1. «ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ, ΑΝΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΤΗ ΠΗΓΗ ΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ
ΕΠΟΧΗ: ΨΗΦΙΑΚΟ ΚΑΙ ΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ (e-book, audiobook),
BOOKCROSSING»
ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ PROJECT
ΕΜΠΝΕΥΣΤΗΣ-ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: ΔΗΜΗΤΡΑ ΣΤΑΓΙΑ
ΓΝΩΣΤΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ:
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ: ΕΝΟΤΗΤΑ 9
Διαθεματικά: κείμενα νεοελληνικής λογοτεχνίας, πληροφορική
ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 4 διδακτικές ώρες
ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Στόχος του σεναρίου είναι η ανάδειξη της σημασίας του βιβλίου ως βασικού μέσου
προσέγγισης της γνώσης και παράλληλα η γνωριμία των μαθητών με τις νέες μορφές
βιβλίων που προέκυψαν με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, όπως το ψηφιακό
βιβλίο (e-book) και το ακουστικό βιβλίο (audiobook).
Τέλος, επιχειρείται σύντομη αναφορά και στη δημιουργία κοινωνικών δικτύων με
αφορμή την ανάγνωση βιβλίων μέσω της βιβλιοδρομίας (bookcrossing).
ΣΤΟΧΟΙ
-ΓΝΩΣΤΙΚΟΙ
Επιδιώκεται η ανάδειξη της σημασίας του βιβλίου ως βασικού μέσου γνώσης στη
σύγχρονη εποχή, παρά την επικράτηση των νέων τεχνολογιών, που μέσω των οποίων,
ωστόσο, καλλιεργήθηκαν νέες μορφές γραμματισμού και, παράλληλα, νέες μορφές
βιβλίων.
Επίσης, διδάσκεται η κριτική ανάγνωση άρθρων από έντυπες εφημερίδες που
υπάρχουν και στο διαδίκτυο και η κριτική προσέγγιση στατιστικών δεδομένων, όπως
λ.χ. η έρευνα για τις αναγνωστικές συνήθειες των Νεοελλήνων.
Τέλος, με αφορμή την τεράστια απήχηση που έχει στη νεολαία η κοινωνική δικτύωση
μέσω facebook και παρεμφερών ιστοτόπων, γίνεται αναφορά στα κοινωνικά δίκτυα
που προέκυψαν σε όλο τον κόσμο με αφορμή την ανάγνωση βιβλίων (bookcrossing).
-ΤΕΧΝΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΙ
1

2. Οι μαθητές εξοικειώνονται στην πλοήγηση στο διαδίκτυο, στην αναζήτηση άρθρων σε
ηλεκτρονικά αρχεία εφημερίδων και μελετών σε ιστοσελίδες φορέων, στη συγγραφή
και επεξεργασία πολυτροπικού κειμένου.
-ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΙ
Τα παιδιά εξοικειώνονται στη συνεργατική διδασκαλία, καθώς μέσω των ομάδων
εργασίας αναλαμβάνουν ρόλους, επιμερίζουν την εργασία, συγκεντρώνουν το υλικό
και το επεξεργάζονται από κοινού, βοηθώντας το ένα το άλλο και λειτουργώντας
παραπληρωματικά.
Επιπλέον, οι μαθητές, μέσω του αγώνα επιχειρηματολογίας που περιλαμβάνεται στο
project, μαθαίνουν να οργανώνουν συγκροτημένο λόγο με δομημένα επιχειρήματα,
να αντιλέγουν, να δευτερολογούν και -κυρίως- να ακούν.
Όλοι οι παραπάνω στόχοι συντείνουν ώστε η διδακτική προσέγγιση να γίνει πιο
προσφιλής και αγαπητή στα παιδιά, καθώς αυτά πλέον αναδεικνύονται σε
πρωταγωνιστές της όλης μαθησιακής διαδικασίας, προσπερνώντας το παρωχημένο
μοντέλο της στείρας αναπαραγωγής δεδομένων.
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
Αφετηρία για τη σύλληψη του σεναρίου υπήρξε η δηλωμένη δυσαρέσκεια των
μαθητών για το βιβλίο -σχολικό και εξωσχολικό-, καθώς προτεραιότητα γι’ αυτούς
αποτελεί πλέον το διαδίκτυο και ό,τι σχετίζεται με αυτό. Προκειμένου λοιπόν να
προσελκυσθεί το ενδιαφέρον τους, δόθηκε έμφαση στις νέες μορφές γραμματισμού
και ανάγνωσης που προκύπτουν μέσω των νέων τεχνολογιών και της ψηφιακής
εποχής.
Το λογισμικό που θα χρησιμοποιηθεί για τη σύνταξη του φύλλου εργασίας και του
φύλλου αξιολόγησης είναι το ms word.
i. Θεματικοί άξονες
Εφαλτήριο για την προσέγγιση του σεναρίου αποτελούν τα κείμενα 1 και 5 του
σχολικού εγχειριδίου της Νεοελληνικής Γλώσσας (σελ. 138 &142) και πρόσφατες
έρευνες του Ε.ΚΕ.ΒΙ. σχετικά με την αναγνωστική συμπεριφορά των Ελλήνων και δη
των εφήβων.
Το εκπαιδευτικό σενάριο κινείται σε 4 άξονες, τους οποίους θα διερευνήσουν οι ομάδες
εργασίας:
2

