Pharmaviet.com xin chia sẻ với các bạn Giáo trình Hóa hữu cơ Tập 1 chương trình Đào tạo Dược sĩ đại học của Trường Đại học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh
15. Tïy theo ®Æc ®iÓm ®èi xøng cña c¸c orbital nguyªn tö, sù xen phñ cña chóng
cã thÓ theo trôc hay ë bªn trôc nèi gi÷a 2 nguyªn tö.
Sù xen phñ theo trôc orbital t¹o liªn kÕt σ.
Sù xen phñ bªn x¶y ra sÏ t¹o thµnh liªn kÕt π.
• Xen phñ trôc - T¹o liªn kÕt σ
Orbital s Liªn kÕt σ
Orbital s Orbital p Liªn kÕt σ
Orbital p Orbital p Liªn kÕt σ
• Xen phñ bªn - T¹o liªn kÕt π
Orbital p Orbital p Lieân keát π
+
2.2. Liªn kÕt σ vµ liªn kÕt π trong c¸c hîp chÊt h÷u c¬
2.2.1. Trong c¸c hîp chÊt h÷u c¬ liªn kÕt σ t¹o thµnh do sù xen phñ
• Orbital s cña nguyªn tö hydro víi c¸c orbital lai hãa cña carbon sp3, sp2, sp.
• Orbital lai hãa cña carbon xen phñ víi nhau.
• Orbital lai hãa s vµ p cña nguyªn tö oxy hoÆc cña nit¬ víi orbital s cña hydro
hoÆc víi c¸c orbital lai hãa cña carbon sp3
, sp2
, sp trong c¸c hîp chÊt cã liªn
kÕt O-H hoÆc C-O vµ trong c¸c hîp chÊt cã liªn kÕt N-H hoÆc C-N.
2.2.2. Liªn kÕt π ®−îc t¹o thµnh do sù xen phñ
• Orbital Py hoÆc Pz cña c¸c nguyªn tö carbon xen phñ víi nhau tõng ®«i mét
®Ó t¹o thµnh liªn kÕt π trong C=C hoÆc trong C ≡C.
• Orbital p cña nguyªn tö oxy, nit¬ xen phñ víi orbital p cña nguyªn tö carbon
t¹o thµnh liªn kÕt π trong C=O hoÆc trong C =N, C≡N.
VÝ dô:
• Sù t¹o thµnh liªn kÕt σ trong c¸c hîp chÊt etan, ethylen, acetylen, alcol
ethylic cã thÓ ®−îc minh häa nh− sau:
14