ලිපි ගොණුකරණය හා ලිපිගොණු පවත්වාගෙන යාම- File maintains.

1. ලිපි ග ොණුකරණය හා ලිපිග ොණු
පවත්වාග න යාම

2.  ලිපියක් ලද පසු එම ලිපිය ගවනුගවන් ග ොණුවක් ආරම්භ කිරිම ගහෝ පවතින ග ොණුවකට
ඇමිණිය යුතුය.
 ගමහිදී අළුතින් ග ොණුවක් ආරම්භ කරනුගේ විෂය ග ොණු ගේඛණයට අනුව අංකයක් ලබා
දීගමනි.
විෂය ග ොණු ගේඛණය
 ග ොණු අංක කල යුත්ගත් රාජකාරි ලැයිස්තුවට අනුකූලවය.
 ග ොණු අංක කිරීගම්දී විෂය ග ොණුවක්ද කාරණා ග ොණුවක්ද ආදී වශගයන් හදුනා ත හැකි
විය යුතුය.
 ග ොණුවක ගවළුම් කීපයක් ගේ නම් ඒවාට ගරෝම ඉලක්කම් ගයදීම සුදුසුය.
 ග ොනු අංක කිරීගම්දී අංක ගකලවගේ වරහන් තුල අංක ගයදීගමන් වැලකිය යුතුය.එගමන්ම
අක්ෂර ගයදීගම්දී සංහල ඉංග්‍රීස මිශ්‍ර කර ගනොගයදිය යුතුය
 ග ොණුවට නාමයක් ගයදිය යුතු අතර එය සරල හා ගකටි නාමයක් විය යුතුය.
 ගයොදා නු ලබන ග ොණු කවරය ග ොණුගේ ස්වභාවය අනුව තීරණය කල යුතුය.
උදා: පුද් ලික ලිපි ග ොණුවට කේ පවතින ග ොණුවක් විය යුතු අතර කාරණා ග ොණුවක්
සඳහා සාමානය ග ොණුවක් භාවිතා කිරීම ප්‍රමාණවත් ගේ.
ලිපි ග ොණු
අංකය
ලැබුගේ
කාග ේද/නැත
ග ොත් විවෘත
කග ේද
විවෘත කල
දිනය
රාජකාරි
ලැයිස්තුව
අනුව විෂය
ග ොණුව
ගේඛණා ාරට
යැව්ගව්නම එම
දිනය
ගවනත්
කරුණු

3. ලියකියවිලි ග ොනු කිරීම
ලිපිග ොනු වර්
1. විෂය ග ොනු
2. ආශ්‍රය ග ොනු
3. උප ග ොනු හා මධ්‍ය ග ොනු
4. පුද් ලික ලිපි ග ොනු
5. කාරණා ග ොනු
01. විෂය ග ොනු
යම්කිසි නිශ්චිත විෂයක් සම්බේධයේ පවත්වාග න යන ග ොනු විෂය ග ොනු වන
අතර ගමය ක්‍රමගයන් වේධ්‍නය වන ග ොනුවකි.
උදා- පරිවාස නිලධ්‍ාරී ස්ථානමාරු විෂය ග ොනුව.
02. ආශ්‍රය ග ොනු
යම්කිසි විෂයකට අදා උපගදස්, චක්‍රගේඛ, නීති රීති, රජගේ ප්‍රතිපත්ති ා කාර්යාල
නිගයෝ ආදිය ඇතුලත් විෂය කටයුතු කිරීගම්දී නිරේතරගයේ ආශ්‍රය ක යුතු ග ොනු
ආශ්‍රය ලිපි ග ොනු නම් ගේ.
ආශ්‍රය ග ොනු වේ කීහිපයකි.
1. කාේයපරිපාටි ග ොනු
2. ප්‍රතිපත්ති ග ොනු
3. චක්‍රගේඛ හා උපගදස් ග ොනු
4. පූේවාදේශ ග ොනු
5. ගතොරතුරු වාේතා ග ොනු
11

