SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 68
Descargar para leer sin conexión
1
မႏ ၱေလသ တကၠသိုလ္
ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရသပညာဌာန
ႏိုင္ငံေရသသိပၞံဘဌဲ႕လဌန္ ဒီပလိုမာသင္တန္သ
(အမလတ္စဥ္ - ၁)
၂၀၁၄ / ၂၀၁၅
ျမန္မာ့ပထဝီႏိုင္ငံေရသ ေလ့လာဆန္သစစ္ခ်က္
ႏလင့္
တရုတ္ႏလင့္ အိႏိၵယအၟကာသ မဟာဗ်ဎဟာေျမာက္ ပထဝီႏိုင္ငံေရသ အေရသပါပံု
(စက္တင္ဘာလ/ ၂၀၁၅)
1
မႏ ၱေလသ တကၠသိုလ္
ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရသပညာဌာန
ႏိုင္ငံေရသသိပၞံဘဌဲ႕လဌန္ ဒီပလိုမာသင္တန္သ
(အမလတ္စဥ္ - ၁)
၂၀၁၄ / ၂၀၁၅
ျမန္မာ့ပထဝီႏိုင္ငံေရသ ေလ့လာဆန္သစစ္ခ်က္
ႏလင့္
တရုတ္ႏလင့္ အိႏိၵယအၟကာသ မဟာဗ်ဎဟာေျမာက္ ပထဝီႏိုင္ငံေရသ အေရသပါပံု
(စက္တင္ဘာလ/ ၂၀၁၅)
1
မႏ ၱေလသ တကၠသိုလ္
ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရသပညာဌာန
ႏိုင္ငံေရသသိပၞံဘဌဲ႕လဌန္ ဒီပလိုမာသင္တန္သ
(အမလတ္စဥ္ - ၁)
၂၀၁၄ / ၂၀၁၅
ျမန္မာ့ပထဝီႏိုင္ငံေရသ ေလ့လာဆန္သစစ္ခ်က္
ႏလင့္
တရုတ္ႏလင့္ အိႏိၵယအၟကာသ မဟာဗ်ဎဟာေျမာက္ ပထဝီႏိုင္ငံေရသ အေရသပါပံု
(စက္တင္ဘာလ/ ၂၀၁၅)
2
ျမန္မာ့ပထဝီႏိုင္ငံေရသ ေလ့လာဆန္သစစ္ခ်က္
ႏလင့္
တရုတ္ႏလင့္ အိႏိၵယအၟကာသ မဟာဗ်ဎဟာေျမာက္ ပထဝီႏိုင္ငံေရသ အေရသပါပံု
စာတမ္သေရသသာသတင္သဌင္သသည့္ ေက်ာင္သသာသမ်ာသ
၁။ ေမာင္လလစိုသညႊန္႔ DPS – 4
၂။ ေမာင္ေအာင္ကိုကိုတိုသ DPS – 10
၃။ မနန္သတင္တင္ျမ DPS – 16
၄။ ေမာင္ထဌန္သလင္သ DPS – 35
၅။ မစုျမတ္ထက္ DPS – 73
၆။ ေစာထိန္သိန္သ DPS - 115
၇။ ေမာင္ျပည္သင္သႏိုင္ DPS – 139
3
မာတိကာ
စဥ္ အေၟကာင္သအရာ စာမ်က္ႏလာ
သုေတသနျပဳစုပံု ၄
စာတမ္သ အႏလစ္ခ်ဳပ္ ၅
နိဒါန္သ ၆
(က) ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ာသ ၈
(ခ) ပထဝီႏိုင္ငံေရသဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ာသ ၁၄
(ဂ) ျမန္မာ့ ပထဝီႏိုင္ငံေရသဆိုင္ရာ အေျခအေနမ်ာသ ၂၆
(ဃ) ပထဝီႏိုင္ငံေရသသေဘာတရာသမ်ာသႏလင့္ ဆက္စပ္အေၟကာင္သတရာသမ်ာသ ၃၀
(င) ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရသ အေျခအေနမ်ာသ ၄၃
(စ) အေထဌေထဌ သံုသသပ္ခ်က္မ်ာသ ၅၀
(၁) ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပထဝီႏိုင္ငံေရသ ျပႆနာႏလင့္ စိန္ေခၚခ်က္မ်ာသ
(၂) တရုတ္ႏလင့္ အိႏိၵယအၟကာသ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပထဝီႏိုင္ငံေရသအရ အေရသပါပံု
၅၀
၅၃
ကိုသကာသစာရင္သ ၆၈
ေနာက္ဆက္တဌဲ ၆၉
4
သုေတသနျပဳစုပံု
ကစာတမ္သသည္ ျမန္မာ့ပထဝီႏိုင္ငံေရသကို တင္ျပထာသေသာ စာတမ္သျဖစ္သည္။ စာတမ္သ
အမ်ဳိသအစာသမလာ Literature Research အမ်ဳိသအစာသျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံႏလင့္ ပက္သက္
ေသာ အေၟကာင္သအရာမ်ာသႏလင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပထဝီေရသရာအခ်က္အလက္မ်ာသကို
မူတည္၍ ပထဝီႏလင့္ ႏိုင္ငံေရသ ပက္သက္ဆက္စပ္ေနပံုကို တင္ျပထာသျခင္သျဖစ္သည္။
သုေတသနပံုစံမလာ Descriptive Research ပံုစံျဖစ္သည္။
ထို႔ေၟကာင့္ ပထဝီအေပၚ အေျခခံေသာ အခ်က္မ်ာသေၟကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပထဝီႏိုင္ငံ
ေရသႏလင့္ ပထဝီစီသပဌာသေရသတို႔အေပၚ မည္သို႔ မည္ပံု သက္ေရာက္ပံုကို တင္ျပထာသပါသည္။
ထို႔အျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရသနယ္ပယ္၌ မဟာဗ်ဎဟာေျမာက္
တည္ေနရာတဌင္ ရိလေနျခင္သေၟကာင့္ အိမ္နီသခ်င္သႏိုင္ငံမ်ာသျဖစ္သည့္ တရုတ္ႏလင့္ အိႏိၵယ
အပါအဝင္ ေဒသတဌင္သ ႏိုင္ငံမ်ာသႏလင့္ မည္သို႔ မည္ပံု အေနအထာသမ်ဳိသကို ေရာက္ရိလေန
သည္ကို တင္ျပထာသသည္။
ထိုအခ်က္အလက္မ်ာသ၊ အေၟကာင္သတရာသမ်ာသကို ေထာက္ရႈ၍ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရသႏလင့္ပက္
သက္ဆက္ႏႊယ္ေနသူမ်ာသသည္ မည္သို႔ ကိုယ္တဌယ္ရန္ လိုသည္ဆိုသည့္ အခ်က္မ်ာသ
ကို တင္ျပထာသပါသည္။
စာတမ္သ၏ ရည္ရဌယ္ခ်က္။ ။ တရုတ္ႏလင့္ အိႏိၵယအၟကာသ ပထဝီႏိုင္ငံေရသအရ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ မဟာဗ်ဎဟာေျမာက္တည္ရိလမႈ
အေၟကာင္သတရာသမ်ာသကို သိရိလေလ့လာႏိုင္ရန္ ရည္ရဌယ္၍ ကစာတမ္သကို ေရသသာသျပဳစုပါသည္။
သုေတသန ေမသခဌန္သ။ ။ မည္သို႔ေသာ အေၟကာင္သတရာသမ်ာသက တရုတ္ႏလင့္ အိႏိၵယအၟကာသ တည္ရိလေနေသာ
ျမန္မာႏိုင္ငံကို မဟာဗ်ဎဟာေျမာက္ အေရသပါေစသနည္သ။
5
စာတမ္သအႏလစ္ခ်ဳပ္
ကစာတမ္သကို အဓိက အပိုင္သၟကီသ ( ၆ ) ပိုင္သျဖင့္ ေရသသာသတင္ျပထာသပါသည္။
ပထမအပိုင္သ (၁) ၌ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ သမိုင္သေကာက္ေၟကာင္သႏလင့္ ပထဝီဝင္ အခ်က္အလက္မ်ာသကို တင္ျပထာသပါသည္။ သမိုင္သ
ေကာက္ေၟကာင္သတဌင္ ႏိုင္ငံေရသေနာက္ခံအေၟကာင္သအရင္သမ်ာသႏလင့္ စီသပဌာသေရသစနစ္မ်ာသ ေျပာင္သလဲက်င့္သံုသပံုကို တင္ျပထာသသည္။
လက္ရိလ အသဌင္ကူသေျပာင္သေနသည့္ နိုင္ငံေရသအေျခအေနႏလင့္ စီသပဌာသေရသ အေျခအေနမ်ာသကို စာတမ္သပါ အေၟကာင္သအခ်က္မ်ာသအာသ
အပံ့အပိုသျဖစ္ေစျခင္သငလာ ေရသသာသတင္ျပထာသပါသည္။
ဒုတိယအပိုင္သ (၂) ၌ ပထဝီႏိုင္ငံေရသ ဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ာသကို တင္ျပထာသပါသည္။ အဆိုပါ အခ်က္အလက္မ်ာသတဌင္ ပထဝီ
ေရသရာ၏ အေျချပဳရာ ေဝါဟာရမ်ာသျဖစ္ေသာ၊ တည္ေနရာ၊ အက်ယ္အဝန္သ၊ ေျမမ်က္ႏလာသဌင္ျပင္၊ သဘာဝသယံဇာတ၊ လူဦသေရ၊
ရာသီဥတုအေျခအေနက အစ ႏိုင္ငံတစ္ခု၏ ပံုသ႑ာန္အလိုက္ ႏိုင္ငံေရသအေျခအေနကို ျပဳျပင္စီရင္ဖန္တီသေသာ အေၟကာင္သ
တရာသမ်ာသ ျဖစ္ႏိုင္သည္ဆိုသည့္ အခ်က္မ်ာသကို ယထာဘူတက်က် ေရသသာသ ျပဳစုထာသပါသည္။
တတိယအပိုင္သ (၃) ၌ ျမန္မာ့ ပထဝီႏိုင္ငံေရသဆိုင္ရာ အေျခအေနမ်ာသကို တင္ျပထာသပါသည္။ ပညာရပ္ဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္
မ်ာသႏလင့္ ျမန္မာ့ပထဝီႏိုင္ငံေရသအေျခအေနမ်ာသကို ေဖာ္ျပထာသပါသည္။ ျမန္မာ့ပထဝီႏိုင္ငံေရသေလ့လာဆန္သစစ္ခ်က္အျဖစ္ ျဖစ္စဥ္
(၃)ခုကို သာဓက တင္ထာသသည္။ ရခုိင္၌ ဘဂ၀လီကိစၥ၊ ဝ ႏလင့္ ကိုသကန္႔ပဋိပကၡအေရသ ႏလင့္ ကခ်င္ေဒသ ကိစၥကို အဓိက တင္ျပ
ထာသပါသည္။ ေနာက္ဆံုသ၏ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပထဝီေရသအရ အာသသာခ်က္မ်ာသကို ေဖာ္ျပထာသသည္။ အဆိုပါ အခ်က္မ်ာသကို ဖတ္ရႈ၍
မဟာဗ်ဎဟာေျမာက္အေရသပါမႈကို ေဖာ္ေဆာင္ရန္ ရည္ရဌယ္ပါသည္။
စတုတၳအပိုင္သ (၄) ၌ ပထဝီႏိုင္ငံေရသ သေဘာတရာသၟကီသ (၄) ရပ္ကို သိသင့္သိထိုက္ေသာ ပထဝီႏိုင္ငံေရသအခ်က္အလက္မ်ာသျဖင့္
ေပါင္သစပ္ျပဳစုထာသပါသည္။ ထို႔အျပင္ သေဘာတရာသႏလင့္ လက္ေတဌ႕ ယလဥ္စပ္ျပေသာ တင္ျပခ်က္မ်ဳိသျဖင့္ ေရသသာသထာသပါသည္။
ထိုသို႔ေရသသာသတင္ျပရျခင္သ၏ အဓိကအေၟကာင္သမလာ - ပထဝီႏိုင္ငံေရသသေဘာတရာသမ်ာသသည္ ျပည္ပေရသရာျဖစ္ေသာ ႏိုင္ငံတကာ
ေရသ၊ ကမာၻ႕အေရသမ်ာသ၌သာမက ျပည္တဌင္သႏိုင္ငံေရသတဌင္လည္သ အပ္စပ္အသံုသျပဳအပ္ေၟကာင္သႏလင့္ ျပည္တဌင္သႏိုင္ငံေရသအေျခအေန
မ်ာသႏလင့္ပါ သက္ဆိုင္ေစေၟကာင္သ သတိထာသေစလို၍ တင္ျပျခင္သ ျဖစ္ပါသည္။
ပဥၥမအပိုင္သ (၅) ၌ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရသ အေျခအေနမ်ာသကို တင္ျပထာသသည္။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသသည္ ႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံျခာသေရသ
မူဝါဒအေပၚ အဓိက ျပဌာန္သသည့္ အေၟကာင္သတရာသျဖစ္ရာ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရသ အေျခအေနမ်ာသႏလင့္ ႏိလဳင္သယလဥ္ေလ့လာရန္
ေရသသာသတင္ျပထာသျခင္သျဖစ္သည္။ အထူသသျဖင့္ ႏိုင္ငံျခာသေရသ မူဝါဒမ်ာသ၊ ေခါင္သေဆာင္မ်ာသ၏ သေဘာထာသမ်ာသက ႏိုင္ငံတကာ
ဆက္ဆံေရသႏလင့္ ႏိုင္ငံအခ်င္သခ်င္သ ဆက္ဆံရာတဌင္ မည္မလ် အေရသပါ အရာေရာက္ေၟကာင္သသိေစရန္ ျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္
လက္ေတဌ႕ အသံုသဝင္ေသာ မူဝါဒ စာတမ္သတစ္ေစာင္ျဖစ္ရန္ ရည္ရဌယ္ျခင္သေၟကာင့္လည္သျဖစ္သည္။
နိဂံုသပိုင္သကိုကာသ အေထဌေထဌသံုသသပ္ခ်က္မ်ာသျဖင့္ နိတၳိ ံထာသသည္။ နိဂံုသပိုင္သ (၂) ပိုင္သရိလသည္။ ပထမတစ္ခုမလာ ျမန္မာအတဌက္
ပထဝီႏိုင္ငံေရသဆိုင္ရာ စိန္ေခၚခ်က္မ်ာသျဖစ္သည္။ ဒုတိယတစ္ခုမလာ စာတမ္သ၏ အႏလစ္သာရပိုင္သျဖစ္ေသာ တရုတ္ႏလင့္ အိႏိၵယ
အၟကာသ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပထဝီႏိုင္ငံေရသအရ အေရသပါပံုကို တင္ျပထာသသည္။ အဆိုပါ အပိုင္သကို တရုတ္အပိုင္သႏလင့္ အိႏိၵယအပိုင္သကို
ခဌဲျခာသတင္ျပထာသသည္။ တရုတ္ႏလင့္ အိႏိၵယ၏ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ သေဘာထာသ၊ ရပ္တည္ခ်က္ကို ရလင္သရလင္သလင္သလင္သ
ႏလဳိင္သယလဥ္သံုသသပ္ႏိုင္ေစျပီသ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ မဟာဗ်ဎဟာေျမာက္တည္ရိလမႈကို ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသႏလင့္ ႏိုင္ငံဖဌံ႕ျဖဳိသတိုသတက္ေရသကို
ေဆာင္ရဌက္ရာ၌ အေကာင္သဆံုသအသံုသခ်ႏိုင္ရန္ ရည္ရဌယ္၍ ေရသသာသထာသေၟကာင္သ .. တင္ျပအပ္ပါသည္။
6
နိဒါန္သ
ျမန္မာသည္ အာရလတဌင္အေရသပါေသာမဟာဗ်ဎဟာေျမာက္ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံျဖစ္လာသည္။ ထိုသို႔ မဟာဗ်ဎဟာ ေျမာက္ႏိုင္ငံျဖစ္ျခင္သ
ကာသကံကေပသေသာတည္ေနရာေၟကာင့္ျဖစ္သည္။ အထူသသျဖင့္ ကမာၻ႕ဇာတ္ခံုေပၚတဌင္ Strategic Location ကိုအပိုင္စီသရ
ထာသသည္။ ျမန္မာသည္ အေရလ႕ေတာင္အာရလတဌင္ ပါဝင္သည္။ ထို႔အတူေတာင္အာရလႏလင့္ အေရလ႕ေတာင္အာရလတို႔ ဆက္စပ္ရာေနရာ
မလာရိလေနသည္။ ေတာင္အာရလကို အိႏိၵယက လႊမ္သမိုသသည္။ အေရလ႕ေတာင္အာရလကိုတရုတ္ကလႊမ္သမိုသသည္။ ထိုမဟာအင္အာသၟကီသ
ႏိုင္ငံႏလစ္ႏိုင္ငံၟကာသတဌင္ ျမန္မာရိလ သည္။ ျမန္မာအတဌက္ သံုသတတ္လလ်င္ေဆသ၊ မသံုသတတ္လလ်င္ေဘသ ျဖစ္သည္။ အဓိကမလာ
ႏိုင္ငံ့ေခါင္သေဆာင္ မ်ာသျဖစ္သည္။ အနာဂတ္တဌင္ မ်ဳိသဆက္သစ္ ေခါင္သေဆာင္မ်ာသပထဝီႏိုင္ငံေရသအသိပါသနပ္ရန္လိုအပ္သည္။
သို႔မဟုတ္ကာသ ျမန္မာအတဌက္ အနာဂတ္တဌင္ ရင္ေလသစရာ။
ထို႔ေၟကာင့္ အနာဂတ္ျမန္မာ့ေခါင္သေဆာင္ျဖစ္လာမည့္ လူငယ္မ်ာသပထဝီႏိုင္ငံေရသအသိကို ၟကိဳတင္ေလ့လာရန္ လိုသည္။
ေလ့လာရံုျဖင့္ မျပီသပထဝီသေဘာ၏ အနက္ထဲသို႔ ဝင္ေရာက္ထာသရမည္။ စနစ္သည္ ေျပာင္သသည္။ မူဝါဒသည္ ေျပာင္သသည္။
လူသည္ ေျပာင္သသည္။ မေျပာင္သမလဲက်န္ရိလေနသည္ကာသပထဝီပင္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံတစ္ခုအာသမည္သို႔ခါမလ် ပံုေသမတဌက္ရာ။
ပံုေသတဌက္ေသာ ႏုိင္ငံ့ေခါင္သေဆာင္သည္ လလည့္ကဌက္မိ၍ မရႈမလလ ဇာတ္သိမ္သရတတ္သည္။ ျမန္မာအတဌက္ ပထဝီသည္
အေရသၟကီသသည္။ ထို႔ေနာက္ အေရသလည္သပါသည္။ ပထဝီေၟကာင့္ပင္ ျမန္မာသည္ သူမတူေအာင္ တိုသတက္ႏိုင္သလို သူမတူ
ေအာင္ ခံရသည္လည္သ ျဖစ္ႏိုင္သည္။ သတိခ်ပ္ရန္ကာသပထဝီသေဘာကို ႏိုင္ငံ့ေခါင္သေဆာင္မ်ာသသိေနရံုျဖင့္ မျပီသ ျပည္သူအမ်ာသပါ
မသိစိတ္တဌင္ စဌဲကပ္ေနရန္လိုအပ္သည္။
ပထဝီႏိုင္ငံေရသသည္ ႏိုင္ငံေရသပထဝီမလ ဆင္သသက္လာေသာဘာသာရပ္ျဖစ္သည္။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသ၊ ႏိုင္ငံေရသပထဝီဝင္ ဆိုသည့္
ဘာသာရပ္မ်ာသသည္ လူမႈေရသပထဝီႏလင့္ ဆက္စပ္ေနသည္။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသေလ့လာရာတဌင္ Political Geography ကိုမေလ့လာ၍
မရ။ ထို႔အတူ Human Geography ကိုမေလ့လာ၍ မရ။ လူမႈေရသ ပထဝီဝင္ ဘာသာရပ္သည္ ပထဝီႏလင့္
လူကိုတဌဲဆက္ေလ့လာေသာဘာသာရပ္ျဖစ္သည္။ လူမႈေရသပထဝီသည္ ပထဝီဆိုသည့္ ေျမေရအေပၚ တည္ရိလေနေသာ
လူမႈေရသျဖစ္စဥ္ၟကီသအာသေလ့လာျခင္သလည္သျဖစ္သည္။ အထူသသျဖင့္ Social Science ဘာသာရပ္မ်ဳိသလည္သျဖစ္သည္။
ပထဝီႏိုင္ငံေရသတဌင္ အေရသၟကီသသည္ကာသ ႏိုင္ငံေရသအသိျဖစ္သည္။ ေနာက္ထပ္အေရသၟကီသသည္ကာသ ပထဝီတို႔၏ သေဘာ
ျဖစ္သည္။ ပထဝီသေဘာကိုေက်ညက္လလ်င္ ႏိုင္ငံေရသအသိျဖင့္ ေပါင္သစပ္ရမည္။ ပထဝီအေပါင္သ ႏိုင္ငံေရသ အသိဆိုလလ်င္
ပထဝီႏိုင္ငံေရသအျမင္ကိုမလန္သဆႏိုင္လိမ့္မည္။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသေလ့လာသူသည္ ပထဝီဝင္ ပညာရလင္မ်ာသ ကဲ့သုိ႔ ပထဝီပညာရပ္
ပါအခ်က္အလက္မ်ာသအာသအေသသစိတ္ေလ့လာရန္ မလိုအပ္ေခ်။ ေလ့လာႏိုင္လလ်င္ကာသ အျပစ္မဟုတ္။ သို႔ေသာ္ ပထဝီတို႔
ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရိလေသာသေဘာတရာသကိုဗဟိုျပဳ၍ စနစ္တက်ေလ့လာထာသရန္ လိုသည္။ ပထဝီအေျခခံေသာ ႏိုင္ငံေရသအသိ ျဖင့္
ပထဝီႏိုင္ငံေရသအျမင္ကိုရေအာင္ ၟကိဳသစာသအာသထုတ္သင့္သည္။ အနာဂတ္အတဌက္ ေခါင္သေဆာင္ျဖစ္ရန္ ရည္မလန္သသူကာသ
ၟကိဳသစာသအာသထုတ္သင့္သည္မဟုတ္၊ ၟကိဳသစာသအာသထုတ္ ရမည္ပင္ျဖစ္သည္။
ပထဝီႏိုင္ငံေရသသည္ ျမန္မာအတဌက္ အလဌန္အေရသၟကီသလာသည္။ အေၟကာင္သမလာအိႏိၵယႏလင့္တရုတ္တို႔ မဟာအင္အာသ ၟကီသမလ
မဟာအင္အာသလဌန္အဆင့္သို႔ တက္လလမ္သရန္ ေျခတၟကဌၟကဌျဖစ္ေနျခင္သေၟကာင့္ျဖစ္သည္။ ကိုယ့္ထက္အင္အာသ သာသူမ်ာသအၟကာသ
ခိုင္ခိုင္မာမာရပ္တည္ႏိုင္ရန္ ေတာင့္တင္သေန၍ မျဖစ္။ ေပ်ာ့ေျပာင္သရမည္။ သိမ္ေမဌ႕ရမည္။ အလႈပ္အရလာသအရာတဌင္ ညင္သာရမည္။
ထိုအရာသည္ မဟာဗ်ဎဟာျဖစ္သည္။ သံေဇာင္သထက္ ေရေဇာင္သထက္၏။ သို႔ေသာ္ ထင္သခဌဲလလ်င္ကာသေရျဖင့္ ပက္၍ မရ။
7
ျမန္မာသည္ ေရကဲ့သုိ႔ က်င့္ရန္လိုသည္။ ထို႔အတူ ေရကဲ့သို႔ေသာစဌမ္သအင္မ်ဳိသကိုလည္သပိုင္ဆိုင္ရန္ သင့္သည္။ ႏိုင္ငံတကာႏလင့္
ဆက္ဆံေရသတဌင္ ေရလသပေဝသဏီတုန္သက ကဲ့သို႔ ေတာင့္ေတာင့္ၟကီသရပ္ေန၍ မရေတာ့။ ဂလိုဘယ္ေခတ္တဌင္ ကနည္သသည္
ဒိတ္ေအာက္သဌာသေခ်ျပီ။ အထူသသျဖင့္ မဟာအင္အာသၟကီသႏိုင္ငံမ်ာသႏလင့္ ဆက္ဆံေရသတဌင္ သိမ္ေမဌ႕ ရန္လိုသည္။ အၟကမ္သပတမ္သ
မကိုင္ရ။ ႏိုင္ငံေရသ၊ စစ္ေရသႏလင့္ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရသတဌင္ ပဲျပာသပင္ကဲ့သို႔ ေပ်ာ့ေျပာင္သရမည္။ တစ္ခါတရံေလ ယူရာယိမ္သ
တတ္ရမည္။ ေလယူရာယိမ္သသည္ ဆိုျခင္သကာသအျမဲတမ္သယိမ္သကေနရန္ ဟုဆိုျခင္သမဟုတ္။ မဟာဗ်ဎဟာပိုင္သတဌင္ ခိုင္မာ၍
နည္သဗ်ဎဟာပိုင္သတဌင္ ေပ်ာ့ေျပာင္သရမည္ဟုဆိုျခင္သျဖစ္သည္။
8
(က) ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ာသ
၁။ ကစာတမ္သသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပထဝီႏိုင္ငံေရသကို ဗဟိုျပဳ၍ ေလ့လာသံုသသပ္ျခင္သျဖစ္သည္။ ထို႔ေၟကာင့္
(၁) ျမန္မာႏိုင္ငံႏလင့္ ပက္သက္ေသာ ပထဝီေရသရာ အခ်က္အလက္မ်ာသ၊
(၂) ျမန္မာႏိုင္ငံႏလင့္ ပက္သက္ေသာ ႏိုင္ငံေရသ အေျခအေနမ်ာသ၊
(၃) ျမန္မာႏိုင္ငံႏလင့္ ပက္သက္ေသာ စီသပဌာသေရသ အေျခအေနမ်ာသကို ေယဘုယ်တင္ျပရန္ လိုအပ္သည္။
ျမိဳ႕ေတာ္ - ေနျပည္ေတာ္ (ပ်ဥ္သမနာသ)
အလံ - ဝါ၊ စိမ္သ၊ နီ အေရာင္ (၃) ေရာင္ပါရိလျပီသ အလယ္တဌင္ အျဖဎေရာင္ၟကယ္တစ္လံုသ ပါဝင္သည္။
ႏိုင္ငံေတာ္ သီခ်င္သ - ကမာၻမေၟက
ေငဌေၟကသ - က်ပ္
အတိုင္သအတာယူနစ္ - ျဗိတိသလ် ယူနစ္မ်ာသ စံထာသအသံုသျပဳသည္။ သို႔ေသာ္ ေဒသအလိုက္ ရိုသရာအခ်င္အတဌယ္
မ်ာသသံုသစဌဲသည္။
အခ်ိန္ - ၆ှ၃၀ ညေန = ဂ်ီအမ္တီ (မဌန္သတည့္)
သမိုင္သ
၂။ ၁၀၄၄ ခုႏလစ္တဌင္ အေနာ္ရထာဘုရင္သည္ ပုဂံတဌင္ ျမန္မာႏိုင္ငံအျဖစ္စတင္ တည္ေထာင္ခဲ့သည္။
ပထဝီအေနအထာသ
၃။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ကုန္သပိုင္သအေရလ႕ေတာင္အာရလေဒသ၏ အေနာက္ဘက္အပိုင္သတဌင္ တည္ရိလသည္။ ျမန္မာ ဟူေသာ အမည္ကို
၁၉၈၉ ခုႏလစ္တဌင္ တရာသဝင္ ေျပာင္သလဲသတ္မလတ္ခဲ့သည္။ ယခင္က ဗမာႏိုင္ငံ ဟုသာ ေခၚဆိုခဲ့ၟကသည္။ ၁၈၈၅
ခုႏလစ္ေလာက္ကတည္သက ျပည္ေထာင္စု ဗမာႏိုင္ငံေတာ္ ဟု ေခၚတဌင္ခဲ့ရာမလစ၍ ၁၉၈၉ ခုႏလစ္တဌင္ ျပည္ေထာင္စု
ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ဟု ေျပာင္သလဲ ေခၚေဝၚခဲ့သည္။ ယခု ၂၀၁၀ ေရဌသေကာက္ပဌဲ အျပီသ ဖဌဲ႕စည္သပံုအေျခခံဥပေဒျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ
အစိုသရလက္ထက္တဌင္ ျပည္ေထာင္စု သမ၌တျမန္မာႏိုင္ငံ ဟု ေျပာင္သလဲသတ္မလတ္ခဲ့သည္။
ျမိဳ႕ေတာ္
၄။ သကၠရာဇ္ ၂၀၀၅ အေရလ႕ပိုင္သတဌင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ျမဳိ႕ေတာ္မလာ ျမိဳ႕ေတာ္ ရန္ကုန္ျဖစ္သည္။ ၂၀၀၅ ခုႏလစ္တဌင္ ႏိုင္ငံေတာ္
ေအသခ်မ္သသာယာေရသႏလင့္ ဖဌံ႕ျဖဳိသေရသေကာင္စီ အစိုသရသည္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ေတာ္၏ ေျမာက္ဘက္ မိုင္ ၂၀၀ အကဌာတဌင္ ရိလေသာ
ပ်ဥ္သမနာသျမဳိ႕ကို အုပ္ခ်ဳပ္ေရသဗဟိုဌာနတစ္ခုအျဖစ္ေျပာင္သလဲခဲ့သည္။ ၂၀၀၆ ခုႏလစ္ သို႔ေရာက္ေသာအခါ အဆိုပါ ပ်ဥ္သမနာသျမဳိ႕ကို
ေနျပည္ေတာ္ဟု ေျပာင္သလဲေခၚေဝၚခဲ့၍ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ျမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္ ေျပာင္သလဲသတ္မလတ္ခဲ့သည္။
၅။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ျမိဳ႕ေတာ္မလာ ေနျပည္ေတာ္ျဖစ္သည္။ ေနျပည္ေတာ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အလယ္ဗဟို တည့္တည့္တဌင္
တည္ရိလသည္။
9
တည္ေနရာ
၆။ အေရလ႕ေတာင္အာရလေဒတဌင္ တည္ရိလသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဧရိယာစုစုေပါင္သ ၆၇၈၅၀၀ စတုရန္သကီလိုမီတာ (၂၆၁၉၇၀
စတုရန္သမိုင္) က်ယ္ဝန္သသည္။ ေျမာက္ႏလင့္ေတာင္သည္ ၁၉၃၁ ကီလိုမီတာ (၁၂၀၀ မိုင္) ရလည္လ်ာသ ျပီသ၊ အေရလ႕ႏလင့္ အေနာက္ ၉၂၅
ကီလိုမီတာ (၅၇၅ မိုင္) က်ယ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အက်ယ္အဝန္သသည္ အေမရိကန္ရိလ တကၠဆက္ ျပည္နယ္ ခန္႔ရိလသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ေျမျပင္အလ်ာသသည္ ၇၈၀၆ ကီလို မီတာ (၄၈၅၀ မိုင္) ရိလ၍ ကမ္သရိုသတန္သအရလည္မလာ ၁၉၃၀ ကီလိုမီတာ (၁၁၉၇ မိုင္)
ပိုင္ဆိုင္သည္။
၇။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ လတၱီက်ဎ႕ ၁၀ ဒီဂရီ မလ ၂၈ ဒီဂရီ ၃၀ မိနစ္ အၟကာသတည္ရိလသည္။ အေရလ႕ဘက္တဌင္ လာအိုႏိုင္ငံ၊
ေျမာက္ဘက္ႏလင့္ အေရလ႕ေျမာက္တဌင္ တရုတ္ႏိုင္ငံ၊ အေနာက္ေျမာက္ဘက္တဌင္ အိႏိၵယႏိုင္ငံ၊ အေနာက္ဘက္တဌင္ ဘဂ၀လာသေဒ့ရု္
