةذ بوو 
له جرت و فرتي ئاغاي داوودة و ساداتي جةبباري 
(٦١) 
برازا عةزيزةكةم 
ذووم كرده بةزمي خاسي برازا عةزيزةكةم 
ئةمشةو بةسةد تةوازوع و ئيخلاس و سةركزي 
ذوانيم له درزي قاپييةوة، خؤي و تابيعان 
دانيشتبوون دوو ذيزه له دةوري خلةي كةزي 
دةتگوت تةمث كرابوو به مةخسووسي قاپييةوان 
خؤي كرد به نثره تورك و وتي (كيم بيلير سزي؟) 
پثم وت :"منم فصانةكةسم، مامة، شثخ ذةزام 
تانمزميسن(خميس آفندي)مگر بيزي؟ 
ئةم سةددي بابه بؤ منه؟! ئيزهاري كة بذؤم 
يان مةرحةمةت كه، حيزه! لة سةرما گونم تةزي 
ئةمجا به كوردي هاته تةكةللوم، وتي: بةصث 
تؤ شثخي حيلةساز و قومارباز و كةردزي 
وةختث كة لةم موعامةله زانيم غةرةز چييه 
دةرحاص گةذامه پاشةوه، ئةمما به عاجزي 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
(٦٢) 
ماينةكةي كوثخا عةلي 
كث چوزانث كووچةصةي سمتي شكاوه يا ملي 
وا له حاصي حةلوةلادا ماينةكةي كوثخا عةلي 
چووم بزانم ماوه، يا خؤ مردووه؟! وةختث كه ديم 
شادةماري سسته نابزوث ذةگي قاچ و قولي 
دام به سةرخؤمدا گوتم وا حةسرةتا بؤ ماينةكوثت 
دةك به ميراتم كةوث دةسبةند و هةوسار و جلي 
نةبز و قاروورةي ئةگةر سةدجار تةماشاكا حةكيم 
دةردي نازانث چييه تاكوو نةكا بثني سلي 
گةر ئيمامي عةسكةري نوثژي لةسةر كا لاييقه 
چونكه موشتاقه به وةسصي ناصةكاني چوار پةلي 
كةسري ئةنفي دوشمنان و جةبري كةسري دؤستان 
و كثري زلي « شثخ ذةزا » هةر بمثنث چاكه به خوا 
(٦٣) 
بؤچي ئةترسم 
دةرحةقي بؤچي ئةترسم بةخودا تا ئةمرث 
چي له دةس نايه، مةگةر بث گوني ئةسپم بگرث 
له خةبيسي نييه ميسلي كه وةكوو سةگ پثي دةوةذث 
پثي بصثن بةو تةرةسه گةر له عََليْ ِ همْ بدوث 
به فوويث عةزلي ئةكةم، نابث لةوثدا بتذث 
پدةري نثرةكةر و مادةري وةك ماچةخةرة
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
كث دةصث ئادةمة، كةر بابة، وةكوو كةر دةزةذث 
« ذةزا » وةرة لاده له شةذي ئالةتي مةعهوودي 
موقتةزاي گرتنه تةبعي، به خودا پثت ئةگرث 
(٦٤) 
خاديمي سةججاده 
خاد ِ م سجادةي پيغمبري 
َ كشتي جود و سخا را لنگري 
ُأغنيا خواهند از انعام تو 
سينيث شةكراو، پصاو دوو لةنگةري 
ئةو كةسةي خواني لة بؤ دث سوبح و شام 
چيي له ئثمه زياتره غةيرةز كةري 
(٦٥) 
ئثستري زيندوو يا مردوو؟ 
ئثستري زيندوو، بصثم بؤم چاكه، يا مردووم دةوث 
ئيحتياجم زؤره خانم، با بصثم هةر دووم دةوث 
بثچووةكانم سةر له سبحةينث هةموو دةورم دةدةن 
ئةم ئةصث پووصم نةماوه، ئةو دةصث بثچووم دةوث 
با وجوودي ئةم هةموو تةكليفه گثژيان كردووم 
كوذ خةياصي ژن ئةكات و كچ دةصث من شووم دةوث 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
(٦٦) 
تةخميسي قةسيدةيثكي غةزةلي مستةفا بةگي كوردي 
دصي بردم به ناز و عيشوه ديسان شؤخي عةييارث 
فريبي دام به سيحري چاوي خؤي، مةحبووبي سةححارث 
له هيجرانا تةقم كرد، ئةي ذةفيقان! كوا مةدةدكارث؟ 
(ئةمان مردم عيلاجث، سا له ذثي پثغةمبةرا چارث 
ويسال، يا قةتص، يا تةسكين، له هةرسث بؤم بكةن كارث) 
به دةوري نثرگسي مةستي كةسث نةيماوه مةيلي مةي 
له بؤ شةهدي لةبي لةعلي دةناصثنث دصم وةك نةي 
له تابي ئاتةشي عةشقي بكةم داد و فيغان تا كةي؟ 
(ئةوةند سووتاوم ئةسصةن تابي فةريادم نةما سادةي 
ذةفيقان نيوه سووتن، ئثوه نامةرد، عةرزه هاوارث) 
له ذثگةي عةشقدا نايانه پثم زنجيري مةجنووني 
له دةستم چوو ذومووزي دانش و فةهمي فةلاتووني 
وةكوو شةخسث كه زاري كا له جةوري دوژمني خووني 
(له كونجي سينه دةنگي ئاي و ئؤي دص دث به مةحزووني 
وثران بث نةمدي ساتث لثي نةيث ناصةي بريندارث) 
كه چاوي ساحيري دةستي به غةمزة و ناز و ئيما كرد 
مةتاعي عةقص و هؤش و دةركمي تاراج و يةغما كرد 
كةسث نةيگوت درثغا كث ئةتؤي وا شثت و شةيداكرد 
(ئةلاي هةركةس دةچم مةنعم دةكا، خؤت بؤچي ذسوا كرد 
درثغ كوا حاص زانث؟ ذةببي تووشم بثني بيمارث) 
گوتم وةك سورمةيه بؤ چاوي عاشق خاكةكةي ژثر پثت
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
له ئولكةي حوسندا گةر لافي شاهي لث بدةي لثت دثت 
گوتي مةيخانه بث دايم ـ به يادي چاوي مةستم ـ جثت 
(سةبا ياراني مةجليس گةر هةواصي من بپرسن لثت 
بصث كثشاويةته مةيخانه چاوي بثچووه عةييارث) 
سةري جةنگي هةيه داييم لةگةص من چةرخي دون پةروةر 
نه بةختم يار، نه چةرخم ياوةر و نه تالعم ذةهبةر 
ئةوةند بث ذةحم و ساحيب كينةيه دةرحةق به من دصبةر 
(له نةزعا پثي ئةصثم، قوربان جةفا بةسيه، دةصث: كافر! 
ئةرث چيت ديگه تؤ سةگ مةرگ، كارم ماوه پثت جارث) 
نةماوه ذةونةقي بازاذي عةقص و دانش و وردي 
به پووصث نايكذن لةم عةسرةدا عيلمي (ئةبي وةردي) 
پةيدايه ئاساري جةوانمةردي « ذةزا » له ئةشعاري 
« كوردي » (دوذ و ياقوت دةبارث لةم كةلامة شيرنةي 
خودا سا كوا له دنيادا قةدرزانث، خةريدارث) 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
چوارثنةكان 
(٦٧) 
شثخ سةعيد سةرداره، شثخ مةعروف هةتا حةزكةي نةجيب 
بؤ جةوانمةردي و شةجاعةت بةيني بةينةصصا نةقيب 
گةر ذةقيب نةبوايه كةي مابةيني ئثمه تثك دةچوو؟ 
كثر به كوز داكي موفةتتين، گوو بة ذيش بابي ذةقيب 
(٦٨) 
ئةهلي عيبرةت بثنةوه با سةيري ناسرشا بكةين 
دوو له دوو سي كةم شةهيي كرد و كشثكي ذث نةهات 
هاتي وا، سةيري نةهاتي كةن كة سةد تيپ وسوپا 
پاسةواني بوو لة نثو بةستا پيادةي كرد و مات 
(٦٩) 
گوو به ذيشي تةنكي عةوذةحمان بةگي قائيم مقام 
ئةو كه بةينثك بث زيان مةغرووري كرد 
تاصةباني بوو، كه سفرة و نان و خوانثكي هةبوو 
داي به سةريا هةر وةكوو خةپلةي قنگي خاپووري كرد 
(٧٠) 
شثخ عةلي خؤت و منت ئاواره كرد و دةربةدةر 
چاكه هةجوثكت بكةم، ئةمما موفيد و موختةسةر 
بؤ حةمةي وةستا فةتاح ئثمةت هةموو ئاوارةكرد 
ئةي حةمةي وةستا فةتاح دايكت بةكثري نثرةكةر
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
(٧١) 
قوزي گازث ئةگةزث كثر وةكوو گاز 
بةري عةرسةي پانه وةك دةشتي حيجاز 
قيتكةيثكي هةيه وةك گردي دةماوةند، ئةعلا 
پذ له هثلانه كةو و قشقذةوو كؤتر و باز 
(٧٢) 
م و به فةساحةت له جيهاندا مةشهوور « شثخ ذةزا » 
پسةري پيري نةزةركردةيي قوتبي لاهوور 
شيعري من وةهبييه، كةسبي نييه، هوشيارةوة به 
خؤت له من لاده له سؤراخي قنگت بةم مةخموور 
(٧٣) 
ذةشه ذةششاشي كةري ذةش به ذةشت 
تا ذةشت ماوه ذةش و سوور بة ذةشت 
چص و چثوي چةمي ذةشنةش به ذةشت 
به لةشت، هةم به بةشت، هةم به ذةشت 
(٧٤) 
مزةي ئةوةنده نةبوو ئاشةكاني جثشانةت 
ببث به قووتي شةوثكت، ذيامه جث شانةت 
بة بث سةبةب له سلثماني شاربةدةر نةكراي 
نةكةوته دةستي عةدووت مةكتةبة و كتثبخانةت 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
(٧٥) 
بؤم دةنثرث نيسك و نؤك و سووتةنيي و خاكة و خةصووز 
« قُلْ أَعوذ » لازمه بؤ گؤذي حاجي هةر بخوثنم 
حاتةميش ـ ذاستت دةوث ـ ناگاته حاجي، بؤ سةخا 
ماهي ئةنوةر كةي دةبثتة نةييري عالةم فرووز؟! 
(٧٦) 
هةر وةكوو ئةشكم به ذةنگي سووري خؤي خوثنينه كوز 
داستاني شاهنامةي خوسرةو و شيرينه كوز 
ئينشيقاقي هةر وةكوو كاصةك لة بةر شيرينيه 
هةر كةسث نةيچةشتبث نازانث چةند شيرينه كوز 
(٧٧) 
شؤخث به ئينابةت چووه لاي زوهد فرؤش 
تةريقةت به دصي پذ له خرؤش « أخذي » بؤ 
خؤش هاته جةواب و وتي: حةقته وةلث من 
ساصثكه فرؤشتوومه ئيمانم به قرؤش 
(٧٨) 
كةسث بيبث حةياوو شةرم و نامووس 
ئةبةد ناكا ذةفيقيي تاقمي لووس 
ئةگةر سةد ساص بدةي ذةنج و نةيانگثي 
قسةي وات پث دةصثن خاريج له قامووس
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
(٧٩) 
ئةگةر بةرزنجةيي غةدريش بكةن هةر نةيسه ساداتن 
خدر ئاغاي ذةباتي داكي خؤگث ئثوه بؤ هاتن؟! 
خةزوورةي شثخ حةميد ئاغاي ذةباتي كؤنه قةصتاغ شذ 
له ئةسص و مةعدةنا ئةجدادي ئثوه دؤم و خةذذاتن 
(٨٠) 
گةرچي فةقير و موفليسه شثخ مامه ساصحم 
نةمدي كةسث وةكوو ئةو ساحيبي كةرةم 
ميواني بووم، نان و كةرةي نايه بةردةمم 
ئثستاش به بث موداهةنه مةمنووني ئةوكةرةم 
(٨١) 
يا ذةسولةصصا، دةزاني تؤ كه(شةيتان)ة عةدووت 
هةم له تؤ مةعلوومه، خؤ من ئوممةتي تؤم هةر چي هةم 
كةي ذةوايه، سةروةرا! بؤ تؤ كه خةيرول ئةنبياي 
دوشمني خؤت شاد بكةيت و ئوممةتيشت دص به غةم 
(٨٢) 
با بكةم هةجوي حيماري، ذةگي جةرگي ببذم 
هةر وةكوو جاوي نةشؤراو كوزي دايكي بدذم 
شةهوةتم هاتؤته جونبوش وةكوو دةريايي عومان 
لازمه ماچةكةرث ميسلي حيماري بكذم 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
(٨٣) 
موتةلةووين و ميزاجي گووناگوون 
موتةسةذذيف كث ديويه بوقلةموون 
موتةسةذذيف جگارةكةي له دةما 
دث و دةچث وةك مريشكي چيلكه بةقوون 
(٨٤) 
جةنگ گاهي جوكل و مةحموود بةگ شيروانه بوو 
ئافةرين مةحموود بةگ؛ لةم جةنگةدا شثر وا نةبوو 
وةختث قاسيد هات و لثم پرسي: چلؤن بوو ئةم شةذه؟ 
ورده ورده بؤي بةيان كردم كةچي شيذ وا نةبوو 
(٨٥) 
تف لةئاب وهةوايي قةلعةدزه 
كه سةگيشي له عومري خؤي وةذةزه 
ملي ئةهلي لةبةر لةذي و چرچي 
هةر وةكوو كثري پيري پشت لة كوزه 
(٨٦) 
نابةكاري وةكوو ئةم جووته لةعينه لثره 
نةبووه قةت، ئةمه موددثكي مةديد و دثره 
ئةو به تذ گوثز ئةشكثنثت و ئةميش قنگ ئةدذث 
هةر دوو عاسين لةخودا،كثري من و ئةم كوثره
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
(٨٧) 
تؤ كه خؤت مةيلي جنثوبازي دةكةي شثخ ساصح! 
هةججاوه؟ « ذةزا » بؤ دةكةي سةرزةنشي من كه 
غايةتي بةنده جنثوم بة دوو سث كةس داوه 
تؤ هةتا ئثسته به قوربان، به هةزارت داوه 
(٨٨) 
جةوهةري مةحزه لةهةر دوو لاوه وةك تيغي دةبان 
داك كچي پاشاي ذةواندز، باب كوذي پاشاي بةبان 
ش هةجوي بكا باز ئيعتيباري بؤ نييه « ذةزا » شثخ 
چاك خراپ نابث به شيعري شاعيرثكي قةصتةبان 
(٨٩) 
به ذةمز قسةم پث دةصث بةگي جافان 
بزن قنگي نةخورث چي دةوث له ناني شوان؟! 
به كثري گةوره بةرم له مةقعةدت تا بن 
ئةگةر قووةت بدةيته خؤت، تذت دةبثتة دوان 
(٩٠) 
حةمةي وةستا فةتاح سةد بارةكةصصا لةم سةر و ذيشه 
كةگوث درثژث بةتةﻧﻬا چؤن ئةبا ئةم بارةقاميشه 
له سةد باتمان خوري زياتر نةبث كةمتر نييه وةزني 
سةرت چؤني هةصئةگرث؟ من سةرم سوذماوه لةم ئيشه 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
(٩١) 
پير بووه رووي مةجليسي ياراني نييه « ذةزا » شثخ 
تاقةتي كةشمةكةش و گةردشي شاراني نييه 
دةس به گؤچان دةگةذث، ئثسته لةبةر زةعفي وجوود 
مةترةقه سةرزلةكةي قووةتي جاراني نييه 
(٩٢) 
شثخ موستةفا له زومرةي ئةولادي مورتةزايه 
هةركةس كه خةسمي ئةو بث دةيگثم، لة لام غةزايه 
يه « ذةزا » حاجي ذةسووصي زاده مةفعوولي شثخ 
ذةزا به ناذةزايي وةك ماري بث ذةزايه 
(٩٣) 
تؤيچ لثمان بووگي به شاعير؟ ئةي حةرامزادةي سنه! 
بؤچه شانث ناخةفثني؟ مةسرةفي چةس ئةو تنه!؟ 
عيززةت ئاهةنگي له كوث بوو ئةي كوذي وةستا شةفث 
ورده ئاهةنگث كه فةرمووت ها وة لاي وةستاژنه 
(٩٤) 
پيركه كؤكي و نةتذي دووره له مردن هثشتا 
ورده ئاهةنگي دواي كؤكه نيشانةي ئةجةله 
پير كه كؤكي و تذي دةنگي وةكوو بارةزةله 
شاهيدي موعتةبةرم عيززةتي مةئمووري تةله
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
(٩٥) 
گةرچي ذيشم چةرمگ و ددانةكانيشم كةله 
كثرةكةي مردوو مراوم ئثستةكةش هةر وا بةله 
من سةدي وةك تؤم له جث گاوه كه چي ئثستا ئةتؤ 
يه كثرةكةي بؤ چي شله « ذةزا » پيرو ئيفتاده 
(٩٦) 
ئةو مريشك و كةصةشثره كه وتم بينثره 
دووي له ذث مرد و يةكثكي به نةخؤشي لثره 
شةو هةموو دةس به دوعا بووين له وةختي سةحةردا 
كةصةشثر ئةمري خوداي كرد و وتم واي شثره 
(٩٧) 
هةركةسث ناوي مةلاعةزيزه 
دايم بن گوني هةر گيزةگيزه 
به خؤي گةوواد و ژنةكةي حيزه 
خواردني گووة و شةربةتي ميزه 
(٩٨) 
حاجي عةبدوصصا له ئادةم فيلتره 
باوجوودي مةرتةبةي پثغةمبةري 
ئةم به سةد شةيتان له كؤيث دةرنةچوو 
ئةو به شةيتانث له جةننةت دةرپةذي 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
(٩٩) 
زوبدةي مةتاعي حيكمةته ئةم شيعري كوردييه 
هةرزانه بث موبالةغه حةرفي به گةوهةرث 
جامةي حةياتي عارييةتي كورته، زينهار 
ئالووده دامةني مةكه بؤ پثچي مثزةرث 
(١٠٠) 
وةعدي من و تؤ ئةي ذةمةزان ذؤژي جةزا بث 
شةرعي من و تؤ له حوزوور باري خودا بث 
ئةم لالةذوخانه هةموو ذةنگ زةردي دةسي تؤن 
كث ديويةتي شةقايق يةرةقاني به سةرا بث 
(١٠١) 
ياية له گةصمان وا به غةرةز بث 
هةمين نانةوا و خةجث ئآشپةز بث 
له برسا بمرث « ذةزا » ئةبث شثخ 
له گةص شثخ عةلي هةر به دةغةز بث 
(١٠٢) 
چوومه خزمةت ياري مومتازم، وتي لاچؤ،دزي 
پثم نيشان دا ئةسصي مةقسةد، نايه بةر دةستم كوزي 
چةندة هاوارم له كثرم كرد نةكةي فيله نةكةي 
گوثي نةدامث، خؤي حةوا دا كةوته ناو قةعري كوزي
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
(١٠٣) 
كه تةشريفي شةريفي هات(ئةمين فةيزي)به ميواني 
له عوهدةي شوكري دةرناچم، مةگةر خؤم كةم به قورباني 
كةي بوو « ئةمين » ي دةكرد وةك من « سلثماني » كةي « خاتةم » به 
« سلثماني » ي« فةيزي » يشه له ساي « ئةمين » ي من « نگين » 
(١٠٤) 
بؤ شوورشث ئةستؤم دةخورث،شةذ دةفرؤشث 
با بثتةوه مةيداني مةساف، گةر هةيه مةردث 
من داكي هةزاري وةكو تؤم گاوه به فةردث 
نةتبيستووه، زةربو لمةسةله (سةد قةل و بةردث) 
(١٠٥) 
وتم ئةي شؤخي پةري چيهره ئةمةت پثوه دةچث؟ 
وتي يارايي جةوابم نييه خؤت ئةيزاني 
وتم هةر تثت ئةخةم و لثت ئةبذم، هةرچي بصثي 
وتي هةر ئةزيةتي گيانم مةده، خؤت ئةيزاني! 
(١٠٦) 
لةخةو هةستام خورابوو گوثزةبانه 
هةصيدا ئاگري جووعم زةبانه 
دةهات دةنگي تذم هةروةك تةرانه 
(سحرگاهان كه مخمور شبانه) 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
(١٠٧) 
دةوري وةسمان بةگ له كؤيه ژن نةما نةيگثن بةبه 
نيسبةتي كؤيه لةگةص من نيسبةتي ئيبن و ئةبه 
ئةلغةرةز سووزاني وو زاني له كؤيي چاتره 
ـ موختةسةر خؤشة قسة ـ كووني ببة، كؤيي مةبة 
(١٠٨) 
هيجا مةزموومه، توخوا لثم گةذثن با تؤبه نةشكثنم 
(ولا تَلْقُوا بأَيديكُم)غةرةز بؤ دةفعي ئيهلاكه 
مةعاشي مانگي (كانون)و (شباط)م تا بةكةي نادا 
عةيني سمووم تةحسيلي ترياكه) « ذةزا » كه (ئازاري 
(١٠٩) 
ئةي مادةري گثتي! تؤ هةتا ئثسته نةزاوي 
زاتثكي وةكوو فةيزي ئةفةندييي زةهاوي 
مومكين نييه ئيدراكي حةقائيق به تةواوي 
مومكين نييه ئيدراكي نةكا زيهني زةهاوي 
(١١٠) 
بة سةگم وت عةجةبة خزمتة حوسني پاشا 
تووذة بوو كلكي لةققاند و گوتي حاشا حاشا 
گةرچي من سةگم ئةمما بة خودا خؤم دةكوژم 
ناوي من بثني لة گةص ئيمسي خةبيسي پاشا
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
تاكه شيعر 
(١١١) 
ماري ذةشه خنكاوه له گثژاوي خةلادا 
كثرمه له قنگي كاكه حةمةي حاجي مةلادا 
(١١١) 
له بؤ مةغبووري و لثصي دوو سث تثصام له زث وةردا 
وةكوو شةخسث كه چةند كثري له سةرچةشمةي قوزث وةردا 
(١١٣) 
ئةحمةقم، نةمكرد ـ هةتا ذيشم نةبوو ـ گانث بدةم 
مستةفا بةگ چاكي كرد تا ذيشي هات هةر گاني دا 
(١١٤) 
يةهوودي بةچچةيثكم گرت و لثم برد و تيا خووسا 
كه تثمنا چاوي نووسا، بانگي كرد يا حةزرةتي مووسا 
(١١٥) 
هةر له دةنگي كةذذةنا و شةيپووري جةنگيزخان ئةكا 
ورده ئاهةنگي پياوي پير كة وةختث گان ئةكا 
(١١٦) 
عومرم گةيشته هةشتا كثرم بةكاره هثشتا 
تةسديقي گةر نةفةرمووي هةستم بةرم بةذةشتا 
(١١٧) 
مةيلي ئةشعارم هةيه، تيغي زبانم موو دةكا 
هةر كةسث جارث كة بيگثم پذ به شارث گوو دةكا 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
(١١٨) 
كافي كلك و كافي كوون و كافي كةر تثكةص كرا 
ئيسم و ناو و شؤرةتي كةركووكي لث تثكةص كرا 
(١١٩) 
دانةي دةمت نةماوة و له گةف ناكةوي هثشتا 
پيرةكةري چةنه باز ئةصثم بكةم به رةشتا 
(١٢٠) 
(كووپه)هةيئةت، ذوو(قةره)، (سينةك)سفةت، (دينار)پةرست 
(ئةسكةمل)مل،مةشرةب(ئوغصان)كاري(پاپاز)ي دةكا 
(١٢١) 
!؟« ذةزا » پثم مةصثن ئةم دوو ژنةت بؤچييه تؤ شثخ 
شوكري بؤ تةسك و تروسكي وو جةميل بؤ زگ و زا 
(١٢٢) 
كث ديويةتي شثخ عةلي! ماصي خةزوور بؤ زاوا 
تؤ له كوث تةكية له كوث؟ بزنةگةذي مةزناوا! 
(١٢٢) 
سث ئيسم هةن بث موسةمما هةروةكوو ئابي بةقا 
تةيري عةنقا، شاري جابوصقا، پصاوي خانةقا 
(١٢٣) 
دةماري مردووه كثرم له ماري مردوو ئةكا 
لة ساق و ساعيدي ميهتةر نةسيمي جادوو ئةكا
ديواني شثخ رةزا تاصةباني* 
(١٢٤) 
داخيلي فةرةجه لةسةر قنگ، كثر بةگون دةعوا دةكا 
ناني كون ماسي دةخوات و پاسي جرتاوا دةكا 
(١٢٥) 
چونكه شاعير زؤر بووه لةم عةسرةدا 
بؤته حةشري نثرةكةر لةم حوجرةدا 
(١٢٦) 
شثخ ستار ئثمةي بةزاند وا بؤ مةلاي گون سةنگةلا 
ديني پثغةمبةر به ئاشكرا خؤشه؛ يا من يا مةلا؟! 
(١٢٧) 
وه « ذةزا » كةليماتي حيكمةت ئامثز له جةنابي شثخ 
بة عةجايبي مةزانن كلكي تيايا ذزاوه 
(١٢٨) 
بةسة بؤ دةفعي ئةعدا چاوةكةم قةصغاني سيمينت 
هةزار مارتين به قورباني تفةنگي لووله چةرمينت 
(١٢٩) 
ئةسپةكةت دةركرد له دةستم واي درثغ بؤ ئةسپةكؤثت!! 
سنگةكةي ماوه كةريم خان! پثم بصث بيكوتمه كوثت؟ 
(١٣١) 
كثر ئةگةر مةيلي كوني كرد، سةرةكةي بگره لةمشت 
(همه جا خانة ي عشق است چ مسجد چه كنشت) 
*ديواني شثخ رةزا تاصةباني 
(١٣٢) 
خورووي نامرث به شيشي من تصيشي ناوگةصي داكت 
بصثم چي؟ سةد هةزار لةعنةت لةخؤت و شيري ناپاكت 
(١٣٣) 
گةرچي ميراني خدر بةگ موددةتث قورعةي نةدا 
پار لةخؤشناو قورعةيان كثشاو گةلثكيان پثوه كرد 
(١٣٤) 
حةيدةري كةذذاذه يا خؤ خاليدي ئيبني وةليد 
ذؤستةمثكه ذؤژي دةعوا بةيني بةينةصصا حةميد 
(١٣٥) 
وةختث ناجي ذووت كرا وةك شثري نةذ جةنگي دةكرد 
گاهـ گاهثكيش لةترسان ورده ئاهةنگي دةكرد 
(١٣٦) 
قورباني پةلي بم كه پةلي هةمپةلي پةل كرد 
خؤي و سةگةكةي هةردوو بةجارث شةق و شةل كرد 
(١٣٧) 
ئةم قنگه زله حيزه كه موسةمما به ذةشيده 
بيگره له ذةشي نث له ذةشي به له ذةشي ده 
(١٣٨) 
چايةكةي مامه غةفوورم زةرده وةك ميزي نةخؤش 
ئيحتياج ناكا بة ئاگر، هةر بةدوو تذ دثته جؤش
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی
دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...
  الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...  الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...
الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...Facebook
 