4. 2.1 කාර්ය පරිපාටි ග ොනු
කිසයම් කාේයයක් ඉටු කිරීම සඳහා එයකළ යුතු ආකාරය පිළිබඳ වැඩ පියවරයන්
ඇතුලත් ග ොනු ගමයට ඇතුලත් ගේ.
2.2 ප්‍රතිපත්ති ග ොනු
කිසයම් ැටලු කාරණා පිළිබඳ අේථ නිරූපන ක්‍රියාවලිගේදී වඩාත් උපගයෝගී
කර න්නා ගම්වා ගපොදු චගක්‍රේඛ හා උපගදස් ග ොනුගවහිම ඇතුලත් කළ හැකිමුත්
එය එක් එක් විෂය කළමණාකරු ලඟ ගවන ගවනම පවත්වාග න යාම වඩාත්
ප්‍රාගයෝගික ගේ.
2.3 චක්‍රගේඛ ා උපගදස් ග ොනු
එක් එක් විෂයන් සම්බන්ධ්‍යන් වරින්වර නිකුත් කරනු ලබන උපගදස් හා චක්‍රගේඛ
එම විෂය කළමණාකරු භාරගේ තිබිය යුතු අතයවශය ග ොනු විගශේෂයකි. මීට
අමතචරව සෑම ගදපාේතගම්න්තුවකම පරිපාලන නිලධ්‍ාරීගේ ප්‍රධ්‍ාන කළමණාකරු
භාරගේ ගවන ගවනම වන ගලස රාජය පරිපාලන චක්‍රගේඛ, භාණ්ඩා ාර චක්‍රගේඛ,
විගශේෂිත උපගදස් ආදිය ග ොනු කළ ග ොනු පවත්වාග න යා යුතුය.
2.4 පූර්වාදර්ශ ග ොනු
යම්කිස විෂයක විගශේෂිත අවස්ථාවන්හිදී රජය කටයුතු කර ඇති ආකාරය සඳහන්
ග ොනු පූේවාදේශ ග ොනු නම් ගේ. ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා දී ඇති උපගදස්
ආදිය සහ ැටළුකාරී අවස්ථාවක අදාළ බලධ්‍ාරියා සය අභිමතය භාවිතා කළ ආකාරය
ආදිය ගමහිදී වැද ත් ගේ.
2.5 ගතොරතුර ා වාර්තා ග ොනු
යම් විෂයක් සම්බන්ධ්‍යන් ගතොරතුරු රැස්කිරීම එම ගතොරතුරු වාේතා කිරීම් ආදිය
ඇතුලත් ග ොනු ගමයට ඇතුලත් ගේ.
12

5. 03. උප ග ොනු ා මධය ග ොනු
ග ොනු විශාල වීම රාකාරී කටයුතුවලට බාධ්‍ාවකි. එබැවින් එක් විෂයක යම් යම්
කරුණු සම්බන්ධ්‍ගයන් ගවන ගවනම උප ග ොනු ආරම්භ කර පසුව අවශය නම් ඒවා
එකතු කළ හැකිය.
උද- පරිවාස නිලධ්‍ාරීන්ගේ ස්ථාන මාරු සම්බන්ධ්‍ගයන් ඉේලුම්පත්‍ර කැඳවීම හා අදාළ
ඉේලුම්පත්‍ර එක් ග ොනුවකටත්, නිලධ්‍ාරීන් අනුයුක්ත කිරීම්, අභියාචනා අදිය සඳහා
ගවන ගවනම උප ග ොනුත් පවත්වාග න යා හැකිය.
04. පුද් ලික ලිපි ග ොනු
ගමය විෂය ග ොනුවක්, උපග ොනුවක් ගහෝ කාරාණා ග ොනුවක් ගලස නම් කළ හැකි
මුත් එම ග ොනු පවත්වාග නයාමට සදුවන කාලය, එහි ඇතුලත් ලිපිවල ආරක්ෂාව,
රහසයභාවය ආදි කාරණා ගහේතුගකොට ග න පුද් ලික ලිපිග ොනු එක් එක් පුද් ලයා
නමින් ගවන ගවනම ආරම්භ කර පවත්වාග න යා යුතුය.
05. කාරණා ග ොනු
යම් නිශ්චිත කාාාරණයක් සම්බන්ධ්‍ගයන් පමණක් විවෘත කරනු ලබන ගමම ග ොනු
එම කාරණය සම්බන්ධ්‍ගයන් කටයුතු කර අවසන් වූ පසු නිමවන ග ොනුවකි. එය
ගකටි කාලයක් ගහෝ දීේඝ කාලයක් විය හැකිය.
උදා- කැකිරාව පරිවාස කාේයාලය ඉදිකිරීම සඳහා ඉඩමක් ගවන් කරවා ැනීම
කාරණා ග ොනු වේ තුනකි.
I ගනොපමා කාරණා ග ොනු
II අවලම්භන කාරණා ග ොනු
III නිමකළ කාරණා ග ොනු
13

