GDO Geni değiştirilmiş gıdalar

1. ETİK DEĞERLER VEETİK DEĞERLER VE
GIDA ETİĞİGIDA ETİĞİ
“Geni Değiştirilmiş“Geni Değiştirilmiş
Gıdalar”Gıdalar”
Dr. VURAL YİĞİT
CKM, 3 Kasım 2009, 3 Kasım 2009

2. TEMEL GEREKSİNİMTEMEL GEREKSİNİM
 İnsan beslenmesi için kullanılanİnsan beslenmesi için kullanılan
gıdalar her zaman ve her dönemde;gıdalar her zaman ve her dönemde;
 Değişme,Değişme,
 Bozulma,Bozulma,
 Katışık katma veKatışık katma ve
 Aldatma konusu olmuştur.Aldatma konusu olmuştur.
 NEDEN?NEDEN?

3. ETİK DEĞERLERETİK DEĞERLER
İnsanların birbirine karşı yaptıkları;İnsanların birbirine karşı yaptıkları;
 Aldatma,Aldatma,
 Hile,Hile,
 Katışıklık,Katışıklık,
 Zarar verme,Zarar verme,
 Taklit,Taklit,
 Kandırma,Kandırma,
Gibi olumsuz davranışları ‘Gibi olumsuz davranışları ‘ Etik’Etik’ değerdeğer
yargılarında aramak gerekir.yargılarında aramak gerekir.

4. ETİK TANIMLARIETİK TANIMLARI
 ““DOĞRU “ VEYA “YANLIŞ”DOĞRU “ VEYA “YANLIŞ”
OLARAK BELİRLENMİŞ:OLARAK BELİRLENMİŞ:
““BİR DİZİ AHLAK İLKESİ VEBİR DİZİ AHLAK İLKESİ VE
DEĞERİDİR”DEĞERİDİR”
 ETİK, AHLAK İLKELERİNİETİK, AHLAK İLKELERİNİ
TANIMLAR, SİSTEMLEŞTİRİR VETANIMLAR, SİSTEMLEŞTİRİR VE
GELİŞTİRİR.GELİŞTİRİR.
 SOSYAL VE FELSEFE İÇERİKLİ BİRSOSYAL VE FELSEFE İÇERİKLİ BİR
BİLİM DALIDIR.BİLİM DALIDIR.

5. GIDA ETİĞİ
 Gıda bilimi ve teknolojisinde, doğru
kabul edilen değerleri araştırmak,
 İnsanların doğru, sağlıklı ve insanca
beslenmesini sağlamak,
 Aldatılmasına olanak vermemek,
 Gıda ahlak değerleri oluşturmak için;
Sosyal, teknolojik değer sistemlerinin
belirlenmesi ve uygulanmasıdır.

6. TARİHSEL GELİŞMETARİHSEL GELİŞME
 Etik değerleri arama, insan tarihininEtik değerleri arama, insan tarihinin
en eski uğraşlarından biridir.en eski uğraşlarından biridir.
 Gıda etiği, tarih boyunca tümGıda etiği, tarih boyunca tüm
toplumları ilgilendirmiştir.toplumları ilgilendirmiştir.
 İnsanlık tarihindeki ilk “etik değer”İnsanlık tarihindeki ilk “etik değer”
uygulamalarını sergiler.uygulamalarını sergiler.
 Hamurabi yasaları.Hamurabi yasaları.
 Osmanlı kanunnameleri.Osmanlı kanunnameleri.

7. EVRENSEL GIDA ETİĞİEVRENSEL GIDA ETİĞİ
 Sağlıklı beslenme temel bir “haktır”Sağlıklı beslenme temel bir “haktır”
 BM, Bildirgesi, Gıda ve Tarım etiği tanımı:BM, Bildirgesi, Gıda ve Tarım etiği tanımı:
““Gıda sunumu nitelik ve nicelik olarak, kişilerinGıda sunumu nitelik ve nicelik olarak, kişilerin
beslenme-diyet ihtiyacını karşılayacak, kendibeslenme-diyet ihtiyacını karşılayacak, kendi
kültürü içinde hiçbir zararlı etkisi olmadan,kültürü içinde hiçbir zararlı etkisi olmadan,
kabul edilebilir düzeyde ve yeterli olmalıdır.”kabul edilebilir düzeyde ve yeterli olmalıdır.”
““Tüketime sunulacak gıdalar sürdürülebilirlikTüketime sunulacak gıdalar sürdürülebilirlik
çerçevesinde, kolay erişilebilir olmalıçerçevesinde, kolay erişilebilir olmalı ve başkave başka
insanların bu haklarını engelliyecek şekildeinsanların bu haklarını engelliyecek şekilde
kullanılmamalıdır”kullanılmamalıdır”

