SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 44
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 1
GUIDE;
Dr.Vinay Kadibagil
Professor
PRESENTER;
Dr.Saranya Sasi
1st Year PG Scholar
DEPARTMENT OF RSBK
SDMCA-HASSAN
VATAGAJANKUSA RAS
EKANGAVIRA RAS
1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan
3
CONTENTS
 Classical Reference
Sloka
 Ingredient
 Method of preparation
 Matra
 Anupana
 Drug Description
 Manufactures
Article
 Discussion and Conclusion
 Reference
Classical
Reference
1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 4
वातगजाङ् कु श रस
•भैषज्यरत्नावलि - वातव्यालि लिलित्सा प्रिरण
•रसयोगसागर
•रसप्रिाश सुधािरा
एकाड़्ग़् वीर रस
•रसयोग सागर
•रसेन्द्र सम्भव
•रसराजसुन्द्िर
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 5
मृतं सूतं मृतं ताप्य गन्धकतालकम्|
पथ्या श्रृड़्ग़ी व्योषमग्निमथश्च टड़्कणम्||
तुल्यं खल्वे ग्ििं मधं मुण्डी ग्िगुुग्ण्डकाद्रवे: |
ग्िगुञजां वग्टकां खािेत्सवुवातप्रशान्तये||
कणा चूण्युुतज्चैव ग्जङ् ग़ीक्वाथं ग्पबेििु|
(रसयोगसागर)
प्रथम
वातगजाङ् कु श रस
शु.पारि
िोह भस्म
स्वणण मालिि
शु.गन्द्धि
शु.हरताि
ट्ड़िणम्
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 6
INGREDIENTS
हररतिी
श्रुड़् ग़ी
वत्सनाभ
मररि
लपप्पिी
शुण्ठी
अलननमन्द्थ
मुण्डि निर्ुुडिी
1 Part 1 Part
QS: for Mardhana × 1 Day
(रसयोगसागर)
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA Hassan 7
पारद, लोह,
स्वर्णमाक्षिक
शु.र्न्धक, हरताल, पथ्या,
अभय,
ककु िश्रिङ्र्ी,अण्निमन्थ,
त्रिकिु, टङ््ण
मुण्डि निर्ुुण्डि
द्रवं
भस्म
Equal part
METHOD OF PREPARATION
(रसयोगसागर)
तुल्यं खल्वे ग्ििं मधं मुण्डी ग्िगुुग्ण्डकाद्रवे: |
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 8
साध्याऽसाध्यं ग्िहन्त्याशु रसे वातगजङ् कु श: ||
सप्ताहाि् गृध्रसीं हग्न्त िारुणां सग्न्िपातकम्|
क्रोष्ठशीषुकवातञचा ऽप्यवबाहुक संज्ञकं ||
ऊरुस्तम्भं हिुस्तम्भं मन्यास्तम्भं ग्विाशयेत् |
पक्षाघाताग्िरोगेषु कग्थत: परमोत्तम: ||
रसो ऽम्बुशोषण ह्यत्र युक्तो ऽन्यो योगवाहक: |
रास्ि ऽमृता िेविारु शुण्ठी वाताररजं शृतम् ||
स गुनगुलुं ग्पबेत्कोष्णण्मिुपािं सुखावहम् |
(रसयोगसागर)
फलश्रुग्त
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 9
INDICATION
१-१ वलट लपप्पिी िूणं + लजङ् गी क्वाथं
साध्य/असाध्य वतरोग
७ days भावना - लिध्रलस
धारुण सलन्द्नपात
क्रोषठशीषणि
लवष
अवबाहुि
उरूस्तंम्भ
पिाघात
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 10
सुता ऽभ्रतीक्ष्णकान्ताग्ि ताम्रतालगन्धकम् |
स्वणु शुण्ठी बला धान्यं कट्फलं चाभया ग्वषम् ||
पथ्या श्रृङ् ग़ी ग्पप्पग्ल च मररचं टङ् कणं तथा |
तुल्यं खल्वे ग्ििं मिं मुण्डीग्िगुुग्ण्डजैद्रुवै: ||
बृहत् (ग्ितीय)
ग्िगुञजां वग्टका खािेत्सवुवातप्रशान्तये |
साध्या ऽसाध्यं ग्िहन्त्याशु बृहिातगजाङ् कु श ||
फलश्रुग्त
(रसयोगसागर)
(रसयोगसागर)
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 11
METHOD OF PREPARATION
पारि भस्म, अभ्रि भस्म, ताम्र भस्म,
हरताि, गन्द्धिम्, स्वणण भस्म, शुण्ठी,
धन्द्यि, बिा, िट्फि, अभया, लवष, पथ्या,
ििण डिश्रृङ् गी, लपप्पलि, मररि, टङ् िण
Equal Quantity
मुण्डी लनगुणलण्ड
रव भावना
1 Day
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 12
अष्टौ भागा रसस्याऽग्प ग्वषग्तन्िोस्तथैव च |
गन्धकस्य त्रयो भागा: कटु त्रय फलत्रयम् ||
गुञजामात्रं वटीं खािेिशीग्तवातिाशिम् |
ऊरूस्तम्भं ग्िहन्त्याशु ख्यातो वातगजाङ् कु श ||
फलश्रुग्त
तृतीय
(रसयोगसागर)
(रसयोगसागर)
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 13
METHOD OF PREPARATION
शु.पारि
शु.िु लपिु
वातघ्ि द्रव्य
शु.गन्द्धि
लििटु
लिफि
+
8
Parts
3 parts
भाविा
(1 Day)
(रसयोगसागर)
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 14
DRAVYA प्रिम ग्ितीय तृतीय
शु.पारि
िोह भस्म
अभ्रि
ताम्र
स्वणण मालिि
शु.गन्द्धि
शु.हरताि
ट्ड़िणम्
हररतिी
श्रुड़् ग़ी
वत्सनाभ
मररि
लपप्पिी
शुण्ठी
अलननमन्द्थ
धन्द्यि
बिा
िट्फि
शु.िु लपिु
लिफि
मुण्डी
लनगुणलण्ड
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
•भैषज्यरत्नावलि
•रसयोगसागर
•रसप्रिाश सुधािरा
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 15
रस षट् रस
गुण लस्ननध
िोष िमण लििोष हरा
िमण रसायन बल्य वृष्य योगवालह
रोगघ्नत िु ष्ठ िहलण अलननमान्द्ध्य
पारि (Hydrargyrum – Hg) लोह- Ferrum (Fe)
रस लतक्त मधुर िषाय
गुण शीत सरा गुरु रूि
वीयण शीत
िोष िमण लििोष हर
िमण िेखन बल्य वृष्य योगवलह रसायन
रोगघ्नत शूि िहलण आमवात पीनस
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 16
रस लतक्त मधुर
गुण िघु
वीयण शीत
लवपाि िटु
िोष िमण लििोष हरा
िमण रसायन बल्य
सवण व्यालध नाशि
रोगघ्नत िया प्रमेह िृ लम
आमिोष अपस्मारा
स्वणु माग्क्षकं (Chalcopyrite) गन्द्धि (sulphurium)
रस मधुर
वीयण उष्ण
लवपाि िटु
िमण िीपन पािन
रोगघ्नत िण्डु िु ष्ठ लवसपण
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 17
शु.हरताल (Arsenic trisulphide –
As2S3)
रस िटु
गुण लस्नघा
वीयण उष्ण
लवपाि िटु
िोष िमण िफ हरा
िमण िीपन
रोगघ्नत रक्त लविार वातरक्त
लवष लविार वात लविार
ट्ड़कणम् (Borax - Na2B4O710H2O)
रस िटु
गुण रूि तीिण
वीयण उष्ण
लवपाि िटु
िोष िमण िफ लवस्िेष्ण लपत्त हरा
िमण सारि
रोगघ्नत िास श्वास वत्सनाभ लवष हर
आतणव प्रवतणि
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 18
श्रुड़्ग़ी (Pistacia integerrima Linn.)
रस - ििाय लतक्त
गुण - िघु रूि गुरु
वीयण - उष्ण
लवपाि - िटु
िोषिमण - िफ वात शामि्
िमण - श्वासहरा अलतसारलजत्
रोगघ्नता - श्वास िास लहक्िा िु ष्ठ
वत्सिाभ (Aconitum ferox Wall.)
रस - मधुर
गुण - रूि तीिण िघु व्यवालय लविालस
वीयण - उष्ण
लवपाि - मधुर
िोषिमण - लििोष शामि्
िमण - स्वेिजनि् ज्वरहर वेिनाहर िीपन
रोगघ्नता - ज्वर
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 19
ग्त्रकटु
RASA GUNA VIRYA VIPAKA
KARMA
DRAVYA Dosha karma Roga
शुण्ठी
(Zingiber officinale
Roscoe.)
कटु िघु
लस्ननध
उष्ण मधुर वात
शामक
दीपि
पाचि
रोचिा
शूलहर
दीपि
पाचि
रोचिा
शूलहर
मरीच (Piper nigrum
Linn.)
कटु
लघु
तीक्ष्ण
उष्ण कटु
कफ
वतहर
दीपि
कास
श्वस
शूल
ग्पप्पली(Piper longum
Linn.)
कटु
तीक्ष्ण
लघु
ण्निनध
अिुष्ण मधुर
कफवात
शामक
रसायि
दीपि
ज्वर
प्रमेह
श्वास
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 20
अलननमन्द्थ (Clerodendron phlomides Linn)
रस - िटु लतक्त िषाय मधुर
गुण - िघु रूि
वीयण - उष्ण
लवपाि - िटु
िोषिमण - िफ वात शामि्
िमण - शोथघ्न अलननवधणि् लवबन्द्िहर
रोगघ्नता - ज्वर अलननमान्द्ध्य लवबन्द्ि अशण आध्मान
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 21
मुण्डी(Sphaeranthus indicus Linn.)
रस - कटु
गुण - लघु रूक्ष
वीयु - उष्णण
ग्वपाक - कटु
िोष कमु - ग्त्रिोष हरा
कमु -मेध्य रसयि
रोगघ्िता - अपग्च स्लीपि सूयाुवतु
ग्िगुुग्ण्ड(Vitus nirgundo Linn.)
रस : तीक्ष्ण िटु िषाय
गुण : िघु रूि
वीयण : उष्ण
लवपाि : िटु
िोष िमण : वातिफशामि
िमण : िे श्य नेत्र्या मेध्य
रोगघ्नत : वातव्यालि (नीि) आध्मान
प्रिर शोफ
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 22
ANUPANA
लपप्पिी
मधु
मलजजष्ठ क्वाथ
MAATRA
2 ratti
250 mg
साध्य- असाध्य वातरोग :-
लपप्पिी िुणण लजङ् ग़ी क्वथ
(रसयोगसागर)
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 23
MANUFACTURES
COMPANY DOSE ANUPANA REF
Dabur
125 mg
(2 tab –
BD)
Maharasnadi
Kwatha
BR
SKM 125 mg Ushna Jala BR
(Vatavyadhi
)
KASHMIR 2 Tab BD Maharasnadi
Kwatha
AFI
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 24
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 25
शुध्िं गन्द्धं मृतं सूतं िान्द्तं वड़् ग़श्च नागिम् |
ताम्रं िाभ्रं मृतं तीक्ष्णं नागरं मरीिं िणाम्||
सवणमेिि सच्िूण्यण भावयेत् लि: पृथि् पृथि् |
वराव्योषि लनगुणण्डीवलििारणिजैरवै: ||
लशिुिु ष्ठ रवेणालप ततो धात्र्या रवेण ि|
लवषमुष्ट्यािण हाटैश्च आरणिस्य रसैस्तथा||
रसैश्चैिाड़ग़्वीरो ऽसौ सुलसद्धो रसराड् भवेत्|
(बुहत् रसराज सुन्द्िर)
एकाड़्ग़् वीर रस
QS:
Bhavana × 3
days
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 26
INGREDIENTS
•शुध्ि पारि – 1 Part
•शुध्ि गन्द्धि – 1 part
•िान्द्त िोह भस्म - 1 part
•वङ् ग भस्म – 1 part
•नाग भस्म – 1 part
•ताम्र भस्म – 1 part
•अभ्रि भस्म – 1 part
•तीक्ष्ण िोह भस्म – 1 part
•नागर – 1 part
•मररि – 1 part - Fruit
•लपप्पलि – 1 part - Fruit
•लिफिा -Pericap
•लििटु
•लनगुणलण्ड - Leaf
•लििि - Root
•भृड़् राजा - plant
•लशिु - leaf
•िु ष्ठ - Root
•अम्िलि स्वरस - Fruit
•लवषमुलष्ठ -Endosperm
•अिण - Root/Leaf
•धत्तूर - Leaf
•आरणि - Rhizome
(बुहत् रसराज सुन्द्िर)
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 27
METHOD OF PREPARATION
रसलसन्द्दूर ,शु.गन्द्धि
, िोह , वङ् ग, नाग,
ताम्र, अभ्रि
लििटु
भस्म
+
लिफिा , लििटु, लनगुणलण्ड, लििि,
भृड़् राजा, लशिु, िु ष्ठ, अम्िलि स्वरस
लवषमुलष्ठ , अिण , धत्तूर, आरणि
3 भाविा
1 Part
1 Part each
(बुहत् रसराज सुन्द्िर)
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 28
पिाघातं िालिणतश्च ि धनुवाणतं तथैव ि||
अध्िांगं गृध्रसींिालप लवश्वालिमपवाहुिम्|
सवणवाताम्यान्द्हलन्द्त सत्यं न संशय: ||
(बुहत् रसराज सुन्द्िर)
फलश्रुग्त
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 29
३ रलत्त माि with वातघ्न अनुपना पिाघत
धनुवाणत
अध्िाणङ् ग वात
गृध्रसी
लवश्वालि
अपबाहुि
INDICATION
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 30
रस मधुर लतक्त
गुण गुरु लस्ननध
वीयण अत्यन्द्त उष्ण
िोष िमण वात िफ हरा
िमण िेखन
रोगघ्नत प्रमेह िहलण गुल्म
िाग (Plumbum – Pb)
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 31
रस िषाय लतक्त मधुर आम्ि
गुण िघु सर
वीयण उष्ण
लवपाि िटु
िोष िमण वात िफ हरा लपत्त िफ हर
िमण िेखन रसायन रोपण अल्प बृह्मण
रोगघ्नत शूि आम्िलपत्त श्वस िास
िहलण आमिोष आमवात ज्वर
ताम्र (Cuprum – Cu)
रस मधुर
गुण लस्ननि
वीयण शीत
िोष िमण लििोष हर
िमण रुलििर पािि िीपन
वण्यण रसायन वाजीिरण
रोगघ्नत ज्वर रक्तलपत्त रक्तवृलद यक्ष्मा
आभ्रक (Mica)
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 32
ग्त्रफला RASA GUNA VIRYA VIPAKA KARMA
DRAVYA Dosha karma Roga
Amlaki
(Emblica officinalis
Gareth)
अम्ि प्रधान
िवण वलजणत
पजिरस
िघु रूि
सरा
शीत
मधुर
लििोष
शामि्
रसायन
वृष्य
िाहहरा
शोफघ्न
ज्वरघ्न
रसायन
प्रेमेह ज्वर
िाह
शुक्र
िौबणल्य
Vibhitaki
(Terminalia
belerica,Roxb) िषाय िघु रूि उष्ण मधुर लििोष
शामि्
िासहरा
नेत्र्य िे श्य
भेिन
िास नेि
रोग लवसपण
िृ लम
Haritaki
(Terminalia chebula Retz.)
ििाय
प्रधान
पजिरस
िघु रूि उष्ण मधुर
लििोषहर
अनुिोमन
रसायन
हृद्या िेखन
प्रेमेह िु ष्ठ
िस-श्वास
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 33
रस : िटु
गुण : तीक्ष्ण
वीयण : उष्ण
लवपाि : िटु
िोष िमण : वातिफशामि
िमण : िीपन पािन िालह
रोिि िृ लमघ्न
रोगघ्नत : अजीणण गृहलण िृ लम पाण्डु
ग्चत्रका (Plumbago zeylanica Linn.) भृङ् ग़राज (Eclipta alba,Hask)
रस : िटु लतक्त
गुण : िघु रूि
वीयण : उष्ण
लवपाि : िटु
िोष िमण : िफवातहर
िमण : िे श्या त्वच्या रसायना बल्या
रोगघ्नत : िे श्य लविार आमिोष लवष
िृ लम
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 34
ग्शग्रु(Moringa oleifera Linn)
रस : िटु
गुण : िघु तीक्ष्ण सरा रूि
वीयण : उष्ण
लवपाि : िटु
िोष िमण : वातिफशामि
िमण : िीपन रोिन शूिहर
श्वयथुहर
रोगघ्नत : नेि रोग िृ लम शूि
कु ष्ठ(Saussurea lappa C.B)
रस : नत्त कटु मधुर
र्ुण : लघु तीक्ष्ण रूक्ष
वीयु : उष्ण
ववपाक : कटु
दोष कमु : कफवातशामक
कमु : कु ष्ठघ्ि कासहर वातर्तिाशक शशरशूलहर
रोर्घ्ित : कु ष्ठ ववसपु कास वातर्त शशरशूल
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 35
िु लपिु (Strychnous nux-vomica Linn.)
रस : कटु नत्त
र्ुण : रूक्ष लघु तीक्ष्ण
वीयु : उष्ण
ववपाक : कटु
दोष कमु : वात कफ शामक
कमु : मदकरा ग्राहह वाजीकरा
दीपि पाचि बल्य
रोर्घ्ित : कु ष्ठ अण्निमान््य
िािी दौबुल्य
अिण (Calotropis procera Ait, R. Br.)
रस : िटु लतक्त
गुण : िघु रूि तीक्ष्ण
वीयण : उष्ण
लवपाि : िटु
िोष िमण : िफवातशामि
िमण : िु ष्ठघ्न व्रण रोपण गुल्म शोभहर
रोगघ्नत : िु ष्ठ लवसपण व्रण शोभ
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 36
धत्तूर(Dhattura Metel)
आद्रुक – (Zingiber officinale Roscoe.)
रस : कटु
र्ुण : लघु ण्निनध
वीयु : उष्ण
ववपाक : मधुर
दोष कमु : वात शामक
कमु : दीपि पाचि वृष्य शूलहर ग्राहह रुच्य
रोर्घ्ित : अण्निमान््य अजीणु आमवात शूल
आिाह
रस : कषाय नत्त मधुर
र्ुण : उष्ण
वीयु : उष्ण
ववपाक : कटु
दोष कमु : कफ हर कफ संशोष्ण वपत्तहर
कमु : दीपि पाचि
रोर्घ्ित : श्वास कास उन्माद आमवात
ज्वर
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 37
ANUPANA
Ardraka Swarasa
MATRA
3 Ratti
(बुहत् रसराज सुन्द्िर)
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 38
MANUFACTURES
COMPANY DOSE ANUPANA REF
Dabur
125mg
Dashamoola
Kwatha
Maharasnadi
Kwatha
BNR
Baidyanath
1-3 tab Ghrita RYS
Dhootapapeshwar 125mg
Dashamoola
Kwatha RYS
Zandu
1-3 tab Adraka
Swarasa
AFI
Patanjali 125-
375 mg
(BD)
Adraka Swaras
Jala
AFI
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 39
कमु वातगजाङ् कु श रस एकाड़्ग़् वीर रस
िोष िमण लििोष हरा वातिफ हरा
धातु िमण रसायन बल्य रसायन
श्रोतो िमण श्रोतोशोधन
रोग िमण िफानुबन्द्ि वात व्यलध
(गृरलस)
वात िफ प्रधान व्यलध
ििलणि िमण शूि हर आिेपहर अत्यन्द्ततीक्ष्ण
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 40
ARTICLES
1. Determination of in-vitro bioaccessibility of Pb,As,Cd & Hg in selected
traditional Indian Medicines
Innocent Jaya Wardene* Robert Saper* Nicola Cupoli*
(Journal Of Analytical Atomic Spectrometry – March 8, 2010)
2. An overview on optic Neuritis
Solanki Roshni* Dhaval Madat* Chauhan Khushboo*
(International Research Journal Of Pharmacy – March 15, 2011)
3. Ayurvedic Management for gridhrasi w.s.r. to Sciatica – A case report
Satya Prakash* Sarvesh Kumar Singh*
(Int.Journal Of Advanced Ayurveda, Yoga, Unani, Siddha & Homeopathy
Vol- IV, 2015)
4.Therapeutic uses of Tamra (Cu) Bhasma – A review through
Bhaishajya Ratnavali
Chandrashekhar Y Jaktap* Prajapati PK*
(Ayurpharm Int.Journal Ayur Alli Sci Vol-3 Nov 4, 2014 page:128-135)
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 41
5. Arsenic Compounds in Ayurveda Medicine: A prospective Analysis
Ashok Kumar Pande* Jayaram Hazra*
(International Journal Of Research In Ayurveda & Pharmacy)
6. Speciation & Bioavailability of lead in complementary Medicine
S.Bolan* R.Naidu* A.Kunjikrishnan*
(Science Of The Total Environment- Elsevier- Jan 1,2016 vol.534)
RESEARCH
1. “A Comparative Clinical Study to Evaluate the Therapeutic effect of KSHEERA
BALA TAILA Nasya & VATAGAJANKUSA RASA in Manyastambha w.s.r to
Cervical Spondylosis”
Dr.Aswin M PG Scholar - Department Of Kaya Chikitsa
SDM College Of Ayurveda Udupi Karnataka
Rajiv Gandhi University Of Health Sciences Bangalore
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA
Hassan 42
DISCUSSION & CONCLUSION
• Vatagajankusa rasa & Ekangaveera rasa are commonly prescribed
Rasa yogas mainly in vatavyadhi
• More rasa aushadis are used in Ekangaveera compare to
Vatagajankusa
• Because of the vyavaayi vikasi guna of the rasa dravya and visha
dravya used, both the drugs can be used for curing the
chirakaleena vatavyadhi
•Research work has proved that both give better result in
optic neuritis in 6 months of treatment along with the other yogas like
Yogaraja Guggulu, Punarnavadi Guggulu etc.
• Both are useful in treating the inflammation of the optic nerve &
treating the immune dysfunction of the body.
1/01/2016
Department of RSBK – SDMCA Hassan
43
REFERENCE
1.Bhaishajya Ratnavali Vidhyothini- Hindi Vakhya – Vatavyadhi Adhikara
(Sri Ambika Dathasastri Ayurvedacharya.)
2. Rasendra Sambava – Rasaprakarana (Pt.Vishwanatha Dwivedi Vaidya)
3. Rasayoga Sagara – (Vaidya Pandit Hariprapannmarsa) Vol - II
4. Rasaraja Sundara
5. The Ayurvedic Formulatory Of India Vol- I & II
6. SAMS(Samhita Of Ayurvedic Medical Specialties) – Rasa Rasayana
(Dr.Muhammed Safeer V) - 2nd Edition
7. Medicinal Plants Of Arya Vaidya Sala Herbal Garden
(Dr.Udayan P.S & Dr.Indira Balachandran)
8. A Text Book of RASASHASTRA – (Dr.P.Sekhar Reddy)
9. Ayurvediya Rasashastra - (Prof.B.D. Mishra & Prof. D.K Mishra)
10. A Text Book Of Dravya Guna Vijnana – Vol II
(Dr.Prakash L Hegde & Dr.Harini A)
11. Dravya Guna – Study of Dravya- Materiamedica- Vol II (Prof.D.S Lucas)
12. Dravya Guna – Study of the Essential Medical Plants in Ayurveda Vol – II
(Dr.J.L.N Sastry)
13. Dravya Guna Vegetable Drugs – Vol II (Prof.P.V Sharma)
14. All About Ayurveda Today AYURMEDLINE Ayurvedic Drug Index
1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan
44

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

Drugs used in yakrit vikara( liver diseses)
Drugs used in yakrit vikara( liver diseses)   Drugs used in yakrit vikara( liver diseses)
Drugs used in yakrit vikara( liver diseses) Puneshwar Keshari
 
Bhaishajya Ratnavali - review Dr.Saranya Sasi
Bhaishajya Ratnavali - review Dr.Saranya SasiBhaishajya Ratnavali - review Dr.Saranya Sasi
Bhaishajya Ratnavali - review Dr.Saranya SasiSaranya Sasi
 
Profound knowledge of applied aspect of agrya aushadha
Profound knowledge of applied aspect of agrya aushadhaProfound knowledge of applied aspect of agrya aushadha
Profound knowledge of applied aspect of agrya aushadhaVaidya Ganga
 
Concept of puta in rasa classics and its practical utility in present scenario
Concept of puta in rasa classics and its practical utility in present scenarioConcept of puta in rasa classics and its practical utility in present scenario
Concept of puta in rasa classics and its practical utility in present scenariosaumyagulati4
 
Understanding Udararoga w.s.r to Jalodara vis-à-vis Ascites
Understanding Udararoga w.s.r to Jalodara vis-à-vis AscitesUnderstanding Udararoga w.s.r to Jalodara vis-à-vis Ascites
Understanding Udararoga w.s.r to Jalodara vis-à-vis AscitesDr Amritha Edayilliam
 
Applied aspect of Rasa (PERCEPTION OF TASTE)
Applied aspect of Rasa (PERCEPTION OF TASTE)Applied aspect of Rasa (PERCEPTION OF TASTE)
Applied aspect of Rasa (PERCEPTION OF TASTE)Madhubala Gopinath
 
BAHIR PARIMARJANA CHIKITSA IN AYURVEDA
BAHIR PARIMARJANA CHIKITSA IN AYURVEDABAHIR PARIMARJANA CHIKITSA IN AYURVEDA
BAHIR PARIMARJANA CHIKITSA IN AYURVEDADR AJITH KUMAR
 
Chemistry of Satvapatana
Chemistry of SatvapatanaChemistry of Satvapatana
Chemistry of SatvapatanaSaranya Sasi
 
Critical appraisal of kshara kalpana
Critical appraisal of kshara kalpana Critical appraisal of kshara kalpana
Critical appraisal of kshara kalpana Seetaram Kishore
 

La actualidad más candente (20)

Gradhrasi
GradhrasiGradhrasi
Gradhrasi
 
Drugs used in yakrit vikara( liver diseses)
Drugs used in yakrit vikara( liver diseses)   Drugs used in yakrit vikara( liver diseses)
Drugs used in yakrit vikara( liver diseses)
 
Bhaishajya Ratnavali - review Dr.Saranya Sasi
Bhaishajya Ratnavali - review Dr.Saranya SasiBhaishajya Ratnavali - review Dr.Saranya Sasi
Bhaishajya Ratnavali - review Dr.Saranya Sasi
 
Abhraka
AbhrakaAbhraka
Abhraka
 
Ekangaveera rasa
Ekangaveera rasaEkangaveera rasa
Ekangaveera rasa
 
Maharasa varga - Dr.Mahantesh B. Rudrapuri
Maharasa varga - Dr.Mahantesh B. RudrapuriMaharasa varga - Dr.Mahantesh B. Rudrapuri
Maharasa varga - Dr.Mahantesh B. Rudrapuri
 
Profound knowledge of applied aspect of agrya aushadha
Profound knowledge of applied aspect of agrya aushadhaProfound knowledge of applied aspect of agrya aushadha
Profound knowledge of applied aspect of agrya aushadha
 
Amavata : Case Study
Amavata : Case StudyAmavata : Case Study
Amavata : Case Study
 
Pandu Roga
Pandu RogaPandu Roga
Pandu Roga
 
Concept of puta in rasa classics and its practical utility in present scenario
Concept of puta in rasa classics and its practical utility in present scenarioConcept of puta in rasa classics and its practical utility in present scenario
Concept of puta in rasa classics and its practical utility in present scenario
 
Understanding Udararoga w.s.r to Jalodara vis-à-vis Ascites
Understanding Udararoga w.s.r to Jalodara vis-à-vis AscitesUnderstanding Udararoga w.s.r to Jalodara vis-à-vis Ascites
Understanding Udararoga w.s.r to Jalodara vis-à-vis Ascites
 
Applied aspect of Rasa (PERCEPTION OF TASTE)
Applied aspect of Rasa (PERCEPTION OF TASTE)Applied aspect of Rasa (PERCEPTION OF TASTE)
Applied aspect of Rasa (PERCEPTION OF TASTE)
 
BAHIR PARIMARJANA CHIKITSA IN AYURVEDA
BAHIR PARIMARJANA CHIKITSA IN AYURVEDABAHIR PARIMARJANA CHIKITSA IN AYURVEDA
BAHIR PARIMARJANA CHIKITSA IN AYURVEDA
 
Bahirparimarjana
BahirparimarjanaBahirparimarjana
Bahirparimarjana
 
Chemistry of Satvapatana
Chemistry of SatvapatanaChemistry of Satvapatana
Chemistry of Satvapatana
 
Ppt aushadh sevana kala
Ppt aushadh sevana kalaPpt aushadh sevana kala
Ppt aushadh sevana kala
 
Dravya Varga
Dravya VargaDravya Varga
Dravya Varga
 
Critical appraisal of kshara kalpana
Critical appraisal of kshara kalpana Critical appraisal of kshara kalpana
Critical appraisal of kshara kalpana
 
OUŚHAḌHA SEVANA KĀLA.pptx
OUŚHAḌHA SEVANA KĀLA.pptxOUŚHAḌHA SEVANA KĀLA.pptx
OUŚHAḌHA SEVANA KĀLA.pptx
 
Roga Nidan syllabus PPT
Roga Nidan syllabus PPTRoga Nidan syllabus PPT
Roga Nidan syllabus PPT
 

Similar a 2.ekangaveera vatagajankusa (8)

Doshanusar vruddhi kshayatmaka shaak
Doshanusar vruddhi kshayatmaka shaakDoshanusar vruddhi kshayatmaka shaak
Doshanusar vruddhi kshayatmaka shaak
 
Parada bandha
Parada bandhaParada bandha
Parada bandha
 
Sharangdhar samhita (review)
Sharangdhar samhita (review)Sharangdhar samhita (review)
Sharangdhar samhita (review)
 
Sodhana in swasa kasa.pptx
Sodhana in swasa kasa.pptxSodhana in swasa kasa.pptx
Sodhana in swasa kasa.pptx
 
Qualitative utility of ghrat tail vasa majja
Qualitative utility of ghrat tail vasa majjaQualitative utility of ghrat tail vasa majja
Qualitative utility of ghrat tail vasa majja
 
Qualitative utility of ghrat tail vasa majja
Qualitative utility of ghrat tail vasa majjaQualitative utility of ghrat tail vasa majja
Qualitative utility of ghrat tail vasa majja
 
AYURVED PRAKASH & ANANDKANDA A SHORT REVIEW.( DR. PRITI MASARAM)
AYURVED PRAKASH & ANANDKANDA A SHORT REVIEW.( DR. PRITI MASARAM)AYURVED PRAKASH & ANANDKANDA A SHORT REVIEW.( DR. PRITI MASARAM)
AYURVED PRAKASH & ANANDKANDA A SHORT REVIEW.( DR. PRITI MASARAM)
 
७. मल निरुपण.pptx
७. मल निरुपण.pptx७. मल निरुपण.pptx
७. मल निरुपण.pptx
 

Más de Saranya Sasi

Yantropakaranaani 1 NCISM.pptx
Yantropakaranaani 1 NCISM.pptxYantropakaranaani 1 NCISM.pptx
Yantropakaranaani 1 NCISM.pptxSaranya Sasi
 
RASA Vargeekarana.pptx
RASA Vargeekarana.pptxRASA Vargeekarana.pptx
RASA Vargeekarana.pptxSaranya Sasi
 
Therapeutic application of kousheyashma
Therapeutic application of kousheyashma Therapeutic application of kousheyashma
Therapeutic application of kousheyashma Saranya Sasi
 
RULE 161 B of D&C Act
RULE 161 B  of  D&C ActRULE 161 B  of  D&C Act
RULE 161 B of D&C ActSaranya Sasi
 
Pippalyasava & Agnikumara Rasa
Pippalyasava & Agnikumara RasaPippalyasava & Agnikumara Rasa
Pippalyasava & Agnikumara RasaSaranya Sasi
 
Journal Presentation - Concept Of Rasayana In Rasasashtra
Journal Presentation  - Concept Of Rasayana In Rasasashtra Journal Presentation  - Concept Of Rasayana In Rasasashtra
Journal Presentation - Concept Of Rasayana In Rasasashtra Saranya Sasi
 
KARKITAKA KANJI A HEALTH RESTORATIVE DIET OF KERALA
KARKITAKA KANJI A HEALTH RESTORATIVE DIET OF KERALA KARKITAKA KANJI A HEALTH RESTORATIVE DIET OF KERALA
KARKITAKA KANJI A HEALTH RESTORATIVE DIET OF KERALA Saranya Sasi
 
1.protocol for toxicity study
1.protocol for toxicity study1.protocol for toxicity study
1.protocol for toxicity studySaranya Sasi
 
1.protocol for toxicity study
1.protocol for toxicity study1.protocol for toxicity study
1.protocol for toxicity studySaranya Sasi
 
ROLE OF AHARA KALPANA IN PREVENTING AND MITIGATING LSD w.s.r. TO MADHUMEHA
ROLE OF AHARA KALPANA  IN PREVENTING AND MITIGATING  LSD w.s.r. TO MADHUMEHAROLE OF AHARA KALPANA  IN PREVENTING AND MITIGATING  LSD w.s.r. TO MADHUMEHA
ROLE OF AHARA KALPANA IN PREVENTING AND MITIGATING LSD w.s.r. TO MADHUMEHASaranya Sasi
 
2.marichyadi & amlakyadi gutika
2.marichyadi & amlakyadi gutika2.marichyadi & amlakyadi gutika
2.marichyadi & amlakyadi gutikaSaranya Sasi
 

Más de Saranya Sasi (20)

Yantropakaranaani 1 NCISM.pptx
Yantropakaranaani 1 NCISM.pptxYantropakaranaani 1 NCISM.pptx
Yantropakaranaani 1 NCISM.pptx
 
Gandhaka.pptx
Gandhaka.pptxGandhaka.pptx
Gandhaka.pptx
 
Sasyaka.pptx
Sasyaka.pptxSasyaka.pptx
Sasyaka.pptx
 
Shilajatu.pptx
Shilajatu.pptxShilajatu.pptx
Shilajatu.pptx
 
Vimala.pptx
Vimala.pptxVimala.pptx
Vimala.pptx
 
Makshika.pptx
Makshika.pptxMakshika.pptx
Makshika.pptx
 
Vaikranta.pptx
Vaikranta.pptxVaikranta.pptx
Vaikranta.pptx
 
RASA Vargeekarana.pptx
RASA Vargeekarana.pptxRASA Vargeekarana.pptx
RASA Vargeekarana.pptx
 
Abhraka.pptx
Abhraka.pptxAbhraka.pptx
Abhraka.pptx
 
Yantra.pptx
Yantra.pptxYantra.pptx
Yantra.pptx
 
Dravya Varga.pptx
Dravya Varga.pptxDravya Varga.pptx
Dravya Varga.pptx
 
Therapeutic application of kousheyashma
Therapeutic application of kousheyashma Therapeutic application of kousheyashma
Therapeutic application of kousheyashma
 
RULE 161 B of D&C Act
RULE 161 B  of  D&C ActRULE 161 B  of  D&C Act
RULE 161 B of D&C Act
 
Pippalyasava & Agnikumara Rasa
Pippalyasava & Agnikumara RasaPippalyasava & Agnikumara Rasa
Pippalyasava & Agnikumara Rasa
 
Journal Presentation - Concept Of Rasayana In Rasasashtra
Journal Presentation  - Concept Of Rasayana In Rasasashtra Journal Presentation  - Concept Of Rasayana In Rasasashtra
Journal Presentation - Concept Of Rasayana In Rasasashtra
 
KARKITAKA KANJI A HEALTH RESTORATIVE DIET OF KERALA
KARKITAKA KANJI A HEALTH RESTORATIVE DIET OF KERALA KARKITAKA KANJI A HEALTH RESTORATIVE DIET OF KERALA
KARKITAKA KANJI A HEALTH RESTORATIVE DIET OF KERALA
 
1.protocol for toxicity study
1.protocol for toxicity study1.protocol for toxicity study
1.protocol for toxicity study
 
1.protocol for toxicity study
1.protocol for toxicity study1.protocol for toxicity study
1.protocol for toxicity study
 
ROLE OF AHARA KALPANA IN PREVENTING AND MITIGATING LSD w.s.r. TO MADHUMEHA
ROLE OF AHARA KALPANA  IN PREVENTING AND MITIGATING  LSD w.s.r. TO MADHUMEHAROLE OF AHARA KALPANA  IN PREVENTING AND MITIGATING  LSD w.s.r. TO MADHUMEHA
ROLE OF AHARA KALPANA IN PREVENTING AND MITIGATING LSD w.s.r. TO MADHUMEHA
 
2.marichyadi & amlakyadi gutika
2.marichyadi & amlakyadi gutika2.marichyadi & amlakyadi gutika
2.marichyadi & amlakyadi gutika
 

2.ekangaveera vatagajankusa

  • 1. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 1
  • 2. GUIDE; Dr.Vinay Kadibagil Professor PRESENTER; Dr.Saranya Sasi 1st Year PG Scholar DEPARTMENT OF RSBK SDMCA-HASSAN VATAGAJANKUSA RAS EKANGAVIRA RAS
  • 3. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 3 CONTENTS  Classical Reference Sloka  Ingredient  Method of preparation  Matra  Anupana  Drug Description  Manufactures Article  Discussion and Conclusion  Reference
  • 4. Classical Reference 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 4 वातगजाङ् कु श रस •भैषज्यरत्नावलि - वातव्यालि लिलित्सा प्रिरण •रसयोगसागर •रसप्रिाश सुधािरा एकाड़्ग़् वीर रस •रसयोग सागर •रसेन्द्र सम्भव •रसराजसुन्द्िर
  • 5. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 5 मृतं सूतं मृतं ताप्य गन्धकतालकम्| पथ्या श्रृड़्ग़ी व्योषमग्निमथश्च टड़्कणम्|| तुल्यं खल्वे ग्ििं मधं मुण्डी ग्िगुुग्ण्डकाद्रवे: | ग्िगुञजां वग्टकां खािेत्सवुवातप्रशान्तये|| कणा चूण्युुतज्चैव ग्जङ् ग़ीक्वाथं ग्पबेििु| (रसयोगसागर) प्रथम वातगजाङ् कु श रस
  • 6. शु.पारि िोह भस्म स्वणण मालिि शु.गन्द्धि शु.हरताि ट्ड़िणम् 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 6 INGREDIENTS हररतिी श्रुड़् ग़ी वत्सनाभ मररि लपप्पिी शुण्ठी अलननमन्द्थ मुण्डि निर्ुुडिी 1 Part 1 Part QS: for Mardhana × 1 Day (रसयोगसागर)
  • 7. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 7 पारद, लोह, स्वर्णमाक्षिक शु.र्न्धक, हरताल, पथ्या, अभय, ककु िश्रिङ्र्ी,अण्निमन्थ, त्रिकिु, टङ््ण मुण्डि निर्ुुण्डि द्रवं भस्म Equal part METHOD OF PREPARATION (रसयोगसागर) तुल्यं खल्वे ग्ििं मधं मुण्डी ग्िगुुग्ण्डकाद्रवे: |
  • 8. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 8 साध्याऽसाध्यं ग्िहन्त्याशु रसे वातगजङ् कु श: || सप्ताहाि् गृध्रसीं हग्न्त िारुणां सग्न्िपातकम्| क्रोष्ठशीषुकवातञचा ऽप्यवबाहुक संज्ञकं || ऊरुस्तम्भं हिुस्तम्भं मन्यास्तम्भं ग्विाशयेत् | पक्षाघाताग्िरोगेषु कग्थत: परमोत्तम: || रसो ऽम्बुशोषण ह्यत्र युक्तो ऽन्यो योगवाहक: | रास्ि ऽमृता िेविारु शुण्ठी वाताररजं शृतम् || स गुनगुलुं ग्पबेत्कोष्णण्मिुपािं सुखावहम् | (रसयोगसागर) फलश्रुग्त
  • 9. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 9 INDICATION १-१ वलट लपप्पिी िूणं + लजङ् गी क्वाथं साध्य/असाध्य वतरोग ७ days भावना - लिध्रलस धारुण सलन्द्नपात क्रोषठशीषणि लवष अवबाहुि उरूस्तंम्भ पिाघात
  • 10. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 10 सुता ऽभ्रतीक्ष्णकान्ताग्ि ताम्रतालगन्धकम् | स्वणु शुण्ठी बला धान्यं कट्फलं चाभया ग्वषम् || पथ्या श्रृङ् ग़ी ग्पप्पग्ल च मररचं टङ् कणं तथा | तुल्यं खल्वे ग्ििं मिं मुण्डीग्िगुुग्ण्डजैद्रुवै: || बृहत् (ग्ितीय) ग्िगुञजां वग्टका खािेत्सवुवातप्रशान्तये | साध्या ऽसाध्यं ग्िहन्त्याशु बृहिातगजाङ् कु श || फलश्रुग्त (रसयोगसागर) (रसयोगसागर)
  • 11. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 11 METHOD OF PREPARATION पारि भस्म, अभ्रि भस्म, ताम्र भस्म, हरताि, गन्द्धिम्, स्वणण भस्म, शुण्ठी, धन्द्यि, बिा, िट्फि, अभया, लवष, पथ्या, ििण डिश्रृङ् गी, लपप्पलि, मररि, टङ् िण Equal Quantity मुण्डी लनगुणलण्ड रव भावना 1 Day
  • 12. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 12 अष्टौ भागा रसस्याऽग्प ग्वषग्तन्िोस्तथैव च | गन्धकस्य त्रयो भागा: कटु त्रय फलत्रयम् || गुञजामात्रं वटीं खािेिशीग्तवातिाशिम् | ऊरूस्तम्भं ग्िहन्त्याशु ख्यातो वातगजाङ् कु श || फलश्रुग्त तृतीय (रसयोगसागर) (रसयोगसागर)
  • 13. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 13 METHOD OF PREPARATION शु.पारि शु.िु लपिु वातघ्ि द्रव्य शु.गन्द्धि लििटु लिफि + 8 Parts 3 parts भाविा (1 Day) (रसयोगसागर)
  • 14. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 14 DRAVYA प्रिम ग्ितीय तृतीय शु.पारि िोह भस्म अभ्रि ताम्र स्वणण मालिि शु.गन्द्धि शु.हरताि ट्ड़िणम् हररतिी श्रुड़् ग़ी वत्सनाभ मररि लपप्पिी शुण्ठी अलननमन्द्थ धन्द्यि बिा िट्फि शु.िु लपिु लिफि मुण्डी लनगुणलण्ड + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + •भैषज्यरत्नावलि •रसयोगसागर •रसप्रिाश सुधािरा
  • 15. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 15 रस षट् रस गुण लस्ननध िोष िमण लििोष हरा िमण रसायन बल्य वृष्य योगवालह रोगघ्नत िु ष्ठ िहलण अलननमान्द्ध्य पारि (Hydrargyrum – Hg) लोह- Ferrum (Fe) रस लतक्त मधुर िषाय गुण शीत सरा गुरु रूि वीयण शीत िोष िमण लििोष हर िमण िेखन बल्य वृष्य योगवलह रसायन रोगघ्नत शूि िहलण आमवात पीनस
  • 16. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 16 रस लतक्त मधुर गुण िघु वीयण शीत लवपाि िटु िोष िमण लििोष हरा िमण रसायन बल्य सवण व्यालध नाशि रोगघ्नत िया प्रमेह िृ लम आमिोष अपस्मारा स्वणु माग्क्षकं (Chalcopyrite) गन्द्धि (sulphurium) रस मधुर वीयण उष्ण लवपाि िटु िमण िीपन पािन रोगघ्नत िण्डु िु ष्ठ लवसपण
  • 17. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 17 शु.हरताल (Arsenic trisulphide – As2S3) रस िटु गुण लस्नघा वीयण उष्ण लवपाि िटु िोष िमण िफ हरा िमण िीपन रोगघ्नत रक्त लविार वातरक्त लवष लविार वात लविार ट्ड़कणम् (Borax - Na2B4O710H2O) रस िटु गुण रूि तीिण वीयण उष्ण लवपाि िटु िोष िमण िफ लवस्िेष्ण लपत्त हरा िमण सारि रोगघ्नत िास श्वास वत्सनाभ लवष हर आतणव प्रवतणि
  • 18. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 18 श्रुड़्ग़ी (Pistacia integerrima Linn.) रस - ििाय लतक्त गुण - िघु रूि गुरु वीयण - उष्ण लवपाि - िटु िोषिमण - िफ वात शामि् िमण - श्वासहरा अलतसारलजत् रोगघ्नता - श्वास िास लहक्िा िु ष्ठ वत्सिाभ (Aconitum ferox Wall.) रस - मधुर गुण - रूि तीिण िघु व्यवालय लविालस वीयण - उष्ण लवपाि - मधुर िोषिमण - लििोष शामि् िमण - स्वेिजनि् ज्वरहर वेिनाहर िीपन रोगघ्नता - ज्वर
  • 19. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 19 ग्त्रकटु RASA GUNA VIRYA VIPAKA KARMA DRAVYA Dosha karma Roga शुण्ठी (Zingiber officinale Roscoe.) कटु िघु लस्ननध उष्ण मधुर वात शामक दीपि पाचि रोचिा शूलहर दीपि पाचि रोचिा शूलहर मरीच (Piper nigrum Linn.) कटु लघु तीक्ष्ण उष्ण कटु कफ वतहर दीपि कास श्वस शूल ग्पप्पली(Piper longum Linn.) कटु तीक्ष्ण लघु ण्निनध अिुष्ण मधुर कफवात शामक रसायि दीपि ज्वर प्रमेह श्वास
  • 20. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 20 अलननमन्द्थ (Clerodendron phlomides Linn) रस - िटु लतक्त िषाय मधुर गुण - िघु रूि वीयण - उष्ण लवपाि - िटु िोषिमण - िफ वात शामि् िमण - शोथघ्न अलननवधणि् लवबन्द्िहर रोगघ्नता - ज्वर अलननमान्द्ध्य लवबन्द्ि अशण आध्मान
  • 21. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 21 मुण्डी(Sphaeranthus indicus Linn.) रस - कटु गुण - लघु रूक्ष वीयु - उष्णण ग्वपाक - कटु िोष कमु - ग्त्रिोष हरा कमु -मेध्य रसयि रोगघ्िता - अपग्च स्लीपि सूयाुवतु ग्िगुुग्ण्ड(Vitus nirgundo Linn.) रस : तीक्ष्ण िटु िषाय गुण : िघु रूि वीयण : उष्ण लवपाि : िटु िोष िमण : वातिफशामि िमण : िे श्य नेत्र्या मेध्य रोगघ्नत : वातव्यालि (नीि) आध्मान प्रिर शोफ
  • 22. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 22 ANUPANA लपप्पिी मधु मलजजष्ठ क्वाथ MAATRA 2 ratti 250 mg साध्य- असाध्य वातरोग :- लपप्पिी िुणण लजङ् ग़ी क्वथ (रसयोगसागर)
  • 23. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 23 MANUFACTURES COMPANY DOSE ANUPANA REF Dabur 125 mg (2 tab – BD) Maharasnadi Kwatha BR SKM 125 mg Ushna Jala BR (Vatavyadhi ) KASHMIR 2 Tab BD Maharasnadi Kwatha AFI
  • 24. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 24
  • 25. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 25 शुध्िं गन्द्धं मृतं सूतं िान्द्तं वड़् ग़श्च नागिम् | ताम्रं िाभ्रं मृतं तीक्ष्णं नागरं मरीिं िणाम्|| सवणमेिि सच्िूण्यण भावयेत् लि: पृथि् पृथि् | वराव्योषि लनगुणण्डीवलििारणिजैरवै: || लशिुिु ष्ठ रवेणालप ततो धात्र्या रवेण ि| लवषमुष्ट्यािण हाटैश्च आरणिस्य रसैस्तथा|| रसैश्चैिाड़ग़्वीरो ऽसौ सुलसद्धो रसराड् भवेत्| (बुहत् रसराज सुन्द्िर) एकाड़्ग़् वीर रस
  • 26. QS: Bhavana × 3 days 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 26 INGREDIENTS •शुध्ि पारि – 1 Part •शुध्ि गन्द्धि – 1 part •िान्द्त िोह भस्म - 1 part •वङ् ग भस्म – 1 part •नाग भस्म – 1 part •ताम्र भस्म – 1 part •अभ्रि भस्म – 1 part •तीक्ष्ण िोह भस्म – 1 part •नागर – 1 part •मररि – 1 part - Fruit •लपप्पलि – 1 part - Fruit •लिफिा -Pericap •लििटु •लनगुणलण्ड - Leaf •लििि - Root •भृड़् राजा - plant •लशिु - leaf •िु ष्ठ - Root •अम्िलि स्वरस - Fruit •लवषमुलष्ठ -Endosperm •अिण - Root/Leaf •धत्तूर - Leaf •आरणि - Rhizome (बुहत् रसराज सुन्द्िर)
  • 27. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 27 METHOD OF PREPARATION रसलसन्द्दूर ,शु.गन्द्धि , िोह , वङ् ग, नाग, ताम्र, अभ्रि लििटु भस्म + लिफिा , लििटु, लनगुणलण्ड, लििि, भृड़् राजा, लशिु, िु ष्ठ, अम्िलि स्वरस लवषमुलष्ठ , अिण , धत्तूर, आरणि 3 भाविा 1 Part 1 Part each (बुहत् रसराज सुन्द्िर)
  • 28. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 28 पिाघातं िालिणतश्च ि धनुवाणतं तथैव ि|| अध्िांगं गृध्रसींिालप लवश्वालिमपवाहुिम्| सवणवाताम्यान्द्हलन्द्त सत्यं न संशय: || (बुहत् रसराज सुन्द्िर) फलश्रुग्त
  • 29. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 29 ३ रलत्त माि with वातघ्न अनुपना पिाघत धनुवाणत अध्िाणङ् ग वात गृध्रसी लवश्वालि अपबाहुि INDICATION
  • 30. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 30 रस मधुर लतक्त गुण गुरु लस्ननध वीयण अत्यन्द्त उष्ण िोष िमण वात िफ हरा िमण िेखन रोगघ्नत प्रमेह िहलण गुल्म िाग (Plumbum – Pb)
  • 31. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 31 रस िषाय लतक्त मधुर आम्ि गुण िघु सर वीयण उष्ण लवपाि िटु िोष िमण वात िफ हरा लपत्त िफ हर िमण िेखन रसायन रोपण अल्प बृह्मण रोगघ्नत शूि आम्िलपत्त श्वस िास िहलण आमिोष आमवात ज्वर ताम्र (Cuprum – Cu) रस मधुर गुण लस्ननि वीयण शीत िोष िमण लििोष हर िमण रुलििर पािि िीपन वण्यण रसायन वाजीिरण रोगघ्नत ज्वर रक्तलपत्त रक्तवृलद यक्ष्मा आभ्रक (Mica)
  • 32. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 32 ग्त्रफला RASA GUNA VIRYA VIPAKA KARMA DRAVYA Dosha karma Roga Amlaki (Emblica officinalis Gareth) अम्ि प्रधान िवण वलजणत पजिरस िघु रूि सरा शीत मधुर लििोष शामि् रसायन वृष्य िाहहरा शोफघ्न ज्वरघ्न रसायन प्रेमेह ज्वर िाह शुक्र िौबणल्य Vibhitaki (Terminalia belerica,Roxb) िषाय िघु रूि उष्ण मधुर लििोष शामि् िासहरा नेत्र्य िे श्य भेिन िास नेि रोग लवसपण िृ लम Haritaki (Terminalia chebula Retz.) ििाय प्रधान पजिरस िघु रूि उष्ण मधुर लििोषहर अनुिोमन रसायन हृद्या िेखन प्रेमेह िु ष्ठ िस-श्वास
  • 33. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 33 रस : िटु गुण : तीक्ष्ण वीयण : उष्ण लवपाि : िटु िोष िमण : वातिफशामि िमण : िीपन पािन िालह रोिि िृ लमघ्न रोगघ्नत : अजीणण गृहलण िृ लम पाण्डु ग्चत्रका (Plumbago zeylanica Linn.) भृङ् ग़राज (Eclipta alba,Hask) रस : िटु लतक्त गुण : िघु रूि वीयण : उष्ण लवपाि : िटु िोष िमण : िफवातहर िमण : िे श्या त्वच्या रसायना बल्या रोगघ्नत : िे श्य लविार आमिोष लवष िृ लम
  • 34. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 34 ग्शग्रु(Moringa oleifera Linn) रस : िटु गुण : िघु तीक्ष्ण सरा रूि वीयण : उष्ण लवपाि : िटु िोष िमण : वातिफशामि िमण : िीपन रोिन शूिहर श्वयथुहर रोगघ्नत : नेि रोग िृ लम शूि कु ष्ठ(Saussurea lappa C.B) रस : नत्त कटु मधुर र्ुण : लघु तीक्ष्ण रूक्ष वीयु : उष्ण ववपाक : कटु दोष कमु : कफवातशामक कमु : कु ष्ठघ्ि कासहर वातर्तिाशक शशरशूलहर रोर्घ्ित : कु ष्ठ ववसपु कास वातर्त शशरशूल
  • 35. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 35 िु लपिु (Strychnous nux-vomica Linn.) रस : कटु नत्त र्ुण : रूक्ष लघु तीक्ष्ण वीयु : उष्ण ववपाक : कटु दोष कमु : वात कफ शामक कमु : मदकरा ग्राहह वाजीकरा दीपि पाचि बल्य रोर्घ्ित : कु ष्ठ अण्निमान््य िािी दौबुल्य अिण (Calotropis procera Ait, R. Br.) रस : िटु लतक्त गुण : िघु रूि तीक्ष्ण वीयण : उष्ण लवपाि : िटु िोष िमण : िफवातशामि िमण : िु ष्ठघ्न व्रण रोपण गुल्म शोभहर रोगघ्नत : िु ष्ठ लवसपण व्रण शोभ
  • 36. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 36 धत्तूर(Dhattura Metel) आद्रुक – (Zingiber officinale Roscoe.) रस : कटु र्ुण : लघु ण्निनध वीयु : उष्ण ववपाक : मधुर दोष कमु : वात शामक कमु : दीपि पाचि वृष्य शूलहर ग्राहह रुच्य रोर्घ्ित : अण्निमान््य अजीणु आमवात शूल आिाह रस : कषाय नत्त मधुर र्ुण : उष्ण वीयु : उष्ण ववपाक : कटु दोष कमु : कफ हर कफ संशोष्ण वपत्तहर कमु : दीपि पाचि रोर्घ्ित : श्वास कास उन्माद आमवात ज्वर
  • 37. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 37 ANUPANA Ardraka Swarasa MATRA 3 Ratti (बुहत् रसराज सुन्द्िर)
  • 38. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 38 MANUFACTURES COMPANY DOSE ANUPANA REF Dabur 125mg Dashamoola Kwatha Maharasnadi Kwatha BNR Baidyanath 1-3 tab Ghrita RYS Dhootapapeshwar 125mg Dashamoola Kwatha RYS Zandu 1-3 tab Adraka Swarasa AFI Patanjali 125- 375 mg (BD) Adraka Swaras Jala AFI
  • 39. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 39 कमु वातगजाङ् कु श रस एकाड़्ग़् वीर रस िोष िमण लििोष हरा वातिफ हरा धातु िमण रसायन बल्य रसायन श्रोतो िमण श्रोतोशोधन रोग िमण िफानुबन्द्ि वात व्यलध (गृरलस) वात िफ प्रधान व्यलध ििलणि िमण शूि हर आिेपहर अत्यन्द्ततीक्ष्ण
  • 40. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 40 ARTICLES 1. Determination of in-vitro bioaccessibility of Pb,As,Cd & Hg in selected traditional Indian Medicines Innocent Jaya Wardene* Robert Saper* Nicola Cupoli* (Journal Of Analytical Atomic Spectrometry – March 8, 2010) 2. An overview on optic Neuritis Solanki Roshni* Dhaval Madat* Chauhan Khushboo* (International Research Journal Of Pharmacy – March 15, 2011) 3. Ayurvedic Management for gridhrasi w.s.r. to Sciatica – A case report Satya Prakash* Sarvesh Kumar Singh* (Int.Journal Of Advanced Ayurveda, Yoga, Unani, Siddha & Homeopathy Vol- IV, 2015) 4.Therapeutic uses of Tamra (Cu) Bhasma – A review through Bhaishajya Ratnavali Chandrashekhar Y Jaktap* Prajapati PK* (Ayurpharm Int.Journal Ayur Alli Sci Vol-3 Nov 4, 2014 page:128-135)
  • 41. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 41 5. Arsenic Compounds in Ayurveda Medicine: A prospective Analysis Ashok Kumar Pande* Jayaram Hazra* (International Journal Of Research In Ayurveda & Pharmacy) 6. Speciation & Bioavailability of lead in complementary Medicine S.Bolan* R.Naidu* A.Kunjikrishnan* (Science Of The Total Environment- Elsevier- Jan 1,2016 vol.534) RESEARCH 1. “A Comparative Clinical Study to Evaluate the Therapeutic effect of KSHEERA BALA TAILA Nasya & VATAGAJANKUSA RASA in Manyastambha w.s.r to Cervical Spondylosis” Dr.Aswin M PG Scholar - Department Of Kaya Chikitsa SDM College Of Ayurveda Udupi Karnataka Rajiv Gandhi University Of Health Sciences Bangalore
  • 42. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 42 DISCUSSION & CONCLUSION • Vatagajankusa rasa & Ekangaveera rasa are commonly prescribed Rasa yogas mainly in vatavyadhi • More rasa aushadis are used in Ekangaveera compare to Vatagajankusa • Because of the vyavaayi vikasi guna of the rasa dravya and visha dravya used, both the drugs can be used for curing the chirakaleena vatavyadhi •Research work has proved that both give better result in optic neuritis in 6 months of treatment along with the other yogas like Yogaraja Guggulu, Punarnavadi Guggulu etc. • Both are useful in treating the inflammation of the optic nerve & treating the immune dysfunction of the body.
  • 43. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 43 REFERENCE 1.Bhaishajya Ratnavali Vidhyothini- Hindi Vakhya – Vatavyadhi Adhikara (Sri Ambika Dathasastri Ayurvedacharya.) 2. Rasendra Sambava – Rasaprakarana (Pt.Vishwanatha Dwivedi Vaidya) 3. Rasayoga Sagara – (Vaidya Pandit Hariprapannmarsa) Vol - II 4. Rasaraja Sundara 5. The Ayurvedic Formulatory Of India Vol- I & II 6. SAMS(Samhita Of Ayurvedic Medical Specialties) – Rasa Rasayana (Dr.Muhammed Safeer V) - 2nd Edition 7. Medicinal Plants Of Arya Vaidya Sala Herbal Garden (Dr.Udayan P.S & Dr.Indira Balachandran) 8. A Text Book of RASASHASTRA – (Dr.P.Sekhar Reddy) 9. Ayurvediya Rasashastra - (Prof.B.D. Mishra & Prof. D.K Mishra) 10. A Text Book Of Dravya Guna Vijnana – Vol II (Dr.Prakash L Hegde & Dr.Harini A) 11. Dravya Guna – Study of Dravya- Materiamedica- Vol II (Prof.D.S Lucas) 12. Dravya Guna – Study of the Essential Medical Plants in Ayurveda Vol – II (Dr.J.L.N Sastry) 13. Dravya Guna Vegetable Drugs – Vol II (Prof.P.V Sharma) 14. All About Ayurveda Today AYURMEDLINE Ayurvedic Drug Index
  • 44. 1/01/2016 Department of RSBK – SDMCA Hassan 44