Πολιτική Παιδεία Α Λυκείου

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ
Α’ Γενικού Λυκείου και ΕΠΑ.Λ.1
ΚαζάκουΓεωργία,ΠΕ09Οικονομολόγος

Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ, Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΚΑΙ Η
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Κεφάλαιο 1ο2

1.1 ΆΝΘΡΩΠΟΣ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΟΝ 1/6
• Ο άνθρωπος είναι από
τη φύση του πολιτικό,
οικονομικό και κοινωνικό
ον (Ηθικά Ευδήμεια)
• Μετέχει δηλαδή στην
κοινωνική, οικονομική
και πολιτική ζωή
Αριστοτέλης
(384-322 π.Χ.)
Συνύπαρξη
και
συνδιοίκηση
Ικανοποίηση
ανθρώπινων
αναγκών
3

Βιολογικά
χαρακτηριστικά
(Φύλο, χρώμα
ματιών, χρώμα
δέρματος,
σωματική
κατασκευή κ.ά.)
Αλληλεπίδραση με
την κοινωνία
Ανάπτυξη
προσωπικότη-
τας, μόρφωσης,
ικανοτήτων,
αξιών, κ.λπ.
4

Κοινωνία
Οργάνωση
Αυτοτέλεια
Διάρκεια
Ταυτότητα
Διαφοροποίηση
5

Οργάνωση
Γραπτοί και
άγραφοι νόμοι
ρυθμίζουν τις
ανθρώπινες
σχέσεις
Αυτοτέλεια
Έχει όρια που το
ξεχωρίζουν από
άλλα σύνολα
ανθρώπων
Περιλαμβάνει
υποσύνολα, π.χ.
οικογένεια, ομάδες
Διάρκεια
Συνέχεια στο
χρόνο
6

Ταυτότητα
Ξεχωριστή
συλλογική
ταυτότητα
Συνείδηση της
οργάνωσης, της
αυτοτέλειας, της
διάρκειας
Διαφοροποίηση
Δεν είναι ένα
ενιαίο και
ομοιογενές
σύνολο
Δημιουργούνται
σχέσεις
ανταγωνισμού και
εκμετάλλευσης
7

Άνθρωπος:
πομπός και δέκτης
Κοινωνία
8

1.2 Η ΠΟΛΙΣ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΙΤΗΣ
9

1.2 Η ΠΌΛΙΣ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΙΤΗΣ 1/12
Αρχαιοελληνικός
όρος
Σημαίνει το
δημοκρατικό
πολίτευμα
Προέρχεται από τον
Αριστοτέλη
Πολιτεία
Με τη σύγχρονη
έννοια ο όρος
εμφανίζεται τον 15ο
αιώνα
Στην Αρχαία Ελλάδα
σήμαινε δύναμη,
ισχύς
Οργανωμένη
πολιτική οντότητα με
καθορισμένη
γεωγραφική θέση
που αντιπροσωπεύει
έναν πληθυσμό
Κράτος
10

Στην κλασική αρχαιότητα δεν
υπάρχει διάκριση μεταξύ
κοινωνίας και πόλης-πολιτείας
11

Οικία Γένος Φατρία Φυλή Πόλη
Κώμη:
«η εκ πλειόνων
οικιών κοινωνία»
Πόλη:
«η εκ πλειόνων
κωμών κοινωνία»
12

Επέκταση της οικίας και
της κώμης κατά τον
Αριστοτέλη
Περιλαμβάνει και τους
χώρους συνάθροισης των
πολιτών που
διευκολύνουν τη
συλλογικότητα
Είναι κοινότητα
ανθρώπων κατά τον
Θουκυδίδη («άνδρες γαρ
πόλις»)
Έχει υποχρέωση να
εξασφαλίζει ευδαιμονία σε
όλους του πολίτες, αλλά
και οι πολίτες να την
προστατεύουν
Πόλη
13

Δημοκρατική
πόλη
Δε
θυσιάζει
τον
πολίτη
στο βωμό
της
πόλης
Δεν
υποτάσσει
την πόλη
στην
αυθαιρεσία
και ιδιοτέλεια
του πολίτη
Επιτυγχάνει
ισορροπία
14

Ελληνική πόλη
Αποδέχτηκε τις
διαφορές χωρίς
να τις
εξαφανίσει
Γέννησε
πνεύματα όπως
ο Σωκράτης
Κατανόησε την
ανθρώπινη
φύση για
φιλοπατρία
Δημιούργησε
έργα όπως ο
Παρθενώνας
Διοχέτευσε την
τάση αυτή στην
υπηρεσία του
κοινού καλού
Είναι
δημιούργημα του
δημοκρατικού
πολιτεύματος
15

Πόλη-
κράτος
Δημοκρατία Ελευθερία
Ισότητα Δικαιοσύνη
Ορθός
λόγος
Σεβασμός
των νόμων 16

Η πόλη-κράτος
γεννήθηκε στην
αρχαία Ελλάδα
Θεωρείται
γεγονός
κοσμοϊστορικής
σημασίας
Για πρώτη φορά
στην ιστορία της
ανθρωπότητας
γεννιέται η
έννοια του
πολίτη και της
πολιτικής
17

Πολίτης
Έχει δικαίωμα και
υποχρέωση συμμετοχής
στα κοινά
Μετέχει
στην
εξουσία και
την
απονομή
δικαιοσύνης
Εκλέγει και εκλέγεται
Γνωρίζει να
κυβερνά και
να
κυβερνιέται
18

Ο πολίτης στην αρχαία Αθήνα καταλαμβάνει
διάφορα αξιώματα και ασκεί πολιτική
Εκφέρει δημόσιο λόγο, επηρεάζει τις πολιτικές
εξελίξεις
Η έννοια «πολίτης» είναι τίτλος τιμής, είναι
«αξίωμα με απεριόριστη διάρκεια»
Ύψιστη αρετή του πολίτη είναι η ικανότητα
του άρχειν και άρχεσθαι
Γι’ αυτό έχει μεγάλη σημασία η διάπλαση
ελεύθερων και υπεύθυνων πολιτών
19

Αφορούσε μόνο άνδρες
και ελεύθερους πολίτες.
Δούλοι και γυναίκες δε
συμμετείχαν στα κοινά.
Οι πόλεις είχαν
πολλές φορές
αντίθετα συμφέροντα
και αντιμετώπιζαν
κοινωνικά
προβλήματα,
ανισότητες και
αντιθέσεις.
Η εικόνα ενός
ενιαίου αρχαίου
κόσμου δεν
ανταποκρίνεται στην
πραγματικότητα
20

Όρκος πολιτών
21

1.3 Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ
22

1.3 Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ 1/8
Πολιτική Η τέχνη και η επιστήμη της διακυβέρνησης.
Η τέχνη του εφικτού και όχι του επιθυμητού.
Η ενεργός συμμετοχή του πολίτη στα κοινά.
Η κοινή και συντονισμένη δράση ατόμων ή ομάδων με σκοπό
την επιτυχία στόχων που αφορούν το κοινωνικό σύνολο.
Η επιλογή ενός μέσου / μέτρου για την επιτυχία ενός
σκοπού / στόχου.
Ο αγώνας για την απόκτηση, άσκηση και κατανομή
της εξουσίας.
Ό,τι σχετίζεται άμεσα ή έμμεσα με την οργάνωση και
τη λειτουργία της εξουσίας, άρα και της κοινωνίας.
23

Θεμελιώδη
ερωτήματα
Περισσότερη
ισότητα ή
περισσότερη
αποτελεσματικότ
ητα;
Η πολιτική
υπηρετεί αξίες ή
συμφέροντα;
24

• Η πολιτική δεν έχει
σκοπό να εξουσιάζει
ούτε να εξυπηρετεί
συμφέροντα, αλλά να
υπηρετεί αξίες.
Αρχαίοι
Έλληνες
• Η πολιτική
εξυπηρετεί και
αξίες και ένα
συμφέρον, το
δημόσιο
συμφέρον.
Αριστοτέλης
• Σύνδεσε την πολιτική
με την ηθική.
• Μέγιστη τέχνη και
καλλίστη αρετή.
• Στόχος της πρέπει να
είναι η ηθική βελτίωση
των πολιτών.
Σωκράτης
25

Βασικές
πολιτικές
αξίες
Ελευθερία Ισότητα
ΔικαιοσύνηΝόμοςΜέτρο
Συμμετοχή Διάλογος
26