ႏိုင္ငံႏလင့္ အေရလ႕ေတာင္ဘက္တဌင္ ထိုင္သႏိုင္ငံတို႔ႏလင့္ ထိစပ္ေနသည္။ အဒမန္ပင္လယ္ႏလင့္ ဘဂ၀လာသပင္လယ္ ေအာ္တို႔သည္
ေတာင္ဘက္ႏလင့္ အေနာက္ေတာင္ဘက္တဌင္ အသီသသီသရိလေနသည္။
၈။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ကုန္သတဌင္သပိတ္ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံမဟုတ္ပဲ ပင္လယ္ကမ္သရိုသတန္သရိလသည့္ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံျဖစ္ သည္။ အေရလ႕ေတာင္
အာရလႏိုင္ငံမ်ာသတဌင္ ပင္လယ္ကမ္သရိုသတန္သ ရလည္လ်ာသစဌာ ပိုင္ဆိုင္သည့္ ႏိုင္ငံတစ္ႏုိင္ငံ လည္သျဖစ္သည္။ အေရလ႕ေတာင္အာရလ
ေဒသတဌင္သ ကုန္သေျမတစ္ဆက္တည္သရိလသည့္ အၟကီသဆံုသႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ လည္သျဖစ္သည္။
၉။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အလ်ာသသည္ ေျမာက္မလ ေတာင္သို႔ တိုင္သတာလလ်င္ မိုင္ေပါင္သ ၁၂၇၅ မိုင္ခန္႔ရိလျပီသ မႏ ၱေလသျမဳိ႕ ကို ဗဟိုျပဳ၍
အေရလ႕ႏလင့္ အေနာက္တိုင္သတာလလ်င္ မိုင္ေပါင္သ ၅၈၀ ခန္႔ အထိ က်ယ္ဝန္သသည္။
၁၀။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ေျမမ်က္ႏလာသဌင္ျပင္အေနအထာသသည္ ေျမာက္မလ ေတာင္သို႔ နိမ့္ဆင္သသဌာသသည့္ အေန
အထာသမ်ဳိသေတဌ႕ရသည္။ အလယ္တဌင္ ျမစ္ဝလမ္သလဌင္ျပင္ေဒသရိလသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အျမင့္ဆံုသအပိုင္သမလာ ေျမာက္ဘက္ပိုင္သ
ကခ်င္ေဒသတဌင္ရိလသည့္ ခါဂါဘိုရာဇီေတာင္ျဖစ္သည္။ ထိုေတာင္၏ အျမင့္ေပမလာ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏလာျပင္အထက္ ၁၉၂၉၆ ေပ
ရိလသည္။ မီတာအာသျဖင့္ ၅၈၈၁ မီတာရိလသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရိလ ေတာင္တန္သမ်ာသသည္ ေယဘုယ်အာသျဖင့္ ေျမာက္မလ ေတာင္သို႔
သဌယ္တန္သေနသည္။ ျမစ္မ်ာသသည္လည္သ ေျမာက္မလေတာင္သုိ႔ စီသဆင္သသည္။ ဧရာဝတီျမစ္သည္ ကခ်င္ေဒသအတဌင္သ
ေမခႏလင့္မလိချမစ္ႏလစ္ခု ေပါင္သဆံု ရာ ျဖစ္ေပၚလာသည္။
၁၁။ ဧရာတီျမစ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံေျမာက္ဖ်ာသပိုင္သမလ အစျပဳ၍ စတင္စီသဆင္သလာျပီသ ျမန္မာႏိုင္ငံေအာက္ပိုင္သ ဧရာတီတိုင္သႏလင့္၊
ရန္ကုန္ျမိဳ႕တို႔၌ အဒမန္ပင္လယ္အတဌင္သသို႔ စီသဆင္သသည္။ ဧရာဝတီျမစ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အတဌင္သမလာပင္ အစျပဳ၍
ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ပင္ ပင္လယ္တဌင္သသို႔ အဆံုသသတ္စီသဝင္သည့္ ထူသျခာသသည့္ ျမစ္တစ္ စင္သျဖစ္သည္။
၁၂။ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ရုပ္သဌင္ျပင္အာသျဖင့္ ေဒသၟကီသ (၅) ခု ပုိင္သျခာသသတ္မလတ္ႏိုင္သည္။
(၁) ေျမာက္ဘက္ ေတာင္ေပၚေဒသ1
(၂) အေနာက္ဘက္ ေတာင္တန္သေဒသ2
(၃) အေရလ႕ဘက္ ကုန္သျမင့္ေဒသ3
1
Northern mountains
2
Western ranges
10
(၄) အလယ္ပိုင္သ ျမစ္ဝလမ္သလဌင္ျပင္ႏလင့္ ေျမနိမ့္ေဒသ4
(၅) ကမ္သရိုသတမ္သေဒသ5
စသည္ျဖင့္ ပထဝီရုပ္သဌင္ျပင္ (၅) ပိုင္သေတဌ႕ႏိုင္သည္။
စီသပဌာသေရသ
၁၃။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စီသပဌာသေရသကို သရုပ္ခဌဲရာတဌင္ ေစ်သကဌက္စီသပဌာသေရသစနစ္ကို ၁၉၉၀ ခုႏလစ္တဌင္ အစျပဳေစ၍ ၂၀၁၀ ခုႏလစ္တဌင္
အပီအျပင္ရုပ္လံုေပၚေအာင္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနသည္ကို ေတဌ႕ရသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ သည္ ႏိုင္ငံေရသစနစ္အမ်ဳိသမ်ဳိသျဖင့္
ၟကံဳေတဌ႕ရေသာ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံျဖစ္သည့္ အေလ်ာက္ စီသပဌာသေရသစနစ္ အမ်ဳိသမ်ဳိသျဖင့္လည္သ ႏလစ္ပါသသဌာသခဲ့ဖူသသည့္ အေတဌ႕အၟကံဳ
ရိလသည္။
၁၄။ ကမာၻ႕စီသပဌာသေရသစနစ္ကို အၟကမ္သဖ်င္သအာသျဖင့္ (၂) မ်ဳိသခဌဲျခမ္သၟကည့္ႏိုင္သည္။ ဗဟိုစီမံကိန္သစီသပဌာသေရသစနစ္ႏလင့္ ေစ်သကဌက္
စီသပဌာသေရသစနစ္ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ေစ်သကဌက္စီသပဌာသေရသစနစ္တဌင္ လံုသဝလဌတ္လပ္ေသာစီသပဌာသေရသ စနစ္ႏလင့္
စီမံခန္႔ခဌဲမႈႏလင့္ယလဥ္သည့္ ေစ်သကဌက္စီသပဌာသေရသစနစ္ဟူ၍ ေယဘုယ် (၂) မ်ဳိသေတဌ႕ႏိုင္ေသသသည္။ ထို႔ေၟကာင့္ ျမန္မာ့စီသပဌာသေရသ
သမိုင္သစဥ္အက်ဥ္သႏလင့္ ဖဌံ႕ျဖိဳသတိုသတက္မႈကို ႏလဳိင္သယလဥ္ေလ့လာရာတဌင္ စီသပဌာသေရသစနစ္ ႏလင့္ ဖဌံ႕ျဖိဳသေရသ ေရခ်ိန္ကို တဌဲစပ္၍
ေလ့လာရမည္ျဖစ္သည္။
၁၅။ ဒုတိယကမာၻစစ္အျပီသကာလေနာက္ပိုင္သ၊ စစ္ေအသကာလအတဌင္သ ကမာၻ႕ႏိုင္ငံမ်ာသ၏ စီသပဌာသေရသစနစ္မ်ာသကို ေယဘုယ်
အၟကမ္သဖ်င္သ သရုပ္ခဌဲၟကည့္ရန္ လိုအပ္သည္။ ထိုသုိ႔ သရုပ္ခဌဲရာတဌင္ အၟကမ္သအာသျဖင့္ ပံုစံ (၇) မ်ဳိသကို ေတဌ႕ရသည္။ အဆိုပါ ပံုစံ
(၇) မ်ဳိသကို ေဖာ္ျပ၍ ျမန္မာ့စီသပဌာသေရသစနစ္ကို ေဖာ္ျပႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။
စစ္ေအသကာလအတဌင္သ ေတဌ႕ရေသာ ကမာၻ႕ႏိုင္ငံမ်ာသ၏ စီသပဌာသေရသစနစ္ ပံုၟကမ္သမလာ -
(၁) လစ္ဘရယ္ဒီမိုကေရစီႏလင့္ လဌတ္လပ္ေသာ ေစ်သကဌက္ အတဌဲအစပ္ (အေမရိကန္ ပံုစံ)
(၂) လစ္ဘရယ္ ဒီမိုကေရစီႏလင့္ စီမံခန္႔ခဌဲမႈယလဥ္ေသာ ေစ်သကဌက္အတဌဲအစပ္ (ဥေရာပ ပံုစံ)
(၃) လမ္သညႊန္ဒီမိုကေရစီႏလင့္ ေစ်သကဌက္ အတဌဲအစပ္ (လဌတ္လပ္ေသာ ေစ်သကဌက္စနစ္ႏလင့္ စီမံခန္႔ခဌဲမႈ ေစ်သကဌက္စနစ္ကို
ေရာေထဌသက်င့္သံုသ) (ေနာက္ အာရလက်ာသျဖစ္လာမည့္ ႏိုင္ငံမ်ာသ၊ အာရလပံုစံ)
(၄) လစ္ဘရယ္ဒီမိုကေရစီႏလင့္ စီမံကိန္သစီသပဌာသေရသ အတဌဲအစပ္ (အိႏိၵယပံုစံ)
(၅) တစ္ပါတီစနစ္ႏလင့္ စီမံကိန္သ စီသပဌာသေရသ အတဌဲအစပ္ (ဆိုဗီယက္-တရုတ္ ပံုစံ)
(၆) တစ္ပါတီစနစ္ႏလင့္ ေစ်သကဌက္ အတဌဲအစပ္ (လဌတ္လပ္ေသာ ေစ်သကဌက္ ဆိုသည္ထက္ စီခံခန္႔ခဌဲမႈႏလင့္ ယလဥ္ေသာ
ေစ်သကဌက္ကိုသာ ပိုအေလသကဲသည္) (ယခု တရုတ္ျပည္သူ႕သမ၌တႏိုင္ငံ ပံုစံ)
(၇) ေစ်သကဌက္စီသပဌာသေရသ (အထူသသျဖင့္ စီမံခန္႔ခဌဲမႈႏလင့္ ယလဥ္ေသာေစ်သကဌက္) ႏလင့္ ဆိုရလယ္ဒီမိုကေရစီ တို႔၏ အတဌဲအစပ္
(စကင္ဒီေနသဗီသယန္သႏိုင္ငံမ်ာသျဖစ္သည့္ ဆီဌဒင္၊ ေနာ္ေဝ တို႔၏ ပံုစံ)
3
Eastern Plateau
4
Central basin and lowlands
5
Coastal plains
11
၁၆။ ေဖာ္ျပပါ အတဌဲအစပ္ ပံုစံ (၇) မ်ဳိသတဌင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အေျခအေနကို ေအာက္ပါ အေျခအေနမ်ာသအတိုင္သ ေတဌ႕ရ သည္။
 ၁၉၄၈ မလ ၁၉၆၂ အထိ (နံပါတ္-၂)ပံုစံ
 ၁၉၆၂ မလ ၁၉၈၈ အထိ (နံပါတ္- ၅) ပံုစံ
 ၁၉၈၈ မလ ၂၀၀၉ အထိ (နံပါတ္-၆) ပံုစံ
 ၂၀၁၀ မလ ယေန႔ အထိ (နံပါတ္-၃) ပံုစံ ျဖင့္ ျမန္မာ့စီသပဌာသေရသ ကို လုပ္ေဆာင္ေနသည္ကို ေတဌ႕ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။
အဆိုပါ နံပါတ္-၃ အေျခအေနျဖင့္ ပိုမိုပီျပင္သည့္ ေစ်သကဌက္စီသပဌာသကို ပံုေဖာ္တည္ေဆာက္ ယူေနသည္။
ႏိုင္ငံေရသ
၁၇။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ၁၉၄၈ ခုႏလစ္၊ ဇန္နဝါရီလ ၄ ရက္ေန႔တဌင္ ျဗိတိသလ်၏ ကိုလိုနီလက္ေအာက္မလ လဌတ္လပ္ေရသ ရရိလခဲ့သည္။
၁၉၄၈ ခုႏလစ္မလ ၁၉၅၈ ခုႏလစ္အတဌင္သ ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို က်င့္သံုသသည့္ႏိုင္ငံေရသစနစ္ျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရသ ယႏ ၱရာသ
ကို လည္ပတ္ခဲ့သည္။ အဆိုပါ ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို လည္ပတ္ရာတဌင္ ၁၉၄၇ ခုႏလစ္တဌင္ တိုင္သျပဳျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္၌
ေရသဆဌဲအတည္ျပဳထာသေသာ ဖဌဲ႕စည္သပံုအေျခခံဥပေဒ (၁၉၄၇ အေျခခံဥပေဒ ဟု အမည္တဌင္သည့္) ျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အာဏာ
သံုသရပ္ကို လည္ပတ္ခဲ့သည္။
၁၈။ ၁၉၅၈ ခုႏလစ္တဌင္ အိမ္ေစာင့္အစိုသရအမည္ျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အစိုသရတစ္ရပ္ အေျပာင္သအလဲျဖစ္ခဲ့သည္။ ၁၉၆၂ ခုႏလစ္၊ မတ္လ
၂ ရက္ေန႕တဌင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၟကီသေနဝင္သ ဦသေဆာင္သည့္ ေတာ္လလန္ေရသ ေကာင္စီဖဌဲ႕စည္သ၍ ႏိုင္ငံေတာ္ ၏ အစိုသရတာဝန္ကို
ထမ္သေဆာင္ခဲ့သည္။ အဆိုပါ ေတာ္လလန္ေရသေကာင္စီသည္ ဖဌဲ႕စည္သပံုအေျခခံ ဥပေဒသစ္ တစ္ရပ္ကို ၁၉၇၄ ခုႏလစ္တဌင္
အတည္ျပဳ၍ ႏိုင္ငံေတာ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရသကို ေဆာင္ရဌက္ခဲ့သည္။ အဆိုပါ ၁၉၇၄ အေျခခံဥပေဒသည္ ဆိုရလယ္လစ္ စနစ္ကို
အေျချပဳသည့္ ဖဌဲ႕စည္သပံု အေျခခံဥပေဒျဖစ္သည္။ အဆိုပါ အေျခခံဥပေျဖင့္ပင္ ေတာ္လလန္သေကာင္စီ အစိုသရမလ ျမန္မာ့ဆိုရလယ္လစ္
လမ္သစဥ္ပါတီအျဖစ္ ေျပာင္သလဲကာ တစ္ပါတီႏိုင္ငံေရသစနစ္ကို ပံုေဖာ္ခဲ့သည္။
၁၉။ ၁၉၇၄ ခုႏလစ္တဌင္ ျမန္မာ့ဆိုရလယ္လစ္လမ္သစဥ္ ပါတီ အစိုသရသည္ ျမန္မာ့ဆိုရလယ္လစ္လမ္သစဥ္ကို ေၟကညာသည္။ ထိုသို႔
ေၟကညာ၍ ျမန္မာ့နည္သျမန္မာ့ဟန္ဆိုရလယ္လစ္စနစ္6
ကိုက်င့္သံုသ၍ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စီသပဌာသေရသစနစ္ကို ဆိုရလယ္လစ္ စီသပဌာသေရသစနစ္ျဖင့္
အေကာင္အထည္ေဖာ္ တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။ အဆိုပါ စီသပဌာသေရသစနစ္ကို စီမံကိန္သစီသပဌာသေရသ စနစ္ဟုလည္သ သတ္မလတ္ႏိုင္သည္။
၂၀။ ၁၉၈၈ ခုႏလစ္၊ ဩဂုတ္ ၈ ရက္ေန႔တဌင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ ႏိုင္ငံလံုသဆိုင္ရာ ဆူပူအုံၟကဌမႈၟကီသ တစ္ရပ္ေပၚေပါက္ ခဲ့သည္။ လူထုသည္
ျမန္မာ့ဆိုရလယ္လစ္လမ္သစဥ္ပါတီ ဥကၠဌျဖစ္သည့္ ဦသေနဝင္သအစိုသရကို လူထုအံုၟကဌမႈျဖင့္ ျဖဳတ္ခ်ႏိုင္ခဲ့ သည္။ ၁၉၉၀ တဌင္
ႏိုင္ငံလံုသဆိုင္ရာ ေရဌသေကာက္ပဌဲတစ္ခု က်င္သပႏိုင္ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ တည္ျငိမ္ ေရသကို ထိန္သသိမ္သႏိုင္ရန္ ႏိုင္ငံေတာ္
ျငိမ္ဝပ္ပိျပာသမႈ တည္ေဆာက္ေရသအဖဌဲ႕ (နဝတ)7
ကို ဖဌဲ႕စည္သလိုက္သည္။ ႏိုင္ငံေတာ္ ျငိမ္ဝပ္ပိျပာသမႈတည္ေဆာက္ေရသ
အဖဌဲ႕ဥကၠဌမလာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၟကီသ ေစာေမာင္ျဖစ္သည္။
6
Burmese Way to Socialism
7
SLORC (the state Law and Order Restoration Council)
12
၂၁။ ႏိုင္ငံေတာ္တည္ျငိမ္ေရသသည္ ၁၉၉၇ ခုႏလစ္၊တဌင္ အေတာ္အတန္တည္ျငိမ္လာျပီျဖစ္၍ ၁၉၉၇ ခုႏလစ္ ႏိုဝင္ဘာလ ၁၅
ရက္ေန႕တဌင္ ႏိုင္ငံေတာ္ျငိမ္ဝပ္ပိျပာသမႈတည္ေဆာက္ေရသအဖဌဲ႕ကို ဖ်က္သိမ္သ၍ ႏိုင္ငံ တည္ေဆာက္ေရသႏလင့္ ဖဌံ႕ျဖိဳသတိုသတက္ေရသကို
အဓိကတာဝန္ယူေဆာင္ရဌက္ရန္ ႏိုင္ငံေတာ္ ေအသခ်မ္သသာယာေရသ ႏလင့္ ဖဌံ႕ျဖဳိသေရသေကာင္စီ8
ကို ေျပာင္သလဲ ဖဌဲ႕စည္သခဲ့သည္။
ႏိုင္ငံေတာ္ေအသခ်မ္သသာယာေရသႏလင့္ ဖဌံ႕ျဖိဳသေရသေကာင္စီ (နအဖ) ၏ ဥကၠဌမလာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၟကီသ သန္သေရႊျဖစ္သည္။
၂၂။ ႏိုင္ငံေတာ္ ေအသခ်မ္သသာယာေရသႏလင့္ ဖဌံ႕ျဖိဳသေရသေကာင္စီအစိုသရသည္ လမ္သျပေျမပံု (၇)ခ်က္9
ကို ေရသဆဌဲ၍
စစ္ဘက္အုပ္ခ်ဳပ္သည့္ အစိုသရမလ အရပ္သာသအုပ္ခ်ဳပ္သည့္ ဒီမိုကရက္တစ္အစိုသရတစ္ရပ္အျဖစ္ တည္တည္ျငိမ္ ျငိမ္
အသဌင္ကူသေျပာင္သႏိုင္ေရသလုပ္ငန္သစဥ္မ်ာသကို ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ အဆိုပါ လုပ္ငန္သစဥ္မ်ာသကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ရန္ အတဌက္
အမ်ဳိသသာသညီလာခံကို ႏိုင္ငံလံုသခ်ီေထာက္ခံပဌဲမ်ာသျပဳလုပ္၍ ဖဌဲ႕စည္သအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒတစ္ရပ္ကို ေရသဆဌဲခဲ့သည္။ အဆိုပါ
ဖဌဲ႕စည္သပံုအေျခခံဥပေဒကို ၂၀၀၈ ခုႏလစ္တဌင္ ျပည္လံုသကၜဌတ္ဆႏၵခံယူပဌဲ10
ျပဳလုပ္၍ ၉၂.၄၈ ရာခိုင္ႏလဳန္သျဖင့္
အတည္ျပဳေထာက္ခံမႈရရိလကာ ၂၀၀၈ ဖဌဲ႕စည္သပံုအေျခခံဥပေဒအျဖစ္ သတ္မလတ္ခဲ့သည္။
အဆိုပါ ၂၀၀၈ ဖဌဲ႕စည္သပံုအေျခခံဥပေဒသည္ ၂၀၁၀ ခုႏလစ္တဌင္ က်င္သပေသာ ေရဌသေကာက္ပဌဲအျပီသတဌင္ ႏိုင္ငံေတာ္ ၏ တရာသဝင္
အသံုသျပဳသည့္ ဖဌဲ႕စည္သပံုအေျခခံဥပေဒျဖစ္ခဲ့သည္။
၂၃။ ၂၀၁၀ ခုႏလစ္ေရဌသေကာက္ပဌဲအျပီသတဌင္ အဆိုပါ အေျခခံဥပေဒပါ ျပဌာန္သခ်က္မ်ာသသည္ အသက္ဝင္လာျပီျဖစ္ သည္။
ထိုအေျခခံဥပေဒပါ ျပဌာန္သခ်က္အရ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ ဟူသည့္ အမည္အစာသ ျပည္ေထာင္စုသမ၌တျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္
ဟု ေျပာင္သလဲေခၚေဝၚသတ္မလတ္ခဲ့သည္။ ၂၀၁၀ ခုႏလစ္ ေရဌသေကာက္ပဌဲတဌင္ ေရဌသေကာက္ခံရေသာ သမ၌တမလာ သမ၌တ ဦသသိန္သစိန္
ျဖစ္သည္။ သမ၌တသက္တမ္သမလာ ၅ ႏလစ္တစ္ၟကိမ္ျဖစ္သည္။ ၂၀၁၅ ခုႏလစ္တဌင္ လက္ရိလသမ၌တသက္တမ္သ ကုန္ဆံုသမည္ျဖစ္သည္။
သမ၌တဦသသိန္သစိန္သည္ ဒီမိုကေရစီအသဌင္ ကူသေျပာင္သေရသကိုၟကိဳသပမ္သလုပ္ေဆာင္ေနသည့္ သမ၌တအျဖစ္ ကမာၻ႕ႏိုင္ငံမ်ာသ၏
အသိအမလတ္ျပဳမႈကို ရရိလေနသည္။
8
SPDC (State Peace and Development Council)
9
The Road Map
1) Reconvening the NC
2) After successful conclusion of the NC, “a step by step implementation of the process necessary for the
emergence of a genuine and disciplined democratic system”.
3) Drafting a new constitution according to the basic principles and details ‘laid down’ by the NC.
4) A national referendum to adopt the constitution
5) Holding of free and fair elections for a hierarchy (National and regional) of legislative bodies or Pyithu
Hluttaws (People’s assemblies) as per the new constitution.
6) Convening of the Hluttaw as per the constitution.
7) “Building a modern, developed and democratic nation by the state leaders elected by the Hluttaw”
together with the ‘government and other central organs [of state power] formed by the Hlattaw’.
10
Referendum
13
ဇယာသ - ၁
၁၉၄၈ ခုႏလစ္ ကုိလိုနီအျဖစ္မလ လဌတ္လပ္ေရသ ရရိလ
၁၉၅၈ ခုႏလစ္ အိမ္ေစာင့္အစိုသရ တက္
၁၉၆၂ ခုႏလစ္ ေတာ္လလန္ေရသေကာင္စီ အစိုသရ တက္
၁၉၇၄ ခုႏလစ္ ျမန္မာဆိုရလယ္လစ္လမ္သစဥ္ပါတီ အစိုသရ သည္ ဆိုရလယ္လစ္စနစ္ျဖင့္ ခ်ီတက္
၁၉၉၀ ခုႏလစ္ ႏိုင္ငံေတာ္ ျငိမ္ဝပ္ပိျပာသမႈတည္ေဆာက္ေရသ အဖဌဲ႕(နဝတ) အစိုသရ တာဝန္ ေျပာင္သလဲယူ
၁၉၉၇ ခုႏလစ္ ႏိုင္ငံေတာ္ ေအသခ်မ္သသာယာေရသႏလင့္ ဖဌံ႕ျဖဳိသေရသေကာင္စီ အစိုသရအျဖစ္ ေျပာင္သလဲ အုပ္ခ်ဳပ္
၂၀၀၈ ခုႏလစ္ အမ်ဳိသသာသညီလာခံမ်ာသျပဳလုပ္၍ ေရသဆဌဲထာသေသာ အေျခခံဥပေဒကို ျပည္သူ႕ ဆႏၵခံယူပဌဲ
ျပဳလုပ္၍ အတည္ျပဳခ်က္ ရယူ
၂၀၁၀ ခုႏလစ္ ၂၀၁၀ ေရဌသေကာက္ပဌဲျပဳလုပ္၍ ဒီမိုကေရစီအသဌင္ကူသေျပာင္သေရသကို ၂၀၀၈ ဖဌဲ႕စည္သပံု
အေျခခံဥပေဒျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္သည့္ အစိုသရျဖင့္ ေမာင္သႏလင္
14
(ခ) ပထဝီႏိုင္ငံေရသဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ာသ
ေဝါဟာရ
၂၄။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသ (Geopolitics) ဟူေသာ ေဝါဟာရကို ဆဌီဒင္ႏိုင္ငံေရသသိပၞံပညာရလင္ ရူသေဒါ့ရလယ္လင္ က ၁၈၉၉
ခုႏလစ္တဌင္ စတင္ သံုသစဌဲခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ၁၉၃၀ ခုႏလစ္ေလာက္က်မလ ပထဝီႏိုင္ငံေရသဆိုသည့္ေဝါဟာရကို
ႏိုင္ငံေရသနယ္ပယ္တဌင္ တဌင္တဌင္က်ယ္က်ယ္ သံုသစဌဲလာခဲ့ၟကသည္။
ပထဝီႏိုင္ငံေရသႏလင့္ ႏိုင္ငံေရသပထဝီ၏ ကဌာျခာသပံု
၂၅။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသ (Geopolitics) ဆိုသည္မလာ ပထဝီကို အေျချပဳ၍ ေလ့လာေသာႏိုင္ငံေရသျဖစ္သည္။ ပထဝီ
ႏိုင္ငံေရသကို ေလ့လာလလ်င္ မ်ာသေသာအာသျဖင့္ ႏိုင္ငံေရသပထဝီ (Political Geography) ႏလင့္ ေရာေထဌသႏိုင္စရာ
အေၟကာင္သရိလသည္။ ပထဝီႏိုင္ငံ ေရသသည္ ပထဝီကိုအေျခခံေသာႏိုင္ငံေရသျဖစ္ျပီသ ႏိုင္ငံေရသပထဝီသည္ ႏိုင္ငံေရသ
ကို အေျချပဳ၍ ေလ့လာေသာပထဝီျဖစ္ သည္။ ထို႔ေၟကာင့္ ပထဝီႏိုင္ငံေရသသည္ ႏိုင္ငံေရသဘာသာရပ္ ျဖစ္သည္။
ႏိုင္ငံေရသပထဝီသည္ ပထဝီဘာသာရပ္ျဖစ္သည္။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသသည္ ႏိုင္ငံေရသကို ဗဟိုျပဳျပီသ ပထဝီကို
အေျခခံေသာ ႏိုင္ငံေရသဘာသာရပ္ဟု ဆိုလလ်င္ ျပည့္စံုႏိုင္စရာ အေၟကာင္သရိလသည္။ ထို႔အတူ ႏိုင္ငံေရသ ပထဝီသည္
ပထဝီကို ဗဟိုျပဳျပီသ ႏိုင္ငံေရသကို အေျခခံေသာ ပထဝီဘာသာရပ္ျဖစ္သည္။
ပထဝီႏိုင္ငံေရသအခ်က္အလက္
၂၆။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသဟု ဆိုလိုက္လလ်င္ ပထဝီႏလင့္စပ္ဆိုင္ေသာ အဓိကအခ်က္ (၆) ခ်က္ကို ဗဟိုျပဳရသည္။
၁။ နယ္ေျမအက်ယ္အဝန္သ၊ နယ္ေျမ အရဌယ္အစာသ Size
၂။ တည္ေနရာအေနအထာသ Location
၃။ ရာသီဥတု အေျခအေန Climate
၄။ ေျမမ်က္ႏလာသဌင္ျပင္အေနအထာသ Topography
၅။ လူဦသေရတည္ရိလမႈပံုစံ Demography
၆။ သဘာဝသယံဇာတခိုေအာင္သမႈ Natural Resources
ပထဝီႏိုင္ငံေရသ၏သဘာဝ
၂၇။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသသည္ ႏိုင္ငံေရသသိပၞံႏလင့္ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရသပညာရပ္တဌင္ အဓိကအေရသပါေသာ ဘာသာရပ္
ျဖစ္သည္။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသကို ႏိုင္ငံေရသသိပၞံပညာရလင္မ်ာသ၊ မူဝါဒခ်မလတ္သူမ်ာသ ႏလင့္ ႏိုင္ငံတကာ ဆက္ဆံေရသ
နယ္ပယ္တဌင္ က်င္လည္ ေနသည့္ပုဂၢိဳလ္မ်ာသ အထူသျပဳေလ့လာသည္။ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသသမာသမ်ာသ၊
ႏိုင္ငံေရသအၟကံေပသမ်ာသႏလင့္ သံအမတ္မ်ာသ၊ သံတမန္မ်ာသ အထူသသျဖင့္ ေလ့လာ အပ္သည့္ ဘာသာရပ္ျဖစ္သည္။
ပထဝီႏိုင္ငံေရသသည္ သီအိုရီသေဘာအရ က်ယ္ေျပာသည္ဟု မဆိုႏိုင္။ သို႔ေသာ္ သေဘာတရာသအရ အလဌန္
က်ယ္ျပန္႔သည္။ ပထဝီသေဘာကို လိုက္၍ ႏိုင္ငံေရသအယူအဆ၊ ႏိုင္ငံေရသ အျမင္မ်ာသကို ၟကည့္ရႈသံုသသပ္
ႏိုင္သည္။ပထဝီႏိုင္ငံေရသသည္ လူမႈပထဝီဝင္ဘာသာရပ္၊ မႏုႆပထဝီဝင္၊ ႏိုင္ငံေရသပထဝီဝင္ စသည့္
ဘာသာရပ္မ်ာသျဖင့္လည္သ ဆက္စပ္ေနသည္။
15
ပထဝီႏိုင္ငံေရသႏလင့္ ႏိုင္ငံျခာသေရသမူဝါဒ
၂၈။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသရာ အခ်က္အလက္မ်ာသသည္ ႏိုင္ငံျခာသေရသမူဝါဒခ်မလတ္ရာတဌင္ အလဌန္အသံုသဝင္သည္။ ထို႔အျပင္
