1. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΟΤΕΡΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο Κοζάνης (Βαλταδώρειο) katchiot.blogspot.gr

2.  Να θυμηθούμε από το βιβλίο της Β’ Γυμνασίου τις μεταβολές
που διαμόρφωσαν συνθήκες ευνοϊκές για τις απαρχές της
εκβιομηχάνισης στα μέσα του 18ου αι.
 Να μάθουμε πώς συντελέστηκε η μετάβαση στο βιομηχανικό
σύστημα, δηλαδή με ποιους τρόπους εκδηλώθηκε, αρχικά, το
φαινόμενο που ονομάστηκε βιομηχανική επανάσταση.
 Να γνωρίσουμε, σε γενικές γραμμές, την κοινωνική και
πολιτική πραγματικότητα της εποχής, καθώς και την
ιδεολογική ατμόσφαιρα στη δυτική Ευρώπη του 18ου αι.
 Να μάθουμε τι ήταν ο Διαφωτισμός.
 Να γνωρίσουμε τα χαρακτηριστικά και τους κύριους
εκπροσώπους του Διαφωτισμού.
 Να μάθουμε τις βασικές απόψεις που διατυπώθηκαν στο
πλαίσιο του Διαφωτισμού για καίρια θέματα, όπως η
πολιτική, η θρησκεία, η εκπαίδευση και η οικονομία.
 Να αξιολογήσουμε τη σημασία της παρέμβασης του
Διαφωτισμού στο πλαίσιο των γενικότερων μεταβολών που
συντελούνταν κατά το 18ο αι.
Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο Κοζάνης
(Βαλταδώρειο) katchiot.blogspot.gr

3. Μεγάλες αλλαγές παρατηρούνται στην οικονομία της υπαίθρου.
 Θεαματική αύξηση του πληθυσμού
 Δημιουργία μεγάλων αγροκτημάτων
 Εφαρμογή νέων μεθόδων καλλιέργειας
 Επέκταση της χρήσης μηχανημάτων.
Οι αλλαγές αυτές είναι γνωστές ως αγροτική επανάσταση .
Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο
Κοζάνης (Βαλταδώρειο)
katchiot.blogspot.gr

4.  Ανάπτυξη του
εμπορίου (τριγωνικό
εμπόριο – Ευρώπη,
Αφρική , Αμερική).
 Ανάπτυξη του
εμπορίου μέσα στην
Ευρώπη.
 Συσσώρευση
κεφαλαίων στα
χέρια Ευρωπαίων
επιχειρηματιών.
Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο
Κοζάνης (Βαλταδώρειο)
katchiot.blogspot.gr

5. Παράγοντες που θα οδηγήσουν στη
βιομηχανική επανάσταση
Διαθέσιμα κεφάλαια από επιχειρηματίες
Χιλιάδες πρώην αγρότες μένουν δίχως
εργασία.
 Εγκαθίστανται στις πόλεις και
αναζητούν εργασία ως φτηνά εργατικά
χέρια.
Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο
Κοζάνης (Βαλταδώρειο)
katchiot.blogspot.gr

6. Ορισμός:
Η γέννηση της
βιομηχανίας,
δηλαδή η
εκβιομηχάνιση της
οικονομίας των
δυτικοευρωπαϊκών
κρατών.
Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο
Κοζάνης (Βαλταδώρειο)
katchiot.blogspot.gr

7. Κοινωνικές μεταβολές
Ομάδες της αστικής τάξης ενισχύουν διαρκώς
τη θέση τους.
Οι αριστοκράτες αμύνονται προσπαθώντας
να διαφυλάξουν τα προνόμιά τους.
Οι αγρότες και τα ασθενέστερα κοινωνικά
στρώματα των πόλεων ζουν σε άσχημες
συνθήκες.
Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο
Κοζάνης (Βαλταδώρειο)
katchiot.blogspot.gr

