1. Sistemi
Imun
Prof. Dr
Elsa
Kone

2. Sistemi limfoid dhe imun
 Limfoid – e pershkruan sistemin nga ana
strukturore. (meqe limfociti eshte qeliza krysore)
Qeliza te organizuara ne formacione te kufizuara
qarte ose te shperndara neper mukoza, te cilat
mbrojne organizmin tone nga agjentet e huaj ose
transformime malinje
Imun – i njejti sistem por e pershkruan ate nga ana
funksionale.
Indi limfoid – indi qe nderton organet limfoide ose
indin limfoid difuz (shih me poshte)

3. Indi Limfoid
 Quhet perqendrimi i limfociteve dhe qelizave te
tjera te sistemit imun ne zona te vecanta neper
organe limfoide ose mukoza.
 Keshtu indi limfoid
 Formon organet sekondare te imunitetit si shpretka
dhe nyja imfatike
 Formon perqendrime te medha ne tonsila dhe
apendiks
 Perqendrohet ne mukoza ku njihet me emrin
M.A.L.T.
(mucose associated lymphatic tissue)

4. Forma e organizimit
 Indi limfoid mund te organizohet ne formacione
qe quhen folikj limfoide (tonsila, shpretke, nyje
limfatike, pllaka te Payer)
 Mund te gjendet ne forme shiritash qelizore
(nyje limfatike, shpretke)
 Mund te gjendet ne forme grumbujsh qelizore pa
forme te caktuar
 Mund te gjendet ne forme qelizash te lira
(ILFSH)

5. Folikuj limfoid

6. Folikuli limfoid
 Eshte formacion sferik i cili perbehet nga
limfocite, kryesisht limfocite B, qeliza plazmatike
dhe qeliza prezantuese te antigjenit qe quhen
qeliza dentridike folikulare.
 Folikuli mund te jete primar ose sekondar
 Primar- limfocitet nuk kane rene ne kontakt me
antigjenin
 Sekondar – limfocitet kane rene ne kontakt me
antigjenin, ka filluar proliferimi limfoblastik dhe
folikuli paraqitet i zbehte ne qender dhe i erret ne
periferi (qendra gjerminative)

7. Folikul ne mukozen e traktit tretes

8. Organizimi qelizor
 Sistemi Imun eshte i organizuar ne qeliza te
specializuara per te njohur, luftuar dhe azgjesuar
faktoret patogjene qe futen ne organizem.
 Keto qeliza formohen, diferencohen,
seleksionohen dhe maturohen ne organet
paresore te imunitetit si Timusi dhe palca e kuqe
e kockave.
 Te gjitha keto qeliza e marrin origjinen nga qeliza
burimore e palces se kuqe te kockave dhe pas
maturimit qarkullojne ne gjak nga ku vendosen
ne zona te caktuara te indit limfoid.

9. Qelizat e sistemit imun
 Qelizat qe marrin pjese ne pergjigjen imune jane
1. Limfocitet T
2. Limfocitet B
3. Limfoicet NK (natural killer)
4. Qelizat plazmatike
5. Qelizat prezantuese te antigjenit
pjese e SMF

10. Mekanizmat e mbrojtjes imune
 Pergjigjia imune mund te jete
 Qelizore apo humorale
 Specifike apo jospecifike
 E menjehereshme ose e vonuar
 E lindur apo e fituar

11. C’jane antigjenet
 Pjeseza te baktereve, viruseve ose lendeve inerte te
afta te shkaktojne nje pergjigje imune ne
organizmin tone.
 Ne nje qelize bakteriale mund te kete shume pjese
qe sherbejne si antigjen (psh muri i qelizes, ADN
etj)
 Antigjenet kur futen ne organizem bien ne kontakt
me limfocitet, i stimulojne ato dhe nis pergjigjia
imune qelizore ose humorale ne vartesi te llojit te
antigjenit (shih me poshte pergjigjen imune)