بناغە و بنەپایە Footing and Foundation
بناغە و بنەپایە Footing and Foundationبناغە و بنەپایە Footing and Foundation
بناغە و بنەپایە Footing and FoundationBahzad5
 
كتاب جمع القراءات العشر الكبرى تلاوة الشيخ أحمد طلبة وإشراف الشيخ يسري عوض وت...
كتاب جمع القراءات العشر الكبرى تلاوة الشيخ أحمد طلبة وإشراف الشيخ يسري عوض وت...كتاب جمع القراءات العشر الكبرى تلاوة الشيخ أحمد طلبة وإشراف الشيخ يسري عوض وت...
كتاب جمع القراءات العشر الكبرى تلاوة الشيخ أحمد طلبة وإشراف الشيخ يسري عوض وت...سمير بسيوني
 
compression strength test for concrete-kurdish
compression strength test for concrete-kurdishcompression strength test for concrete-kurdish
compression strength test for concrete-kurdishBahzad5
 
مُفَرِّج الكروب ومُفَرِّح القلوب
مُفَرِّج الكروب ومُفَرِّح القلوبمُفَرِّج الكروب ومُفَرِّح القلوب
مُفَرِّج الكروب ومُفَرِّح القلوبLanguage Explore
 
bent barبەستنی شیشی سەقف بە سیستەمی بینت
 bent barبەستنی شیشی سەقف بە سیستەمی بینت bent barبەستنی شیشی سەقف بە سیستەمی بینت
bent barبەستنی شیشی سەقف بە سیستەمی بینتBahzad5
 
دیوانی نـــــــالی
دیوانی نـــــــالیدیوانی نـــــــالی
دیوانی نـــــــالیsaydsadq
 
متن اتحاف البرية بتحريرات الشاطبية تحقيق فريق منتدى القراءات العشر
متن اتحاف البرية بتحريرات الشاطبية تحقيق فريق منتدى القراءات العشرمتن اتحاف البرية بتحريرات الشاطبية تحقيق فريق منتدى القراءات العشر
متن اتحاف البرية بتحريرات الشاطبية تحقيق فريق منتدى القراءات العشرسمير بسيوني
 
Біологія 8 клас Матяш нова програма 2016
Біологія 8 клас Матяш нова програма 2016Біологія 8 клас Матяш нова програма 2016
Біологія 8 клас Матяш нова програма 2016Ngb Djd
 
مه‌حوی
مه‌حویمه‌حوی
مه‌حویsaydsadq
 
كات وةك شمشيَر واية ئةطةر نةيبرِي دةتبرِيَت
كات وةك شمشيَر واية ئةطةر نةيبرِي دةتبرِيَتكات وةك شمشيَر واية ئةطةر نةيبرِي دةتبرِيَت
كات وةك شمشيَر واية ئةطةر نةيبرِي دةتبرِيَتQAMTARANI
 
تنوير القلوب في قراءة يعقوب بروايتي رويس وروح من طريقي الدرة والطيبة
تنوير القلوب في قراءة يعقوب بروايتي رويس وروح من طريقي الدرة والطيبةتنوير القلوب في قراءة يعقوب بروايتي رويس وروح من طريقي الدرة والطيبة
تنوير القلوب في قراءة يعقوب بروايتي رويس وروح من طريقي الدرة والطيبةسمير بسيوني
 
سیستەمی پەمپی ئاو
سیستەمی پەمپی ئاوسیستەمی پەمپی ئاو
سیستەمی پەمپی ئاوBahzad5
 
النشر في القراءات العشر (من باب فرش الحروف إلى آخر الكتاب)
النشر في القراءات العشر (من باب فرش الحروف إلى آخر الكتاب)النشر في القراءات العشر (من باب فرش الحروف إلى آخر الكتاب)
النشر في القراءات العشر (من باب فرش الحروف إلى آخر الكتاب)سمير بسيوني
 
الجامع في تحريرات قراءة نافع من طريق الشاطبية
الجامع في تحريرات قراءة نافع من طريق الشاطبيةالجامع في تحريرات قراءة نافع من طريق الشاطبية
الجامع في تحريرات قراءة نافع من طريق الشاطبيةأحمد محمود
 
الهوس الثالث وإريبسالين
الهوس الثالث وإريبسالينالهوس الثالث وإريبسالين
الهوس الثالث وإريبسالينstmary damshiria
 
ملخص مشروع تخرج تأثير الإعلان الإلكتروني في السلوك الشرائي للمستهلك
ملخص مشروع تخرج تأثير الإعلان الإلكتروني في السلوك الشرائي للمستهلكملخص مشروع تخرج تأثير الإعلان الإلكتروني في السلوك الشرائي للمستهلك
ملخص مشروع تخرج تأثير الإعلان الإلكتروني في السلوك الشرائي للمستهلكالباحثون لمشاريع التخرج
 
فريدة الدهر في تأصيل وجمع القراءات العشر0 (2)
فريدة الدهر في تأصيل وجمع القراءات العشر0 (2)فريدة الدهر في تأصيل وجمع القراءات العشر0 (2)
فريدة الدهر في تأصيل وجمع القراءات العشر0 (2)سمير بسيوني
 
انسان کی تخلیق کا مقصد
انسان کی تخلیق کا مقصدانسان کی تخلیق کا مقصد
انسان کی تخلیق کا مقصدTalha Ilyas
 

La actualidad más candente (20)

الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...
  الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...  الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...
الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...
 
بناغە و بنەپایە Footing and Foundation
بناغە و بنەپایە Footing and Foundationبناغە و بنەپایە Footing and Foundation
بناغە و بنەپایە Footing and Foundation
 
كتاب جمع القراءات العشر الكبرى تلاوة الشيخ أحمد طلبة وإشراف الشيخ يسري عوض وت...
كتاب جمع القراءات العشر الكبرى تلاوة الشيخ أحمد طلبة وإشراف الشيخ يسري عوض وت...كتاب جمع القراءات العشر الكبرى تلاوة الشيخ أحمد طلبة وإشراف الشيخ يسري عوض وت...
كتاب جمع القراءات العشر الكبرى تلاوة الشيخ أحمد طلبة وإشراف الشيخ يسري عوض وت...
 
compression strength test for concrete-kurdish
compression strength test for concrete-kurdishcompression strength test for concrete-kurdish
compression strength test for concrete-kurdish
 
مُفَرِّج الكروب ومُفَرِّح القلوب
مُفَرِّج الكروب ومُفَرِّح القلوبمُفَرِّج الكروب ومُفَرِّح القلوب
مُفَرِّج الكروب ومُفَرِّح القلوب
 
bent barبەستنی شیشی سەقف بە سیستەمی بینت
 bent barبەستنی شیشی سەقف بە سیستەمی بینت bent barبەستنی شیشی سەقف بە سیستەمی بینت
bent barبەستنی شیشی سەقف بە سیستەمی بینت
 
دیوانی نـــــــالی
دیوانی نـــــــالیدیوانی نـــــــالی
دیوانی نـــــــالی
 
متن اتحاف البرية بتحريرات الشاطبية تحقيق فريق منتدى القراءات العشر
متن اتحاف البرية بتحريرات الشاطبية تحقيق فريق منتدى القراءات العشرمتن اتحاف البرية بتحريرات الشاطبية تحقيق فريق منتدى القراءات العشر
متن اتحاف البرية بتحريرات الشاطبية تحقيق فريق منتدى القراءات العشر
 
Біологія 8 клас Матяш нова програма 2016
Біологія 8 клас Матяш нова програма 2016Біологія 8 клас Матяш нова програма 2016
Біологія 8 клас Матяш нова програма 2016
 
أصول القراء العشر
أصول القراء العشرأصول القراء العشر
أصول القراء العشر
 
مه‌حوی
مه‌حویمه‌حوی
مه‌حوی
 
كات وةك شمشيَر واية ئةطةر نةيبرِي دةتبرِيَت
كات وةك شمشيَر واية ئةطةر نةيبرِي دةتبرِيَتكات وةك شمشيَر واية ئةطةر نةيبرِي دةتبرِيَت
كات وةك شمشيَر واية ئةطةر نةيبرِي دةتبرِيَت
 
تنوير القلوب في قراءة يعقوب بروايتي رويس وروح من طريقي الدرة والطيبة
تنوير القلوب في قراءة يعقوب بروايتي رويس وروح من طريقي الدرة والطيبةتنوير القلوب في قراءة يعقوب بروايتي رويس وروح من طريقي الدرة والطيبة
تنوير القلوب في قراءة يعقوب بروايتي رويس وروح من طريقي الدرة والطيبة
 
سیستەمی پەمپی ئاو
سیستەمی پەمپی ئاوسیستەمی پەمپی ئاو
سیستەمی پەمپی ئاو
 
النشر في القراءات العشر (من باب فرش الحروف إلى آخر الكتاب)
النشر في القراءات العشر (من باب فرش الحروف إلى آخر الكتاب)النشر في القراءات العشر (من باب فرش الحروف إلى آخر الكتاب)
النشر في القراءات العشر (من باب فرش الحروف إلى آخر الكتاب)
 
الجامع في تحريرات قراءة نافع من طريق الشاطبية
الجامع في تحريرات قراءة نافع من طريق الشاطبيةالجامع في تحريرات قراءة نافع من طريق الشاطبية
الجامع في تحريرات قراءة نافع من طريق الشاطبية
 
الهوس الثالث وإريبسالين
الهوس الثالث وإريبسالينالهوس الثالث وإريبسالين
الهوس الثالث وإريبسالين
 
ملخص مشروع تخرج تأثير الإعلان الإلكتروني في السلوك الشرائي للمستهلك
ملخص مشروع تخرج تأثير الإعلان الإلكتروني في السلوك الشرائي للمستهلكملخص مشروع تخرج تأثير الإعلان الإلكتروني في السلوك الشرائي للمستهلك
ملخص مشروع تخرج تأثير الإعلان الإلكتروني في السلوك الشرائي للمستهلك
 
فريدة الدهر في تأصيل وجمع القراءات العشر0 (2)
فريدة الدهر في تأصيل وجمع القراءات العشر0 (2)فريدة الدهر في تأصيل وجمع القراءات العشر0 (2)
فريدة الدهر في تأصيل وجمع القراءات العشر0 (2)
 
انسان کی تخلیق کا مقصد
انسان کی تخلیق کا مقصدانسان کی تخلیق کا مقصد
انسان کی تخلیق کا مقصد
 

Destacado

دیوانی نالی
دیوانی نالیدیوانی نالی
دیوانی نالیsaydsadq
 
چل گوڵــــ
چل گوڵــــچل گوڵــــ
چل گوڵــــsaydsadq
 
به‌درخانیه‌كان
به‌درخانیه‌كانبه‌درخانیه‌كان
به‌درخانیه‌كانsaydsadq
 
ئةدةبى كوردى
ئةدةبى كوردىئةدةبى كوردى
ئةدةبى كوردىdr.luqmanraouf
 
ربيع جابر - شاي أسود - رواية
ربيع جابر - شاي أسود - روايةربيع جابر - شاي أسود - رواية
ربيع جابر - شاي أسود - روايةA-Ile Self-hallucination
 