အျခာသႏိုင္ငံမ်ာသက ခ်မလတ္ထာသေသာ ႏိုင္ငံျခာသေရသမူဝါဒမ်ာသ၏ အႏလစ္သာရကို ခ်ည္သကပ္ေလ့လာရာတဌင္လည္သ
မ်ာသစဌာ အေရသပါ၊ အရာေရာက္သည္။ ထို႔ေၟကာင့္ပင္ ႏိုင္ငံျခာသေရသမူဝါဒသည္သည္ ႏိုင္ငံ့၏ပထဝီႏလင့္
ဆက္စပ္ေနသည္ဟု ဆိုျခင္သျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံ့ပထဝီဆိုသည္ကပင္ ပထဝီႏုိင္ငံေရသျဖစ္သည္။
 Foreign Policy related with State Geography especially Geopolitics
၂၉။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသကို အဓိကအာသျဖင့္ နက္နက္နဲနဲေလ့လာသိရိလထာသသူတို႔ကာသ ႏိုင္ငံျခာသေရသမူဝါဒကို ခ်မလတ္သူမ်ာသ
ႏလင့္ ႏိုင္ငံျခာသေရသမူဝါဒကို အေကာင္အထည္ေဖာ္သူမ်ာသျဖစ္သည္။ အေၟကာင္သမလာ ႏိုင္ငံျခာသေရသမူဝါဒကို ခ်မလတ္ရာ
တဌင္ ပထဝီႏိုင္ငံေရသသေဘာသည္ အဓိကပါဝင္ေနသည္။ ႏိုင္ငံျခာသေရသမူဝါဒသည္ ႏိုင္ငံအခ်င္သခ်င္သ ဆက္ဆံရာ
တဌင္ မိမိႏိုင္ငံ၏ အက်ဳိသစီသပဌာသကို အဓိကအေကာင္အထည္ေဖာ္ရေသာသေဘာရိလသည္။ ႏိုင္ငံအက်ဳိသစီသပဌာသသည္
ပထဝီေရသအရ မ်ာသစဌာဆက္စပ္ေနသည္။ ေျမကမာၻေပၚတဌင္ ႏိုင္ငံမ်ာသ ျဖစ္ေပၚလာသည္။ ျဖစ္ေပၚလာေသာ
ႏိုင္ငံမ်ာသ၏ တည္ေနရာ၊ အက်ယ္အဝန္သ၊ ရာသီဥတု၊ လူဦသေရ၊ ေျမမ်က္ႏလာသဌင္ျပင္ အေနအထာသစသည့္
ပထဝီေရသရာအခ်က္အလက္ မ်ာသအေပၚမူတည္၍ ႏိုင္ငံမ်ာသ ပါဝါရိလျခင္သ၊ မရိလျခင္သ ျဖစ္လာရသည္။ ထို႔ေၟကာင့္
ႏိုင္ငံ၏ပါဝါသည္ ပထဝီေရသရာအခ်က္ အလက္မ်ာသေပၚတဌင္ မ်ာသစဌာမလီတည္ေနသည္။
နယ္ေျမအက်ယ္အဝန္သ၊ နယ္ေျမအရဌယ္အစာသ (Size)
၃၀။ ႏိုင္ငံတစ္ခု၏ နယ္ေျမအက်ယ္အဝန္သသည္ ႏိုင္ငံ၏ပါဝါကို အေထာက္အကူျပဳသည္။ နယ္ေျမအက်ယ္
အဝန္သတဌင္ အၟကီသမာသဆံုသ ရုရလာသႏိုင္ငံႏလင့္ အေသသငယ္ဆံုသႏိုင္ငံျဖစ္ေသာ စင္ကာပူ၊ ဗာတီကန္စီသတီသ စသည့္
ႏိုင္ငံမ်ာသႏလင့္ ယလဥ္တဌဲစဥ္သစာသႏုိင္သည္။ နယ္ေျမအက်ယ္အဝန္သၟကီသမာသျခင္သသည္ ႏိုင္ငံပါဝါ အလိုအေလ်ာက္
ရရိလလာျခင္သ အေၟကာင္သလည္သျဖစ္သည္။ ဥပမာ၊ ရုရလာသ၊ တရုတ္၊ အိႏိၵယ၊ ဘရာဇီသ၊ အေမရိကန္၊ ဩစေတသလ်၊
ကေနဒါ စသည့္ ႏိုင္ငံမ်ာသျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံနယ္ေျမ အက်ယ္အဝန္သၟကီသမာသလလ်င္ ၟကီသမာသသေလာက္
ပါဝါတစ္စံုတစ္ရာကို ရရိလျပီသျဖစ္သည္။
၃၁။ ႏိုင္ငံ၏နယ္နိမိတ္က်ယ္ဝန္သျခင္သေၟကာင့္ အာသသာခ်က္မ်ာသ ျဖစ္လာသလို အာသနည္သခ်က္တစ္ခ်ဳိ႕လည္သ တဌဲဖက္ပါ
လာတတ္သည္။ ႏိုင္ငံ၏အခ်ဳပ္အျခာအာဏာနယ္နိမိတ္စည္သကို ကာကဌယ္ရန္ စစ္ေရသအင္အာသ ေတာင့္
တင္သရန္လိုသည္။ နယ္နိမိတ္က်ယ္ဝန္သေသာႏိုင္ငံမ်ာသရိလ နယ္စပ္ေဒသမ်ာသတဌင္ နယ္ျခာသေစာင့္တပ္မ်ာသ ထာသရိလ
ရျခင္သေၟကာင့္ စစ္ေရသအသံုသစရိတ္ မ်ာသစဌာအသံုသျပဳရသည္။ ထို႔ေၟကာင့္ စစ္ေရသအသံုသစရိတ္သည္ ႏိုင္ငံေတာ္
ဘ႑ာမလ ရာခိုင္ႏႈန္သအေတာ္မ်ာသမ်ာသ ထုတ္သံုသရေသာ အာသနည္သခ်က္မ်ဳိသရိလသည္။ ထို႔အတူ နယ္စပ္ေဒသမ်ာသတဌင္
အထူသသျဖင့္ နယ္ေျမ မတည္ျငိမ္မႈျဖင့္ ၟကံဳရတတ္သည္။ လူမ်ဳိသစုသူပုန္မ်ာသ၊ လက္နက္ကိုင္အင္အာသစုမ်ာသ
ခိုေအာင္သရာ ေဒသသည္ နယ္စပ္ေဒသအမ်ာသစုျဖစ္သည္။ အထူသသျဖင့္ လူမ်ဳိသေပါင္သစံု တည္ရိလေနေသာ
ႏိုင္ငံမ်ဳိသတဌင္ ထိုသို႔ေသာ ျပႆနာမ်ာသရင္ဆိုင္ရတတ္ေလ့ရိလသည္။
တည္ေနရာအေနအထာသ (Location)
၃၂။ ႏိုင္ငံတစ္ခု၏ တည္ေနရာသည္ ႏိုင္ငံအတဌက္ အလဌန္အေရသပါသည္။ ႏိုင္ငံတည္ခုအတဌက္ တည္ေနရာသည္
သဘာဝကေပသေသာ ကံတရာသဟု ဆိုႏုိင္သည္။ တည္ေနရာအေနအထာသကို အၟကမ္သျဖင္သအာသျဖင့္ အခ်က္ (၃)
ခ်က္ျဖင့္ ခဌဲျခာသၟကည့္ႏိုင္သည္။
16
(က) ကုန္သတဌင္သပိတ္ႏိုင္ငံ Close position (land lock State)
(ခ) ကမ္သရိုသတန္သရိလ ႏိုင္ငံ Open position
(ဂ) ကၜဌန္သႏိုင္ငံ Island
၃၄။
ကုန္သတဌင္သပိတ္ႏိုင္ငံ
ကုန္သတဌင္သပိတ္ႏိုင္ငံမ်ာသ၏ အဓိကအာသနည္သခ်က္မလာ ပင္လယ္ထဌက္ေပါက္မရရိလျခင္သပင္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၟကာင့္
မိမိေဘသပတ္လည္ရိလႏိုင္ငံမ်ာသႏလင့္ သင့္ျမတ္ေအာင္ေနထိုင္ရသည္။ ကုန္သတဌင္သပိတ္ႏိုင္ငံမ်ာသ၏ ႏိုင္ငံျခာသေရသမူဝါဒ
သည္ နယ္နိမိတ္ခ်င္သထိစပ္ေနေသာ အိမ္နီသခ်င္သႏိုင္ငံမ်ာသႏလင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္ရိလ၍ မရေခ်။ မိမိႏိုင္ငံရလင္သန္ေရသ၊
ဖဌံ႕ျဖိဳသတိုသတက္ေရသ အတဌက္ အိမ္နီသခ်င္သႏိုင္ငံမ်ာသကို အျမဲမလီခိုေနရေသာသေဘာရိလသည္။ ပိုင္ဆိုင္သည့္ပင္လယ္
မရိလ၍ ေရတပ္အင္အာသကို ေကာင္သစဌာတည္ေဆာက္ခဌင့္မရ။ ထို႔ေနာက္ အိမ္နီသခ်င္သႏိုင္ငံမ်ာသႏလင့္ ဆက္ဆံေရသ
ေျပလည္ေအာင္ အျမဲၟကိဳသစာသအာသထုတ္ ေနရသည္။ ပင္လယ္ထဌက္ေပါက္မရိလျခင္သေၟကာင့္ အေလ်ာ့ေပသ
လိုက္ေလ်ာရေသာမူဝါဒမ်ာသ မ်ာသစဌာရိလသည္။ ထို႔အတူ ပင္လယ္မလရရိလသည့္ အက်ဳိသအျမတ္ခံစာသမႈမ်ာသလည္သ
အလိုအေလ်ာက္ ပ်က္ရသည္။ ပင္လယ္အစာသအစာႏလင့္ သယံဇာတ မ်ာသကို ႏိုင္ငံျခာသတိုင္သျပည္မလ အျမဲတမ္သ
တင္သဌင္သေနရသည္။ ႏိုင္ငံအတဌင္သ ျမစ္ေခ်ာင္သအင္သအိုင္မ်ာသ ေပါမ်ာသစဌာမရိလလလ်င္ ထိုဒုကၡသည္ ကုန္သတဌင္သပိတ္
တည္ရိလေနေသာႏိုင္ငံအဖို႔ မေထာင္သသာလလေခ်။ ဥပမာ သဲကႏာၱရမ်ာသႏလင့္ ကုန္သတဌင္သပိတ္ျဖစ္ေနေသာ အာဖရိက
အလယ္ပိုင္သႏိုင္ငံမ်ာသျဖစ္သည္။
၃၅။
၃၆။
ကမ္သရိုသတန္သရိလႏိုင္ငံ
ပင္လယ္ကမ္သရိုသတန္သရိလေသာႏိုင္ငံသည္ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံအဖို႔ မ်ာသစဌာ အဖိုသတန္သည္။ ပင္လယ္ေရတပ္အာသကို
တည္ေဆာက္ရန္ အခဌင့္အလမ္သရိလသည္။ ပင္လယ္ေရတပ္အင္အာသသာ ၟကီသမာသပါက ရန္သူကို အလိုအေလ်ာက္
ကာကဌယ္ ျပီသေသာ သဘာဝအတာသအဆီသျဖစ္ေနသည္။ အထင္ရလာသဆံုသသာဓကမလာ ဥေရာပတဌင္ ျပင္သစ္
ဧကရာဇ္ နပိုလီယံ အင္ပါယာ ခ်ဲ႕ထဌင္ရာတဌင္ ဂရိတ္ျဗိတိန္ပါဝင္သဌာသျခင္သ မရိလေခ်။ ျဗိတိန္သည္ ပင္လယ္
အတာသအဆီသျဖင့္ သဘာဝအကာအရံကို ရရိလထာသ ေသာေၟကာင့္ျဖစ္သည္။
ပင္လယ္ကမ္သရိုသတန္သရိလေသာႏိုင္ငံတဌင္ အေနအထာသ ၂ မ်ဳိသကိုေတဌ႕ရျပန္သည္။ ကမ္သရိုသတန္သရလည္လ်ာသစဌာ
ပိုင္ဆိုင္ေသာႏုိင္ငံႏလင့္ ပင္လယ္ကမ္သရိုသတန္သ အနည္သငယ္သာပိုင္ဆိုင္ေသာႏိုင္ငံဟူ၍ ေတဌ႕ရျပန္သည္။ ပင္လယ္
ကမ္သရိုသတန္သရလည္လ်ာသစဌာ ပိုင္ဆိုင္ျခင္သသည္ ပင္လယ္ေရတပ္အင္အာသကို တည္ေဆာက္ႏိုင္ခဌင့္ကိုလည္သ
ရရိလသည္။ ထို႔အျပင္ မိမိပိုင္ဆိုင္ ထာသေသာ ပင္လယ္ျပင္၏ မဟာဗ်ဎဟာအခ်က္အျခာက်မႈသည္ ပင္လယ္
ကမ္သရိုသတန္သရိလ ႏိုင္ငံအတဌက္ လဌန္စဌာအေရသပါ သည္။
၃၇။
၃၈။
ကၜဌန္သႏိုင္ငံ
ကၜဌန္သႏိုင္ငံတဌင္ အမ်ဳိသအစာသ (၂) မ်ဳိသခဌဲျခာသႏိုင္သည္။
(က) ပင္မကၜဌန္သၟကီသတစ္ခုတည္သသာ တည္ရိလေသာႏိုင္ငံ
(ခ) ကၜဌန္သစုမ်ာသမ်ာသ စုေပါင္သထာသေသာႏိုင္ငံ ဟူ၍ ျဖစ္သည္။
မာဒါဂတ္စကာသသည္ ပင္မကၜဌန္သၟကီသတစ္ခုတည္သသာရိလေသာႏိုင္ငံျဖစ္သည္။ ပင္မကၜဌန္သၟကီသဆိုသည္မလာ ႏိုင္ငံတဌင္
အဓိကပိုင္ဆိုင္ထာသေသာ၊ တစ္ဆက္တည္သရိလ ကုန္သေျမၟကီသကို ဆိုလိုသည္။ သီရိလက၀ာႏိုင္ငံသည္လည္သ
ပင္မကၜဌန္သတစ္ခု သာရိလေသာႏိုင္ငံအမ်ဳိသအစာသျဖစ္သည္။ စက၀ာပူသည္လည္သ ထိုနည္သလည္သေကာင္သပင္ျဖစ္သည္။
ကၜဌန္သစုမ်ာသစုေပါင္သထာသ ေသာႏိုင္ငံသည္ ဖိလစ္ပိုင္၊ အင္ဒိုနီသရလာသကဲ့သို႔ေသာေသာႏိုင္ငံမ်ာသပင္ျဖစ္သည္။ ထိုကဲ့သို႔
17
ေသာႏိုင္ငံမ်ာသတဌင္ အဓိကကၜဌန္သ ၟကီသမ်ာသလည္သ ရိလသည္။ ကၜဌန္သငယ္အမ်ာသအျပာသလည္သ ပိုင္ဆိုင္ထာသသည္။
ဖိလစ္ပိုင္တဌင္ ကၜဌန္သေပါင္သ ၇၀၀၀ ေက်ာ္ခန္႔ရိလ သည္။ အင္ဒိုနီသရလာသတဌင္ ကၜဌန္သေပါင္သ ၁၃၀၀ ရိလသည္။
ကၜဌန္္သႏိုင္ငံျဖစ္ ျခင္သေပၚမူတည္၍ အာသနည္သခ်က္၊ အာသသာခ်က္မ်ာသျဖစ္ ေပၚလာသည္။ ကၜဌန္သစုအမ်ာသအျပာသ
စုစည္သျဖစ္တည္ ေနျခင္သသည္လည္သ အာသနည္သခ်က္ကိုယ္စီရိလေနသည္။
၃၉။
ရာသီဥတုအေျခအေန (Climate)
ကမာၻ႕ရာသီဥတုအာသ အၟကမ္သဖ်င္သအာသျဖင့္ အေျခအေန (၅) ရပ္တဌင္ေတဌ႕ရသည္။ ထိုအေျခအေနတဌင္ ရိလေသာ
ေဒသၟကီသ (၅) ရပ္ရိလသည္။
(၁) ပူလဌန္သေသာ ေဒသ
(၂) အပူပိုင္သေဒသ
(၃) သမပိုင္သေဒသ
(၄) အေအသပိုင္သေဒသ
(၅) အေအသဆံုသေဒသ ဟူ၍ ေဒသၟကီသ (၅) ခု ပိုင္သျခာသႏိုင္သည္။
၄၀။ အီေကဌတာမ်ဥ္သေပၚႏလင့္ အီေကဌတာရပ္ဝန္သေဒသသည္ အပူဆံုသေဒသျဖစ္သည္။ ၎သည္ အပူပိုင္သဇံုႏလင့္ ဆက္စပ္
လ်က္ရိလသည္။ ဝင္ရိုသစဌန္သေဒသမ်ာသသည္ အေအသဆံုသေဒသမ်ာသျဖစ္သည္။ ထိုေဒသမ်ာသတဌင္ တစ္ႏလစ္ပတ္လံုသ
ေရခဲေနသည္။ အီေကဌတာရပ္ဝန္သေဒသသည္ သဲကႏာၱရမ်ာသျဖင့္ အတိျပီသေနသည္။ အထူသသျဖင့္ သမပိုင္သဇံုတဌင္
က်ေရာက္ေသာ ႏိုင္ငံမ်ာသ သည္ ရာသီဥတုအသင့္အတင့္ရရိလျခင္သေၟကာင့္ စီသပဌာသေရသဖဌံ႕ျဖိဳသ တိုသတက္ေလ့ရိလသည္။
အမ်ာသအာသျဖင့္ သမပိုင္သဇံုရိလႏိုင္ငံမ်ာသ သည္ စိုက္ပ်ဳိသေမဌသျမဎေရသလုပ္ငန္သမ်ာသတဌင္ ေအာင္ျမင္ ျဖစ္ထဌန္သေလ့ရိလသည္။
၄၁။ အရစၥတိုတယ္သည္ သမပိုင္သဇံုတဌင္ရိလေသာလူမ်ာသသည္ အပူပိုင္သဇံုႏလင့္ အေအသပိုင္သဇံုတဌင္ရိလေသာ လူမ်ာသထက္
အာသသာခ်က္မ်ာသစဌာရိလသည္ဟုဆိုသည္။ အထူသသျဖင့္ ေတဌသေခၚေျမာ္ျမင္စဌမ္သအာသ၊ စိတ္ဓာတ္ပိုင္သဆိုင္ရာမ်ာသတဌင္
မ်ာသစဌာ ကဌာျခာသသည္ဟုဆိုသည္။ ရာသီဥတုအေျခအေနသည္ တိုင္သျပည္အတဌင္သေနထိုင္ေသာ လူမ်ာသ၏
စရိုက္လကၡဏာမ်ာသ အေပၚတဌင္ မ်ာသစဌာ လႊမ္သမိုသမႈရိလသည္။ ဦသေႏလာက္ဖဌံ႕ျဖိဳသမႈ၊ ေတဌသေခၚစဥ္သစာသႏိုင္မႈႏလင့္
စိတ္ဓာတ္အရည္အေသဌသမ်ာသသည္ မိမိေနထိုင္ရာရာသီဥတုအေျခအေနႏလင့္ ဆက္သဌယ္ေနသည္။ ေဂါတမဗုဒၶ
သည္ ဥတုသပၞာယမလ်တျခင္သကုိ ေဟာၟကာသထာသခဲ့သည္လည္သရိလသည္။ ပတိရူပအရပ္ေဒသတဌင္ ဥတုသပၞာယ
မလ်တျခင္သ သည္လည္သ အခ်က္တစ္ခ်က္ပါဝင္သည္။
၄၂။ ရာသီဥတုကို ေထာင့္ေပါင္သစံု ဘက္ေပါင္သစံုမလ ၟကည့္ႏိုင္သည္။ ႏိုင္ငံတစ္ခုအေနျဖင့္ ရာသီဥတုအခ်က္ အလက္
မ်ာသ သည္ ႏိုင္ငံဖဌံ႕ျဖိဳသတိုသတက္ေရသႏလင့္ ႏိုင္ငံလံုျခံဳေရသ၊ ကာကဌယ္ေရသအတဌက္ မ်ာသစဌာ အေထာက္ အကူျပဳသည္။
ဂ်ပန္ႏိုင္ငံသည္ မုန္တိုင္သဒဏ္၊ ငလ်င္ဒဏ္ကို အျမဲလိုလိုခံစာသေနရေသာ ႏိုင္ငံျဖစ္သည္။ ငလ်င္ေၟကာင့္
ပင္လယ္မုန္တိုင္သ၏ ဖ်က္ဆီသမႈ ဒဏ္ ကို ခံစာသရသည္။ ထို႔ေၟကာင့္ ႏိုင္ငံ၏ ဖဌံ႕ျဖိဳသတိုသတက္ေရသအတဌက္
အေႏလာက္အယလက္ျဖစ္ရသည္။ ဥေရာပေျမာက္ပိုင္သႏိုင္ငံ ေတာ္ေတာ္မ်ာသမ်ာသသည္ ရာသီဥတုေအသလဌန္သေသာ
ဒဏ္ကို အန္တုႏိုင္ရန္ မိမိ၏အိမ္အတဌင္သ ဓာတ္ေငဌ႕ျဖင့္ အျမဲတမ္သအပူ ေပသထာသရသည္။ ရုရလာသမလဓာတ္ေငဌ႕အာသ
အျမဲတမ္သ ဝယ္ယူသံုသစဌဲေနရသည့္အတဌက္ ႏိုင္ငံဝင္ေငဌအာသ ေလ်ာ့ပါသေစရသည္။ ရာသီဥတုေအသလဌန္သ၍
ခရီသသဌာသလုပ္ငန္သအာသ အျမဲတမ္သ မလုပ္ကိုင္ႏိုင္ေခ်။
၄၃။ ဒုတိယကမာၻစစ္ကာလတဌင္ ဂ်ာမနီတို႔သည္ ရုရလာသ၏အေအသဒဏ္ေၟကာင့္ စစ္ခ်ီ၊ စစ္တက္ျခင္သ မျပဳႏုိုင္ခဲ့ေခ်။ ရုရလာသ
ႏိုင္ငံ၏ ေျမာက္ဘက္တစ္ခ်မ္သလံုသသည္ အျမဲေအသခဲေနေသာရာသီဥတုရိလျခင္သႏလင့္ ေတာင္တန္သ၊သစ္ေတာမ်ာသ
18
ထူထပ္စဌာ ရိလေနျခင္သေၟကာင့္ ႏိုင္ငံလံုျခံဳေရသအတဌက္ သဘာဝအတာသအဆီသကို အလိုအေလ်ာက္ရရိလထာသသည္။
ေအသလဌန္သပူလဌန္သေသာ ႏိုင္ငံမ်ာသတဌင္ စိုက္ပ်ဳိသေရသႏလင့္ ေမဌသျမဎေရသမျဖစ္ထဌန္သ၍ စာသနပ္ရိကၡာဖူလံုမႈအတဌက္
အခက္အခဲျဖစ္ႏိုင္သည္။ အထင္ရလာသဆံုသ ဥပမာကာသ အာဖရိကအလယ္ပိုင္သ ကုန္သတဌင္သပိတ္ႏိုင္ငံမ်ာသျဖစ္သည္။
အပူပိုင္သသဲကႏာၱရေဒသျဖစ္ျခင္သေၟကာင့္ ျမစ္ေခ်ာင္သ အင္သအိုင္ရလာသပါသသည္။ စိုက္ပ်ဳိသေရသႏလင့္ ေမဌသျမဎေရသ
မျဖစ္ထဌန္သ။ ထို႔အတူ ပင္လယ္ကမ္သရိုသတန္သ ပိုင္ဆိုင္ျခင္သမရိလျခင္သေၟကာင့္ ပင္လယ္ဆိုင္ရာ စာသေရရိကၡာလည္သ
မရရိလေခ်။ ႏိုင္ငံအတဌင္သ ေျမေအာက္သယံဇာတကိုသာ မလီခိုေနရသည္။ ႏိုင္ငံနယ္နိမိတ္ အတဌင္သ သဘာဝ
သယံဇာတ ခိုေအာင္သမႈပမာဏ နည္သပါသလလ်င္ကာသ ပိုမို၍ပင္ ဆင္သရဲမဌဲေတရသည္။ ရာသီဥတုဆိုသည့္ ရႈေထာင့္က
ၟကည့္ရႈလလ်င္ကာသ သမပိုင္သဇံုတဌင္ က်ေရာက္ေနေသာ ႏိုင္ငံမ်ာသသည္ အေကာင္သဆံုသအေနအထာသပင္ျဖစ္သည္။
၄၄။
ေျမမ်က္ႏလာသဌင္ျပင္အေနအထာသ (Topography)
ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံအတဌင္သပိုင္ဆိုင္ထာသေသာ ေျမမ်က္ႏလာျပင္အေနအထာသသည္ လဌန္စဌာအေရသပါသည္။ ေျမမ်က္ႏလာ
သဌင္ျပင္ကို လိုက္၍ ႏိုင္ငံဖဌံ႕ျဖိဳသတိုသတက္ျခင္သ၊ မတိုသတက္ျခင္သလည္သ ျဖစ္လာရသည္။ ေျမမ်က္ႏလာသဌင္ျပင္
ကဌာျခာသရျခင္သ၏ အာသသာခ်က္မ်ာသရိလသည္။
၄၅။ ေျမမ်က္ႏလာသဌင္ျပင္ကို အၟကမ္သဖ်င္သအာသျဖင့္ ေဒသ (၅) မ်ဳိသခဌဲျခာသႏိုင္သည္။
 (၁) ေတာင္ေပၚေဒသ
 (၂) ေျမလတ္ေဒသ
 (၃) ေျမျပန္႔ေဒသ
 (၄) ျမစ္ဝကၜဌန္သေပၚေဒသ ႏလင့္
 (၅) ပင္လယ္ကၜဌန္သေဒသ ဟု ခဌဲျခာသသတ္မလတ္ႏိုင္သည္။
၄၆။
လူဦသေရတည္ရိလမႈပံုစံ (Demography)
Demography သည္ ႏိုင္ငံအတဌင္သ လူဦသေရပ်ံ႕ႏလံ႕တည္ရိလေနမႈအေနအထာသကို ေလ့လာေသာ ဘာသာရပ္ျဖစ္
သည္။ ႏိုင္ငံတဌင္သတည္ရိလေနေသာ လူဦသေရအခ်ဳိသအစာသ၊ က်ာသမ အခ်ဳိသအစာသႏလင့္ အသက္အရဌယ္ ကဌာျခာသမႈမ်ာသ
ကို သိပၞံ နည္သက်ေလ့လာျခင္သျဖစ္သည္။ လူဦသေရတည္ရိလေနမႈပံုစံကို လိုက္၍ ႏိုင္ငံ၏ ဖဌံ႕ျဖိဳသတိုသတက္မႈ
အေနအထာသကို ၟကည့္ရႈသံုသ သပ္ႏိုင္သည္။ လူဦသေရအေနအထာသကို လိုက္၍ ႏိုင္ငံဖဌံ႕ျဖိဳသျခင္သ မဖဌံ႕ျဖိဳသျခင္သ
ျဖစ္လာသည္။ ထို႔ေၟကာင့္ လူဦသေရပမာဏ၊ ထိုပမာဏအတဌင္သ လူတို႔၏အရည္အေသဌသ အတိုင္သအတာကို
လိုက္၍ တိုသတက္မႈမ်ာသျခင္သ နည္သျခင္သမ်ာသျဖစ္လာရသည္။
၄၇။ ႏိုင္ငံအတဌင္သ လူဦသေရပမာဏ (Population) မ်ာသျပာသျခင္သသည္ ႏိုင္ငံအတဌက္ ပါဝါရရာရေၟကာင္သ အေၟကာင္သ
တစ္ခုျဖစ္လာႏိုင္သလို အာသနည္သခ်က္လည္သ ျဖစ္လာႏိုင္သည္။ အာသနည္သခ်က္ဆိုသည္မလာ ႏိုင္ငံဖဌံ႕ျဖိဳသ တိုသတက္မႈ
နည္သပါသေနလလ်င္ မ်ာသျပာသေသာလူဦသေရသည္ ႏိုင္ငံအတဌက္ ဝန္ထုတ္ဝန္ပိုသတစ္ခုျဖစ္လာႏိုင္သည္။ ဆင္သရဲမဌဲေတ
သည့္လူဦသေရမ်ာသ ျပာသျခင္သေၟကာင့္ ႏိုင္ငံဖဌံ႕ျဖိဳသတိုသတက္မႈေႏလာင့္ေႏလသရသည္။
၄၈။ သို႔ေသာ္အျခာသတစ္ဖက္တဌင္လည္သ လူဦသေရမ်ာသျပာသျခင္သေၟကာင့္ ပါဝါတစ္ခုအာသ အလိုအေလ်ာက္ ရရိလလာျခင္သ
မ်ဳိသလည္သရိလသည္။ ဥပမာ - တရုတ္၊ အိႏိၵယႏလင့္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတို႔ျဖစ္သည္။ တရုတ္သည္ လူဦသေရ ၁ ဒသမ ၃
ဘီလီယံရိလ သည္။ အိႏိၵယသည္ လူဦသေရ ၁ ဒသမ ၂ ဘီလီယံရိလသည္။ အေမရိကန္သည္ လူဦသေရ သန္သ ၃၅၀
ခန္႔ရိလသည္။ ေရလသအခါက လူဦသေရမ်ာသျပာသျခင္သသည္ စစ္သည္အင္အာသ မ်ာသျပာသေစျခင္သ အေၟကာင္သ
တစ္ခုျဖစ္ေသာေၟကာင့္ ႏိုင္ငံ၏စစ္ေရသပါဝါကို အလိုအေလ်ာက္ျဖည့္တင္သျပီသသာသျဖစ္ေနသည္။ လူဦသေရမ်ာသ
19
ျပာသလာေစျခင္သ၏ အဓိကသာဓကတစ္ခုရိလသည္။ ဒုတိယ ကမာၻစစ္ၟကီသ မျဖစ္ပဌာသမီကာလအတဌင္သ နာဇီဂ်ာမနီမလ
ဟစ္တလာသည္ လူဦသေရတိုသပဌာသေရသစီမံကိန္သကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ခဲ့သည္။ မိသာသစုမ်ာသအာသ ကေလသ
မ်ာသမ်ာသ ေမဌသေစရန္ ေခ်သေငဌမ်ာသ၊ ေထာက္ပံ့ေၟကသမ်ာသ ေပသသည့္ အစီအစဥ္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၟကာင့္ ႏိုင္ငံအင္အာသ
ၟကီသမာသရျခင္သ၏ အေၟကာင္သတဌင္ စဌမ္သရည္ရိလေသာလူဦသေရမ်ာသျပာသစဌာတည္ရိလေနျခင္သသည္လည္သ တစ္ခုအပါ
အဝင္ျဖစ္သည္။
၄၉။ ႏိုင္ငံ၏လူဦသေရအရဌယ္အစာသႏလင့္ အရည္အေသဌသကို ခ်င့္ခ်ိန္ႏိုင္ရန္ အဓိကသိထာသရမည့္အခ်က္ကာသ
Population, Workforce ႏလင့္ Human Resources ဟူေသာ ေဝါဟာရမ်ာသကို ခဌဲခဌဲျခာသျခာသ သိျမင္ရန္ပင္
ျဖစ္သည္။ Population ဟူသည္ လူဦသေရအေရအတဌက္သာျဖစ္သည္။ အရည္အေသဌသမဟုတ္ေသသေခ်။
ႏိုင္ငံအတဌင္သ ေမဌသကင္သစကေလသမလအစ ေသခါနီသ လူၟကီသမ်ာသအထိ ေရတဌက္ထာသေသာ အေရအတဌက္
ပမာဏျဖစ္သည္။ Workforce သည္ လူဦသေရ အေရအတဌက္ထဲမလ အလုပ္လုပ္ႏိုင္စဌမ္သရိလေသာ လူမ်ာသကို
ဆိုလိုသည္။ အသက္အရဌယ္အာသျဖင့္ ၁၆ ႏလစ္ ႏလင့္ ၆၅ ႏလစ္ ၟကာသရိလေသာ လူဦသေရ ပမာဏကို ဆိုလိုသည္။
ထိုအလုပ္လုပ္ႏိုင္သည့္ လူဦသေရထဲတဌင္မလ ပညာျဖင့္လုပ္ကိုင္ေသာ ေကာ္လာျဖဎလုပ္သာသမ်ာသကို သာ
လူ႕အရင္သအျမစ္ Human Resource ဟု ေခၚႏိုင္သည္။ အထူသသျဖင့္ Human Resource သည္
ကာယလုပ္သာသ မဟုတ္။ ဦသေႏလာက္လုပ္သာသျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံ့လူဦသေရအတဌင္သ ဦသေႏလာက္လုပ္သာသမ်ာသ
မ်ာသျပာသလာေလေလ ႏိုင္ငံတိုသတက္မႈ ျမင့္မာသလာေလေလ ျဖစ္သည္။
၅၀။
သဘာဝသယံဇာတခုိေအာင္သမႈ ပမာဏ
ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံအေနႏလင့္ သဘာဝသယံဇာတတည္ရိလေနမႈသည္ လဌန္စဌာအေရသပါသည္။ အေၟကာင္သမလ သဘာဝ
သယံဇာတသည္ ဖဌံ႕ျဖိဳသေရသျဖစ္စဥ္မ်ာသႏလင့္ တဌဲဖက္ေနေသာေၟကာင့္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံသည္ သဘာဝ
သယံဇာတ ၟကဌယ္ဝလလ်င္ ကံကေပသေသာ မဟာေကာင္သခ်ီသတစ္ခုျဖစ္သည္။ သယံဇာတကို အမလီျပဳ၍
ႏိုင္ငံဖဌံ႕ျဖိဳသတိုသ တက္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏုိသည္။ အထူသသျဖင့္ သယံဇာတသည္ သူခ်ည္သသက္သက္
အဖိုသတန္သည္။ သို႔ေသာ္ နည္သပညာျဖင့္ ေပါင္သစပ္၍ ထုတ္လုပ္ႏိုင္ပါက ပို၍ တန္ဖိုသျမင့္လာသည္။ ကသည္ကို
Value added ဟု ဆိုၟကသည္။
၅၁။ သဘာသယံဇာတရိလျခင္သသည္ ခ်မ္သသာေသာ ႏိုင္ငံျဖစ္ေစရန္ အေၟကာင္သျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ သယံဇာတ
ၟကဌယ္ဝတိုင္သ ခ်မ္သသာၟကဌယ္ဝလိမ့္မည္ဟု တစ္ထစ္ခ် တရာသေသ မလတ္ယူ မထာသသင့္ေခ်။ သယံဇာတ
ၟကဌယ္ဝျပီသ ဆင္သရဲေသာ ႏုိင္ငံမ်ာသလည္သ အမ်ာသအျပာသရိလသည္။ အာဖရိက ႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ာသမ်ာသသည္
ထိုနည္သလည္သေကာင္သ ျဖစ္သည္။ သယံဇာတမ်ာသျဖစ္သာ စိန္၊ သတၳဳႏလင့္ ေရႊ၊ သစ္ အစရိလသည့္
သဘာဝသယံဇာတမ်ာသရိလေသာ္လည္သ ျပည္တဌင္သ ပဋိပကၡမ်ာသႏလင့္ ျပည့္ႏလက္ေနသည္။ ျပည္တဌင္သစစ္မ်ာသႏလင့္
ႏိုင္ငံဆင္သရဲရသည္။
၅၂။ နည္သပညာမရိလျခင္သ၊ ျပည္တဌင္သတည္ျငိမ္မႈမရိလျခင္သ(တနည္သ) တရာသဥပေဒစိုသမိုသမႈ မရိလျခင္သ စသည့္
အခ်က္မ်ာသေၟကာင့္ ဆင္သရဲရသည္။ စင္ကာပူႏိုင္ငံသည္ သယံဇာတအာသျဖင့္ ဘာမလ်မထဌက္။ သို႔ေသာ္ မိမိႏိုင္ငံကို
ခ်မ္သသာၟကဌယ္ဝေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ေပသည္။
Natural Resource + Technology + Regulation = Wealth State
Natural Resource + Technology – Regulation = Fail State
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)
Strategic important of Myanmar (Burmese)