8. Πολιτική κατάσταση
Παρ’ όλες τις οικονομικές
εξελίξεις η πολιτική
κατάσταση χαρακτηρίζεται
από στασιμότητα.
Κυρίαρχο Πολίτευμα:
απόλυτη μοναρχία (= η
εξουσία στα χέρια του
βασιλιά).
Μεγάλη Βρετανία (ένδοξη
επανάσταση, 1688):
αναγνώριση πολιτικών
δικαιωμάτων στα μέλη των
οικονομικά ισχυρότερων
τάξεων.
Η Επιστήμη προχωρά με
γοργά βήματα και
απελευθερώνεται από τις
προλήψεις του Μεσαίωνα.
 Ένδοξη Επανάσταση. Ο
Πρίγκιπας της Οράγγης φτάνει
στο Τόρμπαιυ.
Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο
Κοζάνης (Βαλταδώρειο)
katchiot.blogspot.gr

9. Φράνσις Μπέικον (Βάκων)
Κάθε επιστημονική θέση πρέπει
να επαληθεύεται με πείραμα
για να γίνεται αποδεκτή.
Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο
Κοζάνης (Βαλταδώρειο)
katchiot.blogspot.gr

10. Ρενέ Ντεκάρτ (Καρτέσιος)
Η συστηματική αμφιβολία
είναι ο μόνος δρόμος για την
αληθινή γνώση.
Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο
Κοζάνης (Βαλταδώρειο)
katchiot.blogspot.gr

11. Τζον Λοκ
Οι άνθρωποι έχουν
απαραβίαστα φυσικά
δικαιώματα (ζωής, περιουσίας
ελευθερίας).
Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο
Κοζάνης (Βαλταδώρειο)
katchiot.blogspot.gr

12. Ισαάκ Νιούτον (Νεύτων)
Εφαρμόζοντας την επαγωγική
μέθοδο διατύπωσε το νόμο της
παγκόσμιας έλξης και
υποστήριξε ότι το σύμπαν
λειτουργεί με φυσικούς νόμους.
Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο
Κοζάνης (Βαλταδώρειο)
katchiot.blogspot.gr

13.  Ορισμός: Η απόρριψη κάθε
αυθεντίας, η κριτική κάθε
υφιστάμενης γνώσης, η
αποδοχή της λογικής ως μόνου
ασφαλούς τρόπου ερμηνείας
του κόσμου και η πεποίθηση
ότι ο άνθρωπος μπορεί να
προοδεύει διαρκώς.
 Χώρος: πρωτοεμφανίστηκε
στην Αγγλία (τέλη 17ου),
κορυφώθηκε στη Γαλλία (τέλη
18ου), εξαπλώθηκε παντού.
 Εκπρόσωποι: Ρουσό, Βολτέρος,
Ντιντερό, Μοντεσκιέ, Ντ’
Αλαμπέρ.
Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο
Κοζάνης (Βαλταδώρειο)
katchiot.blogspot.gr

14.  Τζον Λοκ, Δύο Πραγματείες
Περί Διακυβερνήσεως.  Φυσικά
Δικαιώματα
 Κοινωνικό
Συμβόλαιο
 Γενική βούληση
 Διάκριση των
εξουσιών
Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο
Κοζάνης (Βαλταδώρειο)
katchiot.blogspot.gr

15.  Ζαν- Ζακ Ρουσό, Το Κοινωνικό Συμβόλαιο
Φυσικά Δικαιώματα
Θεμελιώδης
πολιτική θέση
της αστικής
τάξης.
Όλοι οι
άνθρωποι έχουν
απαραβίαστα
δικαιώματα, τα
οποία δεν
καταργούνται
ποτέ (ζωής,
ιδιοκτησίας,
ισότητα απέναντι
στο νόμο,
ελευθερίας
σκέψης και
έκφρασης).
Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο
Κοζάνης (Βαλταδώρειο)
katchiot.blogspot.gr

16. Κοινωνικό Συμβόλαιο
Εισηγητής της θεωρίας ο Τζον Λοκ.
Τα άτομα παραχώρησαν κάποιες από τις ελευθερίες τους
προκειμένου να εξασφαλίσουν την ειρηνική συμβίωση, ενώ
το κράτος την εγγυάται. Αν το κράτος παραβιάσει το
συμβόλαιο, οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα αντίστασης.
Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο
Κοζάνης (Βαλταδώρειο)
katchiot.blogspot.gr