3. Α. ΝΕΟΙ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟ (Γιατί οι έφηβοι δεν διαβάζουν βιβλία;)
Β. ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ (digital & audio books)
Ι. Το ψηφιακό βιβλίο
ΙΙ. Το ακουστικό βιβλίο
Γ. ΒΙΒΛΙΟΔΡΟΜΙΑ (BOOKCROSSING)
Στο πλαίσιο των φύλλων εργασίας που επισυνάπτονται, οι μαθητές θα πρέπει να
ετοιμάσουν:
• συνοπτική παρουσίαση των αιτίων της αποχής των μαθητών από την
ανάγνωση βιβλίων και, παράλληλα, των δικών τους θέσεων
• Παρουσίαση του ψηφιακού βιβλίου (ιστορία, χρήση, e-reader, πύλες ψηφιακών
βιβλίων, ελληνικοί τίτλοι κλπ.)
• Παρουσίαση του ακουστικού βιβλίου (ιστορία, χρήση, ελληνικοί τίτλοι κλπ.)
• Παρουσίαση του παγκόσμιου φαινόμενου της βιβλιοδρομίας (bookcrossing) με
έμφαση στα ελληνικά δεδομένα και πώς μέσω αυτής παράγονται κοινωνικά
δίκτυα.
ii. Οργάνωση χρόνου
Οι τέσσερις διδακτικές ώρες που προβλέπονται για την υλοποίηση του project,
κατανέμονται ως εξής:
1η ώρα (στην τάξη)
• Διαχωρισμός της τάξης σε 7 ομάδες των 4 μαθητών μικτού δυναμικού (καλοί-
μέτριοι-αδιάφοροι μαθητές) και κατανομή των αρμοδιοτήτων στα μέλη κάθε
ομάδας (χειριστής υπολογιστή, καθοδηγητής βημάτων φύλλου εργασίας,
επεξεργαστής υλικού, συντονιστής).
• Παρουσίαση του συνολικού προγράμματος, ώστε να γνωρίζουν όλοι οι μαθητές
το περιεχόμενό του και τους επιδιωκόμενους στόχους.
• Εισαγωγή στις έννοιες που διαπραγματεύεται το project (λέξεις-κλειδιά: e-book,
audio book, bookcrossing, social networks, αγώνες επιχειρηματολογίας).
2η ώρα (στο εργαστήριο ηλεκτρονικών υπολογιστών)
• Εγκατάσταση στο εργαστήριο ηλεκτρονικών υπολογιστών
3