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

China factors on Myanmar
China factors on MyanmarChina factors on Myanmar
China factors on Myanmaraungkokotoe
 
Jss (letter 1) - copy
Jss (letter 1) - copyJss (letter 1) - copy
Jss (letter 1) - copyaungkokotoe
 
Jss (letter 18) - copy
Jss (letter   18) - copyJss (letter   18) - copy
Jss (letter 18) - copyaungkokotoe
 
Geopolitical Theory
Geopolitical TheoryGeopolitical Theory
Geopolitical Theorycindipatten
 
Jss (letter 5)
Jss (letter 5)Jss (letter 5)
Jss (letter 5)aungkokotoe
 
Jss (letter 8)
Jss (letter 8)Jss (letter 8)
Jss (letter 8)aungkokotoe
 
Source-based questions and answers
Source-based questions and answersSource-based questions and answers
Source-based questions and answerssunnydaydown
 
Soraya Ghebleh - Selected Theories in International Relations
Soraya Ghebleh - Selected Theories in International RelationsSoraya Ghebleh - Selected Theories in International Relations
Soraya Ghebleh - Selected Theories in International RelationsSoraya Ghebleh
 
Foreign policy assignment
Foreign policy assignmentForeign policy assignment
Foreign policy assignmentjcimunhrc
 
Foreign Policy of Turkey
Foreign Policy of Turkey Foreign Policy of Turkey
Foreign Policy of Turkey Temirlan Atyrov
 
Introduction to International Relations
Introduction to International RelationsIntroduction to International Relations
Introduction to International Relationsaungkokotoe
 
strategic importance of indian ocean.pptx
strategic importance of indian ocean.pptxstrategic importance of indian ocean.pptx
strategic importance of indian ocean.pptxMahamAaqil2
 
Geopolitical theory
Geopolitical theoryGeopolitical theory
Geopolitical theorycindipatten
 
Mahan Sea Power
Mahan Sea PowerMahan Sea Power
Mahan Sea PowerFAROUQ
 
Geopolitics Key
Geopolitics KeyGeopolitics Key
Geopolitics Keycindipatten
 
Soft power of India: Brief Analysis
Soft power of India: Brief AnalysisSoft power of India: Brief Analysis
Soft power of India: Brief AnalysisAditya Deshpande
 
The role of military
The role of militaryThe role of military
The role of militaryaungkokotoe
 

La actualidad más candente (20)

China factors on Myanmar
China factors on MyanmarChina factors on Myanmar
China factors on Myanmar
 
Jss (letter 1) - copy
Jss (letter 1) - copyJss (letter 1) - copy
Jss (letter 1) - copy
 
Jss (letter 18) - copy
Jss (letter   18) - copyJss (letter   18) - copy
Jss (letter 18) - copy
 
Geopolitical Theory
Geopolitical TheoryGeopolitical Theory
Geopolitical Theory
 
Jss (letter 5)
Jss (letter 5)Jss (letter 5)
Jss (letter 5)
 
Jss (letter 8)
Jss (letter 8)Jss (letter 8)
Jss (letter 8)
 
Source-based questions and answers
Source-based questions and answersSource-based questions and answers
Source-based questions and answers
 
Soraya Ghebleh - Selected Theories in International Relations
Soraya Ghebleh - Selected Theories in International RelationsSoraya Ghebleh - Selected Theories in International Relations
Soraya Ghebleh - Selected Theories in International Relations
 
Foreign policy assignment
Foreign policy assignmentForeign policy assignment
Foreign policy assignment
 
Foreign Policy of Turkey
Foreign Policy of Turkey Foreign Policy of Turkey
Foreign Policy of Turkey
 
Introduction to International Relations
Introduction to International RelationsIntroduction to International Relations
Introduction to International Relations
 
Classical views of geopolitics
Classical views of geopoliticsClassical views of geopolitics
Classical views of geopolitics
 
strategic importance of indian ocean.pptx
strategic importance of indian ocean.pptxstrategic importance of indian ocean.pptx
strategic importance of indian ocean.pptx
 
Geopolitical theory
Geopolitical theoryGeopolitical theory
Geopolitical theory
 
Mahan Sea Power
Mahan Sea PowerMahan Sea Power
Mahan Sea Power
 
Geopolitics Key
Geopolitics KeyGeopolitics Key
Geopolitics Key
 
Introduction to geopolitics
Introduction to geopoliticsIntroduction to geopolitics
Introduction to geopolitics
 
Heart land Theory
Heart land TheoryHeart land Theory
Heart land Theory
 
Soft power of India: Brief Analysis
Soft power of India: Brief AnalysisSoft power of India: Brief Analysis
Soft power of India: Brief Analysis
 
The role of military
The role of militaryThe role of military
The role of military
 

Destacado

Critical thinking (burmese)
Critical thinking (burmese)Critical thinking (burmese)
Critical thinking (burmese)aungkokotoe
 
Covering the Nov. 8 Election in Myanmar -- Burmese translation
Covering the Nov. 8 Election in Myanmar -- Burmese translationCovering the Nov. 8 Election in Myanmar -- Burmese translation
Covering the Nov. 8 Election in Myanmar -- Burmese translationLinda Austin
 
Return to-where-for-burmese
Return to-where-for-burmeseReturn to-where-for-burmese
Return to-where-for-burmeseZaw Aung
 
Association law
Association lawAssociation law
Association lawaungkokotoe
 
G10 natural regions
G10 natural regionsG10 natural regions
G10 natural regionsStudsPlanet.com
 
Quotation for Motivation (Burmese)
Quotation for Motivation (Burmese)Quotation for Motivation (Burmese)
Quotation for Motivation (Burmese)aungkokotoe
 
Member of Parliment for Burma Representative (Burmese)
Member of Parliment for Burma Representative (Burmese)Member of Parliment for Burma Representative (Burmese)
Member of Parliment for Burma Representative (Burmese)aungkokotoe
 
Jss (letter 16)
Jss (letter 16)Jss (letter 16)
Jss (letter 16)aungkokotoe
 
ဘာေတဌသေတဌသေဇာက္ထိုသေတဌသ
ဘာေတဌသေတဌသေဇာက္ထိုသေတဌသဘာေတဌသေတဌသေဇာက္ထိုသေတဌသ
ဘာေတဌသေတဌသေဇာက္ထိုသေတဌသKyaw Tun
 
Brief History of National League for Democracy (Burmese)
Brief History of National League for Democracy (Burmese)Brief History of National League for Democracy (Burmese)
Brief History of National League for Democracy (Burmese)aungkokotoe
 
15. NECS 2016_ Investment opportunities in tourism in NER Mr.Gautam Chintey
15. NECS 2016_   Investment opportunities in tourism in NER Mr.Gautam Chintey15. NECS 2016_   Investment opportunities in tourism in NER Mr.Gautam Chintey
15. NECS 2016_ Investment opportunities in tourism in NER Mr.Gautam ChinteyFICCINorthEast
 