6. 5.I ගනොපමා කාරණා ග ොනු
ගමය ඉතා කඩිනමින් නිම කළ යුතු කාරණා සම්බන්ධ්‍ගයන් ග ොනු වන අතර, ගමම
ග ොනු විෂය කළමණාකරු තම නිරන්තර අවධ්‍ානය ගයොමුවන පරිදි ගම්සය මත
ගවනම බන්ගද්සයක තැබිය යුතුය. ගමම ග ොනු ලිපිග ොනු කැබින්ට්ටු ගහෝ අේමාරි
තුල ගනොදැමිය යුතුය.
5.II අවලම්භන කාරණා ග ොනු
යම්කිස කාලසීමාවක් භාවිතයට ගනො න්නා එගහත් නැවත භාවිතයට ැනීමට
සදුවන ග ොනු අවලම්භන ග ොනු නම් ගේ. එනම් යම් වාේතාවක් කැඳවා එයට පිළිතුරු
ලැබීමට කාලයක් තගේ නම් සහ එම වාේතාව ලැගබන ගතක් එම ග ොනුගේ ගවනත්
කිසදු කටයුත්තක් ගනොකරයි නම් එය තාවකාලිකව භාවිතයන් ඉවත් ගකගේ. ගමම
ග ොනු අවලම්භන ග ොනු නම් ගේ.
5.III නිමක කාරණා ග ොනු
යම් කාරණා ග ොනුවක සයලු කටයුතු අවසන් වූ පසු එම ග ොනු නිමකළ කාරණා
ග ොනු නම් ගේ. ගමම ග ොනු ද විනාශ ගනොකර යම් කිස කාල පරිච්ගේදයක් තබා ත
යුතුය.
14

7. ග ොනු අංක කිරීම ා නම් කිරීම
I ග ොනු අංක කිරීම රාජකාරී ලැයිස්තුවට අනුකූලව සදු කළ යුතුය.
II ග ොනුව බැලූ සනින් විෂය ග ොනුවක්ද, කාරණා ග ොනුවක්ද ආදී වශගයන්
හඳුනා ත හැකිවන පරිදි අංක කළ යුතුය.
III ග ොනු අංක කිරීගම්දී විෂය කළමණාකරුගේ අංකය පළමුවත් ඉන් අනතුරුව
විෂය සහ ඊට අදාළ උප ග ොනු ද, ආදී වශගයන් අංක ගයදිය යුතුය. එගමන්ම
ග ොනුේ සංක්ෂිප්ත අදහස සහිත මාතෘකාවක් ග ොනු නාමය ගලස ගයදිය යුතුය.
IV ග ොනුවක ගවළුම් කීහිපයක් පවතීනම් එම ගවළුම ගරෝම ඉේලකම් වලින් I, II,
III ආදී වශගයන් නම් කළ යුතුය.
ලිපි ග ොනු කිරීගම් ක්‍රම
ලිපි ග ොනු කිරීගම් ක්‍රම ගදකකි.
01. ගබදු ලිපිග ොනු ක්‍රමය.
02. ඒකාබද්ධ්‍ ලිපිග ොනු ක්‍රමය.
01. ගබදූ ලිපිග ොනු ක්‍රමය
ග ොනුවක සටහන් එක පසකත් ලිපි එකපසකත් වන ගලස ග ොනු කිරීම ගමහිදී
සදු කරයි.
02. ඒකාබද්ධ ලිපිග ොනු ක්‍රමය.
ලිපි සහ සටහන් පත්‍ර සයේල ග ොනුගවහි වම්පසට ග ොනු කරනු ලැගේ. ගමහිදී පළමු
ලිපිය මුලට ද ඊළඟ ලිපි ඊළඟට කියවිය හැකිවන පරිදි ද ග ොනු කරයි. ගමය ගපොතක
ආකාරයට ග ොනු කරන බැවින් ගමය ගපොත් ග ොනු ක්‍රමය ගලසද හඳුන්වයි. ගමම
ක්‍රමගයහි සටහන් ලියනුගේ ලිපිගේ ඉඩ ස්ථානයකයි. ඉඩ ප්‍රමාණවත් ගනොගේ නම්
එයට යාබදව ද ගවනම කාලයක් අමුණා සටහන් ලියනු ලබයි.
15