شيوازو ريكةكانى وانةوتنةوة
شيوازو ريكةكانى وانةوتنةوةشيوازو ريكةكانى وانةوتنةوة
شيوازو ريكةكانى وانةوتنةوةdr.luqmanraouf
 
فه‌رهه‌نگی كوردی- عه‌ره‌بی- ئینگلزی
فه‌رهه‌نگی كوردی- عه‌ره‌بی- ئینگلزیفه‌رهه‌نگی كوردی- عه‌ره‌بی- ئینگلزی
فه‌رهه‌نگی كوردی- عه‌ره‌بی- ئینگلزیsaydsadq
 
دیوان
دیواندیوان
دیوانsaydsadq
 
شيوازو ريكاكانى وانةوتنةوة
شيوازو ريكاكانى وانةوتنةوةشيوازو ريكاكانى وانةوتنةوة
شيوازو ريكاكانى وانةوتنةوةdr.luqmanraouf
 
رةخنةى ئةدةبى
رةخنةى ئةدةبىرةخنةى ئةدةبى
رةخنةى ئةدةبىdr.luqmanraouf
 
Scorpion envenomation copy
Scorpion envenomation  copyScorpion envenomation  copy
Scorpion envenomation copyHanan Fathy
 

Destacado (13)

دیوانی نالی
دیوانی نالیدیوانی نالی
دیوانی نالی
 
چل گوڵــــ
چل گوڵــــچل گوڵــــ
چل گوڵــــ
 
به‌درخانیه‌كان
به‌درخانیه‌كانبه‌درخانیه‌كان
به‌درخانیه‌كان
 
kurdology- dr.luqman
kurdology- dr.luqmankurdology- dr.luqman
kurdology- dr.luqman
 
ئةدةبى كوردى
ئةدةبى كوردىئةدةبى كوردى
ئةدةبى كوردى
 
ربيع جابر - شاي أسود - رواية
ربيع جابر - شاي أسود - روايةربيع جابر - شاي أسود - رواية
ربيع جابر - شاي أسود - رواية
 
شيوازو ريكةكانى وانةوتنةوة
شيوازو ريكةكانى وانةوتنةوةشيوازو ريكةكانى وانةوتنةوة
شيوازو ريكةكانى وانةوتنةوة
 
فه‌رهه‌نگی كوردی- عه‌ره‌بی- ئینگلزی
فه‌رهه‌نگی كوردی- عه‌ره‌بی- ئینگلزیفه‌رهه‌نگی كوردی- عه‌ره‌بی- ئینگلزی
فه‌رهه‌نگی كوردی- عه‌ره‌بی- ئینگلزی
 
دیوان
دیواندیوان
دیوان
 
Berewebirdiny pol
Berewebirdiny polBerewebirdiny pol
Berewebirdiny pol
 
شيوازو ريكاكانى وانةوتنةوة
شيوازو ريكاكانى وانةوتنةوةشيوازو ريكاكانى وانةوتنةوة
شيوازو ريكاكانى وانةوتنةوة
 
رةخنةى ئةدةبى
رةخنةى ئةدةبىرةخنةى ئةدةبى
رةخنةى ئةدةبى
 
Scorpion envenomation copy
Scorpion envenomation  copyScorpion envenomation  copy
Scorpion envenomation copy
 

Similar a دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی

ظاهرة البرق تشهد بصدق النبي الكريم باللغة الكردية
ظاهرة البرق تشهد بصدق النبي الكريم  باللغة الكرديةظاهرة البرق تشهد بصدق النبي الكريم  باللغة الكردية
ظاهرة البرق تشهد بصدق النبي الكريم باللغة الكرديةF El Mohdar
 
الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...
  الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...  الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...
الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...Facebook
 
الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...
  الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...  الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...
الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...AWDERQAMTARANI
 
الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...
  الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...  الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...
الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...awderahmed1989
 
چۆنیەتی دروستکردنی بیناو ئەرکەکانی ئەندازیار
چۆنیەتی دروستکردنی بیناو ئەرکەکانی ئەندازیارچۆنیەتی دروستکردنی بیناو ئەرکەکانی ئەندازیار
چۆنیەتی دروستکردنی بیناو ئەرکەکانی ئەندازیارBahzad5
 
كات وةك شمشيَر واية ئةگةر نةيبرِي دةتبرِيَت گرنگي كات له‌ ژياني باوه‌رِدار--ا...
كات وةك شمشيَر واية ئةگةر نةيبرِي دةتبرِيَت گرنگي كات له‌ ژياني باوه‌رِدار--ا...كات وةك شمشيَر واية ئةگةر نةيبرِي دةتبرِيَت گرنگي كات له‌ ژياني باوه‌رِدار--ا...
كات وةك شمشيَر واية ئةگةر نةيبرِي دةتبرِيَت گرنگي كات له‌ ژياني باوه‌رِدار--ا...Facebook
 
پاوه‌رپۆينت كات وةك شمشيَر واية ئةگةر نةيبرِي دةتبرِيَت-گرنگي كات له‌ ژياني ب...
پاوه‌رپۆينت كات وةك شمشيَر واية ئةگةر نةيبرِي دةتبرِيَت-گرنگي كات له‌ ژياني ب...پاوه‌رپۆينت كات وةك شمشيَر واية ئةگةر نةيبرِي دةتبرِيَت-گرنگي كات له‌ ژياني ب...
پاوه‌رپۆينت كات وةك شمشيَر واية ئةگةر نةيبرِي دةتبرِيَت-گرنگي كات له‌ ژياني ب...AWDER AHMED QAMTARANI
 
په‌راوێزه‌ ميدياييه‌كان 4
په‌راوێزه‌ ميدياييه‌كان 4په‌راوێزه‌ ميدياييه‌كان 4
په‌راوێزه‌ ميدياييه‌كان 4Arsalan Rahman
 
په‌راوێزه‌ ميدياييه‌كان 4 ئه‌رسه‌لان ره‌حمان
په‌راوێزه‌ ميدياييه‌كان 4 ئه‌رسه‌لان ره‌حمانپه‌راوێزه‌ ميدياييه‌كان 4 ئه‌رسه‌لان ره‌حمان
په‌راوێزه‌ ميدياييه‌كان 4 ئه‌رسه‌لان ره‌حمانArsalan Rahman
 
.. " "عاشق الــــــــوهم " من ديوان " بكائيه للنغم النافر " للدكتور: "شعبان ...
 .. " "عاشق الــــــــوهم " من ديوان " بكائيه للنغم النافر " للدكتور: "شعبان ... .. " "عاشق الــــــــوهم " من ديوان " بكائيه للنغم النافر " للدكتور: "شعبان ...
.. " "عاشق الــــــــوهم " من ديوان " بكائيه للنغم النافر " للدكتور: "شعبان ...Ahmed Albadry
 
یاخیبوون لە شیعرەکانی شێرکۆبێکەسدا
  یاخیبوون لە شیعرەکانی شێرکۆبێکەسدا  یاخیبوون لە شیعرەکانی شێرکۆبێکەسدا
یاخیبوون لە شیعرەکانی شێرکۆبێکەسداdr.luqmanraouf
 
Regimefiscale
RegimefiscaleRegimefiscale
RegimefiscaleJamaity
 
رحلة إيمانية في خلق الإنسان باللغة الكردية
رحلة إيمانية في خلق الإنسان باللغة الكرديةرحلة إيمانية في خلق الإنسان باللغة الكردية
رحلة إيمانية في خلق الإنسان باللغة الكرديةF El Mohdar
 
Kkp akhlak sem 4 edit 2
Kkp akhlak sem 4 edit 2Kkp akhlak sem 4 edit 2
Kkp akhlak sem 4 edit 2Mawar Pink
 
ثلاث وثلاثون يوما في الطوفان
ثلاث وثلاثون يوما في الطوفانثلاث وثلاثون يوما في الطوفان
ثلاث وثلاثون يوما في الطوفانkaniwar
 
Obsessive compulsive disorder and coronavirus
Obsessive compulsive disorder and coronavirusObsessive compulsive disorder and coronavirus
Obsessive compulsive disorder and coronavirusSaefullahMaye
 
ئه‌مجاره‌ش بارزانى پشتوێنه‌كه‌ى شل ده‌كاته‌وه‌
ئه‌مجاره‌ش بارزانى پشتوێنه‌كه‌ى شل ده‌كاته‌وه‌ئه‌مجاره‌ش بارزانى پشتوێنه‌كه‌ى شل ده‌كاته‌وه‌
ئه‌مجاره‌ش بارزانى پشتوێنه‌كه‌ى شل ده‌كاته‌وه‌Arsalan Rahman
 
ئه‌مجاره‌ش بارزانى پشتوێنه‌كه‌ى شل ده‌كاته‌وه‌
ئه‌مجاره‌ش بارزانى پشتوێنه‌كه‌ى شل ده‌كاته‌وه‌ئه‌مجاره‌ش بارزانى پشتوێنه‌كه‌ى شل ده‌كاته‌وه‌
ئه‌مجاره‌ش بارزانى پشتوێنه‌كه‌ى شل ده‌كاته‌وه‌Arsalan Rahman
 

Similar a دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی (20)

ظاهرة البرق تشهد بصدق النبي الكريم باللغة الكردية
ظاهرة البرق تشهد بصدق النبي الكريم  باللغة الكرديةظاهرة البرق تشهد بصدق النبي الكريم  باللغة الكردية
ظاهرة البرق تشهد بصدق النبي الكريم باللغة الكردية
 
الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...
  الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...  الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...
الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...
 
الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...
  الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...  الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...
الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...
 
الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...
  الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...  الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...
الصدق - گرنگی ڕاستگۆيي -سوده‌كانی ڕاستگۆيیی - ئاودێر أحمد عبدالله-راستگۆ-Aw...
 
چۆنیەتی دروستکردنی بیناو ئەرکەکانی ئەندازیار
چۆنیەتی دروستکردنی بیناو ئەرکەکانی ئەندازیارچۆنیەتی دروستکردنی بیناو ئەرکەکانی ئەندازیار
چۆنیەتی دروستکردنی بیناو ئەرکەکانی ئەندازیار
 
كات وةك شمشيَر واية ئةگةر نةيبرِي دةتبرِيَت گرنگي كات له‌ ژياني باوه‌رِدار--ا...
كات وةك شمشيَر واية ئةگةر نةيبرِي دةتبرِيَت گرنگي كات له‌ ژياني باوه‌رِدار--ا...كات وةك شمشيَر واية ئةگةر نةيبرِي دةتبرِيَت گرنگي كات له‌ ژياني باوه‌رِدار--ا...
كات وةك شمشيَر واية ئةگةر نةيبرِي دةتبرِيَت گرنگي كات له‌ ژياني باوه‌رِدار--ا...
 
پاوه‌رپۆينت كات وةك شمشيَر واية ئةگةر نةيبرِي دةتبرِيَت-گرنگي كات له‌ ژياني ب...
پاوه‌رپۆينت كات وةك شمشيَر واية ئةگةر نةيبرِي دةتبرِيَت-گرنگي كات له‌ ژياني ب...پاوه‌رپۆينت كات وةك شمشيَر واية ئةگةر نةيبرِي دةتبرِيَت-گرنگي كات له‌ ژياني ب...
پاوه‌رپۆينت كات وةك شمشيَر واية ئةگةر نةيبرِي دةتبرِيَت-گرنگي كات له‌ ژياني ب...
 
په‌راوێزه‌ ميدياييه‌كان 4
په‌راوێزه‌ ميدياييه‌كان 4په‌راوێزه‌ ميدياييه‌كان 4
په‌راوێزه‌ ميدياييه‌كان 4
 
په‌راوێزه‌ ميدياييه‌كان 4 ئه‌رسه‌لان ره‌حمان
په‌راوێزه‌ ميدياييه‌كان 4 ئه‌رسه‌لان ره‌حمانپه‌راوێزه‌ ميدياييه‌كان 4 ئه‌رسه‌لان ره‌حمان
په‌راوێزه‌ ميدياييه‌كان 4 ئه‌رسه‌لان ره‌حمان
 
Huve nüktesi
Huve nüktesiHuve nüktesi
Huve nüktesi
 
.. " "عاشق الــــــــوهم " من ديوان " بكائيه للنغم النافر " للدكتور: "شعبان ...
 .. " "عاشق الــــــــوهم " من ديوان " بكائيه للنغم النافر " للدكتور: "شعبان ... .. " "عاشق الــــــــوهم " من ديوان " بكائيه للنغم النافر " للدكتور: "شعبان ...
.. " "عاشق الــــــــوهم " من ديوان " بكائيه للنغم النافر " للدكتور: "شعبان ...
 
یاخیبوون لە شیعرەکانی شێرکۆبێکەسدا
  یاخیبوون لە شیعرەکانی شێرکۆبێکەسدا  یاخیبوون لە شیعرەکانی شێرکۆبێکەسدا
یاخیبوون لە شیعرەکانی شێرکۆبێکەسدا
 
Regimefiscale
RegimefiscaleRegimefiscale
Regimefiscale
 
رحلة إيمانية في خلق الإنسان باللغة الكردية
رحلة إيمانية في خلق الإنسان باللغة الكرديةرحلة إيمانية في خلق الإنسان باللغة الكردية
رحلة إيمانية في خلق الإنسان باللغة الكردية
 
Kkp akhlak sem 4 edit 2
Kkp akhlak sem 4 edit 2Kkp akhlak sem 4 edit 2
Kkp akhlak sem 4 edit 2
 
ثلاث وثلاثون يوما في الطوفان
ثلاث وثلاثون يوما في الطوفانثلاث وثلاثون يوما في الطوفان
ثلاث وثلاثون يوما في الطوفان
 
Obsessive compulsive disorder and coronavirus
Obsessive compulsive disorder and coronavirusObsessive compulsive disorder and coronavirus
Obsessive compulsive disorder and coronavirus
 
ئه‌مجاره‌ش بارزانى پشتوێنه‌كه‌ى شل ده‌كاته‌وه‌
ئه‌مجاره‌ش بارزانى پشتوێنه‌كه‌ى شل ده‌كاته‌وه‌ئه‌مجاره‌ش بارزانى پشتوێنه‌كه‌ى شل ده‌كاته‌وه‌
ئه‌مجاره‌ش بارزانى پشتوێنه‌كه‌ى شل ده‌كاته‌وه‌
 
ئه‌مجاره‌ش بارزانى پشتوێنه‌كه‌ى شل ده‌كاته‌وه‌
ئه‌مجاره‌ش بارزانى پشتوێنه‌كه‌ى شل ده‌كاته‌وه‌ئه‌مجاره‌ش بارزانى پشتوێنه‌كه‌ى شل ده‌كاته‌وه‌
ئه‌مجاره‌ش بارزانى پشتوێنه‌كه‌ى شل ده‌كاته‌وه‌
 