8. EVRENSEL GIDA ETİĞİEVRENSEL GIDA ETİĞİ
 Ülkelerin teknolojik kalkınma ve gelirÜlkelerin teknolojik kalkınma ve gelir
düzeyleri, coğrafya, kültür, iklim ve çevredüzeyleri, coğrafya, kültür, iklim ve çevre
koşullarından doğan “yeterli ve dengelikoşullarından doğan “yeterli ve dengeli
beslenme” farklılıkları, gıda etiğibeslenme” farklılıkları, gıda etiği
açısından ciddi tartışmalara yolaçısından ciddi tartışmalara yol
açmaktadır.açmaktadır.
 Gıda bulaşması, toksik maddeler veGıda bulaşması, toksik maddeler ve
katkılar, insan sağlığını ve sağlıklıkatkılar, insan sağlığını ve sağlıklı
beslenme hakkını zedeleyen evrensel etikbeslenme hakkını zedeleyen evrensel etik
sorunlarıdır.sorunlarıdır.

9. GIDA ETİĞİ KONULARIGIDA ETİĞİ KONULARI
 Uluslararası ticaret uygulamaları.Uluslararası ticaret uygulamaları.
 Tüketici ve toplumun aldatılması.Tüketici ve toplumun aldatılması.
 Bitki ve hayvanlarda genetikBitki ve hayvanlarda genetik
değişiklik.değişiklik.
 Gıda zinciri ve çevre zararları.Gıda zinciri ve çevre zararları.
 Haklar ve etik araçların kullanımı.Haklar ve etik araçların kullanımı.

10. TÜKETİCİ VE TOPLUMTÜKETİCİ VE TOPLUM
 Tüketicin başlıca güvencesi toplumunTüketicin başlıca güvencesi toplumun
etik değerleridir.etik değerleridir.
 Yasalar, standart ve kurallar, tek başınaYasalar, standart ve kurallar, tek başına
gıda güvencesi sağlayamaz.gıda güvencesi sağlayamaz.
 Gıda güvenliği sorumluları, meslekGıda güvenliği sorumluları, meslek
etiği ve işveren ile karşı karşıyadır.etiği ve işveren ile karşı karşıyadır.
 Gıda güvencesi, etik değer yargılarıGıda güvencesi, etik değer yargıları
geliştirmeden işlevini sürdüremez.geliştirmeden işlevini sürdüremez.

11. YETERSİZ BESLENMENİNYETERSİZ BESLENMENİN
BULUNDUĞU YÖRELERDEBULUNDUĞU YÖRELERDE
DURUMDURUM
 Besinlerin beslenme durumlarıBesinlerin beslenme durumları
konusunda kamuya yanlış ve kasıtlıkonusunda kamuya yanlış ve kasıtlı
bilgi verilemez, yönlendirilemez.bilgi verilemez, yönlendirilemez.
 Özellikle işlenmiş gıdaların, en düşükÖzellikle işlenmiş gıdaların, en düşük
beslenme düzeyleri ve diyet katkılarıbeslenme düzeyleri ve diyet katkıları
konusunda hiçbir kayıt ve savkonusunda hiçbir kayıt ve sav
bulunmamaktadır.bulunmamaktadır.

12. GENETİK DEĞİŞTİRİLMİŞGENETİK DEĞİŞTİRİLMİŞ
GIDALARIN SAĞLAYACAĞIGIDALARIN SAĞLAYACAĞI
YARARLARYARARLAR
 Hastalık ve zararlılara dayanıklı türlerHastalık ve zararlılara dayanıklı türler
yetiştirilebilir.yetiştirilebilir.
 Hızlı ve seçici üretim sağlar.Hızlı ve seçici üretim sağlar.
 Beslenme değeri ve istenen bazıBeslenme değeri ve istenen bazı
özellikleri arttırılabilir(kazandırılabilir).özellikleri arttırılabilir(kazandırılabilir).
 Verimlilik artarak kayıplar azaltılabilir.Verimlilik artarak kayıplar azaltılabilir.
 İstenmeyen özellikler ortadanİstenmeyen özellikler ortadan
kaldırılabilir.kaldırılabilir.

