filipino

2.  Ang morpolohiya ay ang pag-aaral ng mga morpema ng
isang wika at ng pagsasama-sama ng mga ito upang
makabuo ng salita.
Ang morpolohiya ay ang pag-aaral sa pagbuo ng mga
salita sa pamamagitan ng iba’t ibang MORPEMA.

3. MORPEMA
Ito ang tawag sa nabuong salita.
Pinakamaliit na yunit ng wika na may kahulugan.
Ito ay maaring salita o bahagi lamang ng salita.
Ito ay laging may kahulugang taglay sa sarili.

4. HALIMBAWA:
Mabait= ma + bait
Matalino= ma + talino
Nagluluto= nag + lu + luto
Matubig= ma + tubig

5. ANYO NG MORPEMA
1. Morpemang Ponema
2. Morpemang Salitang- ugat
3. Morpemang Panlapi

6. Kung nag babago ang kahulugan o kasarian dahil
sa pag dagdag ng ponemang /a/ o kontradiksyon
ng /o/ sa /a/, ang /a/ o /o/ ay itinuturing na
ponema.
Morpemang Ponema /a/ at /o/

7. Halimbawa:
Gobernador – Gobernadora
Konsehal - Konsehala
Kapitan - Kapitana
Abogado - Abogada

8. Morpemang Salitang- ugat
 Binubuo lamang ng salitang- ugat
 Malayang morpema. Ito ay maaaring
makapag- isa o may taglay
nakahulugan kahit walang kasamang
panlapi.

9. Halimbawa:
Indak Sayaw
Itlog Langit
Bahay Yaman
Talino Sipag
Bata Sulat

10. Morpemang Panlapi
Ito ay uri ng morpema na idinurugtong sa salitang-
ugat na maaaring makapagpabagong kahulugan ng
salita ngunit hindi nakakatayong mag0 isa ang mga
panlapi at kailngan idugtong sa salitang- ugat upang
magkaroon ng kahulugan.
Di- malayang morpema. Hindi makikita ang tiyak na
taglay na kahulugan hanggang hindi naisasama sa
ibang morpema.

11. HALIMBAWA

12. MGA URI NG MORPEMA

13. Halimbawa:
Dahon
Lakad
Ganda
Karunungan

14. Halimbawa:
Ang
Si
Ng
Pero
Dahil
Kung
Kahit
Sa

16. Ito ay ang anumang pagbabago sa karaniwang
anyo ng isang morpema dahil sa impluwensya ng
katabing ponemang panlapi.
Ang mga nakaiimpluwensyang ponema ay
maaaring yaong sinusundan ng morpema o yaong
sumusunod dito.
Halimbawa:
[Pang-] + Paaralan = Pampaaralan

17. I. Asimilasyon
II. Pagpapalit ng ponema
III. Metatesis
IV. Pagkaltas ng Ponema
V. Paglalago
Uri ng Pagbabagong Morpoponemiko

18. Halimbawa:
Pang- + bansa = Pangbasa - Pambasa
Mang- + bola = Mangbola - Mambola
Pang- +babae = Pangbabae - Pambabae
Labing- + pito = Labingpito - Labimpito
Pang- + tali = Pangtali - Pantali/Panali
Pang-, + gabay = Panggabay
Pang-, matanda = Pangmatanda
I. Asimilasyon

19. Dalawang Uri ng Asimilasyon
Asimilasyong parsyal o di- ganap
-Pagbabago sa unang morpema
- /ng/ napapalitan ng -/m/ o -/n/ depende sa ponemang
kasunod nito.
Halimbawa:
Pangdalaga - Pandalaga
Kasinglinis- Kasinlinis
Pangbansa- Pambansa

20. Asimilasyong ganap
-Pagbabago ng kapwa panlapi at salitang- ugat
Halimbawa:
Pang- + tali = Pantali o Panali
Pang- + punas = Pamunas
Pang- + palo = Pamalo
Pang- + takot = Panakot

21. II. Pagpapalit ng Ponema
Kapag ang /d/ ay nasa pagitan ng dalawang patinig kaya
ito'y pinapalitan ng ponemang /r/.
Ang ponemang /d/ sa hulihan ng s.u kapag hinulapian ng
-an o -in, and /d/ ay nagiging /r/.
/h/ = /n/
/o/ = /u/

22. Halimbawa:
ma + damot = maramot
ma + dunong = marunong
tawa + han = tawanan
bukid + in = bukirin
bago + hin = baguhin

23. Pagpapalit ng posisyon ng panlaping /in/ kapag ang
kasunod na ponema ay ang mga ponemang /l/, /y/, /o/.
Halimbawa:
Yaya + in = yayain - niyaya
Laro + in = laroin - nilaro
III. Metatesis

24. Pagkaltas ng ponemang patinig sa huling pantig ng s.u
kapag ito'y hinulapian.
Halimbawa:
Lagay + an = Lagyan
Sakay + an = Sakyan
Takip + an = Takpan
IV. Pagkaltas ng Ponema

25. Mas mga pinaikling salita.
Halimbawa:
Hintay + ka = teka
Sandali = dali
Nasaan na = asan
V. Paglalagom