فال_حافظ
فال_حافظفال_حافظ
فال_حافظ
 

دیوانی شێخ ڕه‌زای تاڵه‌بــــــانی

  • 1. شثخ ره زا تاصةباني ديواني شثخ رةزا تاصةباني
  • 2. ديواني شثخ رةزا تاصةباني ئةژمار: ٣٠٠٠ دانة چاپي: يةكةم *ديواني شثخ رةزا تاصةباني (١) ستايشی حاجی ئةسعةد ئاغا تؤ کةم نةزةری دةرحةقی من ئثستةکه ئاغا من ماومه هةوای سوحبةتی تؤم هةر له دةماغا تا رؤژی قيامةت به خودا زيندووه نامرث بابث که بمثنث کوذی وةک تؤی له وةجاغا بؤ تووتنةکةی (پثشةمة)وو (شاور) و (شثتنه) شثت بووم و نةهات وةخته دصم دةرچث له داغا جاران چ به جاغ و چ به بار بؤت دةهةناردم نانثری ئةمثستا، نه به بار و نه به جاغا رثی نةوتةکه باجگيري ئةگةر زؤره دةفةرمووی رثی خاسه به شةو خاصيية با بث به بصاغا نةمزانی فةلةک گؤبةنی هةر بؤ منه يا خؤ سةد دةستی وةکوو دةستی منی کردوه به زاغا ياذةب گوزةران کا به سةفا وةختی عةزيزت پةيوةسته لة دةوری چةمةن و گةردشی باغا بؤ چوونه تةوافی حةرةمي شاهيدی مةقسوود هةر له يةساغا « ذةزا » عالةم هةموو مةئزوونه
  • 3. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* (٢) عةشرةتی جاف له وةسفي عوسمان بةگي جاف خزمينة مةدةن پةنجه لةگةص عةشرةتی جافا مثرووله نةچث چاكه به گژ قوللةيي قافا كث بث له دلثراني عةشاير كه نةچووبث وةك تيري ئةجةل نووكه ذمي جافي به نافا خوثنذثژ و شةذةنگثز و عةدووبةند و تةنوومةند كامةي كه گةنه، شثره له مةيداني مةسافا چونكي رةسةنن ورد و درشتيان هةموو جةنگين مةي سارييه نةشئةي چ له دوذدا چ له سافا وا بث غةم و پةروا دةچنه عةرسةيي هةيجا تؤ ناچييه سةر دؤشةكي بووكث له زةفافا (يأتون الي الامر صغاراً و كباراً يسعونَ الي الحرب ثقالاً و خفافاً) وةسمان بةگييان ئاميره ، وةختث كة بصث دةي! دثنه جةوةلان هةروةكوو حاجي له تةوافا خواهم زخدا آنكه شود دشمن جاهت كؤتي لةدةسا ، دةس لة ملا ،مل لة تةنافا بثتةوة گوفتار « شثخ ذةزا » لوتفث بكه با حةيفه بذزث تيغي موجةوهةر له غيلافا *ديواني شثخ رةزا تاصةباني (٣) ذؤژث نةبوو ئةم دلبةره بث ذةحمة وةفا كا جارث نةبوو ئةم كافره شةرمث له خودا كا حةيرانن ئةتيببا له عيلاجي مةرةزي من لوقماني ويسالت مةگةر ئةم دةردة دةوا كا كارث كه خةم و دةردي فيراقت بة مني كرد سةرما به هةتيو، با به دةواري شذي ناكا دثوانةيه شةخسث كه له غةيري لةبي لةعلي وةك شاهي سكةندةر تةصةبي ئاوي بةقا كا تاب وتةبي ئاتةشكةدةيي هيجري وةكوو شةمع نةزديكه منيش واريدي سةحرايي فةنا كا لةم رثگةية تةقديري ئةزةل وابوو كه ئثمه پاماصي جةفا بين و ذةقيب سةير و سةفا كا رؤح و دص و دين هةرسث دةكةم بةزل و نساري كامي دصي من گةر له لةبي لةعلي ذةواكا لازمه عاشق « ذةزا » سةرداني له ذثي عةشق بؤ يار سةر و ماصي سوپةري تيري قةزاكا (٤) بؤ موديري قزصجه له تةرةف كثرةوه بةريدي سةبا بؤ موديري قزصجه نامه دةبا بؤ جةنابي موقةذذةبولخاقان مير عةلي بةگ ، له ئةنجةبي نوجةبا
  • 4. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* ميرم، ئايا چلؤنه عيللةتةكةت باز به خارشته بن گونت عةجةبا ئيحتياجت بنووسه ، عةيبي چييه؟ مةحرةمي ذازي تؤم به عةهدي سةبا سةد تذ تدا به كوودةكي له گونم ئةي تذت رةعد و وةي تست ذةشةبا دودمانتان چرووكه بونيادي (بو قباحت بنم دگل هةبةبا) عةبدذذةحمان بةگي برات فةرمووي ئابذووي خانةدان عةلي دةيبا له ئةبانت ئيبا مةكه ميرم (هذه إرثكم اخاً واباً ) خاصه كوثرةش به سةراحةت ئةي گوت كة عةلي بةگ بووه به دثصه بةبا گةر بة داري قزصجه تثر ناخؤي به ذةشتا با « ذةزا » شثخ » وةره با (٥) ئةفةندي لةكةرةمدا « مةستي » دةستثكي هةيه مثهماني عةزيزي هةيه دائيم له حةرةمدا ئةلحةق ژنةكةي موشفيقه دةرحةق بة غةريبان سةد گاني به ذؤم دا و هةزاري به عةجةم دا هثند كثري هةتيواني به كوزدا چووه داكي *ديواني شثخ رةزا تاصةباني دةستثكي شكابوو به مناصي له شكةمدا بةر زةربةتي كام كثري قةوي كةوتووه ئاخؤ له ذةحةمدا « مةستي » بةو دةرده چووه ساعيدي كوذي زؤر تةبعي جةواده « مةجيدي » حةققا كة سةد گاني به يةك لةحزه بة بث پووص و درةم دا گةوودا و تةرةس، مولحيد و بث دين و مونافيق موذتةدده، نييه ميسلي له مسقؤف و عةجةمدا بؤسةددي ذةهي (مةستي) وةكوو تةپصي سكةندةر ئاوازي دةهؤصي كوزي داكي له حةرةمدا ئةو كثره زلةي كث بوو له كثلاني فةتاح بةگ مشتثكي كوتاية كوزي ، مشتثكي له دةم دا (٦) هةجوي قازي كؤية بثت و لة سةر تؤ هةجوي قازيي كؤي بكا « ذةزا » شثخ » سةيري كه چي پث بكا ، دؤم بث و كصاش بؤ خؤي بكا شةرته قازي وا بگثم « لاميع » چونكه غةدري كرد له هةر گةن و گوويث لة زگيايه بة جارث ذؤي بكا (٧) هةجوي شثخ محةمةد عةلي كةره سا بث زگي خؤت هةصمةدذة و مةمره له داغا ئةم قةومه هةموو مردن و تؤ ماي لة وةجاغا
  • 5. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* لةولاوة پةلثكت له زةهاو پةل ئةوةشثنث لةم لاوه ذگثكت له كني ساوجبصاغا (٨) له فيراقي قادري وةستا خدر بؤ نةسووتث جگةر و بؤچي نةبث دص به كةباب بؤچي نةذوا له تةنم ذؤحي ذةوان ميسلي شةهاب بؤ لة سةر چاوةيي چاو هةصنةقوصث ذةشحةيي خوثن بؤچ له فةووارةيي موژگان نةچكث قةترةيي ئاب بو لةبةر ناصة نةبث حةلقةيي حةلقم به سروود بؤچ لةبةر گريه نةبث چةشمةيي چةشمم به سةراب مونيسي ذؤژ و شةوم باعيسي ئارامي دصم ذؤيي وو من له غةمي كةوتمه نثو بةحري عةزاب به وقووعي سةفةري قادري وةستا خدرم خانةيي عةيشمي تاص كرد فةلةكي خانةخراب چةنگ و نةي لث مةده موتريب كه لة بةر فيرقةتي ئةو ذةنةكي ذؤحه له گؤيم نةغمةوو ئاوازي ذةباب ساغةري مةي مةده ساقي ! كه لة بةر دووريي ئةو تاصه وةك ژةهري هةلاهيل له مةزاقم مةيي ناب كاري كردن نةبوو ئةم كاره كه گةردوني دةني كردي، ذووي ذةش بث وةكوو بةختي من و پةذذي غوراب *ديواني شثخ رةزا تاصةباني ذةنگه لةبةر فيرقةتي ئةو مونيسه تؤ ! « ذةزا » ئةي قةت نةبي خاصي وةكوو كووره له سؤزي تةب و تاب (٩) دةردي حةبيب دةمكوژث حوكمه دةزانم به خودا دةردي حةبيب وةره سا بةشقي خودا دةس له يةخةم بةرده تةبيب وةره دةستث بخةمه گةردني بلوورينت تا وةكوو سفره له داخا بدذث ورگي ذةقيب تالعم نةحسه دةترسم كه به ئازاري فيراق بمرم و ذؤژث نةبث دةوصةتي وةسصم به نةسيب چاوي فةتتاني ئةتؤ ساحيره يا جادووگةره كه به عيشوه وو ناز ئةدا عابيدي سةدساصه فريب تا له تؤ دوورة دصي غةمزةده ئةي ذاحةتي گيان مةشريق و مةغريبة ما بةيني لةگةص سةبر و شةكيب بث فةراز نابث نةشيب ، ئةم قسه تةحقيقة وةلث من له ذثي عةشقي تؤ نةمدي به خودا غةيري نةشيب قةيدي زوصفه لةسةر و سةفحةيي ذووت سابيته ، يا شثخ دةگؤذثتةوه گةر چاوي به زوصفت بكةوث خيرقةوو سةبحه به زوننار و چةليپا وو سةليب تاقةتي تاق بووه بثچاره له ژثر باري فيراق چاكه تةذةححوم به غةريب « ذةزا » بكه ذةحمث به تيبةت و تيبه كه مةمزووجه له گةص زينةت و زيب
  • 6. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* (١٠) ئثسترثكي ذووت و قووت مير به سةد ميننةت هةناردي ئثسترثكي ذووت و قووت دةست و پا سست و سةقةت ئةندامي هةروةك عةنكةبووت خاوةني ناصثم كه ئاليكي نةداوة موتصةقا داويةتي ئةمما وةكوو بيستوومه قووتي لايةمووت پووش لة لاي حةصوايه حةتتا گةر پةصؤشةي پنگ كةوث باي ئةدا ، لوولي ئةدا ، قووتي ئةدا مانةندي حووت گةرچي ناتوانث ببزوث هثند لةذ و كةم قووةته دةنكه جؤيثكي نيشان دةي ، تا قيامةت دث له دووت پشتي ذثش و شاني زامدار و جدةو بوو ، ناعيلاج چةند قوروشثكم هةبوو بؤم دا به نةوت و عةنزةذووت مةسصةحةت وايه هةتا نةيخواردووم بينثرمةوه زؤر ئةترسم دةفعةيث قووتم بدا بمكا به قووت سةي فةتاحي مةيتةرم ذوژث به حوججةت لثي نةوي كلكي دةرهثنا لة بن ، ئةمجا به ئاستةم گوثي بزووت گةر قةصةو بث ئةم ئةجننه نثره تةسخير ناكرث غةيري چةند دةروثشي ذةففاعي به زةبري جةلجةلووت ئةم مةتاعه چاكه هةر لاييق به حاجي ئةحمةده جووتي پث بكا تاوةكوو چؤن هةردوو لنگي بكا به جووت لاييقي شاني من و شاياني شةئني تؤ نةبوو چاوةكةم چيت پث بصثم چارم نييه غةيري سكووت *ديواني شثخ رةزا تاصةباني (١١) تةخميســي شــثخ رةزا لة ســةرغةزةلي حــافز ، بــؤ هــةجوي مــةلا مةعرووف كاتبي بيدايةت مةعرووفي بث ديرايةت گووت كرده ناو بيدايةت چيت پث بصثم قوذمساغ هةر دوو گونم به دايةت گونمي به تذ شةهيد كرد كثرم ئةكا ريعايةت (زان يار دلنوازم شكريست با شكايت گر نكتةدان عشقي خوش بشنو اين حكايت) مةعرووف كه حيزي وةك خؤي نةبوو له نةسلي ئادةم ئازاري مةقعةدي بوو ، بؤم ذاكشا لة سةر دةم مردم ئةوةند سوار بم ، خؤم كوشت ئةوةنده پيادةم (بي مزد بود و منّت هر خدمتي كه كردم يارب مباد كس را مخدوم بي عنايت) خاشاكي دةوري دوبري لثم بوون به ماري هةيجا كثرم به سةد مةشةققةت ذؤيي ، گونم نةگونجا كثرم له پةشمي پاشي دانةي گوني ترنجا (در زلف پر شكنجش اي دل مپيچ كانجا سرها بريده بيني بي جرم و بي جنايت)
  • 7. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* ذووم كرده سةمتي سمتي ، يةعني مةكاني مةعهوود ئةرزثكي پذ نةجاسةت دةشتثكي شةهوةت ئالوود ذانيم فةرةس چةپ و ذاست ذثگةم نةبرده مةقسوود (از هر طرف كه راندم جز وحشتم نيفزود زينهار ازين بيابان وين راه بي نهايت) دةرمانه سمتي ئةمما نةرمانه وةك بةري دةست هةر مةنزصثكي سةد ميل، هةر ميلة سث سةد و شةست (اين راه را نهايت صورت كجا توان بست كش صد هزار منزل بيش است از بدايت) باوكي پياوثكي چاك بوو، دايكيشي زؤر موقةددةس خؤي پؤشت و داكي خؤگث هةتا خودا بصث بةس بؤ نةختث ئاوي شةهوةت جةرگي بووه به قةقنةس (رندان تشنه لب را آبي نمي دهد كس گويا ولي شناسان رفتند ازين ولايت) (١٢) موديري تةحريرات گزر دوائر اقلامي ارقةسنده دوات مدار اهل قلمدار مدير تحريرات نگفتمت كه حذركن ز تيغ ناطقه ام *ديواني شثخ رةزا تاصةباني فإنّ ناطقتي آفةٌ من الآفات لةبةر عةبا كه جةبةم كردي ئةي فةقيري خودا ئةوه عةباكةتة كثرم به قنگي خؤت و عةبات (١٣) ئةم دةغصه كه تةسليمي دةكا شثخ به هةجيجي نوقساني دةكات هةر له تةغارث ده كةويجي ئةسص و نةسةبت دؤمه له من بووي به هةجيجي بث مروةت و ئينساف و حةرامزادةوو بيجي (١٤) سةرگوزةشتةي خؤي و هةجوي شثخ غةفوور ئةو ذؤژة كه تؤرام و له كةركووك سةفةرم كرد مانةندي عةقاريب له ئةقاريب حةزةرم كرد گةردوون سْنْكي كردم و هثنامييةكؤيه ميواني لةكن مامه غةفووري لةجةرم كرد ويستم كه بذؤم بؤ سةفةري ذؤم به سياحةت نةيهثشت و دووسةد ئةهلي عةمامةي له سةرم كرد دانيشث نة چث، من كچي خؤم مارة دةكةم لثي ئةو تاليبي دونيايه ئةوا موعتةبةرم كرد چورسا له بةرم جوببةوو فيسا لةسةرم فثس نث فثسي لة سةر نام و نة جوببةي له بةرم كرد شةش مانگث بةم ئةفسانه گلي دامةوه لاي خؤي
  • 8. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* نةمزاني ملم بشكث تياچووم ، زةرةرم كرد وةصصاهي دةكةم دةرحةقي ئةو بةصكوو زياتر ئةو كاره كه دةرباري ذةشيدي پسةرم كرد كارم تةذ ئةبث ئةم وت ئةگةر لوتفي ببث مام ئةي لايقي ذيشي به خودا كاري تةذم كرد بؤ موجتةهيدان گةرچي مورةخخةس نييه تةقليد من موجتةهيدم ، هاتم و تةقليدي كةرم كرد ئةي گووي خله بةو لوتقه كه ئةو كردي لةگةص من لةم مةرحةمةت و لوتفه ئةوا من گوزةرم كرد سةد دةفعه گوتم وةختث كه ديم نةخوةتي قةلبي ياذةب كه لةگةص شثخ عةلي بؤچي شةذم كرد هةر دةةوه لاي گةرچي بصث هاتةوه ديسان ئةو خوثذييه بثكاره كه من لثره دةرم كرد باعيسي بةدنامييه عةودةت « ذةزا » هةرچةنده لةم سووكي وو بةدنامييه سةرفي نةزةرم كرد (١٥) له باسي باب و باپيري تا دةگاته خؤي خودا وةختث كه حةزكا بةندةيثكي خؤي بكا خؤشنوود له ذثگةي دوورةوه بؤي دث به پثي خؤي شاهيدي مةقسوود له هيندوستانةوه شةش مانگة ذث تا خاكي كوردستان خودا شثخ ئةحمةدي هنديي ذةوان كرد بؤ مةلا مةحموود مةلا مةحموودي زةنگنه يةعني قوتبي دائيرةي ئيرشاد *ديواني شثخ رةزا تاصةباني له دةوري مةرقةدي هةر دةنگي يا هوو دثت و يا مةعبوود له پاش ئةو ئةرشةدي ئةولادي شثخ ئةحمةد له جثي دانيشت بيعةينه وةك سولةيمان جث نشيني حةزرتي داوود بةصث بابي وةها ئةصبةت دةبث فةرزةندي وا بثنث ئيلاهي سةد هةزار ذةحمةت له قةبري واليد و مةولوود به ذةحمةت چوون ئةوان ، با بثينةوه سةرباسي ئةوذةحمان فيدات بم ئةي نةتيجةي دوودماني ئةحمةد و مةحموود نةتيجةم مةقسةده تالي و موقةدديم شةرتي تةحسيلن ئةوانةي بؤيه ئيجاد كرد خودا تا ئةم ببث مةوجوود ئةمثستاش شثخ عةلي نةجلي كةبيري ساحيب ئيرشادة ئةميش وةك باب و باپيري له زومرةي ئةولياي مةعدوود ش لةو نةسلةيه بيبةخشه ياذةب چونكه قةت نابث « ذةزا » گوصي بث خار و بةحري بث بوخار و ئاگري بث دوود (١٦) كةشوفش كردني بةگ لة بةگ وا بوو كه من ماتم كشي كرد كه من هةستام و ئةو داما و فشي كرد گةهث سةيراني سةر گون بوو گةهث كثر حةقيقةت مستةفا بةگ گةردشي كرد دةبوو باوكي سةگي ناو نايه ئةمما بةگي ناو نا، قوذمساغ ياغنيشي كرد