Karnataka
KarnatakaKarnataka
Karnatakamridu2903
 
Karnataka State
Karnataka StateKarnataka State
Karnataka StateAbdulkadir86
 
Motivation
MotivationMotivation
MotivationAastha
 
Theories of Motivation - Overview of the Content Theories of Motivation
Theories of Motivation - Overview of the Content Theories of Motivation Theories of Motivation - Overview of the Content Theories of Motivation
Theories of Motivation - Overview of the Content Theories of Motivation Monica P
 
Theories of Motivation
Theories of MotivationTheories of Motivation
Theories of Motivationmasumi kadali
 

Destacado (19)

Critical thinking (burmese)
Critical thinking (burmese)Critical thinking (burmese)
Critical thinking (burmese)
 
Covering the Nov. 8 Election in Myanmar -- Burmese translation
Covering the Nov. 8 Election in Myanmar -- Burmese translationCovering the Nov. 8 Election in Myanmar -- Burmese translation
Covering the Nov. 8 Election in Myanmar -- Burmese translation
 
Return to-where-for-burmese
Return to-where-for-burmeseReturn to-where-for-burmese
Return to-where-for-burmese
 
Association law
Association lawAssociation law
Association law
 
Geopolitical issues
Geopolitical issuesGeopolitical issues
Geopolitical issues
 
G10 natural regions
G10 natural regionsG10 natural regions
G10 natural regions
 
Quotation for Motivation (Burmese)
Quotation for Motivation (Burmese)Quotation for Motivation (Burmese)
Quotation for Motivation (Burmese)
 
Member of Parliment for Burma Representative (Burmese)
Member of Parliment for Burma Representative (Burmese)Member of Parliment for Burma Representative (Burmese)
Member of Parliment for Burma Representative (Burmese)
 
Jss (letter 16)
Jss (letter 16)Jss (letter 16)
Jss (letter 16)
 
ဘာေတဌသေတဌသေဇာက္ထိုသေတဌသ
ဘာေတဌသေတဌသေဇာက္ထိုသေတဌသဘာေတဌသေတဌသေဇာက္ထိုသေတဌသ
ဘာေတဌသေတဌသေဇာက္ထိုသေတဌသ
 
Brief History of National League for Democracy (Burmese)
Brief History of National League for Democracy (Burmese)Brief History of National League for Democracy (Burmese)
Brief History of National League for Democracy (Burmese)
 
15. NECS 2016_ Investment opportunities in tourism in NER Mr.Gautam Chintey
15. NECS 2016_   Investment opportunities in tourism in NER Mr.Gautam Chintey15. NECS 2016_   Investment opportunities in tourism in NER Mr.Gautam Chintey
15. NECS 2016_ Investment opportunities in tourism in NER Mr.Gautam Chintey
 
Telangana
TelanganaTelangana
Telangana
 
Karnataka
KarnatakaKarnataka
Karnataka
 
Karnataka State
Karnataka StateKarnataka State
Karnataka State
 
Motivation
MotivationMotivation
Motivation
 
Motivation All Theory
Motivation All TheoryMotivation All Theory
Motivation All Theory
 
Theories of Motivation - Overview of the Content Theories of Motivation
Theories of Motivation - Overview of the Content Theories of Motivation Theories of Motivation - Overview of the Content Theories of Motivation
Theories of Motivation - Overview of the Content Theories of Motivation
 
Theories of Motivation
Theories of MotivationTheories of Motivation
Theories of Motivation
 

Más de aungkokotoe

Burmese Writing Methods
Burmese Writing MethodsBurmese Writing Methods
Burmese Writing Methodsaungkokotoe
 
Myanmar transition to democracy
Myanmar transition to democracyMyanmar transition to democracy
Myanmar transition to democracyaungkokotoe
 
Chinese fever by min thayt
Chinese fever by min thaytChinese fever by min thayt
Chinese fever by min thaytaungkokotoe
 
Icc and arab spring by aung ko ko toe
Icc and arab spring by aung ko ko toeIcc and arab spring by aung ko ko toe
Icc and arab spring by aung ko ko toeaungkokotoe
 
Population by Aung Ko Ko Toe
Population by Aung Ko Ko ToePopulation by Aung Ko Ko Toe
Population by Aung Ko Ko Toeaungkokotoe
 
How nationalism
How nationalism How nationalism
How nationalism aungkokotoe
 
The rise of nationalism
The rise of nationalismThe rise of nationalism
The rise of nationalismaungkokotoe
 
Book review album number three
Book review album number threeBook review album number three
Book review album number threeaungkokotoe
 
Book review album number two
Book review album number twoBook review album number two
Book review album number twoaungkokotoe
 
Book review album number one
Book review album number oneBook review album number one
Book review album number oneaungkokotoe
 
Min thayt's book
Min thayt's bookMin thayt's book
Min thayt's bookaungkokotoe
 
Nationalism
NationalismNationalism
Nationalismaungkokotoe
 
Identity politics
Identity politicsIdentity politics
Identity politicsaungkokotoe
 
Education Reform for Technological Universities in Myanmar
Education Reform for Technological Universities in MyanmarEducation Reform for Technological Universities in Myanmar
Education Reform for Technological Universities in Myanmaraungkokotoe
 
Zoom in your life
Zoom in your lifeZoom in your life
Zoom in your lifeaungkokotoe
 
Party building
Party buildingParty building
Party buildingaungkokotoe
 
Political leadership
Political leadershipPolitical leadership
Political leadershipaungkokotoe
 
The next generation & the next society
The next generation & the next societyThe next generation & the next society
The next generation & the next societyaungkokotoe
 
Political science (introduction)
Political science (introduction)Political science (introduction)
Political science (introduction)aungkokotoe
 

Más de aungkokotoe (19)

Burmese Writing Methods
Burmese Writing MethodsBurmese Writing Methods
Burmese Writing Methods
 
Myanmar transition to democracy
Myanmar transition to democracyMyanmar transition to democracy
Myanmar transition to democracy
 
Chinese fever by min thayt
Chinese fever by min thaytChinese fever by min thayt
Chinese fever by min thayt
 
Icc and arab spring by aung ko ko toe
Icc and arab spring by aung ko ko toeIcc and arab spring by aung ko ko toe
Icc and arab spring by aung ko ko toe
 
Population by Aung Ko Ko Toe
Population by Aung Ko Ko ToePopulation by Aung Ko Ko Toe
Population by Aung Ko Ko Toe
 
How nationalism
How nationalism How nationalism
How nationalism
 
The rise of nationalism
The rise of nationalismThe rise of nationalism
The rise of nationalism
 
Book review album number three
Book review album number threeBook review album number three
Book review album number three
 
Book review album number two
Book review album number twoBook review album number two
Book review album number two
 
Book review album number one
Book review album number oneBook review album number one
Book review album number one
 
Min thayt's book
Min thayt's bookMin thayt's book
Min thayt's book
 
Nationalism
NationalismNationalism
Nationalism
 
Identity politics
Identity politicsIdentity politics
Identity politics
 
Education Reform for Technological Universities in Myanmar
Education Reform for Technological Universities in MyanmarEducation Reform for Technological Universities in Myanmar
Education Reform for Technological Universities in Myanmar
 
Zoom in your life
Zoom in your lifeZoom in your life
Zoom in your life
 
Party building
Party buildingParty building
Party building
 
Political leadership
Political leadershipPolitical leadership
Political leadership
 
The next generation & the next society
The next generation & the next societyThe next generation & the next society
The next generation & the next society
 
Political science (introduction)
Political science (introduction)Political science (introduction)
Political science (introduction)
 

Strategic important of Myanmar (Burmese)