Συμμετοχή
Η «μετοχή» του
πολίτη στα
κοινά, τα
αξιώματα, τις
τιμές, τη
διακυβέρνηση,
την εξουσία, τις
αποφάσεις
Η ουσία της αθηναϊκής
δημοκρατίας έγκειται στη
συμμετοχή των πολιτών, η οποία
αποτελεί δικαίωμα και υποχρέωση
Όποιος δε
συμμετέχει
θεωρείται ιδιώτης
= άχρηστος (idiot)
Ο πολίτης συμμετέχει
στην Εκκλησία του
Δήμου, τη βουλή, τη
δικαιοσύνη, τα
δημόσια αξιώματα
27

Πριν την ανάληψη καθηκόντων
Όσοι αναλάμβαναν
δημόσιο αξίωμα,
υφίσταντο
προληπτικό έλεγχο.
Κατά τη διάρκεια
Καθημερινός έλεγχος
από την Εκκλησία
του Δήμου.
Στο τέλος κάθε χρόνου
Έλεγχος από τη
Βουλή.
Όσοι διαχειρίζονταν
δημόσιο χρήμα
έδιναν λόγο για τις
δαπάνες στους
λογιστές.
«Δοκιμασία»
28

Πολιτική Γεννήθηκε επειδή υπάρχουν
περισσότερες επιλογές για
κάποιο πρόβλημα
Δίνει συγκεκριμένες
απαντήσεις σε συγκεκριμένα
ερωτήματα
Απαιτεί:
α) σαφή καθορισμό του
σκοπού
β) εύρεση των κατάλληλων
μέσων για την επίτευξή του
Δεν έχει τόσο μεγάλη
σημασία το λέγειν αλλά το
πράττειν
Δεν κρίνεται από τις
προθέσεις αλλά από το
αποτέλεσμα
Ρυθμίζει την οργάνωση της
κοινωνίας
Άλλοι ευνοούνται, άλλοι όχι
29

Ζητούμενο είναι να
υπάρξει αυτή η πολιτική
που θα φέρει το μέγιστο
καλό στο μέγιστο αριθμό
ανθρώπων.
Σε κάθε πολιτεία, σε
κάθε εποχή, η πολιτική
πάντοτε θα είναι χώρος
αντιπαράθεσης
ατομικών ή ομαδικών
συμφερόντων. 30

1.4 Ο ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΟΙ
ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ
31

1.4 Ο ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ – ΟΙ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ 1/10
Πολιτικός:
ασκεί πολιτική εξουσία
σύμφωνα με τους
κανόνες της πολιτικής
τέχνης και επιστήμης
Χρειάζεται να
γνωρίζει ότι η
πολιτική είναι η
τέχνη του εφικτού
Το επιθυμητό, το
όραμα, το ιδανικό
όμως είναι αυτά
που εμπνέουν την
πολιτική
(π.χ. ελληνική
επανάσταση)
32

• Πρέπει να κυβερνούν
οι άριστοι
• Καταργεί έτσι την
ουσία της άμεσης
δημοκρατίας της
Αθήνας
Πλάτωνας
33

Αν η πολιτική
είναι η κορωνίδα
επιστημών και
τεχνών
Ο πολιτικός
κατέχει την
υπέρτατη εξουσία
Άγνοια και
ανεπάρκεια δε
συγχωρούνται
34

Αρετές και
προσόντα πολιτικού
κατά τον Αριστοτέλη
• Να αγαπάει την πόλη, την πολιτική, το πολίτευμα, του
πολίτες
• Να είναι δίκαιος, ενάρετος, μετριοπαθής, συνετός
• Να γνωρίζει ποιοι νόμοι σώζουν και φθείρουν το πολίτευμα
• Να είναι ικανός να εκτελεί έργα
• Να επιλέγει εφικτούς σκοπούς και θεμιτά μέσα για να τους
πραγματοποιήσει
Δεν πρέπει να
λησμονεί, σύμφωνα
με τον Αγάθωνα, ότι
• Κυβερνά ανθρώπους
• Κυβερνά σύμφωνα με τους νόμους
• Δεν κυβερνά για πάντα
35

Ρήτορας
Ήθος
Πολιτικός
36

Λόγος
Αντίλογος
Χαρακτηρι-
στικό της
δημοκρατίας
Απαραίτητη η
ενημέρωση του
πολίτη για τις
θέσεις των
υποψηφίων 37

Ποιοτικός
πολιτικός
λόγος
Σαφήνεια Λιτότητα
Ορθολογική
σκέψη
Πειθώ με
επιχειρήματα
Πολιτισμένη
αντιπαράθεση
38

Πολιτικός Ηγέτης
39

Όραμα
• Προσπάθεια υλοποίησης οράματος
• Ικανότητα προσαρμογής, πρωτοβουλίας,
ορθολογικής σκέψης, λήψης αποφάσεων
• Δημιουργική σκέψη, ανάλυση και σύνθεση
καταστάσεων, επίλυση προβλημάτων, ικανότητα
επικοινωνίας
Ηθικά
προσόντα
• Υπευθυνότητα,
συνεργασία, εντιμότητα,
κοινωνική ευαισθησία,
πολιτικές αρετές
Γνώσεις
• Για την πολιτική,
την οικονομία, τις
διεθνείς σχέσεις
40

Να έχει ικανότητα
σύνθεσης
διαφορετικών
απόψεων και ιδεών
Να έχει σφαιρική και
συνολική αντίληψη του
κόσμου
Να εμπνέει τους
πολίτες
Να μετουσιώνει όσα
υπόσχεται και δηλώνει
σε έργα
Ηγέτης
41

1.5
42

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2Ο
Ενότητα 2.1.1 Αγροτική κοινωνία43

2.1.1 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ 1/5
Αγροτικές
κοινωνίες
Αυτές που
ζουν από την
καλλιέργεια
της γης 44

Μόνιμη εγκατάσταση
Ανάπτυξη οικισμών και
χωριών
Στοιχειώδες εμπόριο
(αντιπραγματισμός, χρήμα)
Στοιχειώδεις πολιτικές
λειτουργίες (βασιλιάς,
αυτοκράτορας)
Χαρακτηριστικά
των αγροτικών
κοινωνιών
45

Νεολιθική
εποχή
(10.000 π.Χ.)
Βιομηχανική
Επανάσταση
(19ος αιώνας) 46

Αρχαία
Ελλάδα
Ρωμαϊκή
Αυτοκρατορία
Βυζάντιο
47

Νότια
Αμερική
Αίγυπτος
Μέση
Ανατολή
48

Ενότητα 2.1.2 Βιομηχανική κοινωνία49

2.1.2 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ 1/2
Εκβιομηχάνιση
• Η χρήση μηχανών στην
παραγωγική διαδικασία
• Μέσα 18ου αιώνα στην Αγγλία,
19ος αιώνας στην υπόλοιπη
Ευρώπη
• Κατασκευή μηχανών
• Αντικατάσταση των βιοτεχνιών
από τις βιομηχανίες
50

Εξελίξεις
στη δομή
της
κοινωνίας
Αστικοποίηση: συγκέντρωση του πληθυσμού
στις πόλεις
Αύξηση της προσδοκώμενης ζωής: εξέλιξη της
ιατρικής
Αύξηση της παραγωγής των προϊόντων, ζήτηση για νέα
προϊόντα, διαφήμιση, νέες ανάγκες, νέα καταναλωτικά
πρότυπα
Ανάπτυξη του εμπορίου και των τραπεζών
Ανάπτυξη της βιομηχανίας και του τομέα των
υπηρεσιών
Αλλαγή στις κοινωνικές σχέσεις: απρόσωπες
σχέσεις στις πόλεις, αποξένωση, αλλοτρίωση
51
2.1.2 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ 2/2

Ενότητα 2.1.3 Μεταβιομηχανική κοινωνία52

2.1.3 ΜΕΤΑΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ 1/4
Πολιτικές,
οικονομικές,
κοινωνικές
συνθήκες
Ριζική
αλλαγή
Τομή
53

Η καλλιέργεια της γης
• Αγροτική κοινωνία
Η βιομηχανική επανάσταση
• Βιομηχανική κοινωνία
Η ανάπτυξη των επιστημών και της
τεχνολογίας
• Μεταβιομηχανική κοινωνία
• Χρήση της τεχνολογίας δηλ. αξιοποίηση των γνώσεων
για την επίλυση των προβλημάτων μας.
54