  • 9. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* (١٧) سةرو و نةي سةرو و نةي چين ، كه لة گةص قامةتي تؤ بثنه نةبةرد شةكةري خواردووه نةي ، سةرو سةري داوه لة بةرد گةر دةليلي وةكوو نوقتةي دةهةنت نةبوايه منيش ئينكارم ئةكرد وةك حوكةما جةوهةري فةرد لثي دةپاذثمةوه ئةي رؤحي ذةوانم تو خودا چييه دةرماني دصم ، پثم دةصث ، لاچؤ دصةدةرد (١٨) ستايشي ئةحمةد پاشاي بابان ذؤژي يةكشةممه كه مةشهووره به ذؤژي پازار من به غار كةوتمه دومبالي كوذثكي بوصغار كوذ چ كؤر؟! لثوي وةكوو لالةيي حةمرا ذةنگين كوذ، چ كوذ؟ چاوي وةكوو نثرگسي شةهلا بيدار ئةهلي ئينساف به خودا ذةنگه چةنةي بشكثنث گةر كةسث بثت و بكا قامةتي تةشبيهـ به چنار له هةمووي سةرفي نةزةر ، سمت و سورينثكي هةبوو نازك و نةرم و لةتيف ، ميسلي تةصاي دةست ئةفشار خذ و مةخرووت و مودةووةر، سپي وو نةرم و دوو نيم هةروةكوو كؤمةصه بةفرث كه شةقي كةي به مشار كه به ديققةت نةزةرم كرده سورثن و كةفةصي *ديواني شثخ رةزا تاصةباني هةردوو چاوم پةذييه تةوقي سةرم وةك سةگي هار دامةنم گرت و وتم: ( مرحمت ايت الماسم! بويله ياندرمه بني آتش عشقك ايله زار) (چشم جادوي سياهت همه پند است و فريب همه ناز است و كرشمه همه خوابست و خمار) (بني صيد ايتي سنك ديده يهء آهو روشك اي سنك ديده لرك آهوكبي شير شكار) ساعةتث چاك لة سةر سووذةتي نةحسم فكري پثي وتم:(حاجي بابا گيت ايشينه ياغمه مي وار! صاچمه ، لاقرديلرك حاصلي يوق ،گيت ايشينه) آقچه سز ايتمه صاقن آرزوي بوس و كنار) من كه يةك پارةيي جصقم له ئةزةل شك نةدةبرد پثم وت: ايشته كمرمده دولودر يوز دينار بن بيوك ذات شريفم ، وكلا خواجه سييم طانيور بنده كزي جملهء شاه و خونكار ئةلغةرةز هثنده درؤم كرد و فسوونم بؤ خوثند كةوته دووم هةروةكوو دووي گورگ بكةوث بةرخي هةژار موختةسةر خؤشه قسه بردمه مةنزصگةهي خؤم گرتم و خستم و لثم برد و گونم كرد به چوار
  • 10. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* مؤصةتم ساتث نةدا ئةو شةوه تا وةختي سةحةر كاري خثرم به مةزةنده گوزةري كرد له هةزار وةختث سبحةينث كه داوثني فةلةك ئةتصةسي بوو هةر لة جث ذاستةوه بوو دامةني گرتم وةكوو خار چنگي وةك پةنجةيي شاهين له يةقةم قاييم كرد دةستي كرده جةزةع و ناصةوو هاوار هاوار زةبتييةي ئةهلي مةحةلله هةموو جةم بوون له سةرم پرسيان: مَا الْخَبَر؟! ئةي زاهيدي سالووس شيعار پثم وتن لةم كوذه بوصغاره بپرسن كه له من چي دةوث بؤچي دةناصثنث وةكوو هةوري بةهار چاكي كرد پةردةيي نامووس گوتي:"سيكتي بني، ويرمدي پاره سني بويله مي قانون كبار؟" ديديلر:" حاجي افندي چوجوغك آقچه سني وير سر كه فاش اولذي دها فائده ويرمز انكار يوقيسه آقچه ك اگر مهلتك اوچ گون اولسون حقني اوچ گونه دك ويرمليسين اي غدار ئةمه دوو ذؤژه كه حةيران و پةرثشان دةگةذثم كثم هةيه غةيري وةلي نيعمةتي فةرخونده شيعار يةعني هةمنامي نةبي حةزرةتي ئةحمةد پاشا فةخري دين ، كاني حةيا ، بةحري كةرةم كوهي وةقار مةدحي ئيحساني بكةم، عةدصي بكةم فةزصي بكةم *ديواني شثخ رةزا تاصةباني به خودا خاريجه ئةوسافي حةميدةي له شومار كةفي زةذبةخشي كةوا مةنبةعي دوذذ و گوهةره ميسلي بةحرث كه نة ساحيلي هةبثت و نه كةنار تةبعي جةوواد و كةريم هةر وةكوو قائاني دةصث (زر به قنطار همي بخشد و اشتر به قطار) تا وةكوو دةوره بكات و بگةذث چةرخي فةلةك زةفةر و فةتحي قةرين، بةختي موعين،تالعي يار ذةئيي تؤ باعيسي تةنزيمي ئوموراته بةصث بؤ كورةي عالةمي ئيمكان بووةته قوتبي مةدار (19) ئازاريي عةشرةتي تاصةباني بارةكةصصا ئافةرين ئةي عةشرتي نوسرةت شيعار مةردي مةيدان شثري جةنگاوةر هوزةبري كارزار چوار عةشيرةت؛كاكةيي و وةند و جةباري و داوده ئيتتيفاقيان كرد و هاتن چوار سةد و پةنجا سوار هةر به ئةووةص حةمله چةندتان گوشت و چةندتان سةربذي چةندي كةشيان لث بة جث ما، بوونة توعمةي موور و مار ئثستةكةش لةو دةشته شةذيانه لةسةر لاشةي ذزيو كةركةس و شاهين و گورگ و مامةذثوي و كةمتيار بةيني بةينةصصا عوبةيدي قيلةتةن كارثكي كرد هيچ كةسث نايكا مةگةر حةيدةر بة زةربي زولفةقار هةر سوارث فيرقةيثكي ذاذفاند و دايه پثش
  • 11. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* كةوته سةر كوثخا مةخؤل عةبدولوةهابي نامدار لثي خوذي وةك شثري غوذذان ،سا مةذؤ ، ذاوةسته بؤم ئةي تصيشي دايه ذثزاورت به ريشي" يادگار" چةكمةيث سووري له پثدا بوو به جارث زةردي كرد تس له ملثون تثپةذي كرد، تذ گةيشته سةد هةزار يةك له يةك ئازاترن، تةعريفي كامثكتان بكةم دةك فيداي دةست و تفةنگت بم سولالةي شثخ ستار شاسوارثكي وةكوو تؤمان هةبا باكمان چييه تؤش له حةققةتدا سوارثكي وةكوو ئةسفةنديار ئةم قسانه گشت مةجازن گةر حةقيقةتتان دةوث بةزلي نان و هيممةتي پيرانه بؤتان كةوتةكار جائيزةم مةتصووبه ئةم مةدحةم به خؤذايي نييه م گةر هيچ نةنثرن يا ستار! « ذةزا » هورتمانيش بث (٢٠) هةتيوثكي سنةيي دوثنث شةو بؤ دةفعي حاجةت چوومه حةممامي غةفوور سادة ذوويثكي تيابوو سمت و ساقي وةك بلوور جث به جث هةر وةك موهةنديس دامة بةر مةددي نةزةر هةر له تةوقي سةريةوه تا نووكي پةنجةي خوار و ژوور وةك سةگي برسي به حةسرةت سةيري دووگي مةذ بكا سمتي سيمينيم به چاو گرت تثي فكريام دوور به دوور عاقيبةت شةوق و هةوةس پةردةي حيجابي پارةكرد *ديواني شثخ رةزا تاصةباني خؤم كوتا دثوانه ئاسا بؤ سةراپةردةي حوزوور هةركه فةرمووي مةردمي شاري سنةم، يار بابلم هاته گةردش بث تةوةققوف وةك عةموودي لةندةهوور (٢١) هةجوي كاكةيي بابان باشنده بر باطمان يشيل وار إمام القوم في تقسيم شلوار هةتانه هةروةكوو بيستوومه بةزمث له ساصثكا شةوث ياراني ديندار دةبةستن حةصقةيث وةك عيقدي پةروين له جثگايثكي خاصي ( َ ليْسَ دَيّار) به چؤكا دث قوتةي مل نثركه كاردوو وةكوو بولبول ئةخوثنث وةعز و گوفتار دةخوثنث مةرسييةي مالوسي مةحرووم يةكانةي گون ذةش و گاحؤلي شاخدار وةكوو باران به كلكي پيره سةگدا به ذيشيدا دةچؤذث ئةشكي خوونبار لةپاش ئيكمالي ذةسم و ماتةم و شين وةذين دةس پثدةكا وةك كةلبي هةوشار مةعازةصصا، دةصث :"يا آيها القوم!" درؤيه حةشر و نةشر و جةننةت و نار لةگوث مةگرن قسةي ئاخوندي سونني
  • 12. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* به ئاشووبن مةلاي سةر لنگة دةستار غةرةز لةم جرت و پرت و فاك وفيكه ئيتاعةي ئةشقيا بؤ دةفعي ئةشرار مةزهةبثكه بث گرث و قؤرت « حولوولي » ذثگةيثكه ذاست و هةموار « تةناسوخ » بيحةمديللا نةما كاك ئةحمةدي شثخ زةهاوي مرد و گؤذي گوم بوو چاومار ئةگةر بث شثخ عةليش دةفعولبةصابث ئيتر دنيا دةبثته عةيني گوصزار بمثنث يا نةمثنث چي لةدةس دث كةي هةرزه گوفتار؟! « ذةزا » به تةﻧﻬا شثخ ئةگةر مشتةو مشاريش بث زماني عيلاج ئةكرث به مشتث پذ لةدينار بةديناري عيلاج كةن يا به سمتي بلوورين كوودةكثكي ساده ذوخسار عةزيزان مةزهةبي ياراني جةم جةم لةسةر سث ذوكنه: ئةووةص تةركي ئازار دووةم ئيكرامي زةيف و شةرتي ساليس لةهةردوو عومدةتر كيتماني ئةسرار ئةمانةش جومله پةشمن ، ئةسصي مةقسةد چوارن پثت بصثم ئةي پيري هوشيار شكستةي جةوز و تووصي سةوز و كةصبةي بةرازي بؤز و كةصبةي خووگي مردار *ديواني شثخ رةزا تاصةباني ئةگةر دةرچث لةسةر ئةم دينه ذؤحت دةچثته قاصبثكي شؤخ و نازدار زةعيف بث خوانةخواسته ئيعتيقادت به ئايين و به ئةركان و به ئةتوار نةكةي تةرسث به ذيشي خةلفه باپير نةدةي گانث له ذثگةي باوه يادگار شياكةي گاوي حوول نةگري له ذيشت نةچيته ژثر كولثني دايه ذثزوار قةپؤزت دانةپؤشث بةرسمثصت بةسةر ملتا نةيث وةك ياصي كةمتيار لةقيبلةي (موستةفا) ذوو وةرنةگثذي لة ذثگةي شةرعدا نةمري گوناهكار له پةشمي ذيخناكي بةر سمثصت ئةذثسن سةر كةلة و دةسبةند و هةوسار كه مردي نةقص ئةكا ذؤحي خةبيست له ئينساني دةچثته شكصي سةگسار وةرن ياران شةوي ميعاده ئةمشةو له پث دةرپث فذث دةن يار و ئةغيار شةواصي زةرد و سوور وةك خةرمةني گوص لةسةر مافووري زةذ ذؤكةن به خةروار شةواصي خامةك و زةذبةفت و خارا لةسةر يةك دابنثن وةك ماصي توججاذ كةنيز و خانم و خاتوون و خاديم
  • 13. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* فةقير و مونعيم ودةرويش وسالار نةديم و نؤكةر وئاغا و ئةفةندي لةدةوري دانيشن وةك خةتتي پةذگار لة نةزمي بةزمي جةم ساقي بگثذث شةراب و لث بدا موتريب لة ميزمار نةبيز و شةربةت و نوقص ومةزة و مةي دةف و تةمبوور و ساز و بةربووت و تار دةبث ئةم بةزمة هةر بةم نةزمة بذوا هةتا دوو حيسسة ذابوورث لة شةوگار كة دنيا بوو بة ذووي قة يماسي زةنگي سرةي بةش كردني شةصوارة ئةمجار بةقورعةي مة عدةلةت يةكسان بةشي كةن مةپرسن ئةقرةبا و قةوم و كةس و كار مةپرسن دايك و پوور و خوشك و خوارزا لة ژثر كوركةي بةرن ب ثقةول و گوفتار بة قةولي باوة باوة و ميرةميرة ميسالي كثر و قوز هةروةك كون و مار بة شةرعي مةزدةك و ئاييني بابةك دخوولي جائيزة ئيسمي كونادار (فهبوا سادتي للوطء و النَّيك لَقَد علَّمتُكُم تَقسيم شَلْوار) چرا پف صي كةن و شثرانة هةستن شةقث هةصدةن لة پةردةي عيسمةت و عار *ديواني شثخ رةزا تاصةباني سةرو دةرپث بةرن بث فةرق و تةمييز مةپرسن ئةقرةبا و قةوم و كةس و كار شةواصي هةركةسث بةر هةر كةسث كةوت تئيتر فةرقي نةكا بيگرثته بةركار كةئةم وةعزةي تةواوكرد پيره ئاخوند ئيتر هةر پف له شةمعة و تف له حةيتار ئيتر هةر ئةتكي دينة و كةسري نامووس ئيتر هةر تةركي شةرم و عيففةت و عار ئيتر هةر لنگ ئةبثتة لام ئةلف لا ئيتر هةر كثر دةبثته باسكي هاوار ئيتر هةرگوممةزةي سمته دةسووذث به سوورةي سةرخذا وةك چةرخي دةووار ئيتر هةر لث بذين و لث خوذينه بةره و ژوور و بةرةو ژثر و بةرةو خوار ئيتر هةر دايكةپيرةو هةصئةنيشث به كةللةي كثرةوه وةك ورچي سةردار ئيتر هةر پاوةنةي زيوةو زذةي دث لةبةر كوت پثوةدان دةخشث له ديوار ئيتر هةر خةپلةيه وةك جاوي گازر بة مةترةق دةيكوتن ساداتي ئةبرار ئيتر هةر جثگه ماچةو خوثن ئةوثستث لةسةر گؤناي سپي وةك سثوي خونسار ئيتر هةر ناوگةصي خووباني بيكره
  • 14. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* لة خوثندا سوور دةبث وةك بةرگي گوصنار ئيتر هةر كثره وةك پةيكاني گؤشتين بة ژثر بنيا دةچث وةك پةذذي سوفار ئيتر يا خوا نةسيبي دژمنت بث بريني نثزةوو نووزةي بريندار تسثكي كةند بة ذيشي سةي براكه تذثكي دا به يادي باوه يادگار مناصث لةو شةوة پةيدا بث لايان ي موختار « رثزوار » و « سةييد » دةبثتة له وةسفي كاكةيي گةر سةرفي عومرم بكةم ، ناكةم بةياني عوشري ميعشار عةموودثكم هةيه وةك تووصي داوود كوتامه ژثر بةلؤكةي دايه ذيزوار (٢٢) كثر كه هةستا نه له بثگانه دةپرسث نه له خوثش گورزي خؤي هةر دةوةشثنث چ لةپاش و چ له پثش هةمه كثرثكي قةوي، هثند به كوني تةنگا چوو سةروچاوي هةموو زامداره ، پةراسووي هةموو ذثش تا ملي غةرقه له چةرما ،وةكوو سيواكي مةلا پرچي ئةفشانه لةسةر پشتي ملي وةك دةروثش پاصةوانثكي قةوي قؤصه له ملبازيدا مةحكةمه ذيشةوو بثخي وةكوو شاخي گامثش *ديواني شثخ رةزا تاصةباني (٢٣) شثخ محةممةد عةلي و چةند نةفةرث چووينه ئوجاغ گشت به كةيف و بة نةشات و به سروور و به دةماغ گةرچي چةند ذؤژث بوو تةعليمي تفةنگ بازيي ئةكرد رؤستةم ئاسا چووة پارثز لة يةكث تيتلة بيجاغ هةركه ئةنگاوتي وتم دةك دةس و بازووت نةذزث هةركةسث پثت نةصث ذؤستةم تةرةسةو قوذمساغ (٢٤) ستايشي شثخ ستار سپاي غةم دةورةيان دام دةس به مةترةق لةپاش تةشريفي تؤ داميانه بةر شةق تةعالةصصا، له جةللادي فيراقت دةذثژث بث موحابا خوثني ناحةق مةپرسة بؤ له هيجرانت نةمردم كه من سةگ مةرگم و گيان سةخت و دص ذةق كه زينيان خسته پشتي ماينه ذةشكوثت گةذا چاوم له تاوان زةرد و ئةبصةق له شةوقي تؤ وةكوو مةنسووري حةللاج خورووسي تةبعي من ئةي گوت:(انا الحق) لة بةزمي خوسرةواندا يةك زةمانث مورةخخةس بووم وةكوو دةستووري موتصةق ئةمثستاش تاقةتم تاقةو پةرثشان
  • 15. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* خورووسم ئةخرةسةو، حاصم موفةششةق لةبةر هةيواني مزگةوت ئثسته بث تؤ وةها دثم و دةچم وةك حاجي لةقلةق ئيلاهي عومر و جاهت بةرقةرار بث عةدووت هةر سةرنگوون بث، خؤت مووةفةق « حةبلول مةتينه » سمثصي شثخ ستار وةحيي موسةددةق « ذةزا » كةلامي شثخ (٢٥) ئةگةر جارثكي تر بچمةوه كةركووك بةم حاصه ئةگةر جارثكي تر بچمةوه كةركووك مةعلوومه به مةردي نةذواوه لةسةرم تووك بؤچ بچمةوه كةركووكي قوذمساغ كه لةگةص من ئةهلي هةموو ناسازه وةكي ئاوي حةمامووك پثم خؤشه لةبةر جةوري برا و لؤمةيي ئةقوام سةد جار له غةريبي بكةوم، موفليس و مةفلووك ذؤژث به مورادي منيش ئةصبةت دةگةذث چةرخ ئةم ميچه قةراري نييه ، گاهث جگه گةهـ بووك شاهي كه نةبث ذادةبوثرين به گةدايي بؤ ئةهلي قةناعةت له پصاو خؤشتره داندووك شةش مانگه زياتر كه لةپاش مةرگي پدةر، من مةغدوورم و مةزصووم و جةفاديدةوو مةهتووك تا ساكيني كؤي مامه غةفوورم وةكوو فةغفوور *ديواني شثخ رةزا تاصةباني كيسةم پذه داييم له زةذ و ليرةيي مةسكووك پابةندي خةلايق نييه تةبعم وةكوو خةصكي بث كولفةتم و ذةندم و سةيياحم و سالووك من خواجةيي ئةحرارم و ئامثزشي دنيا هثشتاكه نةمي كردووةته بةندةيي مةملووك وةك (لاميع)ي شاعير نييه ئثستث له جيهاندا سووك « ذةزا » شيرين سوخةن و قانيع و خؤش تةبع و (٢٦) هةجوي شوكري پووره شوكري بةسيه با نةتگثم و سمتت لةق نةكةم دايكه كثرخؤرت هةواصةي سووري سةر ئةبلةق نةكةم نييةتم بوو دةفعةيث خؤمت پيادةم باز وتم نةقسه بؤ ئةمسالي من با گوث له هةر ئةحمةق نةكةم من كه شةهبازي شكارئةندازي شاهيم پث دةصثن حةيفه با ئاهةنگي جةنگي سةرگةذ و لةقلةق نةكةم تؤ به جارث وةك ژني فاحيشه پثت لث هةصبذي نةء ، وتم خةيري نييه، چاوثكي گةر لث زةق نةكةم حيزه! ساخؤت بگره، تا بؤت بثمه مةيداني مةساف شةرته هيچت پث نةصثم تا بن گونت نةستةق نةكةم كؤنه حيزي شاري بةغدا! لثم حةرام بث شاعيري گةر كوزي خؤشكت وةكوو ئةيواني كيسرا شةق نةكةم م به فةردث گا خوا ذؤحم بةرث « مةستي » هةر وةكوو