13. FAO, TİCARİ ETİK İLKELERİFAO, TİCARİ ETİK İLKELERİ
 Toksik, tehlikeli ve sağlığa uygun olmayanToksik, tehlikeli ve sağlığa uygun olmayan
maddeleri içeremez.maddeleri içeremez.
 Kirli, bozuk hastalıklı olamaz, yabancıKirli, bozuk hastalıklı olamaz, yabancı
madde bulundurmaz.madde bulundurmaz.
 Bileşimi değiştirilemez.Bileşimi değiştirilemez.
 Etiketinde yanlış, yanıltıcı ve eksik bilgilerEtiketinde yanlış, yanıltıcı ve eksik bilgiler
bulunduramaz.bulunduramaz.
 Hazırlama, taşıma, depolama ve ambalaj vb.Hazırlama, taşıma, depolama ve ambalaj vb.
İşlemler sağlıksız koşullarda yapılamaz.İşlemler sağlıksız koşullarda yapılamaz.

14. GIDA TİCARETİNDE ETİKGIDA TİCARETİNDE ETİK
KURALLARIKURALLARI
 Gıda standartları (5.1)Gıda standartları (5.1)
 Gıda hijyeni(5.2)Gıda hijyeni(5.2)
 İşaretleme (etiketleme) (5.3)İşaretleme (etiketleme) (5.3)
 Gıda katkı maddeleri(5.4)Gıda katkı maddeleri(5.4)
 Pestisit kalıntıları (5.5)Pestisit kalıntıları (5.5)
 Mikrobiyolojik bulaşma (5.6)Mikrobiyolojik bulaşma (5.6)
 Diğer bulaşma (Kontaminant) (5.7)Diğer bulaşma (Kontaminant) (5.7)
 Işınlanmış gıdalar (5.8)Işınlanmış gıdalar (5.8)
 Çocuk gıdaları,diğer savunmasız guruplarÇocuk gıdaları,diğer savunmasız guruplar
(5.9)(5.9)

15. GDO VE HORMON NEDİR?GDO VE HORMON NEDİR?
 GEN: Kuşaktan kuşağa ve hücreden hücreyeGEN: Kuşaktan kuşağa ve hücreden hücreye
geçen kalıtımsal öge.geçen kalıtımsal öge.
 HORMON: Salgı bezlerinden çıkıp kanaHORMON: Salgı bezlerinden çıkıp kana
katılan maddelerin genel adı.katılan maddelerin genel adı.
 Hormon görevinde kullanılan yapay maddeler.Hormon görevinde kullanılan yapay maddeler.
 GENİ DEĞİŞTİRLMİŞ GIDA:(GDO) veyaGENİ DEĞİŞTİRLMİŞ GIDA:(GDO) veya
(GM) Doğal olmayan bir şekilde genetik(GM) Doğal olmayan bir şekilde genetik
yapısı değiştirilmiş organizma veya gıda.yapısı değiştirilmiş organizma veya gıda.
 Bu teknolojide seçilmiş bireysel genler birBu teknolojide seçilmiş bireysel genler bir
organizmadan, başka bir organizmaya ya daorganizmadan, başka bir organizmaya ya da
farklı türler arasında transfer edilmektedir.farklı türler arasında transfer edilmektedir.

16. BİTKİ VE HAYVANLARDABİTKİ VE HAYVANLARDA
GENETİK DEĞİŞMELERGENETİK DEĞİŞMELER
 Genetik bilimlerde gelişme ve buna dayalıGenetik bilimlerde gelişme ve buna dayalı
teknolojiler, bitki ve hayvanlarda doğalteknolojiler, bitki ve hayvanlarda doğal
olmayan evrimi sağlamıştır.olmayan evrimi sağlamıştır.
 ““Genetik olarak değiştirilmiş gıdalar” sonGenetik olarak değiştirilmiş gıdalar” son
birkaç yılda ortaya çıkan etik bir sorundur.birkaç yılda ortaya çıkan etik bir sorundur.
 İnsan sağlığı ve doğa dengesi konusundakiİnsan sağlığı ve doğa dengesi konusundaki
sorunlar, yeterince araştırılmış, denenmiş vesorunlar, yeterince araştırılmış, denenmiş ve
yaşanmış değildir.yaşanmış değildir.
 Doğru ve yanlış yönleri değerlendirmeyeDoğru ve yanlış yönleri değerlendirmeye
açıktır.açıktır.