4. • Διανομή φύλλων εργασίας ανά ομάδα και παρουσίασή τους από τον
διδάσκοντα
• Αναζήτηση -επεξεργασία σχετικών πηγών και συμπλήρωση των φύλλων
εργασίας
3η ώρα (στην τάξη)
Αγώνας επιχειρηματολογίας: “ παραδοσιακό βιβλίο vs. e-book”
Οι μαθητές χωρίζονται σε δύο ομάδες, στους «ρομαντικούς» και τους
«γκατζετάκηδες», ανάλογα με το αν προτιμούν το παραδοσιακό βιβλίο ή το ψηφιακό
αντίστοιχα, και ανταλλάσσουν σχετικά επιχειρήματα σε έναν αγώνα λόγου και σε
δεδομένο χρονικό πλαίσιο για κάθε ομιλητή. «Νικητής» του αγώνα αναδεικνύεται
φυσικά το βιβλίο και η ανάγνωση σε όλες τις δυνατές μορφές.
Επίσης, θα μπορούσε να προταθεί και η δημιουργία λέσχης ανάγνωσης ή ακόμα
και bookcrossing εντός του σχολικού συγκροτήματος, ξεκινώντας με βιβλία επιλογής
των μαθητών, τα οποία θα καταγράφονται και για τα οποία οι μαθητές, αφού τα
ολοκληρώσουν, θα συμπληρώνουν σχετικό φύλλο κριτικής, προσβάσιμο από όλους
τους επόμενους αναγνώστες.
4η ώρα (στην τάξη)
Τέλος, οι μαθητές καλούνται να γράψουν σχετικό δοκίμιο με θέμα σχετικό με το αν οι
νέες μορφές βιβλίου θα υποκαταστήσουν ποτέ το παραδοσιακό βιβλίο ή όχι και για
ποιους λόγους.
iii. Ο ρόλος του διδάσκοντα
Ως προς την προετοιμασία του σεναρίου, ο διδάσκων καθηγητής οφείλει να
ελέγξει όλες τις προτεινόμενες ιστοσελίδες και τις διαδρομές των αρχείων, ώστε να
βεβαιωθεί καταρχήν ότι υπάρχουν και λειτουργούν κανονικά, και επιπλέον να
χρονομετρήσει τις σχετικές ενέργειες ώστε να διασφαλίσει κατά το δυνατόν την
ολοκλήρωση του σεναρίου στον δεδομένο χρόνο.
Κατά την ώρα της εκτέλεσης του σεναρίου στο εργαστήριο πληροφορικής, ο
καθηγητής θα είναι συντονιστής και καθοδηγητής. Θα πρέπει να παρακολουθεί τον
χρόνο εκτέλεσης, να λύνει τυχόν απορίες και τεχνικά ζητήματα και να φροντίζει ότι οι
μαθητές δεν θα παρεκκλίνουν από τα ζητούμενα. Επίσης, σε περίπτωση που η
ανάθεση των αρμοδιοτήτων στα μέλη κάποιας ομάδας κριθεί αναποτελεσματική, θα
μπορούσε να προβεί σε ορισμένες διορθωτικές αλλαγές.
4

5. Βασική μέριμνα του καθηγητή πρέπει να είναι η ολοκλήρωση του πρότζεκτ με
την παραγωγή συγκεκριμένου και απτού αποτελέσματος, ώστε οι εμπλεκόμενοι
μαθητές να μπορέσουν να το αξιολογήσουν συνολικά και να νιώσουν την
ικανοποίηση της συμμετοχής.
ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ -ΠΙΘΑΝΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
• Ο μεγάλος αριθμός μαθητών ανά τάξη δυσχεραίνει την εφαρμογή απαιτητικών
projects, καθώς οι ομάδες εργασίας που προκύπτουν είναι πολλές και δύσκολα
ελεγχόμενες, κυρίως εκτός τάξης.
• Οι μαθητές δεν είναι εξοικειωμένοι με τη συνεργατική μέθοδο διδασκαλίας και
ως εκ τούτου αναμένονται προβλήματα στη μεταξύ τους συνεργασία.
• Οι μαθητές δεν είναι εξοικειωμένοι με την εφαρμογή project εντός εργαστηρίου
πληροφορικής και ο συντονισμός των ομάδων καθίσταται ιδιαίτερα απαιτητικός
για τον διδάσκοντα.
• Η επιχειρηματολογία και γενικώς τα ρητορικά γυμνάσματα κρίνεται επαχθής
για τους μαθητές καθώς απαιτούν υψηλό βαθμό συγκέντρωσης, οργάνωσης και
πειθαρχίας.
ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Τα φύλλα εργασίας προβλέπεται να είναι τέσσερα, οπότε οι ομάδες θα εργάζονται
ανά δύο σχεδόν στα ίδια δεδομένα. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται ευκολότερη
διαχείριση και καλύτερος συντονισμός του προγράμματος από τον διδάσκοντα.
5