12. Antitrupat (Imunoglobulinat)
 Jane proteina qe sintetizohen dhe sekretohen
nga qelizat plazmatike.
 Kane nje strukture me kater vargje
polipeptidike.
 Dy vargje te lehte dhe dy vargje te rende.
 Kane dy pjese kryesore
1. Pjesen e pandryshueshme (konstante)
2. Pjesen e ndryshueshme (variabel)

13. Pjesa e
ndryshueshm
e ka aftesi te
lidhet me
antigjenin
specifik. Kjo
pjese kodohet
ne menyre te
tille qe ti
pershtatet
antigjenit si
celsi braves.

14. Vendi i
pandryshueshem i
antitrupi mund te
lidhet me qeliza
fagocituese, me
komplementin, ose
me qeliza te tjera.

15. Pergjigjia humorale
 Ralizohet nepermjet antitrupave
 Antitrupat jane proteina te prodhuara nga qelizat
plazmatike te cilat kane si qellim te neutralizojne
antigjene specifike jashteqelizore.
 Realizohet nga Limfocitet B te cilet pas
stimulimit (nga antigjeni dhe Limfociti T helper)
diferencohen ne qeliza plazmatike te cilat
sintetizojne dhe sekretojne antitrupa specifike.
 Antitrupi e vret bakterin duke e lidhur direkt ose
duke e obsonizuar ose duke sherbyer si vend
lidhes per komplementin

16. Si e vret antitrupi bakterin?

17. Lidhja e imunoglobulinave me
antigjenin

18. Komplementi
 Eshte nje sistem proteinash plazmatike te
prodhuara ne hepar te cilat nese aktivizohen
nisin nje kaskade te ngjashme me ate te
koagulimit te gjakut e cila perfundon me
carjen e murit te qelizes bakteriale.
 Aktivizimi i komplementit behet nga lidhja
e tij me pjesen konstante te antitrupit.

19. Si e vret antitrupi bakterin?

20. Pergjigjia qelizore
 Eshte specifike per antigjene
brendaqelizore te cilet mund te jene
viruse ose qeliza tumorale.
 Realizohet nga qelizat (Limfocitet T
citotoksike ose Natural Killer) prandaj
quhet qelizore.

21. Pergjigjia jospecifike
 Ralizohet kunder nje agjenti te paidentifikuar
 Pergjigjia eshte e njejte per te gjithe
 Realizohet nga neutrofilet dhe makrofaget te
cilet mblidhen ne vatren e inflamacionit prej
lendeve kemiotaktikte te cliruara nga bakteret
ose qelizat e tjera si mastocitet dhe bazofilet.
 Fenomeni quhet inflamacion

22. Pergjigjia specifike
 Eshte pergjigje inteligjente dhe behet pasi agjenti
infeksioz identifikohet prej qelizave te imunitetit.
 Pergjigjia eshte specifike ne kuptimin qe i
pershtatet vetem nje agjenti specifik
 Mund te jete pergjigje humorale (me limfocite
B)ose qelizore (me limfocite T).

23.  Si pergjigjia humorale ashtu dhe
ajo qelizore ndermjetesohen nga
limfocitet T helper roli i te cileve
eshte krucial ne pergjigjen imune.

24. Sistemi Imun
 Ka aftesi te njohe veten nga jo vetja
 Ka aftesi te vrase agjentet infeksioze si bakteret,
qelizat qe infektohen nga viruse dhe qelizat qe
mund te kthehen ne qeliza tumorale.
 Ka tolerance. Dmth toleron ato substanca qe jane
te huaja, por jo te demshme per organizmin tone.
 Ka memorie per antigjene specifike.