17. GDG OLUMSUZ ETKİLERİGDG OLUMSUZ ETKİLERİ
 Antibiyotik dayanıklılıkAntibiyotik dayanıklılık
 Gıda güvenliği ve allerjiGıda güvenliği ve allerji
 Toksik etkiler.Toksik etkiler.
 Çevresel etkiler.Çevresel etkiler.
 Diğer potansiyel etkiler.Diğer potansiyel etkiler.
 Kuşaklar sonra ortaya çıkacak birKuşaklar sonra ortaya çıkacak bir
sorumluluk taşırlar.sorumluluk taşırlar.
““ Yalnızca teknolojik avantajıYalnızca teknolojik avantajı
kullanan taraf, etik davranışkullanan taraf, etik davranış
içinde olamaz.”içinde olamaz.”

18. 26 Ekim 2009 tarihli Resmi Gazetede26 Ekim 2009 tarihli Resmi Gazetede
Yayınlan GDO Yönetmeliği.Yayınlan GDO Yönetmeliği.
 Madde 5/2’de yazanlar şöyle:Madde 5/2’de yazanlar şöyle:
 ““İthal edilen, üretilen veya dağıtımı yapılan GDO’luİthal edilen, üretilen veya dağıtımı yapılan GDO’lu
gıda veya yemin çevre, insan veya hayvan sağlığıgıda veya yemin çevre, insan veya hayvan sağlığı
açısından olumsuzluğu tespit edildiğinde, gıda veyaaçısından olumsuzluğu tespit edildiğinde, gıda veya
yem işletmecisi sağlığı ve çevreyi korumak amacıylayem işletmecisi sağlığı ve çevreyi korumak amacıyla
gerekli tedbirleri almak, Bakanlığı, diğer ilgiligerekli tedbirleri almak, Bakanlığı, diğer ilgili
mercileri ve tüketicileri acilen bilgilendirmek ve sözmercileri ve tüketicileri acilen bilgilendirmek ve söz
konusu gıda veya yemi, piyasadan geri çekmekkonusu gıda veya yemi, piyasadan geri çekmek
zorundadır.”zorundadır.”
 Madde 5/8’de şunları okuyoruz:Madde 5/8’de şunları okuyoruz:
 ““GDO’suz ürünlerin etiketinde ürünün GDO’suzGDO’suz ürünlerin etiketinde ürünün GDO’suz
olduğuna dair ifadeler bulunamaz.”olduğuna dair ifadeler bulunamaz.”

19. MEYVE SEBZELERDE HORMONLARMEYVE SEBZELERDE HORMONLAR
 Hormonlu (!) sebze ve meyveler: Acaba gerçekten problem varHormonlu (!) sebze ve meyveler: Acaba gerçekten problem var
mı?:mı?:
 Meyva ve Sebzelerde verimi arttırmak için ‘BüyümeMeyva ve Sebzelerde verimi arttırmak için ‘Büyüme
Düzenleyicileri’ kullanılır. Bunlara halk arasında hormonDüzenleyicileri’ kullanılır. Bunlara halk arasında hormon
denilmektedir.denilmektedir.
 Hormon ise sadece doğal olarak bitki, insan ve hayvanlarca kendiHormon ise sadece doğal olarak bitki, insan ve hayvanlarca kendi
bedenlerinde üretilenlere denilir. Yani hormonlar aslında –kamubedenlerinde üretilenlere denilir. Yani hormonlar aslında –kamu
oyunda inanılanın aksine- ZARARLI değildirler. Hormonlaroyunda inanılanın aksine- ZARARLI değildirler. Hormonlar
olmasaydı ne bir büyüme, gelişme ne de üreme olurdu.olmasaydı ne bir büyüme, gelişme ne de üreme olurdu.