  • 16. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* مولحيدي كافرمةزةب گةر تؤش به ئةو مولحةق نةكةم من دةزانم كث له خشتةي بردويي ئةمما چ سوود؟ سةييده، سةييد قسةي سووكي دةبث دةرحةق نةكةم پثي بصث با مونتةبيهـ بث ، تؤش گةن و گوو بةس بخؤ با سلثماني به جارث كافري موتصةق نةكةم دا، ورچه كوثر! « ذةزا » عةهده كردوومه له خزمةت شثخ نةي خةمه ناولنگي دايكت، تا لة تؤي ئثرةق نةكةم (٢٧) من بة ئاشووبم، بةجارث خان و بانووتان ئةگثم ئيبني مة شهوورتان دةييووس و (پياوي) بةد خووتان ئةگثم هةر لة كوذ تا كچ لة ساصي سةد هةتا دووتان ئةگثم يةك بة يةك هةمساية كاني دةوري خانووتان ئةگثم حةوشةووكؤصان و بير و دار و پةردووتان ئةگثم شةرتة هيچي دةر نةكةم تاكوو كةنووتانيش ئةگثم باوكي مةعلوومت نيية لةعنةت لة زاتت هةي تةرةس گوو به گوثي دايكت چوزانم داية بةر كث پثش و پةس؟ (٢٨) ئالي بةبه سائيل به غينا نائيل ئةكا ب ةخششي كةمتان ئالي بةبة ياخوا نةذزث دةستي كةرةمتان *ديواني شثخ رةزا تاصةباني هةرچةند بة مةسةل خةنجةري ئةصماسة زبانم نابذث قةد سةري موويث لة ئةداي شوكري نيعةمتان گيرفاني گةداي كردووةته كاني جةواهير ئيكسيري نيساري زةذة شاباشي درةمتان ئثوةن بة حةقيقةت مةليكي ميللةتي كوردان شايانة زيارةت بكرث خاكي قةدةمتان ئينكاري حوقووقيان لةسةر ئةم ميللةتة ناكرث ئابائي فةرةيدوون فةذ و جةمشيدي حةشةمتان (٢٩) شثخ عةليي تاصةباني بثگانه هةموو ساحييي جاه و جة بةذووتن بثچارة براي شثخ عةلي موفليس و ذووتن ئةي شثخ عةلي وا چاكة وسووقت بة برا بث باوةذ مةكة بةم خةصقة كة وةك توولة لة دووتن قةومث كة لة عةهدي پدةرت حةلقة لة گؤش بوون تةحقيق بزانة بة خودا جوملة عةدووتن ذةحميان نيية دةربارةيي تؤ، خزم و ئةقاريب موشفيق ترة بثگانة لةمانة كة عةمووتن نادان و قوذمساغ و نةزانن كة ئةمانة گاهث لةسةما گاهث لة سةيري مةلة كووتن ئةم تةكيةنشينانة چ دةروثش و چ سؤفي هةرچةندة بة دص موشتةغيلي زيكر و قونووتن
  • 17. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* وةك حاجي لة مابةيني سةفا و مةروة بة تة عجيل بؤ لوقمة ئةمانيش بة مةسةل يوونس و حووتن « لاميع » جومعانة بذاوة به خودا موفليسة نث پووصي حةمامي هةية نث پارةيي تووتن (٣٠) كچي حةسةن كةنؤشةن حةسةن كةنؤشةن، حةسةن كةنؤشةن ئينة كناچةي كةنؤشةن كةللةش شصةقياو ناوگةصش بؤشةن كوناي قيرينش داييم وة جؤشةن كوذكةش دثوانةي كة صپووس نة دؤشةن بةلؤكةش لؤلؤن چوون گةدةي مثشةن دة لؤن هةر لؤيث سةد كثر نة تؤشةن وثنةي هةر وة فاص هةر وة خرؤشةن پةي كثرث قةوي خةيلث پةرؤشةن بؤس و كة نار و خةصوةتش خؤشةن (٣١) ئةم ساده روخانة ئةم ساده ذوخانة لة مةلاحت كة تةمامن دةورت كة دةدةن، تةفرة مةخؤ، قةت مةصث رامن گةهـ دؤست و وةفادار گةهث دوژمني خونخوار دص نةرم دةبن گاهـ و گةهث سةخت كةلامن *ديواني شثخ رةزا تاصةباني عاجز مةبه ـ نةك بؤ تؤ ـ وةفايان نيية بؤ كةس مةعلوومة كة ئةم تاقمة وةك تاسي حةمامن (٣٢) شين بؤ سةرداري ئاكؤ ذووخاندي گةردشي گةردون له هةرجث ئاستانث بوو سوتاندي چةرخي دوون پةروةر له هةر كوث ئاشيانث بوو پثچاثةوه گةردوون « طَيِّ سِجّ ِ ل لِلْكُتُبْ » وةكوو لةهةر ميهمانسةرا ئاساري سفره و نان و خوانث بوو به حاتةم گةر بكةي تةشبيهي ئةم ئاغايه ، بث عةقصي كه فةرقي ئةم له گةص ئةو، ئاسمان و ذثسمانث بوو درثغ بؤ خانةداني مارف ئاغاي سةروةري ئاكؤ كه جثگةي عةيش و عوشرةت ، مةنبةعي ئةمن و ئةمانث بوو كةيومةرسي دووةم ، جةمشيدي ساني، خوسرةوي ساليس سولةيماني زةمان، ئيسكةندري ساحثبقذانث بوو شةوي وةك زوصفي يار و ذووي حةسوود و بةختي من تاريك لةگةل دةيجووري يةلدا وا حيساب كه تةوئةمانث بوو به نامةردي شةهيديان كرد، وةكوو حةمزةو عومةر، دوژمن موراد ئاغا كه ذؤژي جةنگ و دةعوا قةهرةمانث بوو كةسث ئةم سةروي ذةعنايةي له پث خست گةردني بشكث چ زيبا سووذةتث ياذةب ، چ شيرين نةوجةوانث بوو يان بؤيه ناو نابوو له وةختي بةخشش و ئينعام « موراد » لةبؤ باني موارد دةستي كةريمي نةردةبانث بوو
  • 18. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* لةحةق شثخ و مةلا و دةروثش و سؤفي و سائيل و سةيياح وةكوو حاتةم ، شةفيق و دصنةواز و ميهرةبانث بوو ئوممثدي ئاسايش !« ذةزا » ئيتر نةتبث له موصكي ذؤم له پثش ئةم كارةدا هثشتا ئومثدي پارچه نانث بوو (٣٣) دارولمولكي بابان له بيرم دث سولةيماني كه دارولمولكي بابان بوو نه مةحكوومي عةجةم ، نه سوخرةكثشي ئالي عوسمان بوو لةبةر قاپي سةرا سةفيان دةبةست شثخ و مةلا و زاهيد مةتافي كةعبه بؤ ئةربابي حاجةت گردي سةيوان بوو لةبةر تابووري عةسكةر ذث نةبوو بؤ مةجليسي پاشا سةداي مؤزيقةوو نةققاره تا ئةيواني كةيوان بوو درثغ بؤ ئةو زةمانه، ئةو دةمه ، ئةو عةسره ، ئةو ذؤژه كه مةيداني جريدبازي له دةوري كاني ئاسكان بوو به زةربي حةملةيث بةغدايي تةسخير كرد و تثي هةصدا سولةيماني زةمان ـ ذاستت ئةوث ـ باوكي سولةيمان بوو عةرةب! ئينكاري فةزصي ئثوه ناكةم ئةفزةلن ، ئةمما سةلاحةددين كه دنياي گرت له زومرةي كوردي بابان بوو قوبووري پذ له نووري ئالي بابان پذ له ذةحمةت بث كة باراني كةفي ئيحسانيان وةك هةوري نيسان بوو كه عةبدوصصاهـ پاشا لةشكري واليي سنةي شذكرد ئةو وةخته عومري پثنچ و شةش تيفلي دةبستان بوو « ذةزا » *ديواني شثخ رةزا تاصةباني (٣٤) له وةختي زةرفثندا ئةي مةلا تؤ قةت تؤ له زةرفثندا وةها خثرا نةبووي يا له حيزيي بةختي من يا مؤرةكةت مووي پثوه بوو حاص له سث خاصي نييه تو خودا به ذاستي پثم بصث مووي سمثصت يا بةرت يا كلكي يابووي پثوه بوو وا دةزانم مووي ذزيوي پثستي دةبباغخانه بوو چونكة ئاساري كةتير و جةوت و مازووي پثوة بوو پةشمي پاشت بؤ مةزندة چونكة وةختي ذوژهةلات ديققةتم كرد دةور و پشتي زةرفةكان گووي پثوة بوو مووي سةگي گذوثش وةها نابث بة تةخمين سةد هةزار ذشك و ئةسپث و كثچ و كةهلة وكرم و كذنووي پثوة بوو ئةلغةرةز دووپشكي ذؤحم چوو لة ترسان ئةو شةوة هثندة دووپشك و هةزارپث و مار و مثرووي پثوة بوو قاوةچي ذووي سينيةكةي هةرچةند بة نينؤك هةصكذاند قةلعي ئاساري نةكرد هثشتا بةشي تؤي پثوة بوو زؤر نةما بوو بؤني سةرگين بمكوژث ،وا تثدةگةم تووكي بن كلكي كةر و بارگيري مردووي پثوةبوو داوةكةي موويين و گوويينت به كاري هيچ نةهات گةرچي هةرلايث دووسةد ئةفسوون و جادووي پثوه بوو
  • 19. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* (٣٥) و كلكي حةسةن هةمزة « ذةزا » نينؤكي شثخ حةسةني هةمزة لةسةر"شةم "كة چيية تةفسيري دةست بة شمشثر لة گةصم ساحيبي دةعوا دةرچوو من وتم ناخوثنث شثر، ئةو وتي كلكي شثره لة سةرئةم لةفزه بةسث شؤذش و دةعوا دةرچوو گرةوم كرد له گةصي ، چووم و كتثبم هثنا ناخوني من نةبوو كلكي حةسةن ئاغا دةرچوو (٣٦) پاسي تازه دةنگي بةزم و سازه ئةمذؤ تثمگةيثنن چي بووه وا توجاذ و نةوكةر و ئاغا دةماغيان گرتووه؟! كاتيباني دائيرةو مةئموورةكاني زي شةذةف زؤر به كةيف خؤشي ئةبينم خةصقه چيتان بيستوه؟! بث عةبا شان داچةقاو مل حيزةكاني مةملةكةت وا دةذؤن و دثن، نازانم چييان لث ون بووه چوونة كن خواجة مووشث، خؤي و ئةتباعي بةكةيف حةزرةتي مةبعووسي ئةكرةم دةستي يةكيان گرتووة فايقي تاپؤ ،حةمةد بةگ با موديري تانجةذؤ *ديواني شثخ رةزا تاصةباني مةزبةتةي نامووسي خؤيان بؤ حوكوومةت ناردووة حاكمي سوصح ،غةفوور ئاغا،جةنابي بابلث فرسةتة هاوار ئةكةن وا پاسي حيزي دةرچووة ناگةهان جاذچي نيداي كرد ئةي ئةهالي موعتةبةر بثنةوة وا مؤدةيةكي تازةتر پةيدا بوو (٣٧) دلبةراني كؤيه شاري كؤيه كه لةبالةب له بوتي غونچه لةبه گةر فةلةك لثي بگةذث مةنبةعي عةيش و تةرةبه دصبةراني به مةسةل هةر وةكوو ئةشعاري منن كامي لث ئةگري ئةبثژي ئةمةيان مونتةخةبه غارةتي عةقصي مني كردووه زيبا سةنةمث عاريزي ذةشكي قةمةر ، قامةتي نةخلي ذوتةبه نةوزةر ئاسا وو فةرةيدوون سيفةت و سةلم ذةوش شثرمانةند و سياوةش وةش و خوسرةو لةقةبه عاريز و غةبغةب و ذوخسار و زةنةخدان و لةبي نازك و تورفةوو زيباوو بةديع و عةجةبه دصبةر و زةذكةمةر و جيلوةگةر و عيشوه فرؤش سةروي سيمين بةدةن و شاهيد و شيرين لةقةبه زاصم ودصشكةن و دؤست كوژ و خةسم نةواز عيسةوي دين و موغ ئايين و فةذةنگي مةزةبه سثوي داناوه له ژثر لثو ، كه ئةمة گؤي زةقةنه
  • 20. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* زيوي خذ كردووه وةك گؤ، كه ئةميشم غةبةبه كافره نةيدا و وتي: « ذةزا » خواستي لثي ماچث ئةي خودا لةم كوذه شثخ زادةيه چةند بث ئةدةبه (٣٨) هةجوي ماينةكوثت ماينه كوثت جاران كه دةتوت ذةوتي، ذةوتي ئاهووه ئثسته هةستاني لةسةر ئاخوذ به ياهوو ياهووة قةت له يةك قسناغ كةمي جؤ نادةمث هثشتا لةذه ساص دوانگزةي مانگ سواري نابم و هةر ماندووه عومقي چاصي مةقعةدي بث شك مةسافةي قةسر ئةبث درزي دةروازةي كوزي، لؤچ لؤچ بةسةر يةكدا چووه گةر به ئاوزةنگي پةراسووي ئةم سةر ئةو سةر هةصدذم هثنده نابزوث بزانم ماوه يا خؤ مردووه خاوةني پثشووشي نازانث كه تةئريخ و سةنةي چةنده؛ ئةمما من له پيراني قةديمم بيستووه وةختث نادرشا هوجوومي كرده سةر ئيقليمي ذؤم تازه گؤيا ئةو له كوز دايكي خورووجي كردووه (٣٩) هةجوي شثخ غةفووري مامي مامةكةم قةحبةژنه دةوصةتي شةددادي هةيه تالعي ذةهبةر و بةختثكي خودادادي هةيه *ديواني شثخ رةزا تاصةباني دوو سث دثي داوةتث سوصتان به ئيتعامي تةعام هةر يةكثكي به قةدةر خةزنةيث ئيرادي هةيه چ فرووش و چ زورووف و چ زةياع و چ عةقار لة هةموو جينسه مةتاعث سةد و هةشتادي هةيه ئةم هةموو گةنج و خةزثنةي هةيه هثشتاكوو تةرةس نه هةواي جود و نه مةيلي كةرةم و دادي هةيه ذةسمي ئاباني كيرامي بووه ئاساري سةخا نه له ئاباني حةياوو نه له ئةجدادي هةيه گةر سةر و ذيشي پياوانةيه باوةذ مةكه پثي باتيني جوولةكة وو زاهيري زوههادي هةيه خؤي بةهةر سووذةت ئومثدي كةرةم پثي هةيه، ليك ذقي زؤرم له ذةشيدي كوذي گةووادي هةيه ذةنگي كةر ، دةنگي بةقةر، هةيئةتي سةگ ، خوويي چةقةص چاوي كوثر ، مةخزةني كثر ، مةقعةدي پذ بادي هةيه زيكر و ئةورادي لة سةر كثر و زةكةر مونحةسيره سةيري ئةو حيزه قوذمساغه چ ئةورادي هةيه تف له كوز داكي، لة لاي خؤي كوذي هثناوةتة دةر گوو بة ذيش بابي، لةكن خؤي ئةميش ئةولادي هةيه ئةمه گشت باوكي سةرمةشقي لةبؤ داداوه سةربةخؤ ساليكي ذةهذةو نييه، ئوستادي هةيه له گرووهي حةرةما كارةكةر و داييك و خوشك فاتم و عاسم و ئامان و پةريزادي هةيه شةو و ذؤژ چةپصة بةكوز لثدةدةن و هةصدةپةذن
  • 21. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* فةرةجيان تاب و تةبي كوورةيي حةددادي هةيه بث حةيان جومله، خوسووسةن ژنه سووزانييةكةي ذةوشي دثصةسةگ و قةحبةيي بةغدادي هةيه من له كةركووكةوه دثنثته كن ئةم قةحبه ژنه لةگةصم خةسمة فةلةك، نييةتي بث دادي هةيه « ذةزا » كووني وو حيز بووه مانةندي ذةشيد تةبعي هثند لةبةر جةوري فةلةك خاتري ناشادي هةيه (٤٠) له داخت ئةمه ساصثكه وه يا دووه !« شوكري » كثرم نةخؤشه، حاصي پةرثشانه، كةوتووه جارث بپرسه موخليسةكةت چؤنه، چؤن نييه؟ مةحسووبه كؤنةكةت ، عةجةبا ماوه، مردووه؟ كوشتةي فيراقي تؤيه، عيلاجي ئةگةر نةكةي ئؤباصي بةو ملةت كه دةصثي نثركه كاردووه عةمدةن ئةصثم نةخؤشه، موراعاتي تؤ دةكةم وةرنه دةمثكه ذؤحي به جةننةت سپاردووه گةر من درؤ ئةكةم ئةوه دايكت بپرسه لثي يايه به دةستي خؤي كفن و دفني كردووه شانة و خةنة و حةمامي حةرام كردووه له خؤي پاش ذةحمةتي ، حةرامه له من ، سوثندي خواردووه ئثستةش كراسي چصكنه، ناولنگي كوصكنه وةك دثوةصووكة تووكي بةري بستث هاتووه *ديواني شثخ رةزا تاصةباني يايه ئةگةر سةگرمه به ژثر كوذكةيا بچث هةروا دةزانث لاقة مةلثكي پياچووه يايه كه مةعبةري دوبري و دثهليزي كوزي ياتاغي ئةشقيايه ، گوزةرگاهي ئؤردووه شيعرث كه تؤ به چاكي دةزاني شياكةيه نةزمث كه تؤ بةياني دةفةرمووي گةن و گووه هةر وةك تسث كه جةوهةري خؤي دةربخا به با نامووسي خؤت به شيعري سةفيهانه بردووه « شثخ ذةزا » بةم شيعره بثفةذانه نابييه زةحمةت مةكثشه ئائينه كاريي ئةرةستووه ( ٤١) كةصةشثري نةقيب ئةو به هةيئةت كةصةشثره كه به هةصمةت شثره كةرةمت كردووه بيستوومه دةسا بينثره دوو مريشكيشي له گةصدا كه فريشكي نةكةوث خرتي چةند ساصةيه ئةصبةت به مريشكان فثره بارةكةصصا! حةسةن ئاغاي كوذي مةحموودئاغا كةفي فةييازه ، دصي واسيعه ، چاوي تثره نه وةكوو شاري سولةيمانييه ، كؤيه به كةرةم نة وةكوو تاووق و كةركووكه نةوةك هةولثره ئةو هةموو شيعره كة ناردم كةصةشثرثكي نةنارد جةددي ئةعلايه ، نةقيب زادةيه ، خؤي بث خثره
  • 22. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* دؤستان ئةم كةصةشثره وةكوو تةعريفي ئةكةن لازمه ئةم نثرةكةيه ، ئةو نثره « ذةزا » بؤ هةديةيث گةر له تةذةف دؤستةوه بث شوكري دةكةم پثي ذةزامةندم ئةگةرچي تةرةفثكي كوثره قافيةي تةنگه نةزيرةي مةكه شاعير زينهار ئةوي لةم قافيه بؤت ماوةتةوه هةر كثره (٤٢) كاكه جافي كوري كةريم ئاغا شيرين وةكوو خوسرةو پسةري هورمزه جافه چاو مامزه ، لثو قرمزه ، ئيمان سزه ، جافه چاوي ذةشي فةتتاني وةكوو شةبذةوي عةييار دين و دص و ئيماني دزيوم ، دزه ، جافه بورهانه لةسةر قودرةتي حةق، ئايةتي حوسني بؤ دةعوةيي ئيسباتي خودا موعجيزه جافه ئاشووبي جةهان ، فيتنةيي ئافاته نيگاهي يةك نةفسه ، جةهانث له دةسي عاجزه ،جافه بؤ كةشمةكةش و عةربةده موژگاني سياهي وةك لةشكري تةيموور و سپاي جةنگزه ، جافه بؤي بووةته بةندةيي فةرمان « ذةزا » تةنيا نه فةرماني لة سةر شاهـ و گةدا نافيزه ، جافه *ديواني شثخ رةزا تاصةباني (٤٣) دةوصةمةندي ساحثب پاره خةبةر چوو بؤ ميره سووره قوربان شثخ ساصح مةغدووره خؤشي خؤشيي پثكةوت ، وتي: (ئاگره سووره لةخؤم دووره) كةسي فةقيري بث چاره گةر عةيبي هةبث دياره دةوصةمةندي ساحثب پاره سةد عةيبي هةبث مةستووره ئاگر ئةگةر له ماصي چث دةصثن ئاگر نييه ، نووره تةنوورةيلث ، تةموورةيلث شاپصيتةيلث ، دةرقوونةيلث قسةي جوولةكةي مةشهووره (٤٤) ماص موديري ماص موديري كه خةصكي هةولثره هةر وةكوو موويي خايه بث خثره سووذةت و سيرةتي لةپياو ناچث ئةو قوذمساغه مثيه يا نثره؟