25. LIMFOCITET T
 Limfocitet T formohen ne palcen e kuqe te kockave dhe
vazhdojne te piqen ne Timus.
 Nga timusi dalin ne gjak dhe qarkullojne per nje kohe te
shkurter.
 Nga gjaku migrojne ne organe te caktuara (shpretke dhe
nyje limfatike) te cilat quhen organe efektore te
imunitetit.
 Pervec organeve imunitare limfocitet i gjejme te
perqendruar ne zona te caktuara te mukozave
gastrointestinale, respiratore, urinare ose te vendosur ne
indin lidhor fijeshkrifet.

26.  Ndahen ne T helper dhe T citotoksike.
 T Helper ka si detyre te stimuloje Limfocitin B
te diferencohet ne plazmocit si dhe te stimuloje
limfocitin T citotoksik te vrase qelizat e
infektuara me viruse ose qelizat tumorale.
 Eshte pergjegjese per fenomene te nderlikuara
dhe te panjohura mire si psh. toleranca imune.
 Ne pergjithesi mund te themi se eshte qeliza
kryesore qe kontrollon dhe koordinon pergjigjen
imune.
 T citotoksik ka si funksion te vrase qelizat e
infektuara nga viruse ose qelizat tumorale.

27.  Limfocitet maturohen ne korteksin timik
 Ato vijne si pre T te cilat jane pa receptore siperfaqesore dhe
quhen “double negative”
 Me pas gjate procesit te seleksonimit ato pajisen se pari me
receptorin TCR dhe me pas me kooreceptoret CD4 e CD8(te dyja
se bashku) – ne kete moment quhen “double positive”
 Qelizat qe ne kete moment nuk arrijne te shprehin TCR vdesin
 Pas seleksionimit
limfocitet mbeten ose
CD4+ ose CD8+ dhe ne
kete rast quhen “single
positive”
 TCR mbetet ne te dyja
kategorite e limfociteve
 Limfocitet qe nuk kane as
CD4 as CD8 jane NK

28. Maturimi i
limfotive T ne
Timus behet
nen influencen
e hormoneve
timike dhe
faktoreve te
rrijtjes qe
prodhohen ne
timus

29.  Ne Timus limfocitet T kalojne testin e
seleksionimit pozitiv dhe negativ
 Seleksionimi negativ:
Limfocitet qe reagojne me teper sec duhet ndaj
antigjeneve te vete organizmit
(autoantigjene) vdesin me apoptoze
 Seleksionimi pozitiv:
Limfocitet qe reagojne lehtesisht pas kontaktit
me autoantigjenet avancojne me tej ne linjen
e maturimit dhe kalojne ne qeliza efektore

30. Procesi i
maturimit te LB
ne korteksin
timik

31. Limfocitet T Helper
 Dallohen nga receptoret siperfaqesore te cilet quhen
edhe CD ( nga Cluster of Differentition)
te cilet jane Glikoproteina integrale te membranes
qelizore.
 T-Heper kane ne siperfaqe receptorin e limfocitit T i
cili quhet TCR si dhe CD-4

32. Limfocitet T-Citotoksike
 T-Citotoksike kane ne siperfaqe receptorin e
limfocitit T i cili quhet TCR si dhe CD-8
T-citotoksike

33. Limfocitet B
 Formohen dhe piqen ne palcen e kuqe te
kockave.
 Dalin ne gjak ku qarkullojne per pak kohe
 Nga gjaku migrojne ne organet efektore te
imunitetit ( nyja limfatike dhe shpretka), ne indin
limfoid te shperndare neper mukozat e traktit
tretes, respirator ose ne indin lidhor fijeshkrifet.
 Kur stimulohen diferencohen ne qeliza
plazmatike te cilat prodhojne antitrupa.