  • 1. 1 မႏ ၱေလသ တကၠသိုလ္ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရသပညာဌာန ႏိုင္ငံေရသသိပၞံဘဌဲ႕လဌန္ ဒီပလိုမာသင္တန္သ (အမလတ္စဥ္ - ၁) ၂၀၁၄ / ၂၀၁၅ ျမန္မာ့ပထဝီႏိုင္ငံေရသ ေလ့လာဆန္သစစ္ခ်က္ ႏလင့္ တရုတ္ႏလင့္ အိႏိၵယအၟကာသ မဟာဗ်ဎဟာေျမာက္ ပထဝီႏိုင္ငံေရသ အေရသပါပံု (စက္တင္ဘာလ/ ၂၀၁၅) 1 မႏ ၱေလသ တကၠသိုလ္ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရသပညာဌာန ႏိုင္ငံေရသသိပၞံဘဌဲ႕လဌန္ ဒီပလိုမာသင္တန္သ (အမလတ္စဥ္ - ၁) ၂၀၁၄ / ၂၀၁၅ ျမန္မာ့ပထဝီႏိုင္ငံေရသ ေလ့လာဆန္သစစ္ခ်က္ ႏလင့္ တရုတ္ႏလင့္ အိႏိၵယအၟကာသ မဟာဗ်ဎဟာေျမာက္ ပထဝီႏိုင္ငံေရသ အေရသပါပံု (စက္တင္ဘာလ/ ၂၀၁၅) 1 မႏ ၱေလသ တကၠသိုလ္ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရသပညာဌာန ႏိုင္ငံေရသသိပၞံဘဌဲ႕လဌန္ ဒီပလိုမာသင္တန္သ (အမလတ္စဥ္ - ၁) ၂၀၁၄ / ၂၀၁၅ ျမန္မာ့ပထဝီႏိုင္ငံေရသ ေလ့လာဆန္သစစ္ခ်က္ ႏလင့္ တရုတ္ႏလင့္ အိႏိၵယအၟကာသ မဟာဗ်ဎဟာေျမာက္ ပထဝီႏိုင္ငံေရသ အေရသပါပံု (စက္တင္ဘာလ/ ၂၀၁၅)
  • 2. 2 ျမန္မာ့ပထဝီႏိုင္ငံေရသ ေလ့လာဆန္သစစ္ခ်က္ ႏလင့္ တရုတ္ႏလင့္ အိႏိၵယအၟကာသ မဟာဗ်ဎဟာေျမာက္ ပထဝီႏိုင္ငံေရသ အေရသပါပံု စာတမ္သေရသသာသတင္သဌင္သသည့္ ေက်ာင္သသာသမ်ာသ ၁။ ေမာင္လလစိုသညႊန္႔ DPS – 4 ၂။ ေမာင္ေအာင္ကိုကိုတိုသ DPS – 10 ၃။ မနန္သတင္တင္ျမ DPS – 16 ၄။ ေမာင္ထဌန္သလင္သ DPS – 35 ၅။ မစုျမတ္ထက္ DPS – 73 ၆။ ေစာထိန္သိန္သ DPS - 115 ၇။ ေမာင္ျပည္သင္သႏိုင္ DPS – 139
  • 3. 3 မာတိကာ စဥ္ အေၟကာင္သအရာ စာမ်က္ႏလာ သုေတသနျပဳစုပံု ၄ စာတမ္သ အႏလစ္ခ်ဳပ္ ၅ နိဒါန္သ ၆ (က) ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ာသ ၈ (ခ) ပထဝီႏိုင္ငံေရသဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ာသ ၁၄ (ဂ) ျမန္မာ့ ပထဝီႏိုင္ငံေရသဆိုင္ရာ အေျခအေနမ်ာသ ၂၆ (ဃ) ပထဝီႏိုင္ငံေရသသေဘာတရာသမ်ာသႏလင့္ ဆက္စပ္အေၟကာင္သတရာသမ်ာသ ၃၀ (င) ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရသ အေျခအေနမ်ာသ ၄၃ (စ) အေထဌေထဌ သံုသသပ္ခ်က္မ်ာသ ၅၀ (၁) ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပထဝီႏိုင္ငံေရသ ျပႆနာႏလင့္ စိန္ေခၚခ်က္မ်ာသ (၂) တရုတ္ႏလင့္ အိႏိၵယအၟကာသ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပထဝီႏိုင္ငံေရသအရ အေရသပါပံု ၅၀ ၅၃ ကိုသကာသစာရင္သ ၆၈ ေနာက္ဆက္တဌဲ ၆၉
  • 4. 4 သုေတသနျပဳစုပံု ကစာတမ္သသည္ ျမန္မာ့ပထဝီႏိုင္ငံေရသကို တင္ျပထာသေသာ စာတမ္သျဖစ္သည္။ စာတမ္သ အမ်ဳိသအစာသမလာ Literature Research အမ်ဳိသအစာသျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံႏလင့္ ပက္သက္ ေသာ အေၟကာင္သအရာမ်ာသႏလင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပထဝီေရသရာအခ်က္အလက္မ်ာသကို မူတည္၍ ပထဝီႏလင့္ ႏိုင္ငံေရသ ပက္သက္ဆက္စပ္ေနပံုကို တင္ျပထာသျခင္သျဖစ္သည္။ သုေတသနပံုစံမလာ Descriptive Research ပံုစံျဖစ္သည္။ ထို႔ေၟကာင့္ ပထဝီအေပၚ အေျခခံေသာ အခ်က္မ်ာသေၟကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပထဝီႏိုင္ငံ ေရသႏလင့္ ပထဝီစီသပဌာသေရသတို႔အေပၚ မည္သို႔ မည္ပံု သက္ေရာက္ပံုကို တင္ျပထာသပါသည္။ ထို႔အျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရသနယ္ပယ္၌ မဟာဗ်ဎဟာေျမာက္ တည္ေနရာတဌင္ ရိလေနျခင္သေၟကာင့္ အိမ္နီသခ်င္သႏိုင္ငံမ်ာသျဖစ္သည့္ တရုတ္ႏလင့္ အိႏိၵယ အပါအဝင္ ေဒသတဌင္သ ႏိုင္ငံမ်ာသႏလင့္ မည္သို႔ မည္ပံု အေနအထာသမ်ဳိသကို ေရာက္ရိလေန သည္ကို တင္ျပထာသသည္။ ထိုအခ်က္အလက္မ်ာသ၊ အေၟကာင္သတရာသမ်ာသကို ေထာက္ရႈ၍ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရသႏလင့္ပက္ သက္ဆက္ႏႊယ္ေနသူမ်ာသသည္ မည္သို႔ ကိုယ္တဌယ္ရန္ လိုသည္ဆိုသည့္ အခ်က္မ်ာသ ကို တင္ျပထာသပါသည္။ စာတမ္သ၏ ရည္ရဌယ္ခ်က္။ ။ တရုတ္ႏလင့္ အိႏိၵယအၟကာသ ပထဝီႏိုင္ငံေရသအရ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ မဟာဗ်ဎဟာေျမာက္တည္ရိလမႈ အေၟကာင္သတရာသမ်ာသကို သိရိလေလ့လာႏိုင္ရန္ ရည္ရဌယ္၍ ကစာတမ္သကို ေရသသာသျပဳစုပါသည္။ သုေတသန ေမသခဌန္သ။ ။ မည္သို႔ေသာ အေၟကာင္သတရာသမ်ာသက တရုတ္ႏလင့္ အိႏိၵယအၟကာသ တည္ရိလေနေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံကို မဟာဗ်ဎဟာေျမာက္ အေရသပါေစသနည္သ။
  • 5. 5 စာတမ္သအႏလစ္ခ်ဳပ္ ကစာတမ္သကို အဓိက အပိုင္သၟကီသ ( ၆ ) ပိုင္သျဖင့္ ေရသသာသတင္ျပထာသပါသည္။ ပထမအပိုင္သ (၁) ၌ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ သမိုင္သေကာက္ေၟကာင္သႏလင့္ ပထဝီဝင္ အခ်က္အလက္မ်ာသကို တင္ျပထာသပါသည္။ သမိုင္သ ေကာက္ေၟကာင္သတဌင္ ႏိုင္ငံေရသေနာက္ခံအေၟကာင္သအရင္သမ်ာသႏလင့္ စီသပဌာသေရသစနစ္မ်ာသ ေျပာင္သလဲက်င့္သံုသပံုကို တင္ျပထာသသည္။ လက္ရိလ အသဌင္ကူသေျပာင္သေနသည့္ နိုင္ငံေရသအေျခအေနႏလင့္ စီသပဌာသေရသ အေျခအေနမ်ာသကို စာတမ္သပါ အေၟကာင္သအခ်က္မ်ာသအာသ အပံ့အပိုသျဖစ္ေစျခင္သငလာ ေရသသာသတင္ျပထာသပါသည္။ ဒုတိယအပိုင္သ (၂) ၌ ပထဝီႏိုင္ငံေရသ ဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ာသကို တင္ျပထာသပါသည္။ အဆိုပါ အခ်က္အလက္မ်ာသတဌင္ ပထဝီ ေရသရာ၏ အေျချပဳရာ ေဝါဟာရမ်ာသျဖစ္ေသာ၊ တည္ေနရာ၊ အက်ယ္အဝန္သ၊ ေျမမ်က္ႏလာသဌင္ျပင္၊ သဘာဝသယံဇာတ၊ လူဦသေရ၊ ရာသီဥတုအေျခအေနက အစ ႏိုင္ငံတစ္ခု၏ ပံုသ႑ာန္အလိုက္ ႏိုင္ငံေရသအေျခအေနကို ျပဳျပင္စီရင္ဖန္တီသေသာ အေၟကာင္သ တရာသမ်ာသ ျဖစ္ႏိုင္သည္ဆိုသည့္ အခ်က္မ်ာသကို ယထာဘူတက်က် ေရသသာသ ျပဳစုထာသပါသည္။ တတိယအပိုင္သ (၃) ၌ ျမန္မာ့ ပထဝီႏိုင္ငံေရသဆိုင္ရာ အေျခအေနမ်ာသကို တင္ျပထာသပါသည္။ ပညာရပ္ဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္ မ်ာသႏလင့္ ျမန္မာ့ပထဝီႏိုင္ငံေရသအေျခအေနမ်ာသကို ေဖာ္ျပထာသပါသည္။ ျမန္မာ့ပထဝီႏိုင္ငံေရသေလ့လာဆန္သစစ္ခ်က္အျဖစ္ ျဖစ္စဥ္ (၃)ခုကို သာဓက တင္ထာသသည္။ ရခုိင္၌ ဘဂ၀လီကိစၥ၊ ဝ ႏလင့္ ကိုသကန္႔ပဋိပကၡအေရသ ႏလင့္ ကခ်င္ေဒသ ကိစၥကို အဓိက တင္ျပ ထာသပါသည္။ ေနာက္ဆံုသ၏ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပထဝီေရသအရ အာသသာခ်က္မ်ာသကို ေဖာ္ျပထာသသည္။ အဆိုပါ အခ်က္မ်ာသကို ဖတ္ရႈ၍ မဟာဗ်ဎဟာေျမာက္အေရသပါမႈကို ေဖာ္ေဆာင္ရန္ ရည္ရဌယ္ပါသည္။ စတုတၳအပိုင္သ (၄) ၌ ပထဝီႏိုင္ငံေရသ သေဘာတရာသၟကီသ (၄) ရပ္ကို သိသင့္သိထိုက္ေသာ ပထဝီႏိုင္ငံေရသအခ်က္အလက္မ်ာသျဖင့္ ေပါင္သစပ္ျပဳစုထာသပါသည္။ ထို႔အျပင္ သေဘာတရာသႏလင့္ လက္ေတဌ႕ ယလဥ္စပ္ျပေသာ တင္ျပခ်က္မ်ဳိသျဖင့္ ေရသသာသထာသပါသည္။ ထိုသို႔ေရသသာသတင္ျပရျခင္သ၏ အဓိကအေၟကာင္သမလာ - ပထဝီႏိုင္ငံေရသသေဘာတရာသမ်ာသသည္ ျပည္ပေရသရာျဖစ္ေသာ ႏိုင္ငံတကာ ေရသ၊ ကမာၻ႕အေရသမ်ာသ၌သာမက ျပည္တဌင္သႏိုင္ငံေရသတဌင္လည္သ အပ္စပ္အသံုသျပဳအပ္ေၟကာင္သႏလင့္ ျပည္တဌင္သႏိုင္ငံေရသအေျခအေန မ်ာသႏလင့္ပါ သက္ဆိုင္ေစေၟကာင္သ သတိထာသေစလို၍ တင္ျပျခင္သ ျဖစ္ပါသည္။ ပဥၥမအပိုင္သ (၅) ၌ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရသ အေျခအေနမ်ာသကို တင္ျပထာသသည္။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသသည္ ႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံျခာသေရသ မူဝါဒအေပၚ အဓိက ျပဌာန္သသည့္ အေၟကာင္သတရာသျဖစ္ရာ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရသ အေျခအေနမ်ာသႏလင့္ ႏိလဳင္သယလဥ္ေလ့လာရန္ ေရသသာသတင္ျပထာသျခင္သျဖစ္သည္။ အထူသသျဖင့္ ႏိုင္ငံျခာသေရသ မူဝါဒမ်ာသ၊ ေခါင္သေဆာင္မ်ာသ၏ သေဘာထာသမ်ာသက ႏိုင္ငံတကာ ဆက္ဆံေရသႏလင့္ ႏိုင္ငံအခ်င္သခ်င္သ ဆက္ဆံရာတဌင္ မည္မလ် အေရသပါ အရာေရာက္ေၟကာင္သသိေစရန္ ျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ လက္ေတဌ႕ အသံုသဝင္ေသာ မူဝါဒ စာတမ္သတစ္ေစာင္ျဖစ္ရန္ ရည္ရဌယ္ျခင္သေၟကာင့္လည္သျဖစ္သည္။ နိဂံုသပိုင္သကိုကာသ အေထဌေထဌသံုသသပ္ခ်က္မ်ာသျဖင့္ နိတၳိ ံထာသသည္။ နိဂံုသပိုင္သ (၂) ပိုင္သရိလသည္။ ပထမတစ္ခုမလာ ျမန္မာအတဌက္ ပထဝီႏိုင္ငံေရသဆိုင္ရာ စိန္ေခၚခ်က္မ်ာသျဖစ္သည္။ ဒုတိယတစ္ခုမလာ စာတမ္သ၏ အႏလစ္သာရပိုင္သျဖစ္ေသာ တရုတ္ႏလင့္ အိႏိၵယ အၟကာသ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပထဝီႏိုင္ငံေရသအရ အေရသပါပံုကို တင္ျပထာသသည္။ အဆိုပါ အပိုင္သကို တရုတ္အပိုင္သႏလင့္ အိႏိၵယအပိုင္သကို ခဌဲျခာသတင္ျပထာသသည္။ တရုတ္ႏလင့္ အိႏိၵယ၏ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ သေဘာထာသ၊ ရပ္တည္ခ်က္ကို ရလင္သရလင္သလင္သလင္သ ႏလဳိင္သယလဥ္သံုသသပ္ႏိုင္ေစျပီသ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ မဟာဗ်ဎဟာေျမာက္တည္ရိလမႈကို ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသႏလင့္ ႏိုင္ငံဖဌံ႕ျဖဳိသတိုသတက္ေရသကို ေဆာင္ရဌက္ရာ၌ အေကာင္သဆံုသအသံုသခ်ႏိုင္ရန္ ရည္ရဌယ္၍ ေရသသာသထာသေၟကာင္သ .. တင္ျပအပ္ပါသည္။
  • 6. 6 နိဒါန္သ ျမန္မာသည္ အာရလတဌင္အေရသပါေသာမဟာဗ်ဎဟာေျမာက္ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံျဖစ္လာသည္။ ထိုသို႔ မဟာဗ်ဎဟာ ေျမာက္ႏိုင္ငံျဖစ္ျခင္သ ကာသကံကေပသေသာတည္ေနရာေၟကာင့္ျဖစ္သည္။ အထူသသျဖင့္ ကမာၻ႕ဇာတ္ခံုေပၚတဌင္ Strategic Location ကိုအပိုင္စီသရ ထာသသည္။ ျမန္မာသည္ အေရလ႕ေတာင္အာရလတဌင္ ပါဝင္သည္။ ထို႔အတူေတာင္အာရလႏလင့္ အေရလ႕ေတာင္အာရလတို႔ ဆက္စပ္ရာေနရာ မလာရိလေနသည္။ ေတာင္အာရလကို အိႏိၵယက လႊမ္သမိုသသည္။ အေရလ႕ေတာင္အာရလကိုတရုတ္ကလႊမ္သမိုသသည္။ ထိုမဟာအင္အာသၟကီသ ႏိုင္ငံႏလစ္ႏိုင္ငံၟကာသတဌင္ ျမန္မာရိလ သည္။ ျမန္မာအတဌက္ သံုသတတ္လလ်င္ေဆသ၊ မသံုသတတ္လလ်င္ေဘသ ျဖစ္သည္။ အဓိကမလာ ႏိုင္ငံ့ေခါင္သေဆာင္ မ်ာသျဖစ္သည္။ အနာဂတ္တဌင္ မ်ဳိသဆက္သစ္ ေခါင္သေဆာင္မ်ာသပထဝီႏိုင္ငံေရသအသိပါသနပ္ရန္လိုအပ္သည္။ သို႔မဟုတ္ကာသ ျမန္မာအတဌက္ အနာဂတ္တဌင္ ရင္ေလသစရာ။ ထို႔ေၟကာင့္ အနာဂတ္ျမန္မာ့ေခါင္သေဆာင္ျဖစ္လာမည့္ လူငယ္မ်ာသပထဝီႏိုင္ငံေရသအသိကို ၟကိဳတင္ေလ့လာရန္ လိုသည္။ ေလ့လာရံုျဖင့္ မျပီသပထဝီသေဘာ၏ အနက္ထဲသို႔ ဝင္ေရာက္ထာသရမည္။ စနစ္သည္ ေျပာင္သသည္။ မူဝါဒသည္ ေျပာင္သသည္။ လူသည္ ေျပာင္သသည္။ မေျပာင္သမလဲက်န္ရိလေနသည္ကာသပထဝီပင္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံတစ္ခုအာသမည္သို႔ခါမလ် ပံုေသမတဌက္ရာ။ ပံုေသတဌက္ေသာ ႏုိင္ငံ့ေခါင္သေဆာင္သည္ လလည့္ကဌက္မိ၍ မရႈမလလ ဇာတ္သိမ္သရတတ္သည္။ ျမန္မာအတဌက္ ပထဝီသည္ အေရသၟကီသသည္။ ထို႔ေနာက္ အေရသလည္သပါသည္။ ပထဝီေၟကာင့္ပင္ ျမန္မာသည္ သူမတူေအာင္ တိုသတက္ႏိုင္သလို သူမတူ ေအာင္ ခံရသည္လည္သ ျဖစ္ႏိုင္သည္။ သတိခ်ပ္ရန္ကာသပထဝီသေဘာကို ႏိုင္ငံ့ေခါင္သေဆာင္မ်ာသသိေနရံုျဖင့္ မျပီသ ျပည္သူအမ်ာသပါ မသိစိတ္တဌင္ စဌဲကပ္ေနရန္လိုအပ္သည္။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသသည္ ႏိုင္ငံေရသပထဝီမလ ဆင္သသက္လာေသာဘာသာရပ္ျဖစ္သည္။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသ၊ ႏိုင္ငံေရသပထဝီဝင္ ဆိုသည့္ ဘာသာရပ္မ်ာသသည္ လူမႈေရသပထဝီႏလင့္ ဆက္စပ္ေနသည္။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသေလ့လာရာတဌင္ Political Geography ကိုမေလ့လာ၍ မရ။ ထို႔အတူ Human Geography ကိုမေလ့လာ၍ မရ။ လူမႈေရသ ပထဝီဝင္ ဘာသာရပ္သည္ ပထဝီႏလင့္ လူကိုတဌဲဆက္ေလ့လာေသာဘာသာရပ္ျဖစ္သည္။ လူမႈေရသပထဝီသည္ ပထဝီဆိုသည့္ ေျမေရအေပၚ တည္ရိလေနေသာ လူမႈေရသျဖစ္စဥ္ၟကီသအာသေလ့လာျခင္သလည္သျဖစ္သည္။ အထူသသျဖင့္ Social Science ဘာသာရပ္မ်ဳိသလည္သျဖစ္သည္။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသတဌင္ အေရသၟကီသသည္ကာသ ႏိုင္ငံေရသအသိျဖစ္သည္။ ေနာက္ထပ္အေရသၟကီသသည္ကာသ ပထဝီတို႔၏ သေဘာ ျဖစ္သည္။ ပထဝီသေဘာကိုေက်ညက္လလ်င္ ႏိုင္ငံေရသအသိျဖင့္ ေပါင္သစပ္ရမည္။ ပထဝီအေပါင္သ ႏိုင္ငံေရသ အသိဆိုလလ်င္ ပထဝီႏိုင္ငံေရသအျမင္ကိုမလန္သဆႏိုင္လိမ့္မည္။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသေလ့လာသူသည္ ပထဝီဝင္ ပညာရလင္မ်ာသ ကဲ့သုိ႔ ပထဝီပညာရပ္ ပါအခ်က္အလက္မ်ာသအာသအေသသစိတ္ေလ့လာရန္ မလိုအပ္ေခ်။ ေလ့လာႏိုင္လလ်င္ကာသ အျပစ္မဟုတ္။ သို႔ေသာ္ ပထဝီတို႔ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရိလေသာသေဘာတရာသကိုဗဟိုျပဳ၍ စနစ္တက်ေလ့လာထာသရန္ လိုသည္။ ပထဝီအေျခခံေသာ ႏိုင္ငံေရသအသိ ျဖင့္ ပထဝီႏိုင္ငံေရသအျမင္ကိုရေအာင္ ၟကိဳသစာသအာသထုတ္သင့္သည္။ အနာဂတ္အတဌက္ ေခါင္သေဆာင္ျဖစ္ရန္ ရည္မလန္သသူကာသ ၟကိဳသစာသအာသထုတ္သင့္သည္မဟုတ္၊ ၟကိဳသစာသအာသထုတ္ ရမည္ပင္ျဖစ္သည္။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသသည္ ျမန္မာအတဌက္ အလဌန္အေရသၟကီသလာသည္။ အေၟကာင္သမလာအိႏိၵယႏလင့္တရုတ္တို႔ မဟာအင္အာသ ၟကီသမလ မဟာအင္အာသလဌန္အဆင့္သို႔ တက္လလမ္သရန္ ေျခတၟကဌၟကဌျဖစ္ေနျခင္သေၟကာင့္ျဖစ္သည္။ ကိုယ့္ထက္အင္အာသ သာသူမ်ာသအၟကာသ ခိုင္ခိုင္မာမာရပ္တည္ႏိုင္ရန္ ေတာင့္တင္သေန၍ မျဖစ္။ ေပ်ာ့ေျပာင္သရမည္။ သိမ္ေမဌ႕ရမည္။ အလႈပ္အရလာသအရာတဌင္ ညင္သာရမည္။ ထိုအရာသည္ မဟာဗ်ဎဟာျဖစ္သည္။ သံေဇာင္သထက္ ေရေဇာင္သထက္၏။ သို႔ေသာ္ ထင္သခဌဲလလ်င္ကာသေရျဖင့္ ပက္၍ မရ။
  • 7. 7 ျမန္မာသည္ ေရကဲ့သုိ႔ က်င့္ရန္လိုသည္။ ထို႔အတူ ေရကဲ့သို႔ေသာစဌမ္သအင္မ်ဳိသကိုလည္သပိုင္ဆိုင္ရန္ သင့္သည္။ ႏိုင္ငံတကာႏလင့္ ဆက္ဆံေရသတဌင္ ေရလသပေဝသဏီတုန္သက ကဲ့သို႔ ေတာင့္ေတာင့္ၟကီသရပ္ေန၍ မရေတာ့။ ဂလိုဘယ္ေခတ္တဌင္ ကနည္သသည္ ဒိတ္ေအာက္သဌာသေခ်ျပီ။ အထူသသျဖင့္ မဟာအင္အာသၟကီသႏိုင္ငံမ်ာသႏလင့္ ဆက္ဆံေရသတဌင္ သိမ္ေမဌ႕ ရန္လိုသည္။ အၟကမ္သပတမ္သ မကိုင္ရ။ ႏိုင္ငံေရသ၊ စစ္ေရသႏလင့္ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရသတဌင္ ပဲျပာသပင္ကဲ့သို႔ ေပ်ာ့ေျပာင္သရမည္။ တစ္ခါတရံေလ ယူရာယိမ္သ တတ္ရမည္။ ေလယူရာယိမ္သသည္ ဆိုျခင္သကာသအျမဲတမ္သယိမ္သကေနရန္ ဟုဆိုျခင္သမဟုတ္။ မဟာဗ်ဎဟာပိုင္သတဌင္ ခိုင္မာ၍ နည္သဗ်ဎဟာပိုင္သတဌင္ ေပ်ာ့ေျပာင္သရမည္ဟုဆိုျခင္သျဖစ္သည္။
  • 8. 8 (က) ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ာသ ၁။ ကစာတမ္သသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပထဝီႏိုင္ငံေရသကို ဗဟိုျပဳ၍ ေလ့လာသံုသသပ္ျခင္သျဖစ္သည္။ ထို႔ေၟကာင့္ (၁) ျမန္မာႏိုင္ငံႏလင့္ ပက္သက္ေသာ ပထဝီေရသရာ အခ်က္အလက္မ်ာသ၊ (၂) ျမန္မာႏိုင္ငံႏလင့္ ပက္သက္ေသာ ႏိုင္ငံေရသ အေျခအေနမ်ာသ၊ (၃) ျမန္မာႏိုင္ငံႏလင့္ ပက္သက္ေသာ စီသပဌာသေရသ အေျခအေနမ်ာသကို ေယဘုယ်တင္ျပရန္ လိုအပ္သည္။ ျမိဳ႕ေတာ္ - ေနျပည္ေတာ္ (ပ်ဥ္သမနာသ) အလံ - ဝါ၊ စိမ္သ၊ နီ အေရာင္ (၃) ေရာင္ပါရိလျပီသ အလယ္တဌင္ အျဖဎေရာင္ၟကယ္တစ္လံုသ ပါဝင္သည္။ ႏိုင္ငံေတာ္ သီခ်င္သ - ကမာၻမေၟက ေငဌေၟကသ - က်ပ္ အတိုင္သအတာယူနစ္ - ျဗိတိသလ် ယူနစ္မ်ာသ စံထာသအသံုသျပဳသည္။ သို႔ေသာ္ ေဒသအလိုက္ ရိုသရာအခ်င္အတဌယ္ မ်ာသသံုသစဌဲသည္။ အခ်ိန္ - ၆ှ၃၀ ညေန = ဂ်ီအမ္တီ (မဌန္သတည့္) သမိုင္သ ၂။ ၁၀၄၄ ခုႏလစ္တဌင္ အေနာ္ရထာဘုရင္သည္ ပုဂံတဌင္ ျမန္မာႏိုင္ငံအျဖစ္စတင္ တည္ေထာင္ခဲ့သည္။ ပထဝီအေနအထာသ ၃။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ကုန္သပိုင္သအေရလ႕ေတာင္အာရလေဒသ၏ အေနာက္ဘက္အပိုင္သတဌင္ တည္ရိလသည္။ ျမန္မာ ဟူေသာ အမည္ကို ၁၉၈၉ ခုႏလစ္တဌင္ တရာသဝင္ ေျပာင္သလဲသတ္မလတ္ခဲ့သည္။ ယခင္က ဗမာႏိုင္ငံ ဟုသာ ေခၚဆိုခဲ့ၟကသည္။ ၁၈၈၅ ခုႏလစ္ေလာက္ကတည္သက ျပည္ေထာင္စု ဗမာႏိုင္ငံေတာ္ ဟု ေခၚတဌင္ခဲ့ရာမလစ၍ ၁၉၈၉ ခုႏလစ္တဌင္ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ဟု ေျပာင္သလဲ ေခၚေဝၚခဲ့သည္။ ယခု ၂၀၁၀ ေရဌသေကာက္ပဌဲ အျပီသ ဖဌဲ႕စည္သပံုအေျခခံဥပေဒျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေသာ အစိုသရလက္ထက္တဌင္ ျပည္ေထာင္စု သမ၌တျမန္မာႏိုင္ငံ ဟု ေျပာင္သလဲသတ္မလတ္ခဲ့သည္။ ျမိဳ႕ေတာ္ ၄။ သကၠရာဇ္ ၂၀၀၅ အေရလ႕ပိုင္သတဌင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ျမဳိ႕ေတာ္မလာ ျမိဳ႕ေတာ္ ရန္ကုန္ျဖစ္သည္။ ၂၀၀၅ ခုႏလစ္တဌင္ ႏိုင္ငံေတာ္ ေအသခ်မ္သသာယာေရသႏလင့္ ဖဌံ႕ျဖဳိသေရသေကာင္စီ အစိုသရသည္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ေတာ္၏ ေျမာက္ဘက္ မိုင္ ၂၀၀ အကဌာတဌင္ ရိလေသာ ပ်ဥ္သမနာသျမဳိ႕ကို အုပ္ခ်ဳပ္ေရသဗဟိုဌာနတစ္ခုအျဖစ္ေျပာင္သလဲခဲ့သည္။ ၂၀၀၆ ခုႏလစ္ သို႔ေရာက္ေသာအခါ အဆိုပါ ပ်ဥ္သမနာသျမဳိ႕ကို ေနျပည္ေတာ္ဟု ေျပာင္သလဲေခၚေဝၚခဲ့၍ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ျမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္ ေျပာင္သလဲသတ္မလတ္ခဲ့သည္။ ၅။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ျမိဳ႕ေတာ္မလာ ေနျပည္ေတာ္ျဖစ္သည္။ ေနျပည္ေတာ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အလယ္ဗဟို တည့္တည့္တဌင္ တည္ရိလသည္။