  • 23. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* من به مةخفي كه چووم و تثي فكريم بةزمي غةوغايه ، مةقعةدي كثره ديم حوسثن كردي قةسدي قةتصي فةتاح وةكوو يوونس كه دةس به شمشثره حةرةمي موحتةذةمي لةعلي خان خةرمةني عيسمةتي گةراي كثره ذاوي ذثوي هةموو لةبؤ كةوصه گورگ لةبؤ بةرخه دثتة ناو بثره بةحري ئاوداني مةزرةعةيي فةرجي جووتةگون جؤگةيه ، كثريش ئاودثره وتم: ئةي بث حةيا تؤ ناترسي؟ له خوداي ذؤژ و مانگ و ئةستثره وتي: يا شثخ ئةمان! مةكه مةنعي ئةهلي قوونيان به قووني ئةو فثره نييه باكم گةر ئةو خةبيسه بصث ئةوه ئةشعاري (لاميع)ه كوثره (٤٥) ئةمـةي « ذةزا » سماييلي مـةلا خاليـد كـه لـه سـةفةر هاتـةوه شـثخ فةرموو هاتةوه ئاشووبي دةوران ، مةردي مةيدان هاتةوه شثري يةزدان ، لةندةهووري ئيبني سةعدان هاتةوه بؤ قذاني لةشكري ئةعدا له ناكاو ميسلي بةرق *ديواني شثخ رةزا تاصةباني ئاسةفي ساحثبقذان ، لةعلي بةدةخشان هاتةوه هةوري ميحنةت، باذشي غةم، سةيلي ماتةم بوو تةمام بةرقي تابان، ميهري ذةخشان ، ذةعدي غوذذان هآتةوه پاصةواني پايتةختي سةفدةري شثرزاد خان تاج بةخشي كيشوةري مةغريب ئةصب خان هاتةوه سةعدي سةفدةر ، ماليكي ئةژدةر ، هوزةبري پذهونةر بيژةن و گيو ، تووس و نةوزةر ، پووري دةستان هاتةوه حةمدوليللا باز له بؤ قةتصي سةري توورانيان ذؤستةمي مازةندةران ، سامي نةريمان هـاتةوه ژثردةستي ئةسعةد ئاغا بووين وةكوو مووري زةعيف بؤ خةلاسيمان سماييل وةك سولةيمان هاتةوه دؤستان لةب تةشنه بوون ناگاهـ لةفةيزي لوتفي حةق جؤيي نيل ، دةريايي قولزوم ، بةحري عوممان هاتةوه پثي ئةكا ئةتك و سياسةت هةركةسث خؤي حةز بكا قاتصي ذؤحي حةمةو جةللادي وةسمان هاتةوه (لاميع)ي شاعير بةهةر مةجليس بچث ، خةصكي دةصثن بولبولي دةستان سةرا ، مورغي غةزةلخوان هاتةوه (٤٦) هةجوي دةروثش ئةفةندي تحت توقيفه آلندي قوي آلنسون كرته خاق ايچون چاهي قزان چاهه دوشر البته حبسه القا نه ديمك، بسرةيه سورمك لازم
  • 24. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* بسرةدن بومبةيه من بومبه ألي كلكته ناسه عبرت اوليور اتمليدر وقعةنويس ترسن ترجمةيي حالني سبت غزته ئاهـ چ خؤشه به چةقؤ گوثي له بنا خشت ببذن ذيشي قوت كةن به مةقةس بيكةنه مةيموونه قوته به دةف و دائيرة و زةمزةمةوه دووي بكةون لث بدةن چةپصه بصثن بثنةوه كوذگةل ئةمةته (٤٧) هةجوي حةمةي وةستا فةتاح هةزار ئةفسوون و جادووي پثوه ئاوثزانه ئةم ذيشه عيلاجي گةر ببث يا گووزه يا گوثزانه ئةم ذيشه به تةحريكي تةصثكي سةد هةزار نةفسي به كوشتن دا ذةئيسي حيلةكاران شاي قوماربازانه ئةم ذيشه به باي سةذسةذ لة شوثن خؤي ناجمث ذيشي ئةمةند سةخته به بث حيكمةت نييه گةر جار به جار لةرزانه ئةم ذيشه به مةكري ئةمذةتثنث حةز بكا هةر لثره تا موكري پةناهم دةي خودايا خاوةني زؤرزانه ئةم ذيشه كه سةيرم كرد دةزانم شثخ له من مةسرووره يا عاجز حةمةي وةستا فةتاح بؤ حاصي من ميزانه ئةم ذيشه هةزار هةوسار و دةسبةند و گوريسي لث دروست ئةكرث به سةد باتمان خوري گةر بيكذي هةرزانه ئةم ذيشه *ديواني شثخ رةزا تاصةباني (٤٨) عيللةتي قائيم مةقام ذةببي قةت تووشمان نةهثني عيللةتي قائي ممةقام ئثمه تابي حةرب و زةربي كثري پاشامان نييه هةر كةسث بيگث دةصث ئةي ئافةرين سةد ئافةرين دوژمني ساداته قةت باكي له دان و مان نييه دوو هةزار كثري پيا ذؤيي نةخارا مةقعةدي ئثمه ميرم مةترةقي وةك سةنگي خارامان نييه بيكوژن كثر خؤره نامووس و حةياي كورداني برد قةت له كوردانا دةصثي پياوثكي ئازامان نييه (٤٩) هةجوي شوكري وه « ذةزا » حيزثك كه ئةگةر قسه ببةستث به بث شك به حةصاصي له كوزي دايكي نةزاوه بث حيكمةت و بث قيمةت و بث جث نييه شيعري عومري له هةوةص تا ئاخري تثدا ذزاوه شوكري گةن و گووخؤري سولةيمانييه ئةم وت هةر چةنده كه ئةمدي وةكوو لؤتي دةگةذاوه
  • 25. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* (٥٠) ئةهلي سنه سوپةري ئةهلي سنه بؤ شةذي بثگانه تنه خؤ به خؤ شةذ دةكةن و ئةسصةحةيان هةر بة تنه ذقي هةصسا سنةيي دث له سولةيماني ئةدا ئافةرين ئةهلي سنه، ئةم ذقةتان هةر له كنه ئةهلي ئثمه كه چووه شاري سنه، حوكمه، ئةكا به دوو شاهي و قةرةپووصث ژني كاميان مةزنه (٥١) شثخ دةردي لوقمةي گرت لة ناكاو شثخه توهمةت كارةكه ئةو قيافةت حيزةكةي هةيئةت وةكوو كةمتيارةكه قؤخ وةهاي لثكرد، له جثي قؤخ كاشكي پؤخي خواردبا شثخةكةي دةم چةوتةكةي لچ گثذةكةي لثوخوارةكه كورده بث نامووسةكةي، گؤرانه قوذمساغةكةي حيزةكةي بث دينةكةي كةربابةكةي بث عارةكه *ديواني شثخ رةزا تاصةباني (٥٢) واقةواقي دص هةر واقةواقي دصمه بةدةستي فيراقةوه وةك ذثوييث كه هةردووگوني بث بة فاقةوه ئيمان له تةوقي سةرمةوه وةك واشه دةرپةذي سمتي كه دةرپةذاند و سةري نا بة تاقةوة موتريب له عةشقي ياري عيراقي به حةسرةتم بؤم هةسته ورده ورده له پةردةي عيراقةوه (٥٣) بةغدا گةر بصثم بةغدا له جةننةت خؤشتره هثشتا كةمه چونكه سوكناي غةوس و كةرخي وو ئيمامي ئةعزةمه ئةي برادةر! شاري بةغدا بث حةسادةت، بث هةمه زؤر ئةمين به لةم حيسابه پثت بصثم كورتة و كةمه لةم وصاته هيچ وصاتث هةر وةكوو بةغدا نييه حاكمي عةدل و عةداصةت زؤر ئةمين و بث غةمه
  • 26. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* (٥٤) ژنةكةي مةستي ئةفةندي لثره گايان ژنةكةي مةستي ئةفةنديي بةسره ئثسته بؤ بةسره دةچث بةعده خةرابولبةسره هثنده گةوواده گةر ئةولادي له پثش چاوي بگثي ذيشي ذادةگرث كة ها كثرو گوني پث بسذه عةيني بةغدايه به خؤي، چونكه له بةر ئاوي مةني مةقعةدي بةحره، گوني قاييقة، كثري جسره (٥٥) موسةممةت قةومةكان! بةو زاته وا حوكمي لة سةر بةحر و بةذه بةرخه نثرث گةر نةنثرث هةركةسث خاوةن مةذه شثري نةذه « في المثل » دثم به گژيا ئةيدذم،گةر با نةقةومثت وا نةزانن ئةم هةموو شوور و شةذه گشت لةسةر بةرخث شةل و كاوذث لةذ و بزنث گةذه (٥٦) كةصةشثرثكي كرماشاني لازمه، كرماشاني « ذةزا » كةصةشثرث به ئةژدةها سةوصةت، دةم گةرم و دذ و شةذاني كةصةشثرث كة قةپي گرت له بناگوثي كةصةشثر پذ بةدةم بيپچذث وةك سةگي هةوراماني *ديواني شثخ رةزا تاصةباني كةصةشثرث كة ئةگةر شثري نةذي بثته مةساف ذاي ذفثنث به شةقث ميسلي كةري تاصاني بؤ حةواصةي دوبري ئةو كةسه خؤم ئةيزانم دوو گوني پثوه هةبث وةك دوو جةذةي لةيلاني به درثژي وةكوو مةولان بةگةكةي ميري بةيات به جةسامةت وةكوو كوثخا زلةكةي بيباني جنسي خؤي جووته مريشكث بةري حةملةي بگرث نةكوو سوثي بثتةوه بثچاره لةبةر بث گاني ئةي نةقيب زاده، بنثره كةصةشثرثكي وةها كةي سةگةكةي قاپييةكةي گةيلاني « ذةزا » بؤ (٥٧) ستايشي كاك ئةحمةدي شثخ مةربووته حةياتم به سولةيماني وو خاكي خوزگةم به سةگي قاپييةكةي ئةحمةدي كاكي ئةو قودرةتي ساداته كه سوككاني سةماوات شةذيانه لةسةر سةجده ئةبةر مةرقةدي پاكي ئةو مةرقةدي والايه كه وةك عةرشي موعةللا مةخفووفه به زووواري مةلةك، دةوري شوباكي بؤ دةست و عةسا نازكةكةي داخه دةروونم قورباني عةساي دةستي بم و سؤل و سيواكي دنيا له دواي حةزرةتي شثخ زثر و زةبةر بث وةك تاجي كةي و جامي جةم و بةختي زوحاكي
  • 27. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* دةرحةق به حةفيداني، ئةدةب لازمه زينهار قورباني حةفيداني دةبم بابي وو داكي بةم حاصه پةرثشانةوه باز ئةشهةدوبيللا شاعيري چاكي « ذةزا » شيعرت تةرةب ئةنگثزه (٥٨) سوحبةتي شثخ شثخ كه هام سوحبةتي شامار و نةديمي حةمه بث شثخ كه دؤستي مچةذثژاوي وو ئةحمةد جةمه بث شثخ لةبةر جةلبي دص و ئايشه كوذانيي ژنةكةي شير بكثشثت و له ذووي واليده دةستةوقةمه بث شثخ كه قودسييةتي پيراني تةريقةت له كني هةموو ئةفسانةوو ئةفسوون، هةموو گاصتةو گةمه بث شثخ كه گةووادي وةكوو(خاديمي سوججاده)لة لاي سةييدي حوذ له سولالةي عةلي وو فاتيمه بث شثخ كه قةسري حةرةمي گةييه مةقاماتي ئةعلا سةربصند كات و بصث، شثخ ئةمةوو قةسر ئةمه بث شثخ ئةوا گؤي هونةري بردةوة، كةشكةك سصةوات شثخ ئةوا جثي پدةري گرتةوه، دةستي بةمه بث *ديواني شثخ رةزا تاصةباني (٥٩) حةوشه رةش حةوشةيثكم هةيه بة قةدةر لةپث ذؤژ عيلاجي نةكةم بة شةو ئةتةپث مةنفةز و درز و ئاودزي هةرچةند دةيگرم، دةيكوتم به دةست و به پث شةو كه هات، دةم دةكاتةوه وةكوو هار وا ئةزانم سةگةو بةمن ئةحةپث سةر و ريشم لة تؤز و قسص و گةچا وةك پصاسثكة پذ له ذشك و ئةسپث خةمي شاگردةكان زياتر ئةخؤم گةوره هةر چاكه، ئاخ له دةس دةس و پث ژني وةستاكه بؤچ نةگثم تو خوا ساق و سمت لووس، كوز پذي دةرپث (٦٠) شةذي جةباري و داودة و كاكةيي و تاصةباني سث عةشيرةت بوون بةيةك تا ذيشةمان دةركةن به عثلجاذي جةباري و داوودةو كاكةييةكاني دايه ذثزواري قةسةميان خوارد به ذؤحي سةيد براكة و گؤذي خان ئةحمةد به كةللةي خووگ و شاخي گايي حؤل و گؤشتي مرداري دةبث ئةمذؤ به جارث قةتعي نةسلي تاصةباني كةين تةق و تؤقيان كه هةستا گولله هةر وةك تةرزه داباري
  • 28. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* سوارةي تاصةباني دةذپةذين وةك ذؤستةمي دةستان فيراريان ئيختيار كرد سةيدةكاني باوه يادگاري فيراري كآكةيي هةر نةيسه ئةمما گوثي فةلةك كةذ بوو له جرت و فرتي ئاغاي داوودة و ساداتي جةبباري (٦١) برازا عةزيزةكةم ذووم كرده بةزمي خاسي برازا عةزيزةكةم ئةمشةو بةسةد تةوازوع و ئيخلاس و سةركزي ذوانيم له درزي قاپييةوة، خؤي و تابيعان دانيشتبوون دوو ذيزه له دةوري خلةي كةزي دةتگوت تةمث كرابوو به مةخسووسي قاپييةوان خؤي كرد به نثره تورك و وتي (كيم بيلير سزي؟) پثم وت :"منم فصانةكةسم، مامة، شثخ ذةزام تانمزميسن(خميس آفندي)مگر بيزي؟ ئةم سةددي بابه بؤ منه؟! ئيزهاري كة بذؤم يان مةرحةمةت كه، حيزه! لة سةرما گونم تةزي ئةمجا به كوردي هاته تةكةللوم، وتي: بةصث تؤ شثخي حيلةساز و قومارباز و كةردزي وةختث كة لةم موعامةله زانيم غةرةز چييه دةرحاص گةذامه پاشةوه، ئةمما به عاجزي *ديواني شثخ رةزا تاصةباني (٦٢) ماينةكةي كوثخا عةلي كث چوزانث كووچةصةي سمتي شكاوه يا ملي وا له حاصي حةلوةلادا ماينةكةي كوثخا عةلي چووم بزانم ماوه، يا خؤ مردووه؟! وةختث كه ديم شادةماري سسته نابزوث ذةگي قاچ و قولي دام به سةرخؤمدا گوتم وا حةسرةتا بؤ ماينةكوثت دةك به ميراتم كةوث دةسبةند و هةوسار و جلي نةبز و قاروورةي ئةگةر سةدجار تةماشاكا حةكيم دةردي نازانث چييه تاكوو نةكا بثني سلي گةر ئيمامي عةسكةري نوثژي لةسةر كا لاييقه چونكه موشتاقه به وةسصي ناصةكاني چوار پةلي كةسري ئةنفي دوشمنان و جةبري كةسري دؤستان و كثري زلي « شثخ ذةزا » هةر بمثنث چاكه به خوا (٦٣) بؤچي ئةترسم دةرحةقي بؤچي ئةترسم بةخودا تا ئةمرث چي له دةس نايه، مةگةر بث گوني ئةسپم بگرث له خةبيسي نييه ميسلي كه وةكوو سةگ پثي دةوةذث پثي بصثن بةو تةرةسه گةر له عََليْ ِ همْ بدوث به فوويث عةزلي ئةكةم، نابث لةوثدا بتذث پدةري نثرةكةر و مادةري وةك ماچةخةرة
  • 29. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* كث دةصث ئادةمة، كةر بابة، وةكوو كةر دةزةذث « ذةزا » وةرة لاده له شةذي ئالةتي مةعهوودي موقتةزاي گرتنه تةبعي، به خودا پثت ئةگرث (٦٤) خاديمي سةججاده خاد ِ م سجادةي پيغمبري َ كشتي جود و سخا را لنگري ُأغنيا خواهند از انعام تو سينيث شةكراو، پصاو دوو لةنگةري ئةو كةسةي خواني لة بؤ دث سوبح و شام چيي له ئثمه زياتره غةيرةز كةري (٦٥) ئثستري زيندوو يا مردوو؟ ئثستري زيندوو، بصثم بؤم چاكه، يا مردووم دةوث ئيحتياجم زؤره خانم، با بصثم هةر دووم دةوث بثچووةكانم سةر له سبحةينث هةموو دةورم دةدةن ئةم ئةصث پووصم نةماوه، ئةو دةصث بثچووم دةوث با وجوودي ئةم هةموو تةكليفه گثژيان كردووم كوذ خةياصي ژن ئةكات و كچ دةصث من شووم دةوث *ديواني شثخ رةزا تاصةباني (٦٦) تةخميسي قةسيدةيثكي غةزةلي مستةفا بةگي كوردي دصي بردم به ناز و عيشوه ديسان شؤخي عةييارث فريبي دام به سيحري چاوي خؤي، مةحبووبي سةححارث له هيجرانا تةقم كرد، ئةي ذةفيقان! كوا مةدةدكارث؟ (ئةمان مردم عيلاجث، سا له ذثي پثغةمبةرا چارث ويسال، يا قةتص، يا تةسكين، له هةرسث بؤم بكةن كارث) به دةوري نثرگسي مةستي كةسث نةيماوه مةيلي مةي له بؤ شةهدي لةبي لةعلي دةناصثنث دصم وةك نةي له تابي ئاتةشي عةشقي بكةم داد و فيغان تا كةي؟ (ئةوةند سووتاوم ئةسصةن تابي فةريادم نةما سادةي ذةفيقان نيوه سووتن، ئثوه نامةرد، عةرزه هاوارث) له ذثگةي عةشقدا نايانه پثم زنجيري مةجنووني له دةستم چوو ذومووزي دانش و فةهمي فةلاتووني وةكوو شةخسث كه زاري كا له جةوري دوژمني خووني (له كونجي سينه دةنگي ئاي و ئؤي دص دث به مةحزووني وثران بث نةمدي ساتث لثي نةيث ناصةي بريندارث) كه چاوي ساحيري دةستي به غةمزة و ناز و ئيما كرد مةتاعي عةقص و هؤش و دةركمي تاراج و يةغما كرد كةسث نةيگوت درثغا كث ئةتؤي وا شثت و شةيداكرد (ئةلاي هةركةس دةچم مةنعم دةكا، خؤت بؤچي ذسوا كرد درثغ كوا حاص زانث؟ ذةببي تووشم بثني بيمارث) گوتم وةك سورمةيه بؤ چاوي عاشق خاكةكةي ژثر پثت