34. Maturimi i limfocitit B ne PKK

35.  Ka ne siperfaqe receptorin limfocita BCR i cili
eshte nje kompleks proteinik i perbere nga IgM
dhe IgD dhe dy proteina te tjera te quajtura Igα
dhe Igβ

36. Qelizat prezantuese te antigjenit
(QPA)
 Jane qeliza qe i perkasin sistemi Mononuklear
Fagocitues.
 Jane makrofage me prejardhje nga monocitet.
 Kane veti te prezantojne antigjenin ne siperfaqe
nepermjet disa molekulave qe jane specifike per cdo
person.
 Keto molekula quhen Kompleksi Madhor i
pajtueshmerise indore ose MHC (Major
Histocopatibility Complex)
 Njihen dy lloje MHC (I dhe II)

37. MHC
 Jane molekula siperfaqesore karakteristike dhe specifike
per qelizat e cdo individi
 MHC I ndodhet ne te gjitha qelizat me berthame te
organizmit tone
 MHC II ndodhet vetem ne qelizat prezantuese te
antigjenit
 Te dyja kane aftesi te lidhin dhe paraqesin antigjenet ne
siperfaqe te qelizave perkatese si dhe te lidhen me
limfocitet T duke shkaktuar aktivizimin e tyre. (shih me
poshte)
 MHC I prezanton antigjenet brendaqelizore, ndersa MHC
II antigjenet jashteqelizore
 MHC I njeh CD8 qe ndodhet ne limfocitet T Citotoksike
 MHC II njeh CD4 qe ndodhet ne limfocitet T helper.

39.  QPA te cilat mbartin MHC-II kane aftesi te lidhen me
limfocitet T Helper
 Qelizat e tjera te organizmit tone mbartin molekulen
MHC-I e cila ka aftesi te lidhet me Limfocitet T
citotoksike.

40. Ku funksionojne limfocitet T dhe B ?
 Te dy llojet e limfociteve kryejne funksionin e tyre
ne indin limfoid ose ne indin lidhor.
 Funksioni i lifociteve T eshte i ndryshem nga ai i
limfociteve B.
 Pasi aktivizohen nga kontakti me antigjenin ato
mund te qarkullojne ne gjak perseri ne formen e
qelizave kujtese.
 Nga gjaku mund te shkojne ne indin limfoid dhe
keshtu disa prej tyre qarkullojne deri ne fund te
jetes.

41. Si rrjedhin ngjarjet gjate pergjigjes
imune ?
 Qeliza prezantuese e antigjenit (makrofag)
fagoziton antigjenin ne mukoze ose ne organe
limfoide dhe e prezanton ate per limfocitin T
helper.
 T Helper aktivizohet nga lidhja e MHC-II me
CD-4 dhe me TCR.
 Pasi aktivizohet ai proliferon dhe sintetizon
limfokina (lende sinjalizuese) te cilat veprojne
mbi limfocitet B ose mbi limfocitet T Citotoksike.

42. Proliferimi monoklonal

44.  Nese antigjeni qe eshte futur eshte jashteqelizor (psh bakter)
limfociti T heper ndihmon Limfocitin B i cili, pasi lidhet vete me
antigjenin, proliferon dhe diferencohet ne qelize plazmatike e cila
sintetizon dhe sekreton antitrupa specifike per antigjenin qe ka
hyre.
 Proliferimi i limfociteve T dhe B eshte specifik per nje grup
qelizash dhe quhet monoklonal.
Ky proliferim ka si qellim te amplifikoje pergjigjen imune ndaj nje
antigjeni te caktuar
 Antitrupat e sekretuar nga qeliza plazmatike neutralizojne
antigjenet qe qarkullojne ne organizem.
 Nje pjese e limfociteve qe proliferuan qarkullojne si limfocite
kujtese T ose B.
Ne rast se antigjeni futet peseri ne organizem qelizat e njohin direkt
dhe sekretojne antitrupa menjehere.

45.  Nese antigjeni qe
eshte futur eshte
brendaqelizor
(psh nje virus),
atehere Limfociti
T helper stimulon
T citotoksik i cili
aktivizohet dhe
prodhon lende qe
vrasin qelizat e
infektuara me
viruse ose qelizat
qe kthehen ne
qeliza tumorale.