8. ග ොනුවක ලිපි ඇමිණීගම් ක්‍රම කීපයකි
1. තනි සදුගේ බැම්ම - ගමය ග ොනුගේ ඉහල ගකලවගේ අමුණයි. ලිපිවල
ආරක්ෂාව තහවුරු ගනොගේ.
2. සදුරු ගදගක් තනි බැම්ම - ගබොගහෝ විට භාවිතයට නී.
3. සදුරු හතගේ යු බැම්ම - ගම්වා විගශේෂගයන් පුද් ලික ලිපිග ොනු සහ විෂය
ග ොනු සඳහා භාවිතා කරයි.
ග ොනුවක පිටු අංක කිරීම
1. සෑම ලියවිේලක්ම කාල ක්‍රමානුකූලව අමුණා එම සෑම ලිපියකම දකුණ උඩ
ගකලවගේ අනුක්‍රමික අංක ගයදිය යුතුය. අංක අරාබි ඉලක්කගමන් රතුපාටින් ලියා
රවුම් කිරීම වඩාත් උචිතය.
2. ප්‍රධ්‍ාන ලිපිය සමඟ අමුණුම් ඇත්නම් එය ප්‍රධ්‍ාන ලිපිගේ අංකය සමඟ A, B, C ගහෝ අ,
ආ, ඇ ආදී වශගයන් ගයදිය යුතුය. ප්‍රධ්‍ාන ලිපිගයන් ඇමුණුම් ණන සටහන් කල
යුතුය. ඇමුණුම් විශාල ප්‍රමාණයක් පවතීනම් ගවනම ග ොනු කර ඒ බව ප්‍රධ්‍ාන
ලියවිේගලහි සටහන් කළ යුතුය.
3. ලිපි අංක කිරීම අරාබි ඉලක්කගමන් ද, සටහන් පත්‍ර ගරෝම ඉලක්කගමන්ද දැක්විය
යුතුය.
16