Aslında yediğimiz sebze ve meyvelerdeAslında yediğimiz sebze ve meyvelerde doğal hormonlardoğal hormonlar
bulunmaktadır.bulunmaktadır.
 Bu anlamda, Türkiye’de meyve sebzelerde –Serada yetiştirilenlerBu anlamda, Türkiye’de meyve sebzelerde –Serada yetiştirilenler
dahil-dahil- hormon kullanılmamaktadırhormon kullanılmamaktadır. Çünkü hormonların elde. Çünkü hormonların elde
edilmesi ve saflaştırılması çok yüksek maliyetli olup tarımdaedilmesi ve saflaştırılması çok yüksek maliyetli olup tarımda
kullanılmaları ekonomik değildir.kullanılmaları ekonomik değildir.
 Fakat hormonlarla aynı grupta yer alan ve endüstrice üretilenFakat hormonlarla aynı grupta yer alan ve endüstrice üretilen
‘sentetik büyüme düzenleyicileri’ tarımda kullanılmaktadır.‘sentetik büyüme düzenleyicileri’ tarımda kullanılmaktadır.

20. HORMONLU BESİNLER NASILHORMONLU BESİNLER NASIL
ANLAŞILIR?ANLAŞILIR?
 Hormon takviyesi, özellikle sezonu dışında yetiştirilenHormon takviyesi, özellikle sezonu dışında yetiştirilen
ürünlerde çok fazla uygulanıyor.ürünlerde çok fazla uygulanıyor.
 Bu nedenle, artık her mevsim her şeyi bulabiliyor olsakBu nedenle, artık her mevsim her şeyi bulabiliyor olsak
da, meyve ve sebzeleri normal zamanlarında tüketmeyeda, meyve ve sebzeleri normal zamanlarında tüketmeye
çalışmalıyız.çalışmalıyız.
 Ayrıca meyve ve sebzeler bazı alışılmayan özellikleriyleAyrıca meyve ve sebzeler bazı alışılmayan özellikleriyle
de size hormon kullanılıp kullanılmadığını belli ederler:de size hormon kullanılıp kullanılmadığını belli ederler:
 Domates çekirdeksiz, içi çok sulu ve boşDomates çekirdeksiz, içi çok sulu ve boş
 Kabağın şekli bozuk ve çekirdeksizKabağın şekli bozuk ve çekirdeksiz
 Patlıcanın içi süngerimsi ve çekirdeksizPatlıcanın içi süngerimsi ve çekirdeksiz
 Biber aşırı büyük ve etli, çekirdek evi boş, etli kısmı sertBiber aşırı büyük ve etli, çekirdek evi boş, etli kısmı sert
 Patates şekilsiz ve yumruları yapışık, içi kara,Patates şekilsiz ve yumruları yapışık, içi kara,
 Karpuzun çekirdek yerleri boş, ise bu ürünler hormonluKarpuzun çekirdek yerleri boş, ise bu ürünler hormonlu

21. GDO VE GIDA ZİNCİRİGDO VE GIDA ZİNCİRİ
 Hayvansal ve bitkisel besin zincirinde, herHayvansal ve bitkisel besin zincirinde, her
aşama bir diğerini etkiler.aşama bir diğerini etkiler.
 Doğal olmayan değişme ve katkılar, besinDoğal olmayan değişme ve katkılar, besin
zinciri yoluyla insanlara ulaşır.zinciri yoluyla insanlara ulaşır.
 Kamu kuruluşları, gıda güvenliği veKamu kuruluşları, gıda güvenliği ve
tüketiciye karşı sorumluluk taşır.tüketiciye karşı sorumluluk taşır.
 Gıda zinciri son halkasında tüketiciyeGıda zinciri son halkasında tüketiciye
bildirim ve aydınlatma vardır.(Etiketleme)bildirim ve aydınlatma vardır.(Etiketleme)
 ““Etik değer bilinci” tüm gıda üretim/ tüketimEtik değer bilinci” tüm gıda üretim/ tüketim
aşamaları için geçerlidiraşamaları için geçerlidir..