46. Ku zhvillohen nderveprimet e
qelizave te sistemi imun?
 Antigjenet qe vijne nga limfa bieni ne kontakt
me limfocitet ne NYJEN LIMFATIKE
 Antigjenet qe vijne nga gjaku bien ne kontakt
me limfocitet ne SHPRETKE
 Antigjenet qe futen nga mukozat bien ne
kontakt me limfocitet ne MALT
 Antigjenet qe futen me rruge respiratore
zakonisht bien ne kontakt me limfocitet ne
TONSILA

47. Nyja Limfatike
 Organ parenkimatoz i veshur me kapsul
fibroze
 Ka korteks dhe medule
 Ne korteks ka folikuj limfoide me limfocite B
 Poshte folikujve, ne zonen parakortikale
(korteks i thelle) gjenden limfocite T
 Medula ka shirita qelizore te perbere kryesisht
nga qeliza plazmatike (limfocite B te
diferencuara) dhe hapesira ku kalon limfa.

48. Venula me
endotel te larte
Ena limfatike aferente
vene
Sinusi trabekular
arterie
Sinusi subkapsular
Kapsula
Folikul limfoid ne
korteksin e jashtem
Qender gjerminative Sinusi
(Zone B-vartese) medular
Korteksi i thelle
(zone T-vartese)
Kordat medulare

49. Stroma e
limfonodulit
perbehet
nga rrjet
fijesh
retikulare

50. Funksioni i nyjes limfatike
 Limfa vjen me enet limfatike hyrese te cilat depertojne
kapsulen ku limfa derdhet dhe bie ne kontakt me qelizat
 Pasi limfa kontrollohet per antigjene, ajo kalon ne zonat
B dhe T vartese, me pas ne sinusin medular nga ku del
me enet limfatike dalese.
 Gjaku futet ne nyje me arterie, shkon ne korteks ku
formon rrjeten kapilare dhe kthehet pseri ne medule,
vena, jashte.
 Gjaku sjell me vete limfocite nga qarkullimi te cilat
dalin nga kapilaret dhe popullojne folikujt ose zonen T
vartese ne korteksin e thelle. Ne kete menyre limfocitet
qarkullojne nga gjaku ne limfe dhe nga limfa kalojne
perseri ne gjak.

51. Qarkullimi nyje limfatike - gjak

54. medula
korteksi

55. kapsula
Folikul limfoid ne korteks
Zone B-vartese
◄ Sinusi tabekular

56. Korteksi
i thelle
medula korteksi
◄ Sinusi medular
▼ kapsula►
▲
◄Korda medulare
▼
trabekula
▼

57. Qender
gjerminative

59.  Folikuli i NL eshte folikul klasik me limfocite,
qeliza prezantuese te antigjenit(ketu njihen edhe
si qeliza dentridike folikulare), makrofage dhe
qeliza plazmatike.
 Zona T-vartese gjendet ne korteksin e thelle
 Zona B vartese gjendet ne folikuj (korteks)
 Nderveprimi i qelizave eshte si ne figure:

60. Nderveprimi
qelizave ne
folikulin
limfoid te
nyjes
limfatike

61. SHPRETKA
 Organe parenkimatoz i rrethuar me kapsul prej indi
lidhor dhe shume e vaskularizuar
 Kapsula eshte shume e trashe dhe permban ene gjaku
 Kapsula deperton ne brendesi duke formuar trabekula
te cilat permbajne gjithashtu ene gjaku
 Ne parenkimen e shpretkes dallohen pulpa e bardhe dhe
pulpa e kuqe.
 Pulpa e bardhe permban limfocite B dhe T
 Pulpa e kuqe permban kapilare sinusoidale, makrofage,
eritrocite, fibra retikulare dhe eshte vendi ku
shkaterrohen eritrocitet e plakura

