2. Permbajtja e projektit:
C’jane mbeturinat?
Llojet e mbeturinave .
Cilat jane pasojat qe ato sjellin ?
Si mund te trajtohen ato ne menyre ekologjike
?
Shoqeria shqiptare dhe mbeturinat.
Perfundimi i projektit
3. Mbeturinat.
Mbeturinat jane sasia e mbetur nga
dicka e që nuk ka ndonjë vlerë të
caktuar. Zakonisht krijohen gjatë
përpunimit dhe transformimit të
materieve dhe formave të energjisë.
Në jetën e përditshme dallohen dy
lloj mbeturinash ato industriale dhe
të punishteve. Edhe pse viteve te
fundit jane ndermarre nje sere
iniciativash per te perballuar kete
problem, duket qarte se asgje nuk
ka ndryshuar. Ky problem ne vend te
zgjidhej, po behet me teper
alarmant.
4. Llojet e mbeturinave.
Mbeturinat ose plehrat klasifikohen si më
poshtë:
1. Plehrat e shtëpisë (leter ambalazhi
dhe kartona,mbeturina
kuzhine,qelqe,lende
plastike,hekurishte,tekstile,drure etj.)
2. Mbeturinat nga ndërmarrjet,industria
dhe fusha e mjeksisë (sasi te medha
tallashi,materiale paketimi,mbeturina
nga ndertimet,mbeturina te
spitaleve,etj.)
3. Lëndët problematike dhe mbeturinat e
veçanta (llak,lende ngjitese,detergjente
pastrimi,medikamente te
5. Pasojat qe vijne nga
mbeturinat.
Disa nga pasojat më të
rëndësishme të ndotjes së
mjedisit janë:
-Dëmtimi i ekosistemeve (era
dhe pamja ndikojnë jo vetëm
në tokë por edhe në ambient
në përgjithësi, në ajër e ujë).
-Ndikimi te shëndeti i
njeriut(nëpërmjet krijimit të
nxitësve të sëmundjeve).
-Kostoja ekonomike.
6. - Mbeturinat mund të jenë të rrezikshme
sepse janë vende të përshtatshme për
zhvillimin e baktereve, për tërheqjen e
brejtësve dhe insekteve; si dhe mund të
jenë të ndezshme.
- Disa mbeturina si psh. qelqi apo
shiringë medicinal, mund të jenë të
rrezikshme për fëmijë dhe kafshe të
ndryshme.
- Koshat e stërmbushur gjithashtu
ndikojnë në ndotjen e mjedisit sepse nga
ato mbeturinat shpërndahen nëpër tokë
prandaj edhe për këtë duhet të kemi
kujdes të veçantë.
- Qeveritë lokale shpenzojnë shumë para
për pastrimin e rrugëve, parqeve, lumenjve
nga mbeturinat të cilat hidhen nga njerëzit
e pandërgjegjshëm prandaj të ndihmojmë
edhe ne që këto projekte të dobishme për
qytetarë të jenë të suksesshme.Prandaj
për t’iu shmangur këtyre dukurive negative
7. Individi dhe mbeturinat.
Jetë pa mbeturina nuk ka. Aty ku
njerëzit jetojnë dhe punojnë
gjithmonë tepron diçka. Për të
gjithë ne mbeturiat ose plehrat
janë bërë një shqetësim i ditës
dhe një problem mjaft i vështirë
për t’u zgjidhur,për faktin se
ne,vetë njerëzit sillemi në mënyrë
jo të drejtë me mjedisin. Nuk
duhet thjesht t’i lemë në natyrë,por
t’i mënjanojmë në mënyrë të
organizuar.
8. Çfarë bën natyra me mbeturinat e
saj?
Që prej miliona vitesh natyra ka
prodhuar dhe prodhon
mbeturina të cilat ajo i përdor
sërish. Mbetjet bimore dhe ato të
kafshëve (degët e thara,gjethet
e rrëzuara,kafshët e ngordhura)
shdërrohen nga kafshët e
ndryshme të tokës në humus.
9. Cfare ben njeriu me mbeturinat e
tij?
Njeriu nëpërmjet përdorimit të
mënyrës të pakufizuar të
“energjisë”dhe “hapësirës
natyrore” nuk respekton parimet
ekologjike për qarkullime të
ndryshme ashtu siç vepron
natyra,duke prishur në këtë
mënyrë zinxhirët ushqimorë në
natyrë. Në gjysmën e dytë të
shekullit të kaluar këto probleme
u bënë më të mëdha dhe më të
dukshmeTani problemet janë
bërë më të mprehta dhe më të
10. Asnjëherë nuk duhet menduar se
problemet mjedisore janë pa zgjidhje.
Mundësitë për të mbrojtur mjedisin
ekzistojnë. Përdorimi i filtrave dhe
impianteve të pastrimit, si dhe rifutja në
përdorim e mbeturinave, mund të
shmangë ndotjen e mjedisit. Kjo
mbrojtje kërkon zbatimin e politikave
mjedisore moderne. Gjatë
dhjetëvjeçarëve të fundit shumë qeveri,
organizata ndërkombëtare dhe
shoqata qytetare kanë marrë masa të
frytshme për mbrojtjen e mjedisit, duke
siguruar mbështetje ligjore si dhe
11. Trajtimi ekologjik I mbeturinave.
Mbeturinat nuk janё vetёm gjёra
tё cilat ne nuk na nevojiten mё. Ato
janё edhe gjёra me tё cilat ne mund
të përfitojmë. Eliminimi i mbeturinave
urbane përbën një hallkë jetikeTë
gjithë prodhojnë mbetje. Sasia e
përgjithshme e tyre rritet çdo vit me
3%. Parandalimi I mbeturinave do të
jetë një element kyç i një politike të
integruar. Masa të forta fillimisht
nevojiten për të nxitur ripёrdorimin
zvogëlimin dhe riciklimin dhe
përpunimin e mbetjeve, e cila quhet
12. Metodat ekologjike të trajtimit të
mbeturinave urbane sot në botë.
Sot në botë aplikohen disa metoda për trajtimin e
mbetjeve të ngurta urbane të cilat ndahen në 2
grupe të medha:
Trajtimi
ekologjiko‐ekonom
ik
Trajtimi industrial
1. Reduktim
2. Riperdorim
3. Riciklim
Permes furrave
termike dhe
pirolizes.
13. Reduktimi Riperdorimi Riciklimi
Reduktim i mbetjeve do të
thotë që të mos lejojmë
lindjen e mbeturinave, qe
do te thote:
1. Blejrjen në mënyrë të
ndërgjegjëshme për
mjedisin.
2. Prodhimin e vet produkte
.
3. Zgjedhjen e paketimit të
ricikluar.
4. Kursimin e energjisë, ujit,
kimikatet.
5. Mos flakjen e artikujve.
6. Zgjedhjen e produkteve
me paketim minimal.
7. Reduktimin e qeseve
plastike për të hedhur tutje,
duke e zevendesuar me
çantë pazari shumë
përdorëmshe në
supermarket.
Është rikthimi i mbeturinave
nëpërmjet qarkullimit në
lëndë të parë natyrore.
1.Përdorimi i tullave të një
godine të shembur për të
ndërtuar dekoracione ose
ndonjë godinë më të vogël.
2.Riperdorimi I shisheve
dhe I kavanozeve te qelqit.
3. Industria e automobilave
është shembulli më konkret,
ku pjesë të përdorura të një
makinerie përdoren për të
riprodhuar pjesë të një
makinerie tjetër.
Riciklimi është një seri
aktivitetesh, që përfshijnë:
grumbullimin, ndarjen,dhe
procesin e kthimit për
përdorim të mbetjeve si
lëndë e parë në procesin e
prodhimit të produkteve te
dobishme, duke kursyer
energji. Perfitimet nga
riciklimi:
‐ Zvogëlon nevojën për
hapësira të vendit te
groposjes;
∙ Kursen taksat;
∙ Kursen harxhimin e
energjinë me 2/3;
∙ Zvogëlon ndotjen;
∙ Mbron burimet tona të
pamjaftueshme;
∙ E bën botën një vënd të
këndshëm për të jetuar.
14. Klasifikimi I materialeve te
riciklueshme
Kategoria I Kategoria II Kategoria III Kategoria IV
Konsiston ne
elemente qe
ndodhen me
shumice dhe ne sasi
te pakufizuar ne
produktet e
konsumit.Materialet
te kesaj kategorie te
riciklueshme
shkarkohen ne
natyre dhe ricikloen
permes projekteve
natyrore .
Elemente qe nuk
jane me pakice por
te perdorur ne forma
te ndryshme
pengojne
riciklimin.Shembull
tipik eshte druri dhe
letra.
Elemente,kryesisht
metalet , rezervat
boterore te te cilave
jane te vogla.
Jane pjese dhe
aparate ,si p.sh
pjese makinerishe.
15. Riciklimi I letres.
Me riciklimin e letrës zvogëlohet edhe
sipërfaqja e deponive, kursejmë
pasurinë e maleve tona, sepse për
prodhimin e vetëm disa fletoreve dhe
librave duhet të premë një trup drunor
të cilit i nevojiten së paku 30 vite që të
rritet, ndërsa ky dru për një vit mund
të pastroj 30 kg. ndotësish të
ndryshëm nga ajri. Për prodhimin e
letrës së ricikluar shfrytëzohen dyfish
më pak ujë dhe energji se sa kur
prodhojmë letrën nga druri.
16. Riciklimi i plastikes.
Koha e zbërthimit natyrorë të
plastikës është 100 deri në 1.000 vjet.
Nga plastika e ricikluar mund të
prodhohen materiale sintetike të cilat
përdoren për prodhimin e
veshmbathjes, në industrinë e
gomave, për prodhimin e shisheve të
reja të plastikës, prodhimin e lodrave
të ndryshme, etj.
17. Riciklimi i qelqit.
Me riciklimin e qelqit kursejmë
energjinë dhe e ruajmë mjedisin
tonë, sepse koha e zbërthimit
natyral të qelqit është shumë e
gjatë, diku rreth 4.000 vjet. Pas
riciklimit të qelqit fitohen prodhime të
reja nga qelqi të cilat pas
ripërdorimit prapë mund të
riciklohen dhe prapë të fitohen
prodhime të reja. Në këtë mënyrë
vazhdon pandërprerë cikli rrethor i
riciklimit të qelqit
18. Shqiptaret dhe mbeturinat.
Shpesh degjojme e lexojme artikuj ku ankohet e protestohet
per mbeturinat qe jane te shperndara ne te gjithe Shqiperine,
dhe i hidhet faji X apo Y qeverie. Po qytetaret a jane pa faj
valle ne kete mes? JO, ata jane shkaktaret kryesore te kesaj
gjendje, dhe sigurisht qe nje faktor i madh eshte edhe
mungesa e informacionit dhe injoranca. Ekzistojne rreth 80
biznese ricikluese ne Shqiperi, me shumicen e tyre te
perqendruara anes autostrades Tirane-Durres. Ne keto
biznese mund te riciklosh: leter, karton, plastike, metale,
pajisje elektronike, tekstile, qelq, tonera printeri, dru, mobilje,
tulla, bateri makinash e shume e shume gjera te tjera. Dhe
megjithese shumica nuk jane ambientaliste, thjesht incentiva
ekonomike duhet t'i shtyje drejt riciklimit. Cdo kg material qe
con ne keto firma ricikluese, paguhet. Te gjithe i kemi pare
firmat qe mbledhin mobilje e orendi te perdorura ne kembim
te pageses. Nuk i kushton asgje asnje personi, te marre ne
telefon keto firma e ne vend qe te hedhe orendite ne trotuare
21. Cfare mund te bejme ne ?
A e dini se sa kohë nevojitet për zbërthimin natyror
të disa hedhurinave?
Për zbërthimin e qelqit nevojiten 4000 vjet,
Qeseve plastike 1000 deri 10000 vjet,
Shisheve të plastikës 100 deri 1000 vjet,
Kanaqet zbërthehen për 10 deri 100 vjet,
Gazetat 6 deri 12 muaj,
Copat e mollës prej 3 deri në 6 muaj .
22. Ne mund të zvogëlojmë ndotjen dhe të mbrojmë mjedisin!
- Mjedisi dhe mbrojtja e tij eshte gjeja e fundit qe
permendet ne Shqiperi dhe bile njerezve u duket si
nje perralle qe e tregojne ca ambientaliste. Te gjthe
shqiptaret te denoncojme e te protestojme me fjale e
pamje kunder shkaterrimit, masakrimit, dhe ndotjes
se mjedisit ne Shqiperi.
- Ti themi mjaft shkaterrimit!
23. Jane vete qytetaret te cilet
ankohen dita dites per
ndotjen e mjedisit.Dhe jane
po te njejtet qytetare qe
mbeturinat I hedhin ne rruge
dhe jo ne vendin e
caktuar.Pra,gjithsecili prej
nesh duhet te jete nismetar I
mbrojtjes se ambjentit dhe
me pas te kerkohet nga
shteti,qofte edhe me ane te
protestave te marre masa per
mbrojtjen e mjedisit qe na
24. Cfare duhet te bejme ?
Duhet nisur nga gjerat elementare :
-Ndarja e mbeturinave qe ne shtepi.
-Hedhja e mbeturinave ne vendin e caktuar.
-Te mos djegim mbeturinat ne koshin e pleherave.
-Te blejme sa me pak produkte te ambalazhuara.
-Kur eshte e mundur,disa produkte ti perdorim disa
here,jo ti hedhim ato.
-Te perdorim burime te ndryshme alternative.
-Te marrim pjese ne aksione publike per mbrojtjen e
mjedisit.