22. ETİK HAKLAR VE ARÇLARETİK HAKLAR VE ARÇLAR
 Sağlıklı ve nitelikli beslenme “YaşamSağlıklı ve nitelikli beslenme “Yaşam
hakkı” kadar doğaldır.hakkı” kadar doğaldır.
 Gıda üretimi ve tüketiminin kendineGıda üretimi ve tüketiminin kendine
özgü etik değerleri vardır.özgü etik değerleri vardır.
 Gıda etiği evrenseldir.Gıda etiği evrenseldir.
 Kamu kuruluşları, üretici ve tüketicininKamu kuruluşları, üretici ve tüketicinin
karşılıklı sorumluluk taşırlar.karşılıklı sorumluluk taşırlar.
 Bu kurallar çoğu zaman bilinmez.Bu kurallar çoğu zaman bilinmez.
Bilinse de uygulanmaz.Bilinse de uygulanmaz.

23. GIDA ETİK DEĞERLERİGIDA ETİK DEĞERLERİ
 Gıda etiği, somut ahlak değer veGıda etiği, somut ahlak değer ve
davranışlar bütünüdür.davranışlar bütünüdür.
 Sözleşmelerle sağlanan ve meslekSözleşmelerle sağlanan ve meslek
kuruluşlarınca benimsenen ilkeler,kuruluşlarınca benimsenen ilkeler,
etik davranışları kişisel olmaktanetik davranışları kişisel olmaktan
kurtararak kurumsal hale getirmiştir.kurtararak kurumsal hale getirmiştir.
 Etik davranışların temelinde yine deEtik davranışların temelinde yine de
insan ve toplum değerleri vardır.insan ve toplum değerleri vardır.

24. ETİK DEĞERLERİN YARALARIETİK DEĞERLERİN YARALARI
 Ahlak değerlerine göre düşünmeyi veAhlak değerlerine göre düşünmeyi ve
davranmayı sağlar.davranmayı sağlar.
 İnsanlar ve kurumlar arasında uyumluİnsanlar ve kurumlar arasında uyumlu
çalışmayı sağlar.çalışmayı sağlar.
 Verimi arttırır, etkinlik ve saygınlıkVerimi arttırır, etkinlik ve saygınlık
kazandırır.kazandırır.
 Doğruya ve güvenilir olana yönelimiDoğruya ve güvenilir olana yönelimi
arttırır.arttırır.

25. ETİK DEĞERLER VE İNSANETİK DEĞERLER VE İNSAN
 ““İnsan bilinci, özgür olarak koyduğu yasalaraİnsan bilinci, özgür olarak koyduğu yasalara
kendisini bağlaması gerekir” E.Kantkendisini bağlaması gerekir” E.Kant
 Bu yasalar, ait olduğunu varsaydığı, toplumsal,Bu yasalar, ait olduğunu varsaydığı, toplumsal,
mesleki, kurumsal ve evrensel değerlerdir.mesleki, kurumsal ve evrensel değerlerdir.
““Etik değerler, toplumun bazı kesimleri farklıEtik değerler, toplumun bazı kesimleri farklı
anlaşılıyor veya uyguluyor olabilir”.anlaşılıyor veya uyguluyor olabilir”.
 Ancak, doğaldan uzaklaşmış, değiştirilmiş ve hileAncak, doğaldan uzaklaşmış, değiştirilmiş ve hile
katılmış gıdalar, herkesi etkiler.katılmış gıdalar, herkesi etkiler.
 Bu işe alet olanlar ve çıkar sağlayanlar da bununBu işe alet olanlar ve çıkar sağlayanlar da bunun
dışında kalamaz.dışında kalamaz.

26. ETİK DEĞERLERETİK DEĞERLER
““ETİK DAVRANIŞ VE DEĞERLERETİK DAVRANIŞ VE DEĞERLER
İNSAN OLMANIN BİR ERDEMİDİR”İNSAN OLMANIN BİR ERDEMİDİR”

27. HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ ARAŞTIRMAHACETTEPE ÜNİVERSİTESİ ARAŞTIRMA
SONUÇLARISONUÇLARI
 Piyasada satılan hazır gıda maddeleri ülkemizde insanPiyasada satılan hazır gıda maddeleri ülkemizde insan
sağlığını ciddi biçimde etkileyecek derecede katkısağlığını ciddi biçimde etkileyecek derecede katkı
maddeleri içermektedir. Ancak bu maddeler, tüm çabalaramaddeleri içermektedir. Ancak bu maddeler, tüm çabalara
rağmen medya aracılığı ile ilan edilememektedir.rağmen medya aracılığı ile ilan edilememektedir.
 Günümüzde gıda sektörü büyük bir tröst halini almıştır.Günümüzde gıda sektörü büyük bir tröst halini almıştır.
Örneğin hiçbir yayın organında Coca-Cola'nın zararlıÖrneğin hiçbir yayın organında Coca-Cola'nın zararlı
olduğunu göremezsiniz.olduğunu göremezsiniz.
 Ancak biz tüketiciler, aile fertlerimizi, çevremizdekiAncak biz tüketiciler, aile fertlerimizi, çevremizdeki
arkadaşlarımızı, haberdar ederek bilinçlendirebiliriz.arkadaşlarımızı, haberdar ederek bilinçlendirebiliriz.
 Sizlere aşağıda sunduğumuz tablo alacağınız hazır gıdaSizlere aşağıda sunduğumuz tablo alacağınız hazır gıda
maddelerindeki katkılarla ilgili bilgi vermektedir.maddelerindeki katkılarla ilgili bilgi vermektedir.
Sağlığınız için: Lütfen her hangi bir gıda maddesi satınSağlığınız için: Lütfen her hangi bir gıda maddesi satın
almadan önce ambalajının üzerini dikkatlice okuyun.almadan önce ambalajının üzerini dikkatlice okuyun.

28. ETİKET OKUMA ALIŞKANLIĞIETİKET OKUMA ALIŞKANLIĞI
 Son yıllarda kanser vakalarının neden devamlıSon yıllarda kanser vakalarının neden devamlı
artış gösterdiğini hiç düşündünüz mü?artış gösterdiğini hiç düşündünüz mü?
 Siz çocuğunuzun kanserojen madde içerenSiz çocuğunuzun kanserojen madde içeren
gıda almasını ister misiniz?gıda almasını ister misiniz?
 Sizlere aşağıda sunduğumuz tablo alacağınızSizlere aşağıda sunduğumuz tablo alacağınız
hazır gıda maddelerindeki katkılarla ilgili bilgihazır gıda maddelerindeki katkılarla ilgili bilgi
vermektedir.vermektedir.
 Sağlığınız için: Lütfen her hangi bir gıdaSağlığınız için: Lütfen her hangi bir gıda
maddesi satın almadan önce ambalajınınmaddesi satın almadan önce ambalajının
üzerini dikkatlice okuyunüzerini dikkatlice okuyun

29. ZARARSIZ KATKILARZARARSIZ KATKILAR
 E-Etiketine DikkatE-Etiketine Dikkat
 E100, 103, 104, 105, 111, 121, 122,E100, 103, 104, 105, 111, 121, 122,
126,130, 132, 140,151, 152, 160, 161,126,130, 132, 140,151, 152, 160, 161,
162, 163, 170, 174, 175, 180, 181, 200,162, 163, 170, 174, 175, 180, 181, 200,
201, 202, 203, 236, 237, 238, 260, 261,201, 202, 203, 236, 237, 238, 260, 261,
262, 263, 270, 280, 281, 282, 290, 300,262, 263, 270, 280, 281, 282, 290, 300,
301, 303, 304, 305, 306, 307, 308, 309,301, 303, 304, 305, 306, 307, 308, 309,
322, 325, 326, 327, 331, 332, 333, 334,322, 325, 326, 327, 331, 332, 333, 334,
336, 337, 382, 400, 401, 402, 403336, 337, 382, 400, 401, 402, 403
404,405, 406, 408, 410, 411, 420, 421,404,405, 406, 408, 410, 411, 420, 421,
422, 440, 471, 472, 473, 474, 475,480422, 440, 471, 472, 473, 474, 475,480