  • 9. 9 တည္ေနရာ ၆။ အေရလ႕ေတာင္အာရလေဒတဌင္ တည္ရိလသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဧရိယာစုစုေပါင္သ ၆၇၈၅၀၀ စတုရန္သကီလိုမီတာ (၂၆၁၉၇၀ စတုရန္သမိုင္) က်ယ္ဝန္သသည္။ ေျမာက္ႏလင့္ေတာင္သည္ ၁၉၃၁ ကီလိုမီတာ (၁၂၀၀ မိုင္) ရလည္လ်ာသ ျပီသ၊ အေရလ႕ႏလင့္ အေနာက္ ၉၂၅ ကီလိုမီတာ (၅၇၅ မိုင္) က်ယ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အက်ယ္အဝန္သသည္ အေမရိကန္ရိလ တကၠဆက္ ျပည္နယ္ ခန္႔ရိလသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ေျမျပင္အလ်ာသသည္ ၇၈၀၆ ကီလို မီတာ (၄၈၅၀ မိုင္) ရိလ၍ ကမ္သရိုသတန္သအရလည္မလာ ၁၉၃၀ ကီလိုမီတာ (၁၁၉၇ မိုင္) ပိုင္ဆိုင္သည္။ ၇။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ လတၱီက်ဎ႕ ၁၀ ဒီဂရီ မလ ၂၈ ဒီဂရီ ၃၀ မိနစ္ အၟကာသတည္ရိလသည္။ အေရလ႕ဘက္တဌင္ လာအိုႏိုင္ငံ၊ ေျမာက္ဘက္ႏလင့္ အေရလ႕ေျမာက္တဌင္ တရုတ္ႏိုင္ငံ၊ အေနာက္ေျမာက္ဘက္တဌင္ အိႏိၵယႏိုင္ငံ၊ အေနာက္ဘက္တဌင္ ဘဂ၀လာသေဒ့ရု္ ႏိုင္ငံႏလင့္ အေရလ႕ေတာင္ဘက္တဌင္ ထိုင္သႏိုင္ငံတို႔ႏလင့္ ထိစပ္ေနသည္။ အဒမန္ပင္လယ္ႏလင့္ ဘဂ၀လာသပင္လယ္ ေအာ္တို႔သည္ ေတာင္ဘက္ႏလင့္ အေနာက္ေတာင္ဘက္တဌင္ အသီသသီသရိလေနသည္။ ၈။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ကုန္သတဌင္သပိတ္ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံမဟုတ္ပဲ ပင္လယ္ကမ္သရိုသတန္သရိလသည့္ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံျဖစ္ သည္။ အေရလ႕ေတာင္ အာရလႏိုင္ငံမ်ာသတဌင္ ပင္လယ္ကမ္သရိုသတန္သ ရလည္လ်ာသစဌာ ပိုင္ဆိုင္သည့္ ႏိုင္ငံတစ္ႏုိင္ငံ လည္သျဖစ္သည္။ အေရလ႕ေတာင္အာရလ ေဒသတဌင္သ ကုန္သေျမတစ္ဆက္တည္သရိလသည့္ အၟကီသဆံုသႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ လည္သျဖစ္သည္။ ၉။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အလ်ာသသည္ ေျမာက္မလ ေတာင္သို႔ တိုင္သတာလလ်င္ မိုင္ေပါင္သ ၁၂၇၅ မိုင္ခန္႔ရိလျပီသ မႏ ၱေလသျမဳိ႕ ကို ဗဟိုျပဳ၍ အေရလ႕ႏလင့္ အေနာက္တိုင္သတာလလ်င္ မိုင္ေပါင္သ ၅၈၀ ခန္႔ အထိ က်ယ္ဝန္သသည္။ ၁၀။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ေျမမ်က္ႏလာသဌင္ျပင္အေနအထာသသည္ ေျမာက္မလ ေတာင္သို႔ နိမ့္ဆင္သသဌာသသည့္ အေန အထာသမ်ဳိသေတဌ႕ရသည္။ အလယ္တဌင္ ျမစ္ဝလမ္သလဌင္ျပင္ေဒသရိလသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အျမင့္ဆံုသအပိုင္သမလာ ေျမာက္ဘက္ပိုင္သ ကခ်င္ေဒသတဌင္ရိလသည့္ ခါဂါဘိုရာဇီေတာင္ျဖစ္သည္။ ထိုေတာင္၏ အျမင့္ေပမလာ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏလာျပင္အထက္ ၁၉၂၉၆ ေပ ရိလသည္။ မီတာအာသျဖင့္ ၅၈၈၁ မီတာရိလသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံရိလ ေတာင္တန္သမ်ာသသည္ ေယဘုယ်အာသျဖင့္ ေျမာက္မလ ေတာင္သို႔ သဌယ္တန္သေနသည္။ ျမစ္မ်ာသသည္လည္သ ေျမာက္မလေတာင္သုိ႔ စီသဆင္သသည္။ ဧရာဝတီျမစ္သည္ ကခ်င္ေဒသအတဌင္သ ေမခႏလင့္မလိချမစ္ႏလစ္ခု ေပါင္သဆံု ရာ ျဖစ္ေပၚလာသည္။ ၁၁။ ဧရာတီျမစ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံေျမာက္ဖ်ာသပိုင္သမလ အစျပဳ၍ စတင္စီသဆင္သလာျပီသ ျမန္မာႏိုင္ငံေအာက္ပိုင္သ ဧရာတီတိုင္သႏလင့္၊ ရန္ကုန္ျမိဳ႕တို႔၌ အဒမန္ပင္လယ္အတဌင္သသို႔ စီသဆင္သသည္။ ဧရာဝတီျမစ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အတဌင္သမလာပင္ အစျပဳ၍ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ပင္ ပင္လယ္တဌင္သသို႔ အဆံုသသတ္စီသဝင္သည့္ ထူသျခာသသည့္ ျမစ္တစ္ စင္သျဖစ္သည္။ ၁၂။ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ရုပ္သဌင္ျပင္အာသျဖင့္ ေဒသၟကီသ (၅) ခု ပုိင္သျခာသသတ္မလတ္ႏိုင္သည္။ (၁) ေျမာက္ဘက္ ေတာင္ေပၚေဒသ1 (၂) အေနာက္ဘက္ ေတာင္တန္သေဒသ2 (၃) အေရလ႕ဘက္ ကုန္သျမင့္ေဒသ3 1 Northern mountains 2 Western ranges
  • 10. 10 (၄) အလယ္ပိုင္သ ျမစ္ဝလမ္သလဌင္ျပင္ႏလင့္ ေျမနိမ့္ေဒသ4 (၅) ကမ္သရိုသတမ္သေဒသ5 စသည္ျဖင့္ ပထဝီရုပ္သဌင္ျပင္ (၅) ပိုင္သေတဌ႕ႏိုင္သည္။ စီသပဌာသေရသ ၁၃။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စီသပဌာသေရသကို သရုပ္ခဌဲရာတဌင္ ေစ်သကဌက္စီသပဌာသေရသစနစ္ကို ၁၉၉၀ ခုႏလစ္တဌင္ အစျပဳေစ၍ ၂၀၁၀ ခုႏလစ္တဌင္ အပီအျပင္ရုပ္လံုေပၚေအာင္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနသည္ကို ေတဌ႕ရသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ သည္ ႏိုင္ငံေရသစနစ္အမ်ဳိသမ်ဳိသျဖင့္ ၟကံဳေတဌ႕ရေသာ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံျဖစ္သည့္ အေလ်ာက္ စီသပဌာသေရသစနစ္ အမ်ဳိသမ်ဳိသျဖင့္လည္သ ႏလစ္ပါသသဌာသခဲ့ဖူသသည့္ အေတဌ႕အၟကံဳ ရိလသည္။ ၁၄။ ကမာၻ႕စီသပဌာသေရသစနစ္ကို အၟကမ္သဖ်င္သအာသျဖင့္ (၂) မ်ဳိသခဌဲျခမ္သၟကည့္ႏိုင္သည္။ ဗဟိုစီမံကိန္သစီသပဌာသေရသစနစ္ႏလင့္ ေစ်သကဌက္ စီသပဌာသေရသစနစ္ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ေစ်သကဌက္စီသပဌာသေရသစနစ္တဌင္ လံုသဝလဌတ္လပ္ေသာစီသပဌာသေရသ စနစ္ႏလင့္ စီမံခန္႔ခဌဲမႈႏလင့္ယလဥ္သည့္ ေစ်သကဌက္စီသပဌာသေရသစနစ္ဟူ၍ ေယဘုယ် (၂) မ်ဳိသေတဌ႕ႏိုင္ေသသသည္။ ထို႔ေၟကာင့္ ျမန္မာ့စီသပဌာသေရသ သမိုင္သစဥ္အက်ဥ္သႏလင့္ ဖဌံ႕ျဖိဳသတိုသတက္မႈကို ႏလဳိင္သယလဥ္ေလ့လာရာတဌင္ စီသပဌာသေရသစနစ္ ႏလင့္ ဖဌံ႕ျဖိဳသေရသ ေရခ်ိန္ကို တဌဲစပ္၍ ေလ့လာရမည္ျဖစ္သည္။ ၁၅။ ဒုတိယကမာၻစစ္အျပီသကာလေနာက္ပိုင္သ၊ စစ္ေအသကာလအတဌင္သ ကမာၻ႕ႏိုင္ငံမ်ာသ၏ စီသပဌာသေရသစနစ္မ်ာသကို ေယဘုယ် အၟကမ္သဖ်င္သ သရုပ္ခဌဲၟကည့္ရန္ လိုအပ္သည္။ ထိုသုိ႔ သရုပ္ခဌဲရာတဌင္ အၟကမ္သအာသျဖင့္ ပံုစံ (၇) မ်ဳိသကို ေတဌ႕ရသည္။ အဆိုပါ ပံုစံ (၇) မ်ဳိသကို ေဖာ္ျပ၍ ျမန္မာ့စီသပဌာသေရသစနစ္ကို ေဖာ္ျပႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။ စစ္ေအသကာလအတဌင္သ ေတဌ႕ရေသာ ကမာၻ႕ႏိုင္ငံမ်ာသ၏ စီသပဌာသေရသစနစ္ ပံုၟကမ္သမလာ - (၁) လစ္ဘရယ္ဒီမိုကေရစီႏလင့္ လဌတ္လပ္ေသာ ေစ်သကဌက္ အတဌဲအစပ္ (အေမရိကန္ ပံုစံ) (၂) လစ္ဘရယ္ ဒီမိုကေရစီႏလင့္ စီမံခန္႔ခဌဲမႈယလဥ္ေသာ ေစ်သကဌက္အတဌဲအစပ္ (ဥေရာပ ပံုစံ) (၃) လမ္သညႊန္ဒီမိုကေရစီႏလင့္ ေစ်သကဌက္ အတဌဲအစပ္ (လဌတ္လပ္ေသာ ေစ်သကဌက္စနစ္ႏလင့္ စီမံခန္႔ခဌဲမႈ ေစ်သကဌက္စနစ္ကို ေရာေထဌသက်င့္သံုသ) (ေနာက္ အာရလက်ာသျဖစ္လာမည့္ ႏိုင္ငံမ်ာသ၊ အာရလပံုစံ) (၄) လစ္ဘရယ္ဒီမိုကေရစီႏလင့္ စီမံကိန္သစီသပဌာသေရသ အတဌဲအစပ္ (အိႏိၵယပံုစံ) (၅) တစ္ပါတီစနစ္ႏလင့္ စီမံကိန္သ စီသပဌာသေရသ အတဌဲအစပ္ (ဆိုဗီယက္-တရုတ္ ပံုစံ) (၆) တစ္ပါတီစနစ္ႏလင့္ ေစ်သကဌက္ အတဌဲအစပ္ (လဌတ္လပ္ေသာ ေစ်သကဌက္ ဆိုသည္ထက္ စီခံခန္႔ခဌဲမႈႏလင့္ ယလဥ္ေသာ ေစ်သကဌက္ကိုသာ ပိုအေလသကဲသည္) (ယခု တရုတ္ျပည္သူ႕သမ၌တႏိုင္ငံ ပံုစံ) (၇) ေစ်သကဌက္စီသပဌာသေရသ (အထူသသျဖင့္ စီမံခန္႔ခဌဲမႈႏလင့္ ယလဥ္ေသာေစ်သကဌက္) ႏလင့္ ဆိုရလယ္ဒီမိုကေရစီ တို႔၏ အတဌဲအစပ္ (စကင္ဒီေနသဗီသယန္သႏိုင္ငံမ်ာသျဖစ္သည့္ ဆီဌဒင္၊ ေနာ္ေဝ တို႔၏ ပံုစံ) 3 Eastern Plateau 4 Central basin and lowlands 5 Coastal plains
  • 11. 11 ၁၆။ ေဖာ္ျပပါ အတဌဲအစပ္ ပံုစံ (၇) မ်ဳိသတဌင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အေျခအေနကို ေအာက္ပါ အေျခအေနမ်ာသအတိုင္သ ေတဌ႕ရ သည္။  ၁၉၄၈ မလ ၁၉၆၂ အထိ (နံပါတ္-၂)ပံုစံ  ၁၉၆၂ မလ ၁၉၈၈ အထိ (နံပါတ္- ၅) ပံုစံ  ၁၉၈၈ မလ ၂၀၀၉ အထိ (နံပါတ္-၆) ပံုစံ  ၂၀၁၀ မလ ယေန႔ အထိ (နံပါတ္-၃) ပံုစံ ျဖင့္ ျမန္မာ့စီသပဌာသေရသ ကို လုပ္ေဆာင္ေနသည္ကို ေတဌ႕ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါ နံပါတ္-၃ အေျခအေနျဖင့္ ပိုမိုပီျပင္သည့္ ေစ်သကဌက္စီသပဌာသကို ပံုေဖာ္တည္ေဆာက္ ယူေနသည္။ ႏိုင္ငံေရသ ၁၇။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ၁၉၄၈ ခုႏလစ္၊ ဇန္နဝါရီလ ၄ ရက္ေန႔တဌင္ ျဗိတိသလ်၏ ကိုလိုနီလက္ေအာက္မလ လဌတ္လပ္ေရသ ရရိလခဲ့သည္။ ၁၉၄၈ ခုႏလစ္မလ ၁၉၅၈ ခုႏလစ္အတဌင္သ ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို က်င့္သံုသသည့္ႏိုင္ငံေရသစနစ္ျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရသ ယႏ ၱရာသ ကို လည္ပတ္ခဲ့သည္။ အဆိုပါ ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို လည္ပတ္ရာတဌင္ ၁၉၄၇ ခုႏလစ္တဌင္ တိုင္သျပဳျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္၌ ေရသဆဌဲအတည္ျပဳထာသေသာ ဖဌဲ႕စည္သပံုအေျခခံဥပေဒ (၁၉၄၇ အေျခခံဥပေဒ ဟု အမည္တဌင္သည့္) ျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အာဏာ သံုသရပ္ကို လည္ပတ္ခဲ့သည္။ ၁၈။ ၁၉၅၈ ခုႏလစ္တဌင္ အိမ္ေစာင့္အစိုသရအမည္ျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အစိုသရတစ္ရပ္ အေျပာင္သအလဲျဖစ္ခဲ့သည္။ ၁၉၆၂ ခုႏလစ္၊ မတ္လ ၂ ရက္ေန႕တဌင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၟကီသေနဝင္သ ဦသေဆာင္သည့္ ေတာ္လလန္ေရသ ေကာင္စီဖဌဲ႕စည္သ၍ ႏိုင္ငံေတာ္ ၏ အစိုသရတာဝန္ကို ထမ္သေဆာင္ခဲ့သည္။ အဆိုပါ ေတာ္လလန္ေရသေကာင္စီသည္ ဖဌဲ႕စည္သပံုအေျခခံ ဥပေဒသစ္ တစ္ရပ္ကို ၁၉၇၄ ခုႏလစ္တဌင္ အတည္ျပဳ၍ ႏိုင္ငံေတာ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရသကို ေဆာင္ရဌက္ခဲ့သည္။ အဆိုပါ ၁၉၇၄ အေျခခံဥပေဒသည္ ဆိုရလယ္လစ္ စနစ္ကို အေျချပဳသည့္ ဖဌဲ႕စည္သပံု အေျခခံဥပေဒျဖစ္သည္။ အဆိုပါ အေျခခံဥပေျဖင့္ပင္ ေတာ္လလန္သေကာင္စီ အစိုသရမလ ျမန္မာ့ဆိုရလယ္လစ္ လမ္သစဥ္ပါတီအျဖစ္ ေျပာင္သလဲကာ တစ္ပါတီႏိုင္ငံေရသစနစ္ကို ပံုေဖာ္ခဲ့သည္။ ၁၉။ ၁၉၇၄ ခုႏလစ္တဌင္ ျမန္မာ့ဆိုရလယ္လစ္လမ္သစဥ္ ပါတီ အစိုသရသည္ ျမန္မာ့ဆိုရလယ္လစ္လမ္သစဥ္ကို ေၟကညာသည္။ ထိုသို႔ ေၟကညာ၍ ျမန္မာ့နည္သျမန္မာ့ဟန္ဆိုရလယ္လစ္စနစ္6 ကိုက်င့္သံုသ၍ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ စီသပဌာသေရသစနစ္ကို ဆိုရလယ္လစ္ စီသပဌာသေရသစနစ္ျဖင့္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။ အဆိုပါ စီသပဌာသေရသစနစ္ကို စီမံကိန္သစီသပဌာသေရသ စနစ္ဟုလည္သ သတ္မလတ္ႏိုင္သည္။ ၂၀။ ၁၉၈၈ ခုႏလစ္၊ ဩဂုတ္ ၈ ရက္ေန႔တဌင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ ႏိုင္ငံလံုသဆိုင္ရာ ဆူပူအုံၟကဌမႈၟကီသ တစ္ရပ္ေပၚေပါက္ ခဲ့သည္။ လူထုသည္ ျမန္မာ့ဆိုရလယ္လစ္လမ္သစဥ္ပါတီ ဥကၠဌျဖစ္သည့္ ဦသေနဝင္သအစိုသရကို လူထုအံုၟကဌမႈျဖင့္ ျဖဳတ္ခ်ႏိုင္ခဲ့ သည္။ ၁၉၉၀ တဌင္ ႏိုင္ငံလံုသဆိုင္ရာ ေရဌသေကာက္ပဌဲတစ္ခု က်င္သပႏိုင္ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ တည္ျငိမ္ ေရသကို ထိန္သသိမ္သႏိုင္ရန္ ႏိုင္ငံေတာ္ ျငိမ္ဝပ္ပိျပာသမႈ တည္ေဆာက္ေရသအဖဌဲ႕ (နဝတ)7 ကို ဖဌဲ႕စည္သလိုက္သည္။ ႏိုင္ငံေတာ္ ျငိမ္ဝပ္ပိျပာသမႈတည္ေဆာက္ေရသ အဖဌဲ႕ဥကၠဌမလာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၟကီသ ေစာေမာင္ျဖစ္သည္။ 6 Burmese Way to Socialism 7 SLORC (the state Law and Order Restoration Council)
  • 12. 12 ၂၁။ ႏိုင္ငံေတာ္တည္ျငိမ္ေရသသည္ ၁၉၉၇ ခုႏလစ္၊တဌင္ အေတာ္အတန္တည္ျငိမ္လာျပီျဖစ္၍ ၁၉၉၇ ခုႏလစ္ ႏိုဝင္ဘာလ ၁၅ ရက္ေန႕တဌင္ ႏိုင္ငံေတာ္ျငိမ္ဝပ္ပိျပာသမႈတည္ေဆာက္ေရသအဖဌဲ႕ကို ဖ်က္သိမ္သ၍ ႏိုင္ငံ တည္ေဆာက္ေရသႏလင့္ ဖဌံ႕ျဖိဳသတိုသတက္ေရသကို အဓိကတာဝန္ယူေဆာင္ရဌက္ရန္ ႏိုင္ငံေတာ္ ေအသခ်မ္သသာယာေရသ ႏလင့္ ဖဌံ႕ျဖဳိသေရသေကာင္စီ8 ကို ေျပာင္သလဲ ဖဌဲ႕စည္သခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံေတာ္ေအသခ်မ္သသာယာေရသႏလင့္ ဖဌံ႕ျဖိဳသေရသေကာင္စီ (နအဖ) ၏ ဥကၠဌမလာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၟကီသ သန္သေရႊျဖစ္သည္။ ၂၂။ ႏိုင္ငံေတာ္ ေအသခ်မ္သသာယာေရသႏလင့္ ဖဌံ႕ျဖိဳသေရသေကာင္စီအစိုသရသည္ လမ္သျပေျမပံု (၇)ခ်က္9 ကို ေရသဆဌဲ၍ စစ္ဘက္အုပ္ခ်ဳပ္သည့္ အစိုသရမလ အရပ္သာသအုပ္ခ်ဳပ္သည့္ ဒီမိုကရက္တစ္အစိုသရတစ္ရပ္အျဖစ္ တည္တည္ျငိမ္ ျငိမ္ အသဌင္ကူသေျပာင္သႏိုင္ေရသလုပ္ငန္သစဥ္မ်ာသကို ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ အဆိုပါ လုပ္ငန္သစဥ္မ်ာသကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ရန္ အတဌက္ အမ်ဳိသသာသညီလာခံကို ႏိုင္ငံလံုသခ်ီေထာက္ခံပဌဲမ်ာသျပဳလုပ္၍ ဖဌဲ႕စည္သအုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံဥပေဒတစ္ရပ္ကို ေရသဆဌဲခဲ့သည္။ အဆိုပါ ဖဌဲ႕စည္သပံုအေျခခံဥပေဒကို ၂၀၀၈ ခုႏလစ္တဌင္ ျပည္လံုသကၜဌတ္ဆႏၵခံယူပဌဲ10 ျပဳလုပ္၍ ၉၂.၄၈ ရာခိုင္ႏလဳန္သျဖင့္ အတည္ျပဳေထာက္ခံမႈရရိလကာ ၂၀၀၈ ဖဌဲ႕စည္သပံုအေျခခံဥပေဒအျဖစ္ သတ္မလတ္ခဲ့သည္။ အဆိုပါ ၂၀၀၈ ဖဌဲ႕စည္သပံုအေျခခံဥပေဒသည္ ၂၀၁၀ ခုႏလစ္တဌင္ က်င္သပေသာ ေရဌသေကာက္ပဌဲအျပီသတဌင္ ႏိုင္ငံေတာ္ ၏ တရာသဝင္ အသံုသျပဳသည့္ ဖဌဲ႕စည္သပံုအေျခခံဥပေဒျဖစ္ခဲ့သည္။ ၂၃။ ၂၀၁၀ ခုႏလစ္ေရဌသေကာက္ပဌဲအျပီသတဌင္ အဆိုပါ အေျခခံဥပေဒပါ ျပဌာန္သခ်က္မ်ာသသည္ အသက္ဝင္လာျပီျဖစ္ သည္။ ထိုအေျခခံဥပေဒပါ ျပဌာန္သခ်က္အရ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ ဟူသည့္ အမည္အစာသ ျပည္ေထာင္စုသမ၌တျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ ဟု ေျပာင္သလဲေခၚေဝၚသတ္မလတ္ခဲ့သည္။ ၂၀၁၀ ခုႏလစ္ ေရဌသေကာက္ပဌဲတဌင္ ေရဌသေကာက္ခံရေသာ သမ၌တမလာ သမ၌တ ဦသသိန္သစိန္ ျဖစ္သည္။ သမ၌တသက္တမ္သမလာ ၅ ႏလစ္တစ္ၟကိမ္ျဖစ္သည္။ ၂၀၁၅ ခုႏလစ္တဌင္ လက္ရိလသမ၌တသက္တမ္သ ကုန္ဆံုသမည္ျဖစ္သည္။ သမ၌တဦသသိန္သစိန္သည္ ဒီမိုကေရစီအသဌင္ ကူသေျပာင္သေရသကိုၟကိဳသပမ္သလုပ္ေဆာင္ေနသည့္ သမ၌တအျဖစ္ ကမာၻ႕ႏိုင္ငံမ်ာသ၏ အသိအမလတ္ျပဳမႈကို ရရိလေနသည္။ 8 SPDC (State Peace and Development Council) 9 The Road Map 1) Reconvening the NC 2) After successful conclusion of the NC, “a step by step implementation of the process necessary for the emergence of a genuine and disciplined democratic system”. 3) Drafting a new constitution according to the basic principles and details ‘laid down’ by the NC. 4) A national referendum to adopt the constitution 5) Holding of free and fair elections for a hierarchy (National and regional) of legislative bodies or Pyithu Hluttaws (People’s assemblies) as per the new constitution. 6) Convening of the Hluttaw as per the constitution. 7) “Building a modern, developed and democratic nation by the state leaders elected by the Hluttaw” together with the ‘government and other central organs [of state power] formed by the Hlattaw’. 10 Referendum
  • 13. 13 ဇယာသ - ၁ ၁၉၄၈ ခုႏလစ္ ကုိလိုနီအျဖစ္မလ လဌတ္လပ္ေရသ ရရိလ ၁၉၅၈ ခုႏလစ္ အိမ္ေစာင့္အစိုသရ တက္ ၁၉၆၂ ခုႏလစ္ ေတာ္လလန္ေရသေကာင္စီ အစိုသရ တက္ ၁၉၇၄ ခုႏလစ္ ျမန္မာဆိုရလယ္လစ္လမ္သစဥ္ပါတီ အစိုသရ သည္ ဆိုရလယ္လစ္စနစ္ျဖင့္ ခ်ီတက္ ၁၉၉၀ ခုႏလစ္ ႏိုင္ငံေတာ္ ျငိမ္ဝပ္ပိျပာသမႈတည္ေဆာက္ေရသ အဖဌဲ႕(နဝတ) အစိုသရ တာဝန္ ေျပာင္သလဲယူ ၁၉၉၇ ခုႏလစ္ ႏိုင္ငံေတာ္ ေအသခ်မ္သသာယာေရသႏလင့္ ဖဌံ႕ျဖဳိသေရသေကာင္စီ အစိုသရအျဖစ္ ေျပာင္သလဲ အုပ္ခ်ဳပ္ ၂၀၀၈ ခုႏလစ္ အမ်ဳိသသာသညီလာခံမ်ာသျပဳလုပ္၍ ေရသဆဌဲထာသေသာ အေျခခံဥပေဒကို ျပည္သူ႕ ဆႏၵခံယူပဌဲ ျပဳလုပ္၍ အတည္ျပဳခ်က္ ရယူ ၂၀၁၀ ခုႏလစ္ ၂၀၁၀ ေရဌသေကာက္ပဌဲျပဳလုပ္၍ ဒီမိုကေရစီအသဌင္ကူသေျပာင္သေရသကို ၂၀၀၈ ဖဌဲ႕စည္သပံု အေျခခံဥပေဒျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္သည့္ အစိုသရျဖင့္ ေမာင္သႏလင္
  • 14. 14 (ခ) ပထဝီႏိုင္ငံေရသဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္မ်ာသ ေဝါဟာရ ၂၄။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသ (Geopolitics) ဟူေသာ ေဝါဟာရကို ဆဌီဒင္ႏိုင္ငံေရသသိပၞံပညာရလင္ ရူသေဒါ့ရလယ္လင္ က ၁၈၉၉ ခုႏလစ္တဌင္ စတင္ သံုသစဌဲခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ၁၉၃၀ ခုႏလစ္ေလာက္က်မလ ပထဝီႏိုင္ငံေရသဆိုသည့္ေဝါဟာရကို ႏိုင္ငံေရသနယ္ပယ္တဌင္ တဌင္တဌင္က်ယ္က်ယ္ သံုသစဌဲလာခဲ့ၟကသည္။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသႏလင့္ ႏိုင္ငံေရသပထဝီ၏ ကဌာျခာသပံု ၂၅။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသ (Geopolitics) ဆိုသည္မလာ ပထဝီကို အေျချပဳ၍ ေလ့လာေသာႏိုင္ငံေရသျဖစ္သည္။ ပထဝီ ႏိုင္ငံေရသကို ေလ့လာလလ်င္ မ်ာသေသာအာသျဖင့္ ႏိုင္ငံေရသပထဝီ (Political Geography) ႏလင့္ ေရာေထဌသႏိုင္စရာ အေၟကာင္သရိလသည္။ ပထဝီႏိုင္ငံ ေရသသည္ ပထဝီကိုအေျခခံေသာႏိုင္ငံေရသျဖစ္ျပီသ ႏိုင္ငံေရသပထဝီသည္ ႏိုင္ငံေရသ ကို အေျချပဳ၍ ေလ့လာေသာပထဝီျဖစ္ သည္။ ထို႔ေၟကာင့္ ပထဝီႏိုင္ငံေရသသည္ ႏိုင္ငံေရသဘာသာရပ္ ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံေရသပထဝီသည္ ပထဝီဘာသာရပ္ျဖစ္သည္။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသသည္ ႏိုင္ငံေရသကို ဗဟိုျပဳျပီသ ပထဝီကို အေျခခံေသာ ႏိုင္ငံေရသဘာသာရပ္ဟု ဆိုလလ်င္ ျပည့္စံုႏိုင္စရာ အေၟကာင္သရိလသည္။ ထို႔အတူ ႏိုင္ငံေရသ ပထဝီသည္ ပထဝီကို ဗဟိုျပဳျပီသ ႏိုင္ငံေရသကို အေျခခံေသာ ပထဝီဘာသာရပ္ျဖစ္သည္။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသအခ်က္အလက္ ၂၆။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသဟု ဆိုလိုက္လလ်င္ ပထဝီႏလင့္စပ္ဆိုင္ေသာ အဓိကအခ်က္ (၆) ခ်က္ကို ဗဟိုျပဳရသည္။ ၁။ နယ္ေျမအက်ယ္အဝန္သ၊ နယ္ေျမ အရဌယ္အစာသ Size ၂။ တည္ေနရာအေနအထာသ Location ၃။ ရာသီဥတု အေျခအေန Climate ၄။ ေျမမ်က္ႏလာသဌင္ျပင္အေနအထာသ Topography ၅။ လူဦသေရတည္ရိလမႈပံုစံ Demography ၆။ သဘာဝသယံဇာတခိုေအာင္သမႈ Natural Resources ပထဝီႏိုင္ငံေရသ၏သဘာဝ ၂၇။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသသည္ ႏိုင္ငံေရသသိပၞံႏလင့္ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရသပညာရပ္တဌင္ အဓိကအေရသပါေသာ ဘာသာရပ္ ျဖစ္သည္။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသကို ႏိုင္ငံေရသသိပၞံပညာရလင္မ်ာသ၊ မူဝါဒခ်မလတ္သူမ်ာသ ႏလင့္ ႏိုင္ငံတကာ ဆက္ဆံေရသ နယ္ပယ္တဌင္ က်င္လည္ ေနသည့္ပုဂၢိဳလ္မ်ာသ အထူသျပဳေလ့လာသည္။ ႏိုင္ငံတည္ေဆာက္ေရသသမာသမ်ာသ၊ ႏိုင္ငံေရသအၟကံေပသမ်ာသႏလင့္ သံအမတ္မ်ာသ၊ သံတမန္မ်ာသ အထူသသျဖင့္ ေလ့လာ အပ္သည့္ ဘာသာရပ္ျဖစ္သည္။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသသည္ သီအိုရီသေဘာအရ က်ယ္ေျပာသည္ဟု မဆိုႏိုင္။ သို႔ေသာ္ သေဘာတရာသအရ အလဌန္ က်ယ္ျပန္႔သည္။ ပထဝီသေဘာကို လိုက္၍ ႏိုင္ငံေရသအယူအဆ၊ ႏိုင္ငံေရသ အျမင္မ်ာသကို ၟကည့္ရႈသံုသသပ္ ႏိုင္သည္။ပထဝီႏိုင္ငံေရသသည္ လူမႈပထဝီဝင္ဘာသာရပ္၊ မႏုႆပထဝီဝင္၊ ႏိုင္ငံေရသပထဝီဝင္ စသည့္ ဘာသာရပ္မ်ာသျဖင့္လည္သ ဆက္စပ္ေနသည္။