  • 30. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* له ئولكةي حوسندا گةر لافي شاهي لث بدةي لثت دثت گوتي مةيخانه بث دايم ـ به يادي چاوي مةستم ـ جثت (سةبا ياراني مةجليس گةر هةواصي من بپرسن لثت بصث كثشاويةته مةيخانه چاوي بثچووه عةييارث) سةري جةنگي هةيه داييم لةگةص من چةرخي دون پةروةر نه بةختم يار، نه چةرخم ياوةر و نه تالعم ذةهبةر ئةوةند بث ذةحم و ساحيب كينةيه دةرحةق به من دصبةر (له نةزعا پثي ئةصثم، قوربان جةفا بةسيه، دةصث: كافر! ئةرث چيت ديگه تؤ سةگ مةرگ، كارم ماوه پثت جارث) نةماوه ذةونةقي بازاذي عةقص و دانش و وردي به پووصث نايكذن لةم عةسرةدا عيلمي (ئةبي وةردي) پةيدايه ئاساري جةوانمةردي « ذةزا » له ئةشعاري « كوردي » (دوذ و ياقوت دةبارث لةم كةلامة شيرنةي خودا سا كوا له دنيادا قةدرزانث، خةريدارث) *ديواني شثخ رةزا تاصةباني چوارثنةكان (٦٧) شثخ سةعيد سةرداره، شثخ مةعروف هةتا حةزكةي نةجيب بؤ جةوانمةردي و شةجاعةت بةيني بةينةصصا نةقيب گةر ذةقيب نةبوايه كةي مابةيني ئثمه تثك دةچوو؟ كثر به كوز داكي موفةتتين، گوو بة ذيش بابي ذةقيب (٦٨) ئةهلي عيبرةت بثنةوه با سةيري ناسرشا بكةين دوو له دوو سي كةم شةهيي كرد و كشثكي ذث نةهات هاتي وا، سةيري نةهاتي كةن كة سةد تيپ وسوپا پاسةواني بوو لة نثو بةستا پيادةي كرد و مات (٦٩) گوو به ذيشي تةنكي عةوذةحمان بةگي قائيم مقام ئةو كه بةينثك بث زيان مةغرووري كرد تاصةباني بوو، كه سفرة و نان و خوانثكي هةبوو داي به سةريا هةر وةكوو خةپلةي قنگي خاپووري كرد (٧٠) شثخ عةلي خؤت و منت ئاواره كرد و دةربةدةر چاكه هةجوثكت بكةم، ئةمما موفيد و موختةسةر بؤ حةمةي وةستا فةتاح ئثمةت هةموو ئاوارةكرد ئةي حةمةي وةستا فةتاح دايكت بةكثري نثرةكةر
  • 31. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* (٧١) قوزي گازث ئةگةزث كثر وةكوو گاز بةري عةرسةي پانه وةك دةشتي حيجاز قيتكةيثكي هةيه وةك گردي دةماوةند، ئةعلا پذ له هثلانه كةو و قشقذةوو كؤتر و باز (٧٢) م و به فةساحةت له جيهاندا مةشهوور « شثخ ذةزا » پسةري پيري نةزةركردةيي قوتبي لاهوور شيعري من وةهبييه، كةسبي نييه، هوشيارةوة به خؤت له من لاده له سؤراخي قنگت بةم مةخموور (٧٣) ذةشه ذةششاشي كةري ذةش به ذةشت تا ذةشت ماوه ذةش و سوور بة ذةشت چص و چثوي چةمي ذةشنةش به ذةشت به لةشت، هةم به بةشت، هةم به ذةشت (٧٤) مزةي ئةوةنده نةبوو ئاشةكاني جثشانةت ببث به قووتي شةوثكت، ذيامه جث شانةت بة بث سةبةب له سلثماني شاربةدةر نةكراي نةكةوته دةستي عةدووت مةكتةبة و كتثبخانةت *ديواني شثخ رةزا تاصةباني (٧٥) بؤم دةنثرث نيسك و نؤك و سووتةنيي و خاكة و خةصووز « قُلْ أَعوذ » لازمه بؤ گؤذي حاجي هةر بخوثنم حاتةميش ـ ذاستت دةوث ـ ناگاته حاجي، بؤ سةخا ماهي ئةنوةر كةي دةبثتة نةييري عالةم فرووز؟! (٧٦) هةر وةكوو ئةشكم به ذةنگي سووري خؤي خوثنينه كوز داستاني شاهنامةي خوسرةو و شيرينه كوز ئينشيقاقي هةر وةكوو كاصةك لة بةر شيرينيه هةر كةسث نةيچةشتبث نازانث چةند شيرينه كوز (٧٧) شؤخث به ئينابةت چووه لاي زوهد فرؤش تةريقةت به دصي پذ له خرؤش « أخذي » بؤ خؤش هاته جةواب و وتي: حةقته وةلث من ساصثكه فرؤشتوومه ئيمانم به قرؤش (٧٨) كةسث بيبث حةياوو شةرم و نامووس ئةبةد ناكا ذةفيقيي تاقمي لووس ئةگةر سةد ساص بدةي ذةنج و نةيانگثي قسةي وات پث دةصثن خاريج له قامووس
  • 32. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* (٧٩) ئةگةر بةرزنجةيي غةدريش بكةن هةر نةيسه ساداتن خدر ئاغاي ذةباتي داكي خؤگث ئثوه بؤ هاتن؟! خةزوورةي شثخ حةميد ئاغاي ذةباتي كؤنه قةصتاغ شذ له ئةسص و مةعدةنا ئةجدادي ئثوه دؤم و خةذذاتن (٨٠) گةرچي فةقير و موفليسه شثخ مامه ساصحم نةمدي كةسث وةكوو ئةو ساحيبي كةرةم ميواني بووم، نان و كةرةي نايه بةردةمم ئثستاش به بث موداهةنه مةمنووني ئةوكةرةم (٨١) يا ذةسولةصصا، دةزاني تؤ كه(شةيتان)ة عةدووت هةم له تؤ مةعلوومه، خؤ من ئوممةتي تؤم هةر چي هةم كةي ذةوايه، سةروةرا! بؤ تؤ كه خةيرول ئةنبياي دوشمني خؤت شاد بكةيت و ئوممةتيشت دص به غةم (٨٢) با بكةم هةجوي حيماري، ذةگي جةرگي ببذم هةر وةكوو جاوي نةشؤراو كوزي دايكي بدذم شةهوةتم هاتؤته جونبوش وةكوو دةريايي عومان لازمه ماچةكةرث ميسلي حيماري بكذم *ديواني شثخ رةزا تاصةباني (٨٣) موتةلةووين و ميزاجي گووناگوون موتةسةذذيف كث ديويه بوقلةموون موتةسةذذيف جگارةكةي له دةما دث و دةچث وةك مريشكي چيلكه بةقوون (٨٤) جةنگ گاهي جوكل و مةحموود بةگ شيروانه بوو ئافةرين مةحموود بةگ؛ لةم جةنگةدا شثر وا نةبوو وةختث قاسيد هات و لثم پرسي: چلؤن بوو ئةم شةذه؟ ورده ورده بؤي بةيان كردم كةچي شيذ وا نةبوو (٨٥) تف لةئاب وهةوايي قةلعةدزه كه سةگيشي له عومري خؤي وةذةزه ملي ئةهلي لةبةر لةذي و چرچي هةر وةكوو كثري پيري پشت لة كوزه (٨٦) نابةكاري وةكوو ئةم جووته لةعينه لثره نةبووه قةت، ئةمه موددثكي مةديد و دثره ئةو به تذ گوثز ئةشكثنثت و ئةميش قنگ ئةدذث هةر دوو عاسين لةخودا،كثري من و ئةم كوثره
  • 33. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* (٨٧) تؤ كه خؤت مةيلي جنثوبازي دةكةي شثخ ساصح! هةججاوه؟ « ذةزا » بؤ دةكةي سةرزةنشي من كه غايةتي بةنده جنثوم بة دوو سث كةس داوه تؤ هةتا ئثسته به قوربان، به هةزارت داوه (٨٨) جةوهةري مةحزه لةهةر دوو لاوه وةك تيغي دةبان داك كچي پاشاي ذةواندز، باب كوذي پاشاي بةبان ش هةجوي بكا باز ئيعتيباري بؤ نييه « ذةزا » شثخ چاك خراپ نابث به شيعري شاعيرثكي قةصتةبان (٨٩) به ذةمز قسةم پث دةصث بةگي جافان بزن قنگي نةخورث چي دةوث له ناني شوان؟! به كثري گةوره بةرم له مةقعةدت تا بن ئةگةر قووةت بدةيته خؤت، تذت دةبثتة دوان (٩٠) حةمةي وةستا فةتاح سةد بارةكةصصا لةم سةر و ذيشه كةگوث درثژث بةتةﻧﻬا چؤن ئةبا ئةم بارةقاميشه له سةد باتمان خوري زياتر نةبث كةمتر نييه وةزني سةرت چؤني هةصئةگرث؟ من سةرم سوذماوه لةم ئيشه *ديواني شثخ رةزا تاصةباني (٩١) پير بووه رووي مةجليسي ياراني نييه « ذةزا » شثخ تاقةتي كةشمةكةش و گةردشي شاراني نييه دةس به گؤچان دةگةذث، ئثسته لةبةر زةعفي وجوود مةترةقه سةرزلةكةي قووةتي جاراني نييه (٩٢) شثخ موستةفا له زومرةي ئةولادي مورتةزايه هةركةس كه خةسمي ئةو بث دةيگثم، لة لام غةزايه يه « ذةزا » حاجي ذةسووصي زاده مةفعوولي شثخ ذةزا به ناذةزايي وةك ماري بث ذةزايه (٩٣) تؤيچ لثمان بووگي به شاعير؟ ئةي حةرامزادةي سنه! بؤچه شانث ناخةفثني؟ مةسرةفي چةس ئةو تنه!؟ عيززةت ئاهةنگي له كوث بوو ئةي كوذي وةستا شةفث ورده ئاهةنگث كه فةرمووت ها وة لاي وةستاژنه (٩٤) پيركه كؤكي و نةتذي دووره له مردن هثشتا ورده ئاهةنگي دواي كؤكه نيشانةي ئةجةله پير كه كؤكي و تذي دةنگي وةكوو بارةزةله شاهيدي موعتةبةرم عيززةتي مةئمووري تةله
  • 34. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* (٩٥) گةرچي ذيشم چةرمگ و ددانةكانيشم كةله كثرةكةي مردوو مراوم ئثستةكةش هةر وا بةله من سةدي وةك تؤم له جث گاوه كه چي ئثستا ئةتؤ يه كثرةكةي بؤ چي شله « ذةزا » پيرو ئيفتاده (٩٦) ئةو مريشك و كةصةشثره كه وتم بينثره دووي له ذث مرد و يةكثكي به نةخؤشي لثره شةو هةموو دةس به دوعا بووين له وةختي سةحةردا كةصةشثر ئةمري خوداي كرد و وتم واي شثره (٩٧) هةركةسث ناوي مةلاعةزيزه دايم بن گوني هةر گيزةگيزه به خؤي گةوواد و ژنةكةي حيزه خواردني گووة و شةربةتي ميزه (٩٨) حاجي عةبدوصصا له ئادةم فيلتره باوجوودي مةرتةبةي پثغةمبةري ئةم به سةد شةيتان له كؤيث دةرنةچوو ئةو به شةيتانث له جةننةت دةرپةذي *ديواني شثخ رةزا تاصةباني (٩٩) زوبدةي مةتاعي حيكمةته ئةم شيعري كوردييه هةرزانه بث موبالةغه حةرفي به گةوهةرث جامةي حةياتي عارييةتي كورته، زينهار ئالووده دامةني مةكه بؤ پثچي مثزةرث (١٠٠) وةعدي من و تؤ ئةي ذةمةزان ذؤژي جةزا بث شةرعي من و تؤ له حوزوور باري خودا بث ئةم لالةذوخانه هةموو ذةنگ زةردي دةسي تؤن كث ديويةتي شةقايق يةرةقاني به سةرا بث (١٠١) ياية له گةصمان وا به غةرةز بث هةمين نانةوا و خةجث ئآشپةز بث له برسا بمرث « ذةزا » ئةبث شثخ له گةص شثخ عةلي هةر به دةغةز بث (١٠٢) چوومه خزمةت ياري مومتازم، وتي لاچؤ،دزي پثم نيشان دا ئةسصي مةقسةد، نايه بةر دةستم كوزي چةندة هاوارم له كثرم كرد نةكةي فيله نةكةي گوثي نةدامث، خؤي حةوا دا كةوته ناو قةعري كوزي
  • 35. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* (١٠٣) كه تةشريفي شةريفي هات(ئةمين فةيزي)به ميواني له عوهدةي شوكري دةرناچم، مةگةر خؤم كةم به قورباني كةي بوو « ئةمين » ي دةكرد وةك من « سلثماني » كةي « خاتةم » به « سلثماني » ي« فةيزي » يشه له ساي « ئةمين » ي من « نگين » (١٠٤) بؤ شوورشث ئةستؤم دةخورث،شةذ دةفرؤشث با بثتةوه مةيداني مةساف، گةر هةيه مةردث من داكي هةزاري وةكو تؤم گاوه به فةردث نةتبيستووه، زةربو لمةسةله (سةد قةل و بةردث) (١٠٥) وتم ئةي شؤخي پةري چيهره ئةمةت پثوه دةچث؟ وتي يارايي جةوابم نييه خؤت ئةيزاني وتم هةر تثت ئةخةم و لثت ئةبذم، هةرچي بصثي وتي هةر ئةزيةتي گيانم مةده، خؤت ئةيزاني! (١٠٦) لةخةو هةستام خورابوو گوثزةبانه هةصيدا ئاگري جووعم زةبانه دةهات دةنگي تذم هةروةك تةرانه (سحرگاهان كه مخمور شبانه) *ديواني شثخ رةزا تاصةباني (١٠٧) دةوري وةسمان بةگ له كؤيه ژن نةما نةيگثن بةبه نيسبةتي كؤيه لةگةص من نيسبةتي ئيبن و ئةبه ئةلغةرةز سووزاني وو زاني له كؤيي چاتره ـ موختةسةر خؤشة قسة ـ كووني ببة، كؤيي مةبة (١٠٨) هيجا مةزموومه، توخوا لثم گةذثن با تؤبه نةشكثنم (ولا تَلْقُوا بأَيديكُم)غةرةز بؤ دةفعي ئيهلاكه مةعاشي مانگي (كانون)و (شباط)م تا بةكةي نادا عةيني سمووم تةحسيلي ترياكه) « ذةزا » كه (ئازاري (١٠٩) ئةي مادةري گثتي! تؤ هةتا ئثسته نةزاوي زاتثكي وةكوو فةيزي ئةفةندييي زةهاوي مومكين نييه ئيدراكي حةقائيق به تةواوي مومكين نييه ئيدراكي نةكا زيهني زةهاوي (١١٠) بة سةگم وت عةجةبة خزمتة حوسني پاشا تووذة بوو كلكي لةققاند و گوتي حاشا حاشا گةرچي من سةگم ئةمما بة خودا خؤم دةكوژم ناوي من بثني لة گةص ئيمسي خةبيسي پاشا
  • 36. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* تاكه شيعر (١١١) ماري ذةشه خنكاوه له گثژاوي خةلادا كثرمه له قنگي كاكه حةمةي حاجي مةلادا (١١١) له بؤ مةغبووري و لثصي دوو سث تثصام له زث وةردا وةكوو شةخسث كه چةند كثري له سةرچةشمةي قوزث وةردا (١١٣) ئةحمةقم، نةمكرد ـ هةتا ذيشم نةبوو ـ گانث بدةم مستةفا بةگ چاكي كرد تا ذيشي هات هةر گاني دا (١١٤) يةهوودي بةچچةيثكم گرت و لثم برد و تيا خووسا كه تثمنا چاوي نووسا، بانگي كرد يا حةزرةتي مووسا (١١٥) هةر له دةنگي كةذذةنا و شةيپووري جةنگيزخان ئةكا ورده ئاهةنگي پياوي پير كة وةختث گان ئةكا (١١٦) عومرم گةيشته هةشتا كثرم بةكاره هثشتا تةسديقي گةر نةفةرمووي هةستم بةرم بةذةشتا (١١٧) مةيلي ئةشعارم هةيه، تيغي زبانم موو دةكا هةر كةسث جارث كة بيگثم پذ به شارث گوو دةكا *ديواني شثخ رةزا تاصةباني (١١٨) كافي كلك و كافي كوون و كافي كةر تثكةص كرا ئيسم و ناو و شؤرةتي كةركووكي لث تثكةص كرا (١١٩) دانةي دةمت نةماوة و له گةف ناكةوي هثشتا پيرةكةري چةنه باز ئةصثم بكةم به رةشتا (١٢٠) (كووپه)هةيئةت، ذوو(قةره)، (سينةك)سفةت، (دينار)پةرست (ئةسكةمل)مل،مةشرةب(ئوغصان)كاري(پاپاز)ي دةكا (١٢١) !؟« ذةزا » پثم مةصثن ئةم دوو ژنةت بؤچييه تؤ شثخ شوكري بؤ تةسك و تروسكي وو جةميل بؤ زگ و زا (١٢٢) كث ديويةتي شثخ عةلي! ماصي خةزوور بؤ زاوا تؤ له كوث تةكية له كوث؟ بزنةگةذي مةزناوا! (١٢٢) سث ئيسم هةن بث موسةمما هةروةكوو ئابي بةقا تةيري عةنقا، شاري جابوصقا، پصاوي خانةقا (١٢٣) دةماري مردووه كثرم له ماري مردوو ئةكا لة ساق و ساعيدي ميهتةر نةسيمي جادوو ئةكا
  • 37. ديواني شثخ رةزا تاصةباني* (١٢٤) داخيلي فةرةجه لةسةر قنگ، كثر بةگون دةعوا دةكا ناني كون ماسي دةخوات و پاسي جرتاوا دةكا (١٢٥) چونكه شاعير زؤر بووه لةم عةسرةدا بؤته حةشري نثرةكةر لةم حوجرةدا (١٢٦) شثخ ستار ئثمةي بةزاند وا بؤ مةلاي گون سةنگةلا ديني پثغةمبةر به ئاشكرا خؤشه؛ يا من يا مةلا؟! (١٢٧) وه « ذةزا » كةليماتي حيكمةت ئامثز له جةنابي شثخ بة عةجايبي مةزانن كلكي تيايا ذزاوه (١٢٨) بةسة بؤ دةفعي ئةعدا چاوةكةم قةصغاني سيمينت هةزار مارتين به قورباني تفةنگي لووله چةرمينت (١٢٩) ئةسپةكةت دةركرد له دةستم واي درثغ بؤ ئةسپةكؤثت!! سنگةكةي ماوه كةريم خان! پثم بصث بيكوتمه كوثت؟ (١٣١) كثر ئةگةر مةيلي كوني كرد، سةرةكةي بگره لةمشت (همه جا خانة ي عشق است چ مسجد چه كنشت) *ديواني شثخ رةزا تاصةباني (١٣٢) خورووي نامرث به شيشي من تصيشي ناوگةصي داكت بصثم چي؟ سةد هةزار لةعنةت لةخؤت و شيري ناپاكت (١٣٣) گةرچي ميراني خدر بةگ موددةتث قورعةي نةدا پار لةخؤشناو قورعةيان كثشاو گةلثكيان پثوه كرد (١٣٤) حةيدةري كةذذاذه يا خؤ خاليدي ئيبني وةليد ذؤستةمثكه ذؤژي دةعوا بةيني بةينةصصا حةميد (١٣٥) وةختث ناجي ذووت كرا وةك شثري نةذ جةنگي دةكرد گاهـ گاهثكيش لةترسان ورده ئاهةنگي دةكرد (١٣٦) قورباني پةلي بم كه پةلي هةمپةلي پةل كرد خؤي و سةگةكةي هةردوو بةجارث شةق و شةل كرد (١٣٧) ئةم قنگه زله حيزه كه موسةمما به ذةشيده بيگره له ذةشي نث له ذةشي به له ذةشي ده (١٣٨) چايةكةي مامه غةفوورم زةرده وةك ميزي نةخؤش ئيحتياج ناكا بة ئاگر، هةر بةدوو تذ دثته جؤش