30. ŞÜPHELI KATKILARŞÜPHELI KATKILAR
 E125, 141, 150, 153, 171, 172, 173, 240, 241, 477,E125, 141, 150, 153, 171, 172, 173, 240, 241, 477,
605605
 E220,221,222,223,224, 338, 339, 340, 341, 460,E220,221,222,223,224, 338, 339, 340, 341, 460,
461, 466, 407 (MIDE VE BAĞIRSAK461, 466, 407 (MIDE VE BAĞIRSAK
HASTALIKLARI)HASTALIKLARI)
 E200 (VUCUTTAKI VITAMIN B12 YI YOKE200 (VUCUTTAKI VITAMIN B12 YI YOK
EDIYOR) E250,251, 320, 321 (KALPEDIYOR) E250,251, 320, 321 (KALP
HASTALIKLARI, DAMAR SERTLIKLER VEHASTALIKLARI, DAMAR SERTLIKLER VE
TIKANIKLIKLARI)TIKANIKLIKLARI)

31. BU KATKILARA DİKKATBU KATKILARA DİKKAT
TEHLIKELI KATKILARTEHLIKELI KATKILAR
E102, 120, E311, 312 (NÖROLOJIK HASTALIKLAR)E102, 120, E311, 312 (NÖROLOJIK HASTALIKLAR)
KANSEROJEN KATKILARKANSEROJEN KATKILAR
E102, 110, 123, 124, 131, 142, 210, 211, 213, 214,E102, 110, 123, 124, 131, 142, 210, 211, 213, 214,
215,216, 217215,216, 217
(ÖRNEĞIN; E211-SODYUMBENZOATKETÇAPLARDA(ÖRNEĞIN; E211-SODYUMBENZOATKETÇAPLARDA
BULUNMAKTADIR.BULUNMAKTADIR.
123,110 ABD, INGILTERE, FRANSA, ALMANYA,123,110 ABD, INGILTERE, FRANSA, ALMANYA,
RUSYA,JAPONYA VE DAHA BIRÇOK ÜLKEDERUSYA,JAPONYA VE DAHA BIRÇOK ÜLKEDE
YASAKLANMIŞTIR. FAKAT ÜLKEMIZDE RENKLIYASAKLANMIŞTIR. FAKAT ÜLKEMIZDE RENKLI
DRAJE ÇIKOLATALARDA VE KAYMAKLIDRAJE ÇIKOLATALARDA VE KAYMAKLI
BISKÜVILERDE KULLANILMAKTADIR.BISKÜVILERDE KULLANILMAKTADIR.

32. EN TEHLIKELI KANSEROJEN KATKI:EN TEHLIKELI KANSEROJEN KATKI:
 E330 (NE YAZIKKI BIRÇOK HAZIR GIDADAE330 (NE YAZIKKI BIRÇOK HAZIR GIDADA
KULLANILMAKTADIR.)KULLANILMAKTADIR.)
 BAZI HAZIR GIDALARDA TESBIT EDILEN KATKIBAZI HAZIR GIDALARDA TESBIT EDILEN KATKI
MADDELERIMADDELERI
 E330– ÜLKER LÜKS GOFRET, MEYSU (ÖZELLIKLEE330– ÜLKER LÜKS GOFRET, MEYSU (ÖZELLIKLE
KAYISI), KNOR DOMATES ÇORBA, TÜM TENEKEKAYISI), KNOR DOMATES ÇORBA, TÜM TENEKE
KONSERVE VE TURŞULAR, 7UP, SCHWEPPES (TÜMKONSERVE VE TURŞULAR, 7UP, SCHWEPPES (TÜM
ÜRÜNLERI), JELIBON, TAMEK YAPRAK SARMA, PIYALEÜRÜNLERI), JELIBON, TAMEK YAPRAK SARMA, PIYALE
HAZIR ÇORBA, OLIPS,HAZIR ÇORBA, OLIPS,
 E250 - TÜM SALAMLARDAE250 - TÜM SALAMLARDA
 E300 - FANTA PORTAKAL, CINOMELE300 - FANTA PORTAKAL, CINOMEL
 E320-ETI PUFY, KNORR IŞKEMBE ÇORBAE320-ETI PUFY, KNORR IŞKEMBE ÇORBA
E223-ÜLKER HAYLAYF, ALBENIE223-ÜLKER HAYLAYF, ALBENI
 E322 - ÜLKER ÇOKOKREME322 - ÜLKER ÇOKOKREM
 Kaynak: Doç .Dr. Mustafa TÜRKMEN, Hacettepe Üniv.Kaynak: Doç .Dr. Mustafa TÜRKMEN, Hacettepe Üniv.