  • 15. 15 ပထဝီႏိုင္ငံေရသႏလင့္ ႏိုင္ငံျခာသေရသမူဝါဒ ၂၈။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသရာ အခ်က္အလက္မ်ာသသည္ ႏိုင္ငံျခာသေရသမူဝါဒခ်မလတ္ရာတဌင္ အလဌန္အသံုသဝင္သည္။ ထို႔အျပင္ အျခာသႏိုင္ငံမ်ာသက ခ်မလတ္ထာသေသာ ႏိုင္ငံျခာသေရသမူဝါဒမ်ာသ၏ အႏလစ္သာရကို ခ်ည္သကပ္ေလ့လာရာတဌင္လည္သ မ်ာသစဌာ အေရသပါ၊ အရာေရာက္သည္။ ထို႔ေၟကာင့္ပင္ ႏိုင္ငံျခာသေရသမူဝါဒသည္သည္ ႏိုင္ငံ့၏ပထဝီႏလင့္ ဆက္စပ္ေနသည္ဟု ဆိုျခင္သျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံ့ပထဝီဆိုသည္ကပင္ ပထဝီႏုိင္ငံေရသျဖစ္သည္။  Foreign Policy related with State Geography especially Geopolitics ၂၉။ ပထဝီႏိုင္ငံေရသကို အဓိကအာသျဖင့္ နက္နက္နဲနဲေလ့လာသိရိလထာသသူတို႔ကာသ ႏိုင္ငံျခာသေရသမူဝါဒကို ခ်မလတ္သူမ်ာသ ႏလင့္ ႏိုင္ငံျခာသေရသမူဝါဒကို အေကာင္အထည္ေဖာ္သူမ်ာသျဖစ္သည္။ အေၟကာင္သမလာ ႏိုင္ငံျခာသေရသမူဝါဒကို ခ်မလတ္ရာ တဌင္ ပထဝီႏိုင္ငံေရသသေဘာသည္ အဓိကပါဝင္ေနသည္။ ႏိုင္ငံျခာသေရသမူဝါဒသည္ ႏိုင္ငံအခ်င္သခ်င္သ ဆက္ဆံရာ တဌင္ မိမိႏိုင္ငံ၏ အက်ဳိသစီသပဌာသကို အဓိကအေကာင္အထည္ေဖာ္ရေသာသေဘာရိလသည္။ ႏိုင္ငံအက်ဳိသစီသပဌာသသည္ ပထဝီေရသအရ မ်ာသစဌာဆက္စပ္ေနသည္။ ေျမကမာၻေပၚတဌင္ ႏိုင္ငံမ်ာသ ျဖစ္ေပၚလာသည္။ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ႏိုင္ငံမ်ာသ၏ တည္ေနရာ၊ အက်ယ္အဝန္သ၊ ရာသီဥတု၊ လူဦသေရ၊ ေျမမ်က္ႏလာသဌင္ျပင္ အေနအထာသစသည့္ ပထဝီေရသရာအခ်က္အလက္ မ်ာသအေပၚမူတည္၍ ႏိုင္ငံမ်ာသ ပါဝါရိလျခင္သ၊ မရိလျခင္သ ျဖစ္လာရသည္။ ထို႔ေၟကာင့္ ႏိုင္ငံ၏ပါဝါသည္ ပထဝီေရသရာအခ်က္ အလက္မ်ာသေပၚတဌင္ မ်ာသစဌာမလီတည္ေနသည္။ နယ္ေျမအက်ယ္အဝန္သ၊ နယ္ေျမအရဌယ္အစာသ (Size) ၃၀။ ႏိုင္ငံတစ္ခု၏ နယ္ေျမအက်ယ္အဝန္သသည္ ႏိုင္ငံ၏ပါဝါကို အေထာက္အကူျပဳသည္။ နယ္ေျမအက်ယ္ အဝန္သတဌင္ အၟကီသမာသဆံုသ ရုရလာသႏိုင္ငံႏလင့္ အေသသငယ္ဆံုသႏိုင္ငံျဖစ္ေသာ စင္ကာပူ၊ ဗာတီကန္စီသတီသ စသည့္ ႏိုင္ငံမ်ာသႏလင့္ ယလဥ္တဌဲစဥ္သစာသႏုိင္သည္။ နယ္ေျမအက်ယ္အဝန္သၟကီသမာသျခင္သသည္ ႏိုင္ငံပါဝါ အလိုအေလ်ာက္ ရရိလလာျခင္သ အေၟကာင္သလည္သျဖစ္သည္။ ဥပမာ၊ ရုရလာသ၊ တရုတ္၊ အိႏိၵယ၊ ဘရာဇီသ၊ အေမရိကန္၊ ဩစေတသလ်၊ ကေနဒါ စသည့္ ႏိုင္ငံမ်ာသျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံနယ္ေျမ အက်ယ္အဝန္သၟကီသမာသလလ်င္ ၟကီသမာသသေလာက္ ပါဝါတစ္စံုတစ္ရာကို ရရိလျပီသျဖစ္သည္။ ၃၁။ ႏိုင္ငံ၏နယ္နိမိတ္က်ယ္ဝန္သျခင္သေၟကာင့္ အာသသာခ်က္မ်ာသ ျဖစ္လာသလို အာသနည္သခ်က္တစ္ခ်ဳိ႕လည္သ တဌဲဖက္ပါ လာတတ္သည္။ ႏိုင္ငံ၏အခ်ဳပ္အျခာအာဏာနယ္နိမိတ္စည္သကို ကာကဌယ္ရန္ စစ္ေရသအင္အာသ ေတာင့္ တင္သရန္လိုသည္။ နယ္နိမိတ္က်ယ္ဝန္သေသာႏိုင္ငံမ်ာသရိလ နယ္စပ္ေဒသမ်ာသတဌင္ နယ္ျခာသေစာင့္တပ္မ်ာသ ထာသရိလ ရျခင္သေၟကာင့္ စစ္ေရသအသံုသစရိတ္ မ်ာသစဌာအသံုသျပဳရသည္။ ထို႔ေၟကာင့္ စစ္ေရသအသံုသစရိတ္သည္ ႏိုင္ငံေတာ္ ဘ႑ာမလ ရာခိုင္ႏႈန္သအေတာ္မ်ာသမ်ာသ ထုတ္သံုသရေသာ အာသနည္သခ်က္မ်ဳိသရိလသည္။ ထို႔အတူ နယ္စပ္ေဒသမ်ာသတဌင္ အထူသသျဖင့္ နယ္ေျမ မတည္ျငိမ္မႈျဖင့္ ၟကံဳရတတ္သည္။ လူမ်ဳိသစုသူပုန္မ်ာသ၊ လက္နက္ကိုင္အင္အာသစုမ်ာသ ခိုေအာင္သရာ ေဒသသည္ နယ္စပ္ေဒသအမ်ာသစုျဖစ္သည္။ အထူသသျဖင့္ လူမ်ဳိသေပါင္သစံု တည္ရိလေနေသာ ႏိုင္ငံမ်ဳိသတဌင္ ထိုသို႔ေသာ ျပႆနာမ်ာသရင္ဆိုင္ရတတ္ေလ့ရိလသည္။ တည္ေနရာအေနအထာသ (Location) ၃၂။ ႏိုင္ငံတစ္ခု၏ တည္ေနရာသည္ ႏိုင္ငံအတဌက္ အလဌန္အေရသပါသည္။ ႏိုင္ငံတည္ခုအတဌက္ တည္ေနရာသည္ သဘာဝကေပသေသာ ကံတရာသဟု ဆိုႏုိင္သည္။ တည္ေနရာအေနအထာသကို အၟကမ္သျဖင္သအာသျဖင့္ အခ်က္ (၃) ခ်က္ျဖင့္ ခဌဲျခာသၟကည့္ႏိုင္သည္။
  • 16. 16 (က) ကုန္သတဌင္သပိတ္ႏိုင္ငံ Close position (land lock State) (ခ) ကမ္သရိုသတန္သရိလ ႏိုင္ငံ Open position (ဂ) ကၜဌန္သႏိုင္ငံ Island ၃၄။ ကုန္သတဌင္သပိတ္ႏိုင္ငံ ကုန္သတဌင္သပိတ္ႏိုင္ငံမ်ာသ၏ အဓိကအာသနည္သခ်က္မလာ ပင္လယ္ထဌက္ေပါက္မရရိလျခင္သပင္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၟကာင့္ မိမိေဘသပတ္လည္ရိလႏိုင္ငံမ်ာသႏလင့္ သင့္ျမတ္ေအာင္ေနထိုင္ရသည္။ ကုန္သတဌင္သပိတ္ႏိုင္ငံမ်ာသ၏ ႏိုင္ငံျခာသေရသမူဝါဒ သည္ နယ္နိမိတ္ခ်င္သထိစပ္ေနေသာ အိမ္နီသခ်င္သႏိုင္ငံမ်ာသႏလင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္ရိလ၍ မရေခ်။ မိမိႏိုင္ငံရလင္သန္ေရသ၊ ဖဌံ႕ျဖိဳသတိုသတက္ေရသ အတဌက္ အိမ္နီသခ်င္သႏိုင္ငံမ်ာသကို အျမဲမလီခိုေနရေသာသေဘာရိလသည္။ ပိုင္ဆိုင္သည့္ပင္လယ္ မရိလ၍ ေရတပ္အင္အာသကို ေကာင္သစဌာတည္ေဆာက္ခဌင့္မရ။ ထို႔ေနာက္ အိမ္နီသခ်င္သႏိုင္ငံမ်ာသႏလင့္ ဆက္ဆံေရသ ေျပလည္ေအာင္ အျမဲၟကိဳသစာသအာသထုတ္ ေနရသည္။ ပင္လယ္ထဌက္ေပါက္မရိလျခင္သေၟကာင့္ အေလ်ာ့ေပသ လိုက္ေလ်ာရေသာမူဝါဒမ်ာသ မ်ာသစဌာရိလသည္။ ထို႔အတူ ပင္လယ္မလရရိလသည့္ အက်ဳိသအျမတ္ခံစာသမႈမ်ာသလည္သ အလိုအေလ်ာက္ ပ်က္ရသည္။ ပင္လယ္အစာသအစာႏလင့္ သယံဇာတ မ်ာသကို ႏိုင္ငံျခာသတိုင္သျပည္မလ အျမဲတမ္သ တင္သဌင္သေနရသည္။ ႏိုင္ငံအတဌင္သ ျမစ္ေခ်ာင္သအင္သအိုင္မ်ာသ ေပါမ်ာသစဌာမရိလလလ်င္ ထိုဒုကၡသည္ ကုန္သတဌင္သပိတ္ တည္ရိလေနေသာႏိုင္ငံအဖို႔ မေထာင္သသာလလေခ်။ ဥပမာ သဲကႏာၱရမ်ာသႏလင့္ ကုန္သတဌင္သပိတ္ျဖစ္ေနေသာ အာဖရိက အလယ္ပိုင္သႏိုင္ငံမ်ာသျဖစ္သည္။ ၃၅။ ၃၆။ ကမ္သရိုသတန္သရိလႏိုင္ငံ ပင္လယ္ကမ္သရိုသတန္သရိလေသာႏိုင္ငံသည္ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံအဖို႔ မ်ာသစဌာ အဖိုသတန္သည္။ ပင္လယ္ေရတပ္အာသကို တည္ေဆာက္ရန္ အခဌင့္အလမ္သရိလသည္။ ပင္လယ္ေရတပ္အင္အာသသာ ၟကီသမာသပါက ရန္သူကို အလိုအေလ်ာက္ ကာကဌယ္ ျပီသေသာ သဘာဝအတာသအဆီသျဖစ္ေနသည္။ အထင္ရလာသဆံုသသာဓကမလာ ဥေရာပတဌင္ ျပင္သစ္ ဧကရာဇ္ နပိုလီယံ အင္ပါယာ ခ်ဲ႕ထဌင္ရာတဌင္ ဂရိတ္ျဗိတိန္ပါဝင္သဌာသျခင္သ မရိလေခ်။ ျဗိတိန္သည္ ပင္လယ္ အတာသအဆီသျဖင့္ သဘာဝအကာအရံကို ရရိလထာသ ေသာေၟကာင့္ျဖစ္သည္။ ပင္လယ္ကမ္သရိုသတန္သရိလေသာႏိုင္ငံတဌင္ အေနအထာသ ၂ မ်ဳိသကိုေတဌ႕ရျပန္သည္။ ကမ္သရိုသတန္သရလည္လ်ာသစဌာ ပိုင္ဆိုင္ေသာႏုိင္ငံႏလင့္ ပင္လယ္ကမ္သရိုသတန္သ အနည္သငယ္သာပိုင္ဆိုင္ေသာႏိုင္ငံဟူ၍ ေတဌ႕ရျပန္သည္။ ပင္လယ္ ကမ္သရိုသတန္သရလည္လ်ာသစဌာ ပိုင္ဆိုင္ျခင္သသည္ ပင္လယ္ေရတပ္အင္အာသကို တည္ေဆာက္ႏိုင္ခဌင့္ကိုလည္သ ရရိလသည္။ ထို႔အျပင္ မိမိပိုင္ဆိုင္ ထာသေသာ ပင္လယ္ျပင္၏ မဟာဗ်ဎဟာအခ်က္အျခာက်မႈသည္ ပင္လယ္ ကမ္သရိုသတန္သရိလ ႏိုင္ငံအတဌက္ လဌန္စဌာအေရသပါ သည္။ ၃၇။ ၃၈။ ကၜဌန္သႏိုင္ငံ ကၜဌန္သႏိုင္ငံတဌင္ အမ်ဳိသအစာသ (၂) မ်ဳိသခဌဲျခာသႏိုင္သည္။ (က) ပင္မကၜဌန္သၟကီသတစ္ခုတည္သသာ တည္ရိလေသာႏိုင္ငံ (ခ) ကၜဌန္သစုမ်ာသမ်ာသ စုေပါင္သထာသေသာႏိုင္ငံ ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ မာဒါဂတ္စကာသသည္ ပင္မကၜဌန္သၟကီသတစ္ခုတည္သသာရိလေသာႏိုင္ငံျဖစ္သည္။ ပင္မကၜဌန္သၟကီသဆိုသည္မလာ ႏိုင္ငံတဌင္ အဓိကပိုင္ဆိုင္ထာသေသာ၊ တစ္ဆက္တည္သရိလ ကုန္သေျမၟကီသကို ဆိုလိုသည္။ သီရိလက၀ာႏိုင္ငံသည္လည္သ ပင္မကၜဌန္သတစ္ခု သာရိလေသာႏိုင္ငံအမ်ဳိသအစာသျဖစ္သည္။ စက၀ာပူသည္လည္သ ထိုနည္သလည္သေကာင္သပင္ျဖစ္သည္။ ကၜဌန္သစုမ်ာသစုေပါင္သထာသ ေသာႏိုင္ငံသည္ ဖိလစ္ပိုင္၊ အင္ဒိုနီသရလာသကဲ့သို႔ေသာေသာႏိုင္ငံမ်ာသပင္ျဖစ္သည္။ ထိုကဲ့သို႔
  • 17. 17 ေသာႏိုင္ငံမ်ာသတဌင္ အဓိကကၜဌန္သ ၟကီသမ်ာသလည္သ ရိလသည္။ ကၜဌန္သငယ္အမ်ာသအျပာသလည္သ ပိုင္ဆိုင္ထာသသည္။ ဖိလစ္ပိုင္တဌင္ ကၜဌန္သေပါင္သ ၇၀၀၀ ေက်ာ္ခန္႔ရိလ သည္။ အင္ဒိုနီသရလာသတဌင္ ကၜဌန္သေပါင္သ ၁၃၀၀ ရိလသည္။ ကၜဌန္္သႏိုင္ငံျဖစ္ ျခင္သေပၚမူတည္၍ အာသနည္သခ်က္၊ အာသသာခ်က္မ်ာသျဖစ္ ေပၚလာသည္။ ကၜဌန္သစုအမ်ာသအျပာသ စုစည္သျဖစ္တည္ ေနျခင္သသည္လည္သ အာသနည္သခ်က္ကိုယ္စီရိလေနသည္။ ၃၉။ ရာသီဥတုအေျခအေန (Climate) ကမာၻ႕ရာသီဥတုအာသ အၟကမ္သဖ်င္သအာသျဖင့္ အေျခအေန (၅) ရပ္တဌင္ေတဌ႕ရသည္။ ထိုအေျခအေနတဌင္ ရိလေသာ ေဒသၟကီသ (၅) ရပ္ရိလသည္။ (၁) ပူလဌန္သေသာ ေဒသ (၂) အပူပိုင္သေဒသ (၃) သမပိုင္သေဒသ (၄) အေအသပိုင္သေဒသ (၅) အေအသဆံုသေဒသ ဟူ၍ ေဒသၟကီသ (၅) ခု ပိုင္သျခာသႏိုင္သည္။ ၄၀။ အီေကဌတာမ်ဥ္သေပၚႏလင့္ အီေကဌတာရပ္ဝန္သေဒသသည္ အပူဆံုသေဒသျဖစ္သည္။ ၎သည္ အပူပိုင္သဇံုႏလင့္ ဆက္စပ္ လ်က္ရိလသည္။ ဝင္ရိုသစဌန္သေဒသမ်ာသသည္ အေအသဆံုသေဒသမ်ာသျဖစ္သည္။ ထိုေဒသမ်ာသတဌင္ တစ္ႏလစ္ပတ္လံုသ ေရခဲေနသည္။ အီေကဌတာရပ္ဝန္သေဒသသည္ သဲကႏာၱရမ်ာသျဖင့္ အတိျပီသေနသည္။ အထူသသျဖင့္ သမပိုင္သဇံုတဌင္ က်ေရာက္ေသာ ႏိုင္ငံမ်ာသ သည္ ရာသီဥတုအသင့္အတင့္ရရိလျခင္သေၟကာင့္ စီသပဌာသေရသဖဌံ႕ျဖိဳသ တိုသတက္ေလ့ရိလသည္။ အမ်ာသအာသျဖင့္ သမပိုင္သဇံုရိလႏိုင္ငံမ်ာသ သည္ စိုက္ပ်ဳိသေမဌသျမဎေရသလုပ္ငန္သမ်ာသတဌင္ ေအာင္ျမင္ ျဖစ္ထဌန္သေလ့ရိလသည္။ ၄၁။ အရစၥတိုတယ္သည္ သမပိုင္သဇံုတဌင္ရိလေသာလူမ်ာသသည္ အပူပိုင္သဇံုႏလင့္ အေအသပိုင္သဇံုတဌင္ရိလေသာ လူမ်ာသထက္ အာသသာခ်က္မ်ာသစဌာရိလသည္ဟုဆိုသည္။ အထူသသျဖင့္ ေတဌသေခၚေျမာ္ျမင္စဌမ္သအာသ၊ စိတ္ဓာတ္ပိုင္သဆိုင္ရာမ်ာသတဌင္ မ်ာသစဌာ ကဌာျခာသသည္ဟုဆိုသည္။ ရာသီဥတုအေျခအေနသည္ တိုင္သျပည္အတဌင္သေနထိုင္ေသာ လူမ်ာသ၏ စရိုက္လကၡဏာမ်ာသ အေပၚတဌင္ မ်ာသစဌာ လႊမ္သမိုသမႈရိလသည္။ ဦသေႏလာက္ဖဌံ႕ျဖိဳသမႈ၊ ေတဌသေခၚစဥ္သစာသႏိုင္မႈႏလင့္ စိတ္ဓာတ္အရည္အေသဌသမ်ာသသည္ မိမိေနထိုင္ရာရာသီဥတုအေျခအေနႏလင့္ ဆက္သဌယ္ေနသည္။ ေဂါတမဗုဒၶ သည္ ဥတုသပၞာယမလ်တျခင္သကုိ ေဟာၟကာသထာသခဲ့သည္လည္သရိလသည္။ ပတိရူပအရပ္ေဒသတဌင္ ဥတုသပၞာယ မလ်တျခင္သ သည္လည္သ အခ်က္တစ္ခ်က္ပါဝင္သည္။ ၄၂။ ရာသီဥတုကို ေထာင့္ေပါင္သစံု ဘက္ေပါင္သစံုမလ ၟကည့္ႏိုင္သည္။ ႏိုင္ငံတစ္ခုအေနျဖင့္ ရာသီဥတုအခ်က္ အလက္ မ်ာသ သည္ ႏိုင္ငံဖဌံ႕ျဖိဳသတိုသတက္ေရသႏလင့္ ႏိုင္ငံလံုျခံဳေရသ၊ ကာကဌယ္ေရသအတဌက္ မ်ာသစဌာ အေထာက္ အကူျပဳသည္။ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံသည္ မုန္တိုင္သဒဏ္၊ ငလ်င္ဒဏ္ကို အျမဲလိုလိုခံစာသေနရေသာ ႏိုင္ငံျဖစ္သည္။ ငလ်င္ေၟကာင့္ ပင္လယ္မုန္တိုင္သ၏ ဖ်က္ဆီသမႈ ဒဏ္ ကို ခံစာသရသည္။ ထို႔ေၟကာင့္ ႏိုင္ငံ၏ ဖဌံ႕ျဖိဳသတိုသတက္ေရသအတဌက္ အေႏလာက္အယလက္ျဖစ္ရသည္။ ဥေရာပေျမာက္ပိုင္သႏိုင္ငံ ေတာ္ေတာ္မ်ာသမ်ာသသည္ ရာသီဥတုေအသလဌန္သေသာ ဒဏ္ကို အန္တုႏိုင္ရန္ မိမိ၏အိမ္အတဌင္သ ဓာတ္ေငဌ႕ျဖင့္ အျမဲတမ္သအပူ ေပသထာသရသည္။ ရုရလာသမလဓာတ္ေငဌ႕အာသ အျမဲတမ္သ ဝယ္ယူသံုသစဌဲေနရသည့္အတဌက္ ႏိုင္ငံဝင္ေငဌအာသ ေလ်ာ့ပါသေစရသည္။ ရာသီဥတုေအသလဌန္သ၍ ခရီသသဌာသလုပ္ငန္သအာသ အျမဲတမ္သ မလုပ္ကိုင္ႏိုင္ေခ်။ ၄၃။ ဒုတိယကမာၻစစ္ကာလတဌင္ ဂ်ာမနီတို႔သည္ ရုရလာသ၏အေအသဒဏ္ေၟကာင့္ စစ္ခ်ီ၊ စစ္တက္ျခင္သ မျပဳႏုိုင္ခဲ့ေခ်။ ရုရလာသ ႏိုင္ငံ၏ ေျမာက္ဘက္တစ္ခ်မ္သလံုသသည္ အျမဲေအသခဲေနေသာရာသီဥတုရိလျခင္သႏလင့္ ေတာင္တန္သ၊သစ္ေတာမ်ာသ
  • 18. 18 ထူထပ္စဌာ ရိလေနျခင္သေၟကာင့္ ႏိုင္ငံလံုျခံဳေရသအတဌက္ သဘာဝအတာသအဆီသကို အလိုအေလ်ာက္ရရိလထာသသည္။ ေအသလဌန္သပူလဌန္သေသာ ႏိုင္ငံမ်ာသတဌင္ စိုက္ပ်ဳိသေရသႏလင့္ ေမဌသျမဎေရသမျဖစ္ထဌန္သ၍ စာသနပ္ရိကၡာဖူလံုမႈအတဌက္ အခက္အခဲျဖစ္ႏိုင္သည္။ အထင္ရလာသဆံုသ ဥပမာကာသ အာဖရိကအလယ္ပိုင္သ ကုန္သတဌင္သပိတ္ႏိုင္ငံမ်ာသျဖစ္သည္။ အပူပိုင္သသဲကႏာၱရေဒသျဖစ္ျခင္သေၟကာင့္ ျမစ္ေခ်ာင္သ အင္သအိုင္ရလာသပါသသည္။ စိုက္ပ်ဳိသေရသႏလင့္ ေမဌသျမဎေရသ မျဖစ္ထဌန္သ။ ထို႔အတူ ပင္လယ္ကမ္သရိုသတန္သ ပိုင္ဆိုင္ျခင္သမရိလျခင္သေၟကာင့္ ပင္လယ္ဆိုင္ရာ စာသေရရိကၡာလည္သ မရရိလေခ်။ ႏိုင္ငံအတဌင္သ ေျမေအာက္သယံဇာတကိုသာ မလီခိုေနရသည္။ ႏိုင္ငံနယ္နိမိတ္ အတဌင္သ သဘာဝ သယံဇာတ ခိုေအာင္သမႈပမာဏ နည္သပါသလလ်င္ကာသ ပိုမို၍ပင္ ဆင္သရဲမဌဲေတရသည္။ ရာသီဥတုဆိုသည့္ ရႈေထာင့္က ၟကည့္ရႈလလ်င္ကာသ သမပိုင္သဇံုတဌင္ က်ေရာက္ေနေသာ ႏိုင္ငံမ်ာသသည္ အေကာင္သဆံုသအေနအထာသပင္ျဖစ္သည္။ ၄၄။ ေျမမ်က္ႏလာသဌင္ျပင္အေနအထာသ (Topography) ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံအတဌင္သပိုင္ဆိုင္ထာသေသာ ေျမမ်က္ႏလာျပင္အေနအထာသသည္ လဌန္စဌာအေရသပါသည္။ ေျမမ်က္ႏလာ သဌင္ျပင္ကို လိုက္၍ ႏိုင္ငံဖဌံ႕ျဖိဳသတိုသတက္ျခင္သ၊ မတိုသတက္ျခင္သလည္သ ျဖစ္လာရသည္။ ေျမမ်က္ႏလာသဌင္ျပင္ ကဌာျခာသရျခင္သ၏ အာသသာခ်က္မ်ာသရိလသည္။ ၄၅။ ေျမမ်က္ႏလာသဌင္ျပင္ကို အၟကမ္သဖ်င္သအာသျဖင့္ ေဒသ (၅) မ်ဳိသခဌဲျခာသႏိုင္သည္။  (၁) ေတာင္ေပၚေဒသ  (၂) ေျမလတ္ေဒသ  (၃) ေျမျပန္႔ေဒသ  (၄) ျမစ္ဝကၜဌန္သေပၚေဒသ ႏလင့္  (၅) ပင္လယ္ကၜဌန္သေဒသ ဟု ခဌဲျခာသသတ္မလတ္ႏိုင္သည္။ ၄၆။ လူဦသေရတည္ရိလမႈပံုစံ (Demography) Demography သည္ ႏိုင္ငံအတဌင္သ လူဦသေရပ်ံ႕ႏလံ႕တည္ရိလေနမႈအေနအထာသကို ေလ့လာေသာ ဘာသာရပ္ျဖစ္ သည္။ ႏိုင္ငံတဌင္သတည္ရိလေနေသာ လူဦသေရအခ်ဳိသအစာသ၊ က်ာသမ အခ်ဳိသအစာသႏလင့္ အသက္အရဌယ္ ကဌာျခာသမႈမ်ာသ ကို သိပၞံ နည္သက်ေလ့လာျခင္သျဖစ္သည္။ လူဦသေရတည္ရိလေနမႈပံုစံကို လိုက္၍ ႏိုင္ငံ၏ ဖဌံ႕ျဖိဳသတိုသတက္မႈ အေနအထာသကို ၟကည့္ရႈသံုသ သပ္ႏိုင္သည္။ လူဦသေရအေနအထာသကို လိုက္၍ ႏိုင္ငံဖဌံ႕ျဖိဳသျခင္သ မဖဌံ႕ျဖိဳသျခင္သ ျဖစ္လာသည္။ ထို႔ေၟကာင့္ လူဦသေရပမာဏ၊ ထိုပမာဏအတဌင္သ လူတို႔၏အရည္အေသဌသ အတိုင္သအတာကို လိုက္၍ တိုသတက္မႈမ်ာသျခင္သ နည္သျခင္သမ်ာသျဖစ္လာရသည္။ ၄၇။ ႏိုင္ငံအတဌင္သ လူဦသေရပမာဏ (Population) မ်ာသျပာသျခင္သသည္ ႏိုင္ငံအတဌက္ ပါဝါရရာရေၟကာင္သ အေၟကာင္သ တစ္ခုျဖစ္လာႏိုင္သလို အာသနည္သခ်က္လည္သ ျဖစ္လာႏိုင္သည္။ အာသနည္သခ်က္ဆိုသည္မလာ ႏိုင္ငံဖဌံ႕ျဖိဳသ တိုသတက္မႈ နည္သပါသေနလလ်င္ မ်ာသျပာသေသာလူဦသေရသည္ ႏိုင္ငံအတဌက္ ဝန္ထုတ္ဝန္ပိုသတစ္ခုျဖစ္လာႏိုင္သည္။ ဆင္သရဲမဌဲေတ သည့္လူဦသေရမ်ာသ ျပာသျခင္သေၟကာင့္ ႏိုင္ငံဖဌံ႕ျဖိဳသတိုသတက္မႈေႏလာင့္ေႏလသရသည္။ ၄၈။ သို႔ေသာ္အျခာသတစ္ဖက္တဌင္လည္သ လူဦသေရမ်ာသျပာသျခင္သေၟကာင့္ ပါဝါတစ္ခုအာသ အလိုအေလ်ာက္ ရရိလလာျခင္သ မ်ဳိသလည္သရိလသည္။ ဥပမာ - တရုတ္၊ အိႏိၵယႏလင့္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတို႔ျဖစ္သည္။ တရုတ္သည္ လူဦသေရ ၁ ဒသမ ၃ ဘီလီယံရိလ သည္။ အိႏိၵယသည္ လူဦသေရ ၁ ဒသမ ၂ ဘီလီယံရိလသည္။ အေမရိကန္သည္ လူဦသေရ သန္သ ၃၅၀ ခန္႔ရိလသည္။ ေရလသအခါက လူဦသေရမ်ာသျပာသျခင္သသည္ စစ္သည္အင္အာသ မ်ာသျပာသေစျခင္သ အေၟကာင္သ တစ္ခုျဖစ္ေသာေၟကာင့္ ႏိုင္ငံ၏စစ္ေရသပါဝါကို အလိုအေလ်ာက္ျဖည့္တင္သျပီသသာသျဖစ္ေနသည္။ လူဦသေရမ်ာသ
  • 19. 19 ျပာသလာေစျခင္သ၏ အဓိကသာဓကတစ္ခုရိလသည္။ ဒုတိယ ကမာၻစစ္ၟကီသ မျဖစ္ပဌာသမီကာလအတဌင္သ နာဇီဂ်ာမနီမလ ဟစ္တလာသည္ လူဦသေရတိုသပဌာသေရသစီမံကိန္သကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ခဲ့သည္။ မိသာသစုမ်ာသအာသ ကေလသ မ်ာသမ်ာသ ေမဌသေစရန္ ေခ်သေငဌမ်ာသ၊ ေထာက္ပံ့ေၟကသမ်ာသ ေပသသည့္ အစီအစဥ္ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၟကာင့္ ႏိုင္ငံအင္အာသ ၟကီသမာသရျခင္သ၏ အေၟကာင္သတဌင္ စဌမ္သရည္ရိလေသာလူဦသေရမ်ာသျပာသစဌာတည္ရိလေနျခင္သသည္လည္သ တစ္ခုအပါ အဝင္ျဖစ္သည္။ ၄၉။ ႏိုင္ငံ၏လူဦသေရအရဌယ္အစာသႏလင့္ အရည္အေသဌသကို ခ်င့္ခ်ိန္ႏိုင္ရန္ အဓိကသိထာသရမည့္အခ်က္ကာသ Population, Workforce ႏလင့္ Human Resources ဟူေသာ ေဝါဟာရမ်ာသကို ခဌဲခဌဲျခာသျခာသ သိျမင္ရန္ပင္ ျဖစ္သည္။ Population ဟူသည္ လူဦသေရအေရအတဌက္သာျဖစ္သည္။ အရည္အေသဌသမဟုတ္ေသသေခ်။ ႏိုင္ငံအတဌင္သ ေမဌသကင္သစကေလသမလအစ ေသခါနီသ လူၟကီသမ်ာသအထိ ေရတဌက္ထာသေသာ အေရအတဌက္ ပမာဏျဖစ္သည္။ Workforce သည္ လူဦသေရ အေရအတဌက္ထဲမလ အလုပ္လုပ္ႏိုင္စဌမ္သရိလေသာ လူမ်ာသကို ဆိုလိုသည္။ အသက္အရဌယ္အာသျဖင့္ ၁၆ ႏလစ္ ႏလင့္ ၆၅ ႏလစ္ ၟကာသရိလေသာ လူဦသေရ ပမာဏကို ဆိုလိုသည္။ ထိုအလုပ္လုပ္ႏိုင္သည့္ လူဦသေရထဲတဌင္မလ ပညာျဖင့္လုပ္ကိုင္ေသာ ေကာ္လာျဖဎလုပ္သာသမ်ာသကို သာ လူ႕အရင္သအျမစ္ Human Resource ဟု ေခၚႏိုင္သည္။ အထူသသျဖင့္ Human Resource သည္ ကာယလုပ္သာသ မဟုတ္။ ဦသေႏလာက္လုပ္သာသျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံ့လူဦသေရအတဌင္သ ဦသေႏလာက္လုပ္သာသမ်ာသ မ်ာသျပာသလာေလေလ ႏိုင္ငံတိုသတက္မႈ ျမင့္မာသလာေလေလ ျဖစ္သည္။ ၅၀။ သဘာဝသယံဇာတခုိေအာင္သမႈ ပမာဏ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံအေနႏလင့္ သဘာဝသယံဇာတတည္ရိလေနမႈသည္ လဌန္စဌာအေရသပါသည္။ အေၟကာင္သမလ သဘာဝ သယံဇာတသည္ ဖဌံ႕ျဖိဳသေရသျဖစ္စဥ္မ်ာသႏလင့္ တဌဲဖက္ေနေသာေၟကာင့္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံသည္ သဘာဝ သယံဇာတ ၟကဌယ္ဝလလ်င္ ကံကေပသေသာ မဟာေကာင္သခ်ီသတစ္ခုျဖစ္သည္။ သယံဇာတကို အမလီျပဳ၍ ႏိုင္ငံဖဌံ႕ျဖိဳသတိုသ တက္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏုိသည္။ အထူသသျဖင့္ သယံဇာတသည္ သူခ်ည္သသက္သက္ အဖိုသတန္သည္။ သို႔ေသာ္ နည္သပညာျဖင့္ ေပါင္သစပ္၍ ထုတ္လုပ္ႏိုင္ပါက ပို၍ တန္ဖိုသျမင့္လာသည္။ ကသည္ကို Value added ဟု ဆိုၟကသည္။ ၅၁။ သဘာသယံဇာတရိလျခင္သသည္ ခ်မ္သသာေသာ ႏိုင္ငံျဖစ္ေစရန္ အေၟကာင္သျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ သယံဇာတ ၟကဌယ္ဝတိုင္သ ခ်မ္သသာၟကဌယ္ဝလိမ့္မည္ဟု တစ္ထစ္ခ် တရာသေသ မလတ္ယူ မထာသသင့္ေခ်။ သယံဇာတ ၟကဌယ္ဝျပီသ ဆင္သရဲေသာ ႏုိင္ငံမ်ာသလည္သ အမ်ာသအျပာသရိလသည္။ အာဖရိက ႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ာသမ်ာသသည္ ထိုနည္သလည္သေကာင္သ ျဖစ္သည္။ သယံဇာတမ်ာသျဖစ္သာ စိန္၊ သတၳဳႏလင့္ ေရႊ၊ သစ္ အစရိလသည့္ သဘာဝသယံဇာတမ်ာသရိလေသာ္လည္သ ျပည္တဌင္သ ပဋိပကၡမ်ာသႏလင့္ ျပည့္ႏလက္ေနသည္။ ျပည္တဌင္သစစ္မ်ာသႏလင့္ ႏိုင္ငံဆင္သရဲရသည္။ ၅၂။ နည္သပညာမရိလျခင္သ၊ ျပည္တဌင္သတည္ျငိမ္မႈမရိလျခင္သ(တနည္သ) တရာသဥပေဒစိုသမိုသမႈ မရိလျခင္သ စသည့္ အခ်က္မ်ာသေၟကာင့္ ဆင္သရဲရသည္။ စင္ကာပူႏိုင္ငံသည္ သယံဇာတအာသျဖင့္ ဘာမလ်မထဌက္။ သို႔ေသာ္ မိမိႏိုင္ငံကို ခ်မ္သသာၟကဌယ္ဝေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ေပသည္။ Natural Resource + Technology + Regulation = Wealth State Natural Resource + Technology – Regulation = Fail State