17. Γενική βούληση
Εισηγητής της θεωρίας ο Ζαν- Ζακ Ρουσό.
Η πολιτική εξουσία πρέπει να βρίσκεται στα χέρια του
λαού και όχι κάποιου ηγεμόνα.
Η γενική βούληση προηγείται της ατομικής και
εκφράζεται με τη συμμετοχή του λαού στη λήψη των
αποφάσεων.
Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο
Κοζάνης (Βαλταδώρειο)
katchiot.blogspot.gr

18. Διάκριση των εξουσιών
Εισηγητής της θεωρίας ο Μοντεσκιέ.
Η διάκριση των εξουσιών πρέπει να είναι υποχρεωτική :
1.Εκτελεστική: ασκείται από το σώμα που εφαρμόζει τους
νόμους.
2.Νομοθετική: ασκείται από το σώμα που θεσπίζει τους
νόμους (βουλή).
3.Δικαστική: ασκείται από εκείνους που ελέγχουν την τήρηση
των νόμων (δικαστές)
Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο
Κοζάνης (Βαλταδώρειο)
katchiot.blogspot.gr

19.  Βολταίρος και Φρειδερίκος ο
Μέγας. Πίνακας του Αδόλφου
Φον Μένζελ.  1. Φωτισμένη
Δεσποτεία (η
εφαρμογή από
ορισμένους ηγεμόνες
κάποιων αρχών του
Διαφωτισμού, όπως ο
περιορισμός προνομίων
των ανώτερων τάξεων,
η ενίσχυση των τεχνών
κλπ.)
 2. Αμερικανική και
Γαλλική Επανάσταση
(18ος αι.)
Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο
Κοζάνης (Βαλταδώρειο)
katchiot.blogspot.gr

20.  Διακρίνονται σε
ντεϊστές και
άθεους.
 Ασκούν αυστηρή
κριτική στην
καθολική εκκλησία
 Κηρύσσουν την
ανεξιθρησκία
(Βολτέρος)
Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο
Κοζάνης (Βαλταδώρειο)
katchiot.blogspot.gr

21. Διαφωτισμός και εκπαίδευση
Η εκπαίδευση θεωρείται το μέσο για τη διασφάλιση της
συνεχούς προόδου του ανθρώπου).
Ο Ρουσό, στο έργο του «Αιμίλιος» διατυπώνει τις βασικές
αρχές:
η εκπαίδευση πρέπει να βασίζεται στην προσωπική
αναζήτηση του μαθητή.
Ο δάσκαλος δεν πρέπει να λειτουργεί ως αυθεντία.
Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο
Κοζάνης (Βαλταδώρειο)
katchiot.blogspot.gr

22. Διαφωτισμός και
οικονομικός
φιλελευθερισμός
Η οικονομία πρέπει να
λειτουργεί «φυσικά»,
δηλ. χωρίς τις κρατικές
παρεμβάσεις του
μερκαντιλισμού
(φυσιοκρατία,
φυσιοκράτες – Γαλλία).
Το κράτος δεν πρέπει
να επεμβαίνει παρά
ελάχιστα στην
οικονομική ζωή
(οικονομικός
φιλελευθερισμός –
Άνταμ Σμιθ, Αγγλία)
 Άνταμ Σμιθ
Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο
Κοζάνης (Βαλταδώρειο)
katchiot.blogspot.gr

23. Εγκυκλοπαίδεια
Συλλογικό έργο 33
τόμων, στο οποίο
συνοψίζονται οι ιδέες
των Διαφωτιστών για
οικονομικά, κοινωνικά
και πολιτικά ζητήματα.
Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο
Κοζάνης (Βαλταδώρειο)
katchiot.blogspot.gr

24. Ντιντερό Ντ’ Αλαμπέρ
Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο
Κοζάνης (Βαλταδώρειο)
katchiot.blogspot.gr

25. Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο
Κοζάνης (Βαλταδώρειο)
katchiot.blogspot.gr