6. 1ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΚΥΡΙΩΣ ΟΙ ΝΕΟΙ ΔΕΝ ΑΓΑΠΟΥΝ ΤΟ ΔΙΑΒΑΣΜΑ;
1. Αναζήτησε στο διαδίκτυο την ιστοσελίδα του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου
(www.ekebi.gr) και πλοηγήσου στο μενού του site. Τι είναι και ποιες οι
αρμοδιότητές του;
2. Διάβασε τη μελέτη του Ε.ΚΕ.ΒΙ. για την αναγνωστική συμπεριφορά των
Ελλήνων στην εφημερίδα «Ναυτεμπορική»
(http://www.naftemporiki.gr/t+z/story.asp?id=1687469) και απάντησε στα
παρακάτω ερωτήματα:
α. Πόσοι νέοι τίτλοι βιβλίων εκδίδονται κάθε χρόνο στην Ελλάδα; Πιστεύεις ότι ο
αριθμός αυτός είναι υψηλός για τα δεδομένα της χώρας μας και γιατί;
β. Πόσο ποσοστό από τους Έλληνες που ρωτήθηκαν, απάντησαν ότι διαβάζουν
έστω κι ένα βιβλίο τον χρόνο;
γ. Για ποιους βασικούς λόγους οι Έλληνες δεν διαβάζουν βιβλία και ποιοι
παράγοντες διαμορφώνουν την αναγνωστική συμπεριφορά τους;
3. Αναζήτησε στο διαδίκτυο το συγκεκριμένο άρθρο της εφημερίδας «Το Βήμα»
(http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=127739&ct=47&dt=05/11/2000) που
αναφέρεται στη σχέση των εφήβων με το διάβασμα και απάντησε στις σχετικές
ερωτήσεις:
α. Περισσότερο διαβάζουν τα κορίτσια ή τα αγόρια και με ποιο ποσοστό;
β. Πιστεύεις ότι τα παιδιά μαθαίνουν στο σχολείο να αγαπούν το διάβασμα
εξωσχολικών βιβλίων; Πιστεύεις ότι θα έπρεπε να αλλάξει κάτι κι αν ναι, τι;
γ. Εσύ πόσα βιβλία διαβάζεις τον χρόνο;
γ. Ποιο είδος λογοτεχνίας σου αρέσει περισσότερο και γιατί;
6

7. 2ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ Ι -ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΨΗΦΙΑΚΟ ΒΙΒΛΙΟ;
1. Να εντοπίσετε και να «κατεβάσετε» από το Google-εικόνες φωτογραφίες ή
διαφημίσεις από e-books και e-readers. Ποια είναι τα τεχνικά χαρακτηριστικά
τους; Πόσο κοστίζουν σήμερα;
2. Να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου στον δεσμό http://
www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=626, όπου
καταγράφονται οι πηγές ψηφιακών βιβλίων στην Ελλάδα και να περιηγηθείτε
σε δύο αυτές. Τι παρατηρείτε;
3. Να αναζητήσετε στην ιστοσελίδα της εφημερίδας «Ελευθεροτυπία» ένα άρθρο
του Ν. Μπακουνάκη σχετικά με το ψηφιακό βιβλίο και τη διαφορά του με το
παραδοσιακό βιβλίο (http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=138400). Τι
υποστηρίζει ο αρθρογράφος; Συμφωνείτε μαζί του; Να αιτιολογήσετε την
απάντησή σας.
4. Διαβάστε το άρθρο του Σπ. Μανουσέλη στην εφημερίδα «Το Βήμα» σχετικά με
το «άρωμα βιβλίου» που ψεκάζεται στα ψηφιακά βιβλία
(http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=189973&ct=47&dt=13/07/2008).
Πώς κρίνετε αυτή την εφεύρεση;
7

8. 3ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΙΙ -ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ;
1. Να αναζητήσετε και να μελετήσετε στους παρακάτω δεσμούς τα άρθρα για
το ακουστικό βιβλίο:
http://www.goethe.de/ins/gr/lp/prj/lit/bmd/duf/aub/elindex.htm
http://archive.enet.gr/online/online_text/c=113,dt=18.05.2007,id=92576348
http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&artid=4545763&ct=4
Τι είναι το ακουστικό βιβλίο; Πότε ξεκίνησε και για ποιους λόγους
παράγεται;
2. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα του ακουστικού βιβλίου και σε ποιους
απευθύνεται κυρίως;
3. Ποια είναι τα μειονεκτήματα του ακουστικού βιβλίου;
4. Θα αγοράζατε εσείς ηχητικά βιβλία και για ποιους λόγους;
8

9. 4ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
ΟΤΑΝ ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΑΞΙΔΕΥΟΥΝ (BOOKCROSSING)
1. Να αναζητήσετε την ιστοσελίδα www.bookcrossers.com, το σχετικό άρθρο της
εφημερίδας «Ελευθερία Χανίων» και το άρθρο των «Νέων». Τι είναι τη
βιβλιοδρομία; Πότε και από πού ξεκίνησε; Γιατί υπάρχει;
2. Να αναζητήσετε την ιστοσελίδα http://greekbookcrossing.pbworks.com,. Υπάρχει
το φαινόμενο αυτό στην Ελλάδα και ειδικά στην Θεσσαλονίκη; Ποια τα βασικά
χαρακτηριστικά του;
3. Επισκεφθείτε τη σελίδα του bookcrossing στο facebook. Πόσα μέλη έχει και από
ποια μέρη του κόσμου κυρίως; Να γράψετε έναν χαιρετισμό στον «τοίχο» της!
4. Πώς πιστεύετε ότι το βιβλίο και η βιβλιοδρομία συμβάλλει στη δημιουργία ενός
κοινωνικού δικτύου;
9