Waarom het boek niet sterft, maar wel verandert...
Het verslag van een verkenning naar de toekomst van het algemene boek in Nederland met twaalf mensen uit de wereld van het boek.
13. Lezen: 0.45 per dag (was 2,5 uur in 1955)
Aantal veellezers daalt
Aantal niet-lezers stijgt
Jaarlijks aantal gelezen boeken = 0
gedrukt en digitaal in procenten van de Nederlandse bevolking (Leesmonitor 2016)
15. Structuur
• Begin: samenvatting
• Boekenwereld verandert, hoe komt dat
• Verschillende beelden van
• Put the system in the room
• Scenarioplanning
• Mensen bereid gevonden
• Taal ontwikkelen
19. Onderzoek
Kortom: er is reden om verder te gaan onderzoeken.
• Er is een problematische situatie
• Er zijn veel actoren, afhankelijkheden en onvoorspelbaarheid
• De actoren zijn het erover eens dat de situatie problematisch is,
maar ze zijn het niet eens over het probleem en/of de oplossing
• Middel: Scenarioplanning
20. Hoe denken boekenmensen van nu over de toekomst
van het algemene boek in Nederland?
NB: Algemene boek is niet wetenschappelijk of educatief. Dus gewoonlijk
fictie of populaire non-fictie.
22. Meedenkers Uit de
wereld van het boek
• Erik Jan Harmens (schrijver)
• Jan-Peter Wissink (uitgever,
Amsterdam University Press)
• Wiet de Bruijn (uitgever, VBK)
• Matthijs Suidman (distributie,
CB)
• Lily Knibbeler (bibliotheek,
KB)
• Caroline Damwijk (boekhandel,
Libris)
• Eppo van Nispen (CPNB)
• Marc Jellema (Tom Kabinet)
• Gerlien van Dalen (Stichting
Lezen)
• Adriaan van der Weel
(Universiteit Leiden)
• Jurriaan Rammeloo
(Boekwerk, KVB)
• Elsbeth Kwant (facilitator, KB)
23. Proces
Drie bijeenkomsten:
1. Wat is er aan de hand?
2. Wat zou er kunnen gebeuren?
3. Wat vinden we daarvan, persoonlijk en vanuit ons vak?
25. Trends:
• Overaanbod en aandachtstekort
• Auteur als merk; schrijven vanuit marketing; community;
technische ondersteuning van de schrijver; expressie via andere
media
• Concurrentie op vrije tijd / mediatijd; leesvermogen ; keuzestress
• Kwaliteit; auteursrecht; technologische ontwikkeling
• Veranderende symbolische waarde van het boek
• Veranderend beleid van overheid en spelers in het boekenvak
26. ‘Champions League’ (formeel uitgegeven, kan ervan leven)
‘Eredivisie’ (formeel uitgegeven)
‘Eerste Divisie’ (formeel uitgegeven, met eigen financiering)
‘Amateur’: ‘actief bezig met schrijven als hobby’
Auteurs
30.000 actieve auteurs
1 miljoen actieve auteurs
(Trouw, 2007)
Enkele honderden beroepsauteurs
27. Recensenten (beroepsmatige lezers)
Veel-lezers (meer dan 45 boeken per jaar)
650.000 Nederlanders
Gemiddelde lezers (6-45 boeken per jaar)
4,3 miljoen Nederlanders
Incidentele lezers (1-5 boeken per jaar)
5,3 miljoen Nederlanders
[Niet-lezers 2,7 miljoen]
(SMB/Leesmonitor)
Lezers
28. Out-of-commerce NL: 2 miljoen titels (KB)
Alle titels ooit uitgegeven: 130.000.000 (Google)
Titels
Bestseller: Meer dan 100.000: 7 in 2015
Seller: >10.000 (tussen 30.000 en 100.000: 53 in 2015)
(CPNB)
In commerce: ruim 100.000 titels (CB)
Aantal titels dat een
lezer kan lezen bij elke
week een boek: 4000
29. Industrie
Algemene Uitgeverij, ca. 10.000 medewerkers (sectorplan NUV)
Boekhandel, ca. 5000 medewerkers (sectorplan boekhandel)
Bibliotheken, ca. 6000 medewerkers (OCW-data)
Beroepsschrijvers en lezers, enkele honderden.
Ca. 20.000 mensen houden zich beroepsmatig bezig met boeken.
Dat is meer dan het aantal tandartsen, evenveel als het aantal
journalisten en een stuk minder dan het aantal medewerkers van
Ahold.
30. MAatschappij
• 80% van de Nederlanders leest tenminste één boek per jaar
• Bijna 12% van de Nederlanders is laaggeletterd
• Dat betekent dat bijna iedereen die een boek kàn lezen dat
tenminste één keer per jaar doet
• 1 miljoen Nederlanders schrijft actief als hobby
45. Spelers
• Uitgever ontwikkelt zich tot scout en vormgever van verhalen, kiest
die vorm die ‘gezond is voor de hersenen’. Dat is niet per se tekst of
een boek.
• Boekhandel positioneert zich als gids in het rijke aanbod van
verhalen. Op dit moment ontwikkelen ze zich als high-end cadeau-
omgeving, dit is afhankelijk van de toekomst van de winkelstraat.
• De bibliotheek richt zich steeds meer op persoonlijke ontwikkeling,
niet per se in de context van het boek.
• Alle spelers zijn sceptisch over de kansen van anderen in de rol die
die spelers voor zich zien.
46. Conclusie
• De maatschappelijke impact van het boek is groter dan de
economische.
• Algemene trend voor het boek zoals het nu is, is er één van krimp en
afnemende leestijd.
• Het boek bestaat uit drie componenten: verhaal, tekst en drager.
Het niveau van elk van deze onderdelen kan verschillen (idealiter
een goed verhaal, goed geschreven, mooi vormgegeven).
• Elk van de onderdelen kan een nieuw leven gaan leiden, ook los van
de andere. Tekst en drager hebben concurrentie gekregen als
dominante manieren om het verhaal over te brengen.
47. Conclusie
• Het boek sterft niet (er vindt geen substitutie voor het geheel
plaats, hooguit voor een deel)
• Het is nog de vraag waar het woord ‘boek’ aan zal gaan kleven, de
combinatie, of één van de drie onderdelen.
• De symbolische waarde van het boek vervluchtigt, als het niet
langer de dominante vorm van het overbrengen van cultureel
kapitaal is.
• De verschillende onderdelen van het boek zullen zich verder gaan
ontwikkelen: met verschillende partijen in verschillende contexten
(bv. creatieve industrie (markt en cultuur), partijen rond taal en
tekst (leesvaardigheid en –plezier), technisch specialisten (lees- en
schrijftechnologie).
Notas del editor
Let op: zonder school- en wetenschappelijke boeken
Let op: zonder school- en wetenschappelijke boeken