63.  Shpretka ka si funksion te monitoroje gjakun per
antigjene dhe te nise nje pergjigje imune ndaj
tyre (gjithnje per antigjene qe vijne nga gjaku, jo
nga limfa)
 Funskoni tjeter eshte shkaterrimi i eritrociteve te
plakura dhe riciklimi i hemit
 Indi limfoid ne shprekte gjendet vetem ne
pulpen e bardhe
 Zona B vartese ( si gjithnje ne folikuj limfoide)
 Zona T vartese - ne kellefin periarteriolar limfocitar
(PALS)

64. shpretka

65. Qarkullimi i gjakut ne shpretke
 Arteria kapsulare  arteria trabekulare  arteria
centrale  arteriola  kapilare sinusoidal
 Arteria centrale rrethohet nga ind limfoid qe formon nje
kellef rreth saj si dhe zgjerohet me teper duke formuar
folikuj.
 Kellefi ka limfocite T kurse folikujt limfocite B.
 Kellefi limfocitar eshte zona T vartese
 Pasi kalon ne kapilaret sinusoidale gjaku kthehet me
venat splenike

67. PULPA E BARDHE DHE E KUQE

69. Pulpa e kuqe
 Permban kapilare shume te gjere dhe me
hapesira te medha qe quhen kapilare sinusoidale
ose sinusoida
 Ne muret e kapilareve vendosen makrofage qe
fagocitojne eritrocitet e vjeteruara
 Eritrocitet ne kapilare vendosen ne rrjesht njera
pas tjetres duke formuar kordat splenike
 Stroma e shpretkes perbehet nga fije retikulare

70. Kapilari sinusoidal

72.  Kapilari
sinusoidal me
fibra retikulare,
makrofage,
eritrocite,
qeliza
plazmatike

73. Shpreka me pulpen e bardhe dhe
pulpen e kuqe

75. Qarkullimi i
gjakut te
shpretka

76. Fijet retikulare te shpretka

77. Indi limfoid difuz

78. Tonsila

80. Pllakat e Payer
ne traktin tretes
Ind limfoid
difuz

81. Timusi
 Eshte organ limfoid primar.
 Ka si detyre maturimin, seleksionimin dhe hedhjen ne
gjak te limfociteve T te cilat pasi dalin prej tij kane
fituar imunokopetencen.
 Perbehet nga korteksi dhe medula
 Ka strome te ndertuar nga qeliza retikuloepiteliale
dhe jo nga fije retikulare si organet e tjera.
 Timusi si organ eshte i zhvilluar te i porsalinduri dhe
involuon ne adoleshence. (mbaron funksionin)

82. Timusi me
korteksin dhe
medulen.
Nga jashte
mbeshtillet me
kapsul qe
formon septa
duke u futur ne
brendesi

83. Stroma e Timusit

84. Timusi

85.  Parenkima e Timusit sintetizon ormone ose
faktore lokale qe ndikojne ne maturimin e
limfociteve
 Disa prej tyre jane Timozina alfa, Timolina,
Tmopoetina, faktori timik humoral

86.  Ne korteks maturohen dhe seleksionohen limfocitet T
 Ne medule limfocitet e maturuara kalojne ne gjak
 Ne korteks limfocitet pajisen me receptore membranore
duke kaluar ne tre stade maturimi.
 Pas shfaqjes se receptoreve limfocitet kalojne dy prova
ku 95% e tyre nuk e kalojne dot klasen dhe vdesin me
apoptoze.
 Limfocitet qe kalojne zbresin ne medule dhe hidhen ne
qarkullim si qeliza imunokopetente.
 Ne korteksin e timusit limfocitet qe maturohen nuk
duhet te bien ne kontakt me gjakun, prandaj ne kete
zone formohet bariera gjak-timus.

87. Bariera gjak-
timus formohet
nga kapilaret e
vazhduar si dhe
nga qelizat
retikuloepiteliale
qe jane te
lidhura me
desmozoma.
Ajo gjendet
vetem ne zonen
kortikale

88. Procesi i
maturimit te
limfociteve T
ne korteksin
timik

89. Vaskulari
zimi i
Timusit