9. තීරණ ැනීම සඳ ා ලිපිග ොනු ඉදිරිපත් කිරීම.
සටහන් ලිවීගම්දී සටහනක ඇතුලත් විය යුතු කරුණු.
I ග ොනුගවහි අදාළ ගයොමුව දක්වමින් ලිපියට අවධ්‍ානය ගයොමු කිරීම.
II ගමම ලිපියට අදාල ගවනත් ලිපි එම ග ොනුගේ ඇත්නම් ඒවාට හරස් සටහන් ගයදිය
යුතුය. (අදාල ලිපි ගකොඩිකර හඳුනා ැනීම සඳහා සටහන් ගයදීම)
III ලිපිගේ සාරාංශය ගත්රුම් ත හැකි පරිදි සරලව ලිවිය යුතුය.
IV ගමම ලිපියට අදාළව කලින් ලිපි නුගදනු කර තිගේ නම් ඒ පිළිබඳව ගකටිගයන්
දැක්විය යුතුය. එම ලිපි අදාළ ග ොනුගේ තිගේ නම් එම ලිපිවලට ද ගවනත් ග ොනුවක
ඇත්නම් එම ග ොනු ද සමඟ ඉදිරිපත් කළ යුතුය.
V ගකොඩි ඇමිණීගම්දී ගකොඩියක් තවත් ගකොඩියකින් ගනොවැගසන ගසේ ලිපිගේ ඉහල වම්
ගකලවගේ සට දකුණට ඇමිණිය යුතුය. හඳුනා ැනීමට සුදුසුවන ආකාරයට අංක ගහෝ
අක්ෂර ගයොදා ත යුතුය.
නිරීක්ෂණ ා නිර්ගද්ශ ඉදිරිපත් කිරීම
I ලිපියට අදාළ සම්බන්ධ්‍තා නිවැරදිව දැක්විය යුතුය. (ඉහතින් දක්වා ඇති පරිදි)
II සාවදය ප්‍රකාශ හා නි මන ද පරස්පර විගරෝධ්‍තා ඇත්නම් ඒවා ගපන්වා දිය යුතුය.
III සලකා බැලිය යුතු කාරණා සම්බන්නධ්‍ගයන් ගකටිගයන් දැක්විය යුතුය.
IV අදාළ නීතිරීති තිගේ නම් ඒවා ගපන්වා දිය යුතුය. එහිදී චක්‍රගේඛ, අනපණත්,
පූේවාදේශ, ප්‍රතිපත්ති, තීරණ ආදිය ඇති සයළු ගද් තීරණ ැනීම සඳහා ඉදිරිපත් කළ
යුතුය.
V තමාගේ ගයෝජනාගේ තමා දන්නා ගවනත් විරුද්ධ්‍ මත ඇත්නම් එවැනි ගද් ඉදරිපත්
කළ යුතුය අතර, එම මත උධ්‍ෘත වශගයන් දැක්විය යුතුය.
VI ඉහත නිරීක්ෂණ ද පදනම් කර නිමින් නිේගද්ශ ඉදිරිපත් කළ යුතුය. එගසේ කිරීගම්දී
නීරීක්ෂණ ගනොමැති නම් නිේගද්ශ ඉදිරිපත් කිරීගම්දී වඩා සැලකිලිමත් විය යුතුය.
17

10. සට ේ ලිවීගම්දී සැලකිය යුතු කරුණු
I සටහන් පිරිසදුව හා පැහැදිලිව තීන්ගතන් ලිවිය යුතුය.
II පිටු වාස තබමින් ලිවිය යුතු අතර, එම බැමි වාසගයහි කිසවක් ගහෝ පිටුව පුරා
ගනොගයක් අතට ගනොලිවිය යුතුය.
III සෑම සටහනක්ම අංක කළ යුතු අතර, ලිපියක ගසේම ගේද අංක කළ යුතුය. සටහගන්
අංක හා ගේද අංක පැහැදිලිව හඳුනා ත හැකි පරිදි ක්‍රමගේදයන් භාවිතා කළ යුතුය.
උදා - පාට ගදකකින් සටහන් කිරීම ගහෝ අරාබි, ගරෝම ඉලක්කම් භාවිතා කිරීම.
IV සටහන අවසන් වූ පසු ගකටි අත්සන ගයොදා වේෂය, මාසය සහිතව දිනය ගයදිය යුතුය.
V තමා සටහන් ලියූ පසු අදාළ සටහන් පත්‍රය අවසන් වීමට ආසන්නව ඇත්නම් අළුතින්
ගකොලයක් අමුනා යැවිය යුතුය.
ග ොනු බැ ැර කිරීම.
ග ොනු තමා විසන් අත්සනට යැවීමක් ගහෝ ගවනත් කාරණයක් සඳහා යවනු ලබන විට
ඇතැම්විට ග ොනු අස්ථාන ත වීමට ඉඩ ඇත. එය වලක්වා ැනීම සඳහා චලන පත්‍ර
භාවිතා කළ යුතුය.
I චලන පත්‍රයක මුදුගනහි ග ොනුගවහි අංකය හා මාතෘකාව ලියා තැබිය යුතුය.
II චලන පත්‍රය අදාළ ග ොනුගවහි අමුණා තැබිය යුතුය.
III ග ොනුවක් බැහැර කිරීගම්දී බැහැර කගළේ කාටද සහ කවදාද යන්න සඳහන් කළ යුතුය.
IV බැහැර කිරීගම්දී චලන පත්‍රය ග ොනු ඉවත් කර චලන පත්‍ර ගඩොකට්ටුගවහි බහා තැබිය
යුතුය. එහිදි ග ොනු අංක පිළිගවලට තැබිය යුතුය.
V සතියකට වරක් ගදවරක්වත් ගමම ගඩොකට්ටුව පරීක්ෂාකර බලා ප්‍රමාද ග ොනු පිළිබඳ
අදාළ නිලධ්‍ාරියාග න් විමසා සටිය යුතුය.
18

11. ආයතන සංග්‍රහගේ XXVIII වන පරිච්ගේදගේ 9 වන ව න්තිගේ ගම් පිළිබඳව සටහන් කර
ඇත. ගදපාේතගම්න්තුවක ලිපිගේඛණ ආරක්ෂා කිරීම හා විනාශ කිරීගම් ව කීම
ගදපාේතගම්න්තු ප්‍රධ්‍ානියාට ගහෝ ගදපාේතගම්න්තු ප්‍රධ්‍ානියා බලය පැවරූ නිළධ්‍ාරිගයකුට
පැවගරන්ගන්ය. 1981 අංක 30 දරණ පනතින් සංගශෝධිත 1973 අංක 48 දරණ ජාතික
ගේඛණාරක්ෂක පනත ආරක්ෂා කිරීමට රජය බැඳී සටී. විනාශ කල යුතු ගේඛණ හා
ගනොකල යුතු ගේඛණ පිළිබඳව ජාතික ගේඛණාරක්ෂක අධ්‍යක්ෂ විමසා දැන ත යුතුය.
විනාශ කල යුතු ගේඛණ පිළිබඳව අනුමැතිය ලබාග න ගදපාේතගම්න්තු ප්‍රධ්‍ානියාගේ
අධීක්ෂණය යටගත් විනාශ කල යුතුය. වසර 25 ට වඩා පැරණි ගේඛණ අනිවාේයගයන්ම
ගේඛණාරක්ෂක ගදපාේතගම්න්තුව ගවත යැවිය යුතුය. විනාශ කරන ගේඛණ පිළිබඳව
පහත පරිදි වාේතා තබා ත යුතුය.
I. විනාශ කිරීමට යවන ගේඛණගේ /ග ොණුගේ අංකය හා හදුනා ත හැකි
නාමයන්
II. විෂය
III. ඊට අදාල කාල පරිච්ගේදය
IV. එහි අඩංඟු කරුණු පිළිබඳ සාරාංශය
V විනාශ කිරීමට බලය දුන් ලිපිගේ අංකය
VI විනාශ කර දැමූ පිළිගවල
VII විනාශ කර දැමූ දිනය

12. විනාශ ගනොකල යුතු ගේඛණ
1. 1948 නිදහස ලැබීමට ගපර යටත් විජිත භාර ගේකම් කාේයාලය සමඟ නුගදනු
කල ලිපි.
2. ගදපාේතගම්න්තු ප්‍රතිශ්ඨාපනය, ඊට අදාල පනත් ගරගුලාස නිළධ්‍ාරීන් පත්කිරීම හා
ගදපාේතගම්න්තුව සම්බන්ධ්‍ ලියකියවිලි
3. සෑම වටිනාකමකින්ම යුත් අඵතින් නිකුත්කරනු ලබන කාස හා ගනෝට්ටු.
4. ප්‍රතිපත්තිමය කරුණු පිළිබඳ කරුණු
5. විගශේෂ ජනාධිපති ගකොමිෂන් සභා පනත යටගත් පත් කරන ලද ගකොමිෂන් සභා
ගහෝ කමිටු වාේතා.
6. යම් රජගේ නිළධ්‍ාරිගයකුගේ කාේයක්ෂමතාවයට අදාල ගේඛණ හා වාේතා.
7. සුප්‍රකට ගහෝ ජාතයන්තර මට්ටගම් උත්සවයක් ගහෝ සදුවීමක් පිළිබඳ වාේතා
8. වැද ත් විදයාත්මක හා කාේමික පේගේෂණ හා සංවේධ්‍න පිළිබඳ වාේතා.
9. රජගේ ඉඩම් නිරවුේ කිරීම පිළිබඳ වාේතා.
10. ජාතික ගේඛණාරක්ෂක අධ්‍යක්ෂ නියම කරන ගවනත් ඕනෑම ගේඛණයක්.