26.  Ποιες μεταβολές συντελέστηκαν στην Ευρώπη κατά τον 17ο και 18ο
αι.;
 Τι ήταν η αγροτική επανάσταση;
 Ποιοι παράγοντες οδήγησαν στην εκβιομηχάνιση;
 Τι εννοούμε με τον όρο βιομηχανική επανάσταση, πού εμφανίστηκε
και πότε;
 Ποιες κοινωνικές μεταβολές συντελέστηκαν στην Ευρώπη κατά τον
17ο και 18ο αι.;
 Πώς διαμορφωνόταν η πολιτική κατάσταση στην Ευρώπη κατά τον
17ο και 18ο αι.;
 Ποια ήταν η επίδραση των φυσικών επιστημών;
 Ποιοι ήταν οι σημαντικότεροι διανοούμενοι και τι υποστήριξε ο
καθένας από αυτούς;
 Τι ήταν ο Διαφωτισμός, πού παρουσιάστηκε και ποιοι ήταν οι
κυριότεροι εκπρόσωποι;
 Ποια επίδραση είχε ο Διαφωτισμός στην πολιτική;
 Ποιες πολιτικές θεωρίες διατυπώθηκαν και από ποιους;
 Τι εννοούμε με τον όρο «φυσικά δικαιώματα» και ποια ήταν η
σημασία του;
Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο Κοζάνης (Βαλταδώρειο) katchiot.blogspot.gr

27.  Τι εννοούμε με τον όρο «κοινωνικό συμβόλαιο», ποιος διατύπωσε τη
θεωρία;
 Τι εννοούμε με τον όρο «γενική βούληση» και ποιος τον διατύπωσε;
 Τι εννοούμε με τον όρο «διάκριση των εξουσιών» και ποιος
διατύπωσε τη θεωρία;
 Ποια επίδραση είχαν οι πολιτικές θεωρίες του Διαφωτισμού στους
ηγεμόνες της εποχής;
 Τι εννοούμε με τον όρο «φωτισμένη δεσποτεία»;
 Ποιες ήταν οι θρησκευτικές αντιλήψεις των Διαφωτιστών;
 Ποιες ήταν οι αντιλήψεις των Διαφωτιστών για την εκπαίδευση;
 Ποιες ήταν οι οικονομικές αντιλήψεις τους;
 Τι εννοούμε με τον όρο «φυσιοκρατία»;
 Τι είναι ο οικονομικός φιλελευθερισμός και ποιος τον διατύπωσε;
 Τι ήταν η Εγκυκλοπαίδεια και ποιοι ήταν οι πρωτεργάτες της;
 Πού διαδόθηκαν οι ιδέες του Διαφωτισμού;
Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο
Κοζάνης (Βαλταδώρειο)
katchiot.blogspot.gr

28.  Εικ. 1 (σελ.10): Να σχολιάσετε την εικόνα έχοντας υπόψη σας
τους παράγοντες που οδήγησαν στην εκβιομηχάνιση της
Αγγλίας.
 Εικ. 4 (σελ.13): Με ποιον τρόπο διαδίδονταν οι ιδέες του
Διαφωτισμού και σε ποιους κοινωνικούς κύκλους;
 Πηγή 1 (σελ.10) : Ποιες ήταν οι κοινωνικές και οικονομικές
επιπτώσεις της εκβιομηχάνισης;
 Πηγή 2 (σελ.11) : Ποιες ήταν οι φιλοσοφικές αντιλήψεις του
Ντεκάρτ;
 Πηγή 5 (σελ. 12) : Ποιες απόψεις διατυπώνει ο Βολτέρος για τη
θρησκεία; Από την πηγή μπορείτε να τεκμηριώσετε την
κατηγορία των αντιπάλων του ότι ήταν άθεος;
 Πηγή 6 (σελ. 12) : Ποια θεωρία διατυπώνει ο Άνταμ Σμιθ όσον
αφορά στη λειτουργία της οικονομίας;
Χιωτέρη Κατερίνα – 1ο Γυμνάσιο
Κοζάνης (Βαλταδώρειο)
katchiot.blogspot.gr