Οιαλλαγέςπου
παρατηρούνταιείναι:
Η απόσταση ανάμεσα στο
χρόνο εφεύρεσης και στο
χρόνο χρήσης ενός
επιτεύγματος μειώνεται.
Π.χ. βιβλίο, τηλέφωνο,
ραδιόφωνο, τηλεόραση,
διαδίκτυο
Αλλάζει η αίσθηση του χώρου
και του χρόνου.
Π.χ. μεταφορές και χρόνος
επικοινωνίες
Νέες εφαρμογές και συσκευές
που αλλάζουν την
καθημερινότητά μας.
Π.χ. η/υ, κινητό τηλέφωνο,
διαδίκτυο.
Ανάπτυξη του τομέα των
υπηρεσιών.
Η είσοδος της Πληροφορικής
έφερε νέους τρόπους
οργάνωσης της εργασίας.
Τα αυτοματοποιημένα
μηχανήματα έφερε μείωση στις
θέσεις εργασίας.
55

Αύξηση πληθυσμού,
υψηλού επιπέδου
εκπαίδευση,
περισσότερα
προϊόντα, εξάλειψη
της φτώχειας.
Φτώχεια,
περιβαλλοντική
καταστροφή,
οικονομικές και
κοινωνικές
ανισότητες.
56
Ποιο είναι το μέλλον της μεταβιομηχανικής κοινωνίας;

Ενοτ. 2.1.4 Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ
ΓΝΩΣΗΣ
57

2.1.4 Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ
ΓΝΩΣΗΣ 1/6
Εμφανίστηκε στα τέλη της δεκαετίας
του 1960
Είναι ένας άλλος τρόπος ονομασίας
της μεταβιομηχανικής κοινωνίας
Ικανότητες επίλυσης ζητημάτων
Καινοτομίες
Οργάνωση και διαχείριση
πληροφοριών
58

Οι αλλαγές που
παρατηρούνται
είναι:
Αλλαγή στον
τρόπο εργασίας
σε κάποιους
τομείς
Διαμορφώνονται
νέες κοινωνικές
ανισότητες
Αλλάζει η
ποιότητα των
κοινωνιών
σχέσεων
ΓΝΩΣΗΣ 2/6
59

Αλλαγή
στον
τρόπο
εργασίας
σε
κάποιους
τομείς:
Αδυναμία πρόσβασης στα νέα
τεχνολογικά δεδομένα
Άγχος και φόβος για τις νέες
τεχνολογικές εφαρμογές
(τεχνοφοβία)
Τεχνολογική ανεργία
ΓΝΩΣΗΣ 3/6
60

Διαμορφώνονται
νέες κοινωνικές
ανισότητες:
Η διάκριση των ανθρώπων γίνεται
πλέον σε αυτούς που έχουν
πρόσβαση στη γνώση και σε αυτούς
που δεν έχουν.
Η έλλειψη εκπαίδευσης είναι
παράγοντας επαγγελματικού και
κοινωνικού αποκλεισμού.
Χρειάζεται διεύρυνση των ευκαιριών
μόρφωσης.
ΓΝΩΣΗΣ 4/6
61

Αλλάζει η ποιότητα των κοινωνικών
σχέσεων.
Οι διαπροσωπικές σχέσεις των
ανθρώπων (face to face).
Αντικαθίστανται από σχέσεις ανθρώπων
που γνωρίζονται μόνο μέσω
υπολογιστών (screen to screen).
ΓΝΩΣΗΣ 5/6
62

Οι Τ.Π.Ε. είναι
βασικό μέσο
εκσυγχρονισμού της
Δημόσιας Διοίκησης,
της παροχής
υπηρεσιών υγείας,
της εκπαίδευσης
κ.τ.λ.
Υπάρχουν
προβληματισμοί
σχετικά με τον
έλεγχο που μπορεί
να ασκήσει η κάθε
μορφής εξουσία
στους χρήστες του
διαδικτύου.
ΓΝΩΣΗΣ 6/6
63

Ενότητα 2.2 Βασικά χαρακτηριστικά της ελληνικής
κοινωνίας
64

2.2 ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ
ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ 1/5
Χαρακτηριστικά
ελληνικής
κοινωνίας
Χώρος
(όριο
Ανατολής-
Δύσης
Χρόνος
(Ιστορία)
65

Χαρακτηριστικά της ελληνικής
κοινωνίας
Η εξάρτηση και η υποτέλεια
Η καθυστερημένη βιομηχανική ανάπτυξη
Η αστικοποίηση
Η κυριαρχία της μικρής ιδιοκτησίας
Οι πελατειακές σχέσεις
Η παρασιτική νοοτροπία
66

Η εξάρτηση και υποτέλεια
• 19ος αιώνας
• Μεγάλες Δυνάμεις
Η καθυστερημένη βιομηχανική ανάπτυξη
• Εισαγωγές βιομηχανικών προϊόντων-επιβάρυνση της
οικονομίας
• Οικονομική ανάπτυξη μέσω της ναυτιλίας και του τουρισμού
• Μετανάστευση
Η αστικοποίηση
• Διόγκωση του τομέα των υπηρεσιών (δημόσιος τομέας)
• Κυρίως στην Αθήνα (1960-1980)
67

Η κυριαρχία της μικρής ιδιοκτησίας
• Καθήλωση του αγροτικού πληθυσμού στη φτώχεια με
συνέπεια την εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση
• Η απουσία μεγάλων γαιών οδήγησε στη χαμηλή
εκβιομηχάνιση της γεωργίας
Οι πελατειακές σχέσεις
• Το κράτος είναι σταθερός εργοδότης
• Πίεση για διορισμό στον δημόσιο τομέα
Η παρασιτική νοοτροπία
• Αντιπαραγωγική νοοτροπία
• Απόκτηση εισοδήματος χωρίς ταυτόχρονη παραγωγή
προϊόντος ή υπηρεσίας 68

Η παρα-
οικονομία:
η αφανής
οικονομική
δραστηριότητα-
φοροδιαφυγή
Η υποβάθμιση
της πολιτικής:
η πολιτική εξουσία
υποβαθμίζεται σε
σχέση με την
Η οικονομική
εξουσία επηρεάζει
σημαντικά την
πολιτική
Η προβληματική
λειτουργία των
θεσμών:
η τυπολατρεία-
νομολατρεία,
η πολυνομία,
η έλλειψη
προγραμματισμού,
οι ρουσφετολογικές
ρυθμίσεις 69

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4Ο – Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
4.1 – ΤΟ ΚΥΡΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ70

4.1 ΤΟ ΚΥΡΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ 1/7
Το κύριο οικονομικό
πρόβλημα
Έχει παγκόσμια
ισχύ
Από αυτό
απορρέουν όλα τα
άλλα οικονομικά
προβλήματα
Οι ανάγκες των
ανθρώπων είναι
απεριόριστες και τα
μέσα για την
ικανοποίησή τους
περιορισμένα
Πώς με
περιορισμένους
πόρους θα
ικανοποιηθούν
απεριόριστες
ανάγκες;
71

Ανάγκη είναι η
έλλειψη ή
αίσθηση της
έλλειψης
• Εκφράζεται με
την επιθυμία
ικανοποίησής
της.
Τα μέσα που
ικανοποιούν τις
ανάγκες
ονομάζονται
αγαθά.
• Χρειάζεται
όμως να
παρθούν
αποφάσεις:
72

73
Ποιες ανάγκες θα
ικανοποιηθούν;
• Ιεράρχηση
αναγκών
Πώς θα αυξηθούν
τα μέσα, ώστε να
ικανοποιηθούν
περισσότερες
ανάγκες;
• Κατάλληλη μείξη
των συντελεστών
παραγωγής,
εφαρμογή νέων
μεθόδων
παραγωγής,
εφαρμογή νέων
τεχνολογίας

Οι ανάγκες είναι
απεριόριστες.
Δημιουργούνται νέες και οι
υπάρχουσες εξελίσσονται.
Η αύξηση οφείλεται στη
μίμηση και στη διαφήμιση.
Οι ανάγκες υπόκεινται σε
προσωρινό κορεσμό. Κάθε
ανάγκη όταν ικανοποιηθεί
παύει να υπάρχει. Αργά ή
γρήγορα επανεμφανίζεται.74

Αγαθά είναι τα μέσα με τα
οποία ικανοποιούνται οι
ανάγκες
Καταναλωτά: είναι αυτά που
αφού χρησιμοποιηθούν
παύουν να υπάρχουν, π.χ.
τρόφιμα, βενζίνη
Διαρκή: είναι αυτά που
μπορούν να
χρησιμοποιηθούν πολλές
φορές χωρίς να χάσουν
κάποια από τις ιδιότητές τους
75

Σημερινή
κοινωνία
Καταναλωτική
κοινωνία
Καταναλωτικό
πρότυπο
Διαφήμιση
76

Δημιουργεί πλασματικές
ανάγκες.
Ο κόσμος της διαφήμισης
είναι εικονικός και
διαφέρει από τον
πραγματικό κόσμο.
Η γλώσσα των Μ.Μ.Ε.
παρουσιάζει
ιδιαιτερότητες.
Κάθε άτομο/δέκτης
αποκωδικοποιεί/ερμηνεύει
με τον δικό του τρόπο το
ίδιο διαφημιστικό μήνυμα.
Διαφήμιση
77

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4Ο- Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
4.2 ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ78

4.2 ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ – ΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 1/2
Μαρξιστές
• Το έδαφος
• Το κεφάλαιο
• Η εργατική δύναμη
Φιλελεύθεροι
• Το έδαφος
• Το κεφάλαιο
• Η εργατική δύναμη
• Επιχειρηματικότητα
79

Από την
αρχαιότητα
έως την
Επανάσταση:
έδαφος και
εργασία
Από την
έως τον Β’
Παγκόσμιο
Πόλεμο:
κεφάλαιο
Τελευταίες
δεκαετίες:
εργασία/
Επιχειρηματι-
κότητα
21ος αιώνας:
γνώση,
δημιουργικότη
τα, καινοτομία
80
4.2 ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ – ΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΗΣ
ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 2/2

Οι αποφάσεις
που
χρειάζεται να
πάρει η
επιχείρηση
είναι:
Σε ποιον τόπο
θα
εγκατασταθεί;
Τι είδους και
πόσα
προϊόντα θα
παράγει;
Με ποια
μέθοδο θα
παράγει το
προϊόν;
81
4.2 ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ – ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 1/5

μακροχρόνια
είναι η
μεγιστοποίηση
του κέρδους
Στόχος της
επιχείρησης
82

Πώληση
προϊόντων σε
ανταγωνιστική
τιμή
Με το μικρότερο
δυνατό κόστος
83
Πως θα επιτευχθεί το
κέρδος;

Κόστος παραγωγής
Συνολικό κόστος: αφορά
το σύνολο της παραγωγής
Κόστος παραγωγής ανά
μονάδα προϊόντος: αφορά
τη μονάδα του προϊόντος
Περιλαμβάνει τις αμοιβές
των συντελεστών της
παραγωγής
84

85
4.2 ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ – ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
5/5
Κέρδος είναι το σύνολο των εσόδων
μείον το σύνολο του κόστους.
Κέρδος = έσοδα – κόστος
Επιχείρηση χωρίς κέρδος δεν νοείται.

Η τιμή των
αγαθών
προσδιορίζεται
από
Ζήτηση Προσφορά
86
4.2 ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ – Η ΤΙΜΗ ΤΩΝ ΑΓΑΘΩΝ 1/4

Νόμος της ζήτησης:
όταν αυξάνεται η τιμή
ενός αγαθού, η ζητούμενη
ποσότητα μειώνεται και το
αντίθετο. Αντίστροφη
σχέση
Νόμος της προσφοράς: όταν
αυξάνεται η τιμή ενός αγαθού
η προσφερόμενη ποσότητα
αυξάνεται και όταν μειώνεται η
τιμή του, η προσφερόμενη
ποσότητα μειώνεται. Ανάλογη
σχέση
87
Ceteris paribus: όταν οι άλλοι
παράγοντες που προσδιορίζουν
τη ζήτηση και την προσφορά
παραμένουν σταθεροί.

 Η τιμή ενός αγαθού προσδιορίζεται από την
αλληλεπίδραση των δυνάμεων της ζήτησης και
της προσφοράς, έτσι ώστε να υπάρχει ισορροπία.
 Αν διαταραχθεί η ισορροπία στην αγορά,
δημιουργούνται δυνάμεις (ζήτησης και
προσφοράς), που επαναφέρουν την αγορά σε
ισορροπία.
88

Τιμή Ζητούμενη
ποσότητα
Προσφερόμενη
ποσότητα
Έλλειμμα Πλεόνασμα
1 50 10 40 -
2 42 13 29 -
3 37 17 20 -
4 30 21 09 -
5 26 26 0 0
6 22 30 - 08
7 19 32 - 13
89
Τελικά η τιμή θα ισορροπήσει στις 5 μονάδες, όταν η ζητούμενη και
προσφερόμενη ποσότητα είναι ίσες (26 μονάδες).
Η τιμή αυτή καλείται , γιατί η ζητούμενη ποσότητα ισούται με
την προσφερόμενη ποσότητα, είναι δηλαδή η τιμή που εξισορροπεί τις
δυνάμεις της ζήτησης και της προσφοράς.
Τιμή> της τιμής
ισορροπίας τότε
πλεόνασμα προϊόντος
Τιμή> της τιμής
ισορροπίας τότε
έλλειμμα προϊόντος

ΚΕΦΆΛΑΙΟ 4Ο- Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
4.3 Τα νοικοκυριά90

4.3 ΤΑ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ 1/13
Ζήτηση
Νοικοκυριά
Προσφορά
Ανεξάρτητοι
παραγωγοί
Επιχειρήσεις
91

Οι όροι
νοικοκυριό και
οικογένεια δεν
ταυτίζονται.
Αποτελείται από
άτομα που
αποφασίζουν από
κοινού για τα
οικονομικά θέματα
που προκύπτουν
Ζήτηση
αγαθών
92

Εισόδημα του
νοικοκυριού
Άμεσο
Εισρέει ως χρήμα
Μισθοί, ενοίκια,
συντάξεις,
Έμμεσο
Οι υπηρεσίες που
προσφέρουν
κάποια μέλη χωρίς
να αμείβονται
93

Κοινή απόφαση
για τη διάθεση του
εισοδήματος.
Θα πρέπει να
ληφθούν
αποφάσεις για το
πώς θα
χρησιμοποιηθεί το
εισόδημα.
Κύριος στόχος
είναι η μεγαλύτερη
ικανοποίηση των
αναγκών του με
το διαθέσιμο
εισόδημα.
94

1η απόφαση
• Πόσο μέρος του
εισοδήματος θα
καταναλωθεί και πόσο
θα αποταμιευθεί;
2η απόφαση
• Το μέρος που θα
καταναλωθεί, σε ποια
αγαθά και σε ποιες
ποσότητες θα
κατευθυνθεί;
3η απόφαση
• Το μέρος που θα
αποταμιευθεί, πόσο
θα είναι, για πόσο
χρόνο θα διαρκέσει η
αποταμίευση και για
ποιον σκοπό;
95

Οι αποφάσεις του νοικοκυριού
εξαρτώνται από διάφορους
παράγοντες:
Το ύψος του
εισοδήματος
Το μέγεθος και
τη σύνθεσή
του (ηλικία,
φύλο κ.α)
Το γεωγραφικό
περιβάλλον
(ορεινό, πεδινό
κ.α)
Το κοινωνικό
περιβάλλον
(πόλη, χωριό
κα.) 96

Κάθε νοικοκυριό έχει
απεριόριστες ανάγκες.
Αλλά έχει
περιορισμένο
εισόδημα και πρέπει
να αποφασίσει ποια
αγαθά και ποιες
υπηρεσίες θα
αγοράσει και σε ποιες
τιμές.
97

Η συμπεριφορά του
νοικοκυριού είναι τέτοια
ώστε τα προϊόντα που θα
αγοράσει να του
προσφέρουν συνολικά τη
μεγαλύτερη χρησιμότητα.
Δηλαδή σκοπός του
νοικοκυριού είναι να αποκτήσει
τη μεγαλύτερη δυνατή
ικανοποίηση από την
κατανάλωσή τους.
98

Ο οικογενειακός
προϋπολογισμός είναι
ένα σχέδιο που βοηθάει
την οικογένεια να κάνει
ορθή διαχείριση του
εισοδήματός της.
99

Ανάλογα με τη
διάρκειά του
διακρίνεται σε
εβδομαδιαίο,
μηνιαίο και
ετήσιο.
100

Διαφορετικοί οικογενειακοί
προϋπολογισμοί κάνουν
διαφορετικές επιλογές.
Μεταξύ ίδιων νοικοκυριών
υπάρχων διαφορετικές
επιλογές.
101

Ορθή διαχείριση οικογενειακού
προϋπολογισμού
Λανθασμένη διαχείριση
οικογενειακού προϋπολογισμού
Έσοδα Έξοδα Έσοδα Έξοδα
Μισθός 1.200€ Σύνολο 1.000€ Μισθός 1.200€ Σύνολο 1.300€
Πλεόνασμα 200€ Έλλειμμα 100€
102

Πώς θα
επιτευχθεί η
ορθή διαχείριση;
Εργασία, συνοχή
και σχέσεις
συνεργασίας
μέσα στην
οικογένεια.
Καταναλωτική
συνείδηση και
γνώση για την
αποταμίευση.
103

4.4 Το κράτος ως παραγωγός και ως καταναλωτής104

4.4 ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΩΣ ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ ΚΑΙ ΩΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗΣ 1/10
Βασικές
μονάδες
στο
οικονομικό
σύστημα
Οι
επιχειρήσεις
Τα
νοικοκυριά
Το κράτος
105

Το κράτος
• Αποτελεί αποφασιστικό παράγοντα του οικονομικού
συστήματος γιατί με τις αποφάσεις του επηρεάζει τους
άλλους παράγοντες.
Περιλαμβάνει φορείς όπως:
• Η Βουλή, η κυβέρνηση, οι οργανισμοί κοινωνικής
ασφάλισης, οι ΟΤΑ, τα νοσοκομεία, τα πανεπιστήμια, τα
ΝΠΔΔ, οι δημόσιες επιχειρήσεις κ.α.
Η λειτουργία του καθορίζεται από ειδική
νομοθεσία. 106
4.4 ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΩΣ ΠΑΡΑΓΩΓΟΣ ΚΑΙ ΩΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗΣ
2/10

Σκοπός των
δημόσιων
φορέων είναι η
μεγιστοποίηση
της κοινωνικής
ευημερίας.
Οι δημόσιοι
φορείς δρουν
με βάση το
δημόσιο
συμφέρον.
Οι επιχειρήσεις
και τα
νοικοκυριά
δρουν με βάση
το ιδιωτικό
συμφέρον.
107
3/10

Δημόσια αγαθά
• Θεωρούνται ως
δικαιώματα
• Π.χ. υγεία, παιδεία,
άμυνα, δικαιοσύνη.
• Είναι αδιαίρετα.
• Παρέχονται δωρεάν
ή με συμβολικό
αντίτιμο.
Το κράτος
• Τα χαρακτηρίζει με
πολιτική απόφαση.
• Φροντίζει για την
παραγωγή τους.
• Είτε τα παράγει είτε
τα αγοράζει από
τους ιδιώτες.
• Είναι ο μεγαλύτερος
παραγωγός αγαθών
και υπηρεσιών. 108
4/10

109
5/10
«Κάθε επιχείρηση στην οποία το δημόσιο
δύναται να ασκήσει άμεσα ή έμμεσα λόγω
κυριότητας, οικονομικής συμμετοχής ή
διατάξεων, που τη διέπουν, αποφασιστική
επιρροή».

Από τις αρχές
του 20ου αι το
κράτος
παρεμβαίνει
περισσότερο
στην οικονομία.
Μετά τον Β’
Παγκόσμιο
Πόλεμο
δημιουργείται ο
θεσμός των
Δημοσίων
Επιχειρήσεων.
Σήμερα το
κράτος
αναμιγνύεται
άμεσα ή έμμεσα
σε κάθε τομέα
της οικονομικής
δραστηριότητας.
110
6/10

Δ.Ε.Η. Ε.Υ.Δ.Α.Π. Δ.Ε.Φ.Α.
111
7/10

Αστικές
συγκοινωνίες
Κτηματική
Εταιρεία
Ελληνική Αμυντική
Βιομηχανία
112
8/10

Στόχος τους είναι η
εξυπηρέτηση του
δημοσίου
συμφέροντος.
Οι στόχοι τους
προβλέπονται από
τις ιδρυτικές τους
διατάξεις.
Εξυπηρετούνται
καλύτερα όταν
λειτουργούν
αποτελεσματικά
και ανταγωνιστικά.
113
9/10

Στον περιορισμό των
αδυναμιών της αγοράς.
Στον περιορισμό των
ανεπιθύμητων
καταστάσεων που προξενεί
η λειτουργία του
μηχανισμού της αγοράς.
Στην επίλυση των βασικών
οικονομικών προβλημάτων.
Στην καλύτερη κατανομή των
πόρων. Στην επίτευξη οικονομικής
σταθερότητας. Στη δικαιότερη
διανομή του εισοδήματος. Στην
προώθηση της οικονομικής
ανάπτυξης.
Κρατικός
παρεμβατισμός
στοχεύει
114
10/10

115 4.5 Βασικά χαρακτηριστικά της ελληνικής

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ 1/10
Ποσοτική και
γρήγορη
ανάπτυξη; Ή
αλλιώς
ανάπτυξη;
Ποιοτική και
αργή
ανάπτυξη; Ή
αλλιώς
συνολική
ανάπτυξη;
Δίλημμα
Δίλημμα
116
Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η ανάγκη
ανασυγκρότησης της οικονομίας ήταν επιτακτική.
Τέθηκε το εξής δίλημμα;

Επιλέχθηκε
Το μοντέλο της
γρήγορης
οικονομικής
ανάπτυξης λόγω
της μεγάλης
καταστροφής
που είχε υποστεί
όλη η χώρα.
Σεσυνδυασμόμε
Τον έντονο
κρατικό
παρεμβατισμό
γιατί οι ιδιωτικές
επενδύσεις δεν
αρκούσαν για
την
ανασυγκρότηση.
Μετάτο1974
Το κράτος
επεκτάθηκε
περισσότερο
(δημόσιος
τομέας).
117

Μόνιμα
διαρθρωτικά
προβλήματα
Δημόσιο
έλλειμμα
και
δημόσιο
χρέος
Απασχόληση και
ανεργία
Ελλειμματικό
ισοζύγιο
Κρατικός
παρεμβατι
σμός
Εξάρτηση
Υψηλή φορολογία,
άνιση διανομή του
εισοδήματος,
παραοικονομία,
περιφερειακή
ανισότητα κ.α.
118

Δημόσιο χρέος και δημόσιο έλλειμμα
Υπάρχει γιατί τα
Δημόσια έσοδα<δημόσια
έξοδα.
Το κράτος αναγκάζεται να
δανειστεί για να καλύψει
το χρέος.
119

Απασχόληση και ανεργία
Διόγκωση του
τριτογενούς τομέα
(υπηρεσίες, τουρισμός),
συρρίκνωση του
πρωτογενούς και του
δευτερογενούς τομέα.
Όλο και λιγότεροι
πρέπει να θρέψουν όλο
και περισσότερους.
120

Ελλειμματικό ισοζύγιο
Το εμπορικό
ισοζύγιο
(εισαγωγές-
εξαγωγές) είναι
μόνιμα ελλειμματικό.
121

Ο κρατικός παρεμβατισμός και η
προστασία
Κρατική
χρηματοδότηση,
προστασία των
επιχειρήσεων.
Π.χ. δασμοί που είναι
ειδικοί κρατικοί φόροι
που επιβάλλονται σε
εμπορεύματα είτε κατά
την εισαγωγή τους είτε
κατά την εξαγωγή τους.
122

Πρωτογενής
τομέας
• Τιμές
ασφάλειας,
επιδοτήσεις,
έλεγχος τιμών.
Δευτερογενής
τομέας
• Επιχορήγηση
επενδύσεων,
επιδότηση
επιτοκίου,
επιβολή
δασμών.
Τριτογενής
τομέας
• Έλεγχος
τραπεζών,
ασφαλειών,
μεταφορών,
επικοινωνιών,
εκπαίδευσης,
υγείας κ.α.
123

Εξάρτηση
Μόνιμο έλλειμμα του
εμπορικού ισοζυγίου.
Έλεγχος βασικών
κλάδων και τομέων
παραγωγής από το ξένο
κεφάλαιο.
Η εισαγωγή κεφαλαίου
και τεχνολογίας από το
εξωτερικό.
124

Υψηλή
φορολογία
Άνιση διανομή
εισοδήματος
Περιφερειακή
ανισότητα
Παραοικονομία
125

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5Ο – Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ
5.1 Ο Δήμος – Η τοπική κοινωνία
126

5.1 Ο ΔΗΜΟΣ – Η ΤΟΠΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Κάθε Έλληνας πολίτης
είναι δημότης ενός
Δήμου ή μιας
Κοινότητας.
Δημότες είναι όσοι είναι
εγγεγραμμένοι στο
δημοτολόγιο.
Το τέκνο που γεννήθηκε
όσο διαρκεί ο γάμος
των γονέων του είναι
δημότης του Δήμου του
πατέρα ή της μητέρας. 127

Όλοι οι δημότες έχουν το δικαίωμα
του εκλέγειν στις δημοτικές εκλογές.
Οι πολίτες της Ε.Ε., οι ομογενείς και οι
νομίμως διαμένοντες αλλοδαποί υπήκοοι
τρίτων χωρών.
128

Δήμαρχος
Ο πολίτης που έχει το
δικαίωμα του εκλέγειν και
έχει συμπληρώσει το 21ο έτος κατά
την ημέρα διενέργειας των εκλογών. 129

Δημοτικός σύμουλος
Ο πολίτης που έχει το
δικαίωμα του εκλέγειν και
έχει συμπληρώσει το 18ο έτος
κατά την ημέρα διενέργειας
των εκλογών.
Εκλέγεται και ο πολίτης
κράτους της Ε.Ε., ο ομογενής
και ο νομίμως διαμένων
αλλοδαπός υπήκοος. 130

Επιτυχών
συνδυασμός
Που
συγκέντρωσε το
51%
Δηλαδή την
απόλυτη
πλειοψηφία.
Αν αυτό δε γίνει
οι εκλογές
επαναλαμβάνον
ται
Την επόμενη
Κυριακή μεταξύ
των 2 πρώτων
συνδυασμών.
Δήμαρχος
εκλέγεται ο
επικεφαλής του
πρώτου
συνδυασμού.
131

Έδρες του δημοτικού
συμβουλίου
Τα 3/5 καταλαμβάνει ο
επιτυχών συνδυασμός
Τα 2/5 οι επιλαχόντες με
βάση τον αριθμό των
ψηφοδελτίων.
Επιλαχόντες είναι οι
συνδυασμοί που έλαβαν
έστω και μία έδρα.
132

Δήμος
Διοικητικό
συμβούλιο
13 μέλη
για δήμους
έως 2.000
κατοίκους
Έως 49
μέλη για
δήμους
άνω των
150.001
Οικονομική
επιτροπή
Επιτροπή
ποιότητας
ζωής
Εκτελεστικ
ή επιτροπή
Δήμαρχος
133

Δήμαρχος
Προασπίζει τα
τοπικά συμφέροντα
Κατευθύνει τις
δράσεις του δήμου
για την υλοποίηση
του σχεδίου
ανάπτυξης
Διασφαλίζει την
ενότητα της τοπικής
κοινωνίας.
134

Τομέας ανάπτυξης. Τομέας περιβάλλοντος.
Τομέας ποιότητας ζωής και
εύρυθμης λειτουργίας των
πόλεων και οικισμών.
Τομέας απασχόλησης,
κοινωνικής προστασίας και
αλληλεγγύης, παιδείας,
πολιτισμού και αθλητισμού,
πολιτικής προστασίας.
Αρμοδιότητες
Δήμων και
Κοινοτήτων
135

Τομέας
ανάπτυξης
Προστασία, αξιοποίηση
και εκμετάλλευση των
τοπικών και φυσικών
πόρων και περιοχών.
Κατασκευή, συντήρηση
και διαχείριση των
σχετικών έργων και
εγκαταστάσεων
Τομέας
περιβάλλοντος
Εκπόνηση τοπικών
προγραμμάτων για την
προστασία και
αναβάθμιση του
φυσικού,
αρχιτεκτονικού και
πολιτιστικού
περιβάλλοντος.
136

Τομέας ποιότητας ζωής και εύρυθμης
λειτουργίας των πόλεων και οικισμών.
Εξασφάλιση
και διαρκής
βελτίωση
των τεχνικών
και
κοινωνικών
υποδομών
στις πόλεις
και τα χωριά
Π.χ.
κατασκευή,
συντήρηση
και
διαχείριση
συστημάτων
ύδρευσης. 137

Τομέας απασχόλησης, κοινωνικής προστασίας
και αλληλεγγύης, παιδείας, πολιτισμού και
αθλητισμού, πολιτικής προστασίας.
Άσκηση
κρατικού
χαρακτήρα
αρμοδιοτήτων
Π.χ. η τήρηση
του
δημοτολογίου,
του μητρώου
αρρένων και η
έκδοση
σχετικών
πιστοποιητικών
Η τήρηση των
ληξιαρχικών
βιβλίων
Η τήρηση
επίσημων
εγγράφων και
η έκδοση
αντιγράφων
Η τήρηση
διατάξεων που
αφορούν το
ωράριο
λειτουργίας
των
καταστημάτων.
138

5.2 Η Περιφέρεια – Η ευρύτερη κοινωνία
139

5.2 Η ΠΕΡΙΦΈΡΕΙΑ – Η ΕΥΡΎΤΕΡΗ ΚΟΙΝΩΝΊΑ 1/12
Η Ελλάδα
αποτελείται
από 13
Περιφέρειες.
Σχεδιάζουν,
προγραμματίζουν
και υλοποιούν
πολιτικές σε
επίπεδο
Περιφέρειας
σύμφωνα με τις
αρχές της
αειφόρου
ανάπτυξης και της
κοινωνικής
συνοχής,
λαμβάνοντας
υπόψη τις εθνικές
και ευρωπαϊκές
πολιτικές.
140

141

142

Περιφέρεια
Περιφερειάρχης
Αντιπεριφερειάρχες
Περιφερειακό
Συμβούλιο
Οικονομική
Επιτροπή
Εκτελεστική
Επιτροπή
143

144
Εκλέγονται με άμεση,
καθολική και μυστική
ψηφοφορία.
Οι εκλογές γίνονται κάθε 5
χρόνια μαζί με τις δημοτικές
εκλογές.

Επιτυχών
συνδυασμός
Που
συγκέντρωσε το
51%
Δηλαδή την
απόλυτη
πλειοψηφία.
Αν αυτό δε γίνει
οι εκλογές
επαναλαμβάνοντ
αι
Την επόμενη
Κυριακή μεταξύ
των 2 πρώτων
συνδυασμών.
Δήμαρχος
εκλέγεται ο
επικεφαλής του
πρώτου
συνδυασμού.
145

Έδρες του δημοτικού
συμβουλίου
Τα 3/5 καταλαμβάνει ο
επιτυχών συνδυασμός
Τα 2/5 οι επιλαχόντες με
βάση τον αριθμό των
ψηφοδελτίων.
Επιλαχόντες είναι οι
συνδυασμοί που έλαβαν
έστω και μία έδρα.
146

Οργανισμοί Τοπικής
Αυτοδιοίκησης
(Ο.Τ.Α.)
Α΄ βαθμού: Δήμοι
Β’ βαθμού:
Περιφέρειες
147

Ο.Τ.Α. Αποτελούν έκφραση της λαϊκής
κυριαρχίας.
Είναι θεμελιώδης θεσμός του
δημόσιου βίου.
Ο θεσμός κατοχυρώνεται από το
Σύνταγμα και τον Ευρωπαϊκό Χάρτη
Τοπικής Αυτονομίας.
Μεταξύ των δύο βαθμών τοπικής
αυτοδιοίκησης αναπτύσσονται
σχέσεις συνεργασίας και όχι ελέγχου. 148

Ο.Τ.Α.
• Ασκούν τις
αρμοδιότητές τους
σύμφωνα με τις
αρχές της
διαφάνειας, της
αποτελεσματικότητας
και της
αποδοτικότητας.
149

Άσκηση
αρμοδιοτήτων
με βάση
Τις εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές.
Την ανάγκη συνεργασίας και συντονισμού
με άλλες τοπικές ή δημόσιες αρχές.
Τους διαθέσιμους πόρους.
Την ανάγκη οργάνωσης των παρεχόμενων
υπηρεσιών.
Την ανάγκη αειφόρου ανάπτυξης και
προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς. 150

151
«Καλλικράτης»
Ο νέος χάρτης της
Τοπικής
Αυτοδιοίκησης που
ισχύει από το 2010.

5.3 Η πολιτεία- Η πολιτική κοινότητα
152

5.3 Η ΠΟΛΙΤΕΊΑ- Η ΠΟΛΙΤΙΚΉ ΚΟΙΝΌΤΗΤΑ 1/5
Την 1η Ιανουαρίου 1822,
στην Α’ Εθνική Συνέλευση
στην Επίδαυρο,
διακηρύσσεται η πολιτική
ύπαρξη και ανεξαρτησία
του ελληνικού έθνους. 153

Δούλος
Υπήκοος
Ελεύθερος
Πολίτης
Μοναρχία
Ολιγαρχία
Δημοκρατία
Σχέσειςπολιτείαςκαι
ανθρώπου
Σχέσειςπολιτείαςκαι
ανθρώπου
154

Δημογραφικό
Προστασία και
ανάπτυξη του
ελληνικού πολιτισμού
Ισόρροπη ανάπτυξη
Δημοκρατική
λειτουργία των
θεσμών
Βελτίωση του
εκπαιδευτικού
συστήματος
155
Ποια είναι τα προβλήματα
της ελληνικής κοινωνίας
στην αρχή του 21ου αιώνα;

Η μείωση των
γεννήσεων έχει ως
αποτέλεσμα τη
μείωση του
πληθυσμού.
Δημογραφικό
πρόβλημα
Με την άνοδο του
μορφωτικού
επιπέδου του
λαού, με τη
διατήρηση της
γλώσσας και την
ιστορική
αυτοσυνείδηση.
Πώς θα προστατευθεί
και αναπτυχθεί ο
ελληνικός πολιτισμός;
Οικονομική,
κοινωνική, πολιτική και
πολιτισμική ανάπτυξη.
Πώς θα επιτευχθεί η
ισόρροπη ανάπτυξη;
156

Χρειάζεται
διαφάνεια,
αξιοκρατία και
έλεγχος στη
λειτουργία του
κράτους.
Δημοκρατική λειτουργία
των θεσμών
Χρειάζεται
σύνδεση της
σχολικής
γνώσης με την
κοινωνική
πραγματικότητα.
Βελτίωση του
εκπαιδευτικού συστήματος
157

5.4 Η συμπολιτεία – Η Ευρωπαϊκή Ένωση
158

5.4 Η ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΙΑ – Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ 1/15
Ευρώπη Ευρώπη
159

Ευρωπαϊκή Κοινότητα
Άνθρακα και Χάλυβα
ΕΚΑΧ (1952)
Ατομικής Ενέργειας
EURATOM (1957)
160

Ευρωπαϊκή Οικονομική
Κοινότητα
ΕΟΚ (1958)
Ε.Κ. (1993)
161

Ευρωπαϊκή Ένωση
Ε.Ε. (2009)
162

Ιδρυτικά
Μέλη
1η
Διεύρυνση
(1973)
2η
Διεύρυνση
(1981)
163

3η
Διεύρυνση
(1985)
4η
Διεύρυνση
(1995)
5η
Διεύρυνση
Μέρος Ι
(2004)
164

5η
Διεύρυνση
Μέρος ΙΙ
(2009)
6η
Διεύρυνση
(2013)
Μελλοντική
Διεύρυνση
165

Ευρωπαϊκός Πολιτισμός
Χριστια-
νική
Θρησκεία
Ρωμαϊκό
Δίκαιο
Ελληνικό
Πνεύμα
166

Τρεις βασικές απόψεις για
τη διαμόρφωση της
Ευρωπαϊκής Ένωσης
Η δημιουργία
ομοσπονδίας
Η δημιουργία
συνομοσπονδίας
Η ανοιχτή
προσέγγιση
167

Δημιουργία
ομοσπονδίας
• Κεντρικό κράτος με ευρείες αρμοδιότητες και επιμέρους ομόσπονδα
κράτη
• Ισότιμη συμμετοχή κρατών
• Κάθε χώρα προχωρά με τους δικούς της ρυθμούς
Δημιουργία
συνομοσπονδίας
• Χαλαρή ένωση κρατών με ελάχιστους περιορισμούς στην εξουσία
των κρατών-μελών
• Κοινή δράση σε επίπεδο διακρατικής συνεργασίας
• Αγγλική αντίληψη
Ανοιχτή
προσέγγιση
• Σταδιακή ευρωπαϊκή ολοκλήρωση αρχίζοντας από τομείς με
προϋποθέσεις επιτυχίας
• Η παραχώρηση αρμοδιοτήτων από τα κράτη θα παρέμενε «ανοιχτή»
• Επικράτησε αυτή η προσέγγιση με αργή αλλά σταθερή πορεία
168

Ιστορική πρόκληση
της Ε.Ε. στις αρχές
του 21ου αιώνα
Εμβάθυνση
Πολιτική ενοποίηση,
δημιουργία
Ενωμένων
Πολιτειών της
Ευρώπης
Διεύρυνση
Ένταξη νέων
χωρών στην
Ένωση
169

Σταθεροί θεσμοί
που εγγυώνται
τη δημοκρατία,
το σεβασμό των
δικαιωμάτων
του ανθρώπου
και προστασία
μειονοτήτων
Ελεύθερη
οικονομία,
οικονομία της
αγοράς,
ικανότητα
ανταγωνιστικής
αντιμετώπισης
των δυνάμεων
της αγοράς
Ικανότητα να
επωμιστεί τις
υποχρεώσεις
του κράτους-
μέλους
170

Η Ε.Ε.
συγκροτείται με
βάση το παρελθόν
(κοινή κληρονομιά)
και το μέλλον
(κοινές
προσδοκίες)
171

Χώρες του
Νότου
Χώρες του
Βορρά
Παρά τις διακηρύξεις για πρόοδο, ευημερία και
δημοκρατία, υπάρχουν σοβαρά προβλήματα
ανισοτήτων ανάμεσα στα κράτη-μέλη
172

Ειρήνη
Ενότητα
Ισότητα
Αλληλεγγύη
Ελευθερία
173

5.5 Η συμμετοχή του πολίτη: από τον Δήμο μέχρι την
παγκόσμια κοινότητα.
174

5.5 Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ 1/18
Η συμμετοχή
του πολίτη
του παρέχει
τη
δυνατότητα
Να επηρεάζει
τη λήψη των
δημόσιων
αποφάσεων.
175

Οι ρίζες της
συμμετοχής
βρίσκονται στην
Αρχαία Ελλάδα. 176

Ο πολίτης συμμετέχει
στην Εκκλησία του
Δήμου, όπου οι πολίτες
κληρώνονται στα
δημόσια αξιώματα.
177

Εκλογές
Συμμετοχή
στα κοινά
Πράξεις
ευθύνης
178

Χαρά και πληρότητα, αίσθημα
προσφορά στο κοινωνικό σύνολο
Έως την
παγκόσμια
κοινότητα
Από το
Δήμο
συμμετοχή
179

Συμμετοχή
στα κοινά
διάλογος
συνεργασία
εμπιστοσύνη
180

στα κοινά
• Εξασφαλίζει
Την ανάπτυξη
ικανοτήτων
διάγνωσης και
ιεράρχησης
• Των κοινών
αναγκών
Αλλά και
αξιολόγησης
και επίλυσης
• Των κοινών
προβλημάτων.
181

Η συμμετοχή του
πολίτη στα κοινά
Έχει νόημα
Όταν συνδυάζει
αρμονικά
Το ατομικό
συμφέρον
Και το υποτάσσει
στο γενικότερο
συμφέρον.
182

Με τη
συμμετοχή στα
κοινά
Ο πολίτης
αντιλαμβάνεται
ότι η
συνύπαρξη
Απαιτεί
αποφυγή των
ακραίων
θέσεων.
183

Στον Δήμο
• Εκλογή δημοτικών
αρχόντων
• Συμπαραγωγοί της
πολιτικής σε
τοπικές υποθέσεις.
Στην πολιτεία
• Εκλογή
βουλευτών
• Δημοψήφισμα
Στην Ε.Ε.
• Πολίτης της
Ε.Ε.
• Ευρωπαϊκή
ιθαγένεια
184

Χάσμα
ανάμεσα
στα λόγια
και στα έργα
των
πολιτικών
Διαπλοκή
και
διαφθορά
Επικοινωνία
αντί για
πολιτική
Έλλειψη
ηγεσίας που
να εμπνέει
185

Αποχή από
την πολιτική
Πολιτική
απάθεια
Πολιτική
απέχθεια
186

Η αποχή
οδηγεί
τον
πολίτη
στη
γωνία
και
γίνεται
θεατής
187

Η δημοκρατία
της συμμετοχής
αντικαταστάθηκε
από τη
δημοκρατία των
θεατών.
188

Δεν γνωρίζει, δεν κατανοεί, δεν συνειδητοποιεί. Είναι ή
νιώθει ανίκανος να συμμετέχει πλέον.
Ο πολίτης δεν έχει τις κοινωνικές και πολιτικές γνώσεις για
να συμμετέχει υπεύθυνα στα πολιτικά δρώμενα.
οδηγεί στον πολιτικό αναλφαβητισμό.
Η πολιτική αποχή
189

Όταν οι πολίτες
απέχουν από τα
κοινά
Η πολιτεία
διέρχεται κρίση.
Κρίση
νομιμοποίησης
που οδηγεί στην
ανάγκη για
συμμετοχή του
πολίτη.
190

Τι χρειάζεται;
Η πολιτεία πρέπει
να παρέχει
Πολιτική Παιδεία.
191

192

5.6 Βασικά χαρακτηριστικά της ελληνικής πολιτείας
193

5.6 ΒΑΣΙΚΆ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΆ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΉΣ ΠΟΛΙΤΕΊΑΣ 1/3
Συγκεντρωτικό και
γραφειοκρατικό
κράτος
Παρεμβατικό και
αναποτελεσματικό
κράτος
Παραδοσιακό και
σύγχρονο
Εμπιστοσύνη στην
κοινότητα και
αντιπαλότητα στο
κράτος
Βασικά
χαρακτηριστικά
της ελληνικής
πολιτείας:
194

Συγκεντρωτικό και
παρεμβατικό
κράτος
• Ένα μέτρο που θα
βοηθήσει είναι η
εφαρμογή της
ηλεκτρονικής
διακυβέρνησης.
Παρεμβατικό και
αναποτελεσματικό
κράτος
• Γίνεται συζήτηση για
το κατά πόσο πρέπει
να παρεμβαίνει το
κράτος σήμερα.
195

Παραδοσιακό και
σύγχρονο
• Χρειάζεται η εξάλειψη
των πελατειακών
σχέσεων, η συνέχεια
των θεσμών, η
διαφανής και
αξιοκρατική λειτουργία
του κράτους.
Εμπιστοσύνη στην
κοινότητα και
αντιπαλότητα προς
το κράτος
• Υπάρχει έλλειψη
εμπιστοσύνης και
δυσπιστία μεταξύ
πολίτη και κράτους. 196

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6Ο –
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ
6.1 Κοινωνικοποίηση και πολιτικοποίηση
197

6.1 ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ 1/13
Ένταξη και
ενσωμάτωση στο
κοινωνικό σύνολο
Εκμάθηση αξιών,
κανόνων
(κουλτούρας)
Οριοθέτηση ορθών
συμπεριφορών
Οριοθέτηση μέσων
άσκησης δικαιωμάτων
και εκπλήρωσης
υποχρεώσεων
Κοινωνικοποίηση
198

Στόχος της
κοινωνικοποίησης
Άτομο
Ομαλή
ένταξη
στην
κοινωνία
Κοινωνία
Διατήρηση
κοινωνικής
συνοχής
199

Οικογένεια
Σχολείο
Εκκλησία
Ομάδες
Εργασία
200

Αρχίζει με
τη γέννηση
Συνεχίζεται
μέχρι τα
βαθειά
γεράματα
201

Η κοινωνικοποίηση
τροποποιείται στον χώρο
και στον χρόνο.

Κοινωνικοποίηση
Πολλοί και
διαφορετικοί φορείς
κοινωνικοποίησης
Πολλά και διαφορετικά
μηνύματα
Διλημματική
κατάσταση
Πολυδιάστατη και
πολύπλοκη διαδικασία
203

Τα πρότυπα
συμπεριφοράς της
ομάδας και
περιθώρια
διαφοροποίησης
Ο βαθμός
αφομοίωσης και
εσωτερίκευσης
κανόνων και αξιών
της ομάδας
Τελικά οι παράμετροι διαμόρφωσης της συμπεριφοράς του
ατόμου είναι:
Αντιφατικά
μηνύματα
Εμπόδιο
204

Πολιτική κοινωνικοποίηση
Η διαμόρφωση γνώμης και η υιοθέτηση στάσης
για την πολιτική.
Δηλ. για τους θεσμούς, την εξουσία, τις σχέσεις,
τις διαδικασίες και τα γεγονότα που αναφέρονται
στην πολιτική.
205

Παραδείγματα
πολιτικής
κοινωνικοποί-
ησης:
Η γνώμη του
πολίτη για τον
τρόπο άσκησης
της εξουσίας
Η στάση του
πολίτη στο
πολιτικό
γίγνεσθαι
Η κριτική του
πολίτη στα
πολιτικά
κόμματα
Η στάση του
πολίτη απέναντι
στην ανισότητα
και την
εκμετάλλευση
του πολίτη στα
κοινωνικά
κινήματα
του πολίτη στο
σωματείο του
χώρου όπου
εργάζεται.
206

207
η
μετάδοση γνώσεων, η
καλλιέργεια αρχών και
αξιών, η υιοθέτηση
στάσεων και η δράση για
θέματα που αφορούν στην
πολιτική πραγματικότητα.
η
ένταξη του ατόμου σε ένα
κόμμα και η δράση του για
υπέρ των συμφερόντων
του κόμματος.

• Μεταβάλλεται
στην πορεία
του χρόνου
Το περιεχόμενο
της
πολιτικοποίησης
• Του εκάστοτε
κοινωνικού-
πολιτικού
συστήματος
Εξαρτάται από τις
κοινωνικές και
πολιτικές εξελίξεις
208

Επιδιώκεται
η
συμμετοχή
του πολίτη.
Η
συμμετοχή
του πολίτη
φοβίζει.
Δημοκρατικόσύστημα
Αυταρχικόσύστημα
209

χωρίς τη
συμμετοχή
των
πολιτών
της
δεν μπορεί
να σταθεί
Η πολιτεία
210

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6Ο –
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ
6.2 Φορείς κοινωνικοποίησης/πολιτικοποίησης
211

6.2 ΦΟΡΕΙΣ
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ/ΠΟΛΙΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ 1/14
Οικογένεια
Πρώτος και
κυριότερος
φορέας
Τρόπος
επικοινωνίας
, αξίες,
κανόνες,
πρότυπα
συμπεριφορ
άς, ρόλους
212

Ο τρόπος κοινωνικοποίησης από
την οικογένεια εξαρτάται από
το
φύλο
Την
περιοχή
Τον
πολιτισμό
213
6.2 ΦΟΡΕΙΣ

Σχολείο
Οργανωμέ
νη
κοινωνικο
ποίηση
Διαμόρφ
ωση
πολιτών
214
6.2 ΦΟΡΕΙΣ

Παρέες
συνομηλίκων
Ικανοποίησ
η
κοινωνικών
αναγκών
Ανάγκη
αποδοχή
ς και
ένταξης
215
6.2 ΦΟΡΕΙΣ

Η ένταξη
στην
παρέα
γίνεται
Καλύτερη
ικανοποίηση
κάποιων
αναγκών
Ανάγκη για
επικοινωνία και
συναισθηματική
έκφραση
Ανάγκη
απόκτησης
ταυτότητας
Ψυχαγωγία,
άθληση,
εκδρομές
Περιέργεια,
παρακίνηση,
καθοδήγηση
216
6.2 ΦΟΡΕΙΣ

Μ.Μ.Ε.
Γραπτός
Τύπος
Ηλεκτρ
ονικός
Τύπος
Εφημερίδα,
ραδιόφωνο,
τηλεόραση,
διαδίκτυο
217
6.2 ΦΟΡΕΙΣ

Δύναμη του
γραπτού
λόγου
Ραδιοφωνική
φαντασία
Δύναμη της
εικόνας
218
6.2 ΦΟΡΕΙΣ

ΗεπίδρασητωνΜ.Μ.Ε.
εξαρτάταιαπό
Το είδος του μέσου
Το περιεχόμενο του
προγράμματος
Τον χρόνο
παρακολούθησης
Την ηλικία, την μόρφωση
και την προσωπικότητα
του δέκτη
219
6.2 ΦΟΡΕΙΣ

Ο βαθμός
επίδρασης
των Μ.Μ.Ε.
εξαρτάται από
Τη χρήση τους
κι αυτή
διαφέρει από
άτομο σε
άτομο 220
6.2 ΦΟΡΕΙΣ

Πολιτική Παιδεία Α Λυκείου

Πολιτική Παιδεία Α Λυκείου

Recomendados

Recomendados

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

La actualidad más candente (20)

Destacado

Destacado (20)

Similar a Πολιτική Παιδεία Α Λυκείου

Similar a Πολιτική Παιδεία Α Λυκείου (20)

Más de Georgia Kazakou

Más de Georgia Kazakou (20)

Último

Último (20)

Πολιτική Παιδεία